تحلیل مقایسه ای مسأله جمهوریت در اندیشه سیاسی مرتضی مطهری، عبدالکریم سروش و سید حسین نصر

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

سید محمد احمدی ¹ , حسن شمسینی غیاثوند ² , نفسیه السادات قادری ³

1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار علوم سیاسی-دانشکده حقوق و علوم سیاسی. تاکستان. قزوین ایران
3 - استادیارعلوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/05/30 تاریخ پذیرش : 1402/11/19 تاریخ انتشار : 1402/11/19

کلید واژه: سیاست, دین, روشنفکر, ایران,

چکیده مقاله :

آشنایی با تفکرات اندیشمندان زمینه را برای بسط وشناخت اندیشه های آنان در سطح جامعه چه در بین عوام و چه دربین خواص فراهم می نماید. هدف از این مقاله بررسی مقایسه ای آرا و اندیشه های مرتضی مطهری، عبدالکریم سروش و سید حسین نصر در باب جمهوریت و نسبت آن با حکومت اسلامی است. مهم‌ترین مسأله این مقاله است که این سه اندیشمند اسلامی چه نظری دربارۀ چیستی و چرایی جمهوریت و رابطه آن با حکومت اسلامی دارند؟ پژوهش حاضر بر اساس روش هرمنوتیک نوشته شده است و آثار مطهری، سروش و سید حسین نصر در باب جمهوریت و حکومت اسلامی به این روش مقایسه شده است. روش گردآوری منابع کتابخانه ای است و نتایج بررسی نشان می‌دهد که آرای این سه اندیشمند اسلامی از یک مبدأ و منبع فکری بهره می‌برد؛ اما به تدریج از هم فاصله گرفته و به طور کلی جدا شده است.انديشه ولايت فقيه در فقه و کلام ديني شيعه دارد و در اين راستا، توجه بر عدم تطبيق اين نهاد و سلطنت ديني با الزامات دنياي مدرن حائز اهميت است.

 

 

چکیده انگلیسی:

Acquaintance with the thoughts of thinkers provides the basis for the expansion and recognition of their thoughts at the level of society, both among the common people and among the elites. The purpose of this article is to compare the opinions and thoughts of Morteza Motahari, Abdul Karim Soroush and Seyed Hossein Nasr about the republic and its relationship with the Islamic government. The most important issue of this article is what opinion do these three Islamic thinkers have about what and why the republic and its relationship with the Islamic government? The current research is written based on the hermeneutic method and the works of Motahari, Soroush and Seyed Hossein Nasr on republicanism and Islamic government are compared in this way. The method of collecting library sources is and the results of the study show that the opinions of these three Islamic thinkers benefit from the same origin and intellectual source; but gradually it has been separated from each other and completely separated.

منابع و مأخذ:

سروش، عبدالکریم (1373)، قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
سروش، عبدالکریم (1376)، فربه‌تر از ایدئولوژی، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
سروش، عبدالکریم (1376)، مدارا و مدیریت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
سروش، عبدالکریم (1379)، «آزادی عادلانه»، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره1و2، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
سروش، عبدالکریم (1379)، «حکومت دینی، اندیشه دینی»، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره 6، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
سروش، عبدالکریم (1379)، «دین، اندیشه و اصلاحات»، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره11، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
سروش، عبدالکریم (1379)، سیاست نامه، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
سروش، عبدالکریم (1382)، «اسلام و دموکراسی»، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره42، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
سروش، عبدالکریم (1383)، «روشنفکری دینی و دموکراسی مینی مال»، روزنامه شرق، شماره275، تهران روزنامه شرق.
سروش، عبدالکریم (1384)، «تشیع و چالش مردم‌سالاری»، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره 65، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
سروش، عبدالکریم (1389)، «تفسیر سبز از اسلام با خرافه زدایی و استبداد زدایی»، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره47، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
لک‌زایی، نجف (1381)، اندیشه سیاسی آیت آ... مطهری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
محمدی، عبدالله(1391)، نصر، سنت، تجدد ؛ بررسی زندگی و افکار سید حسین نصر، تهران: انتشارات کانون اندیشۀ جوان.
مطهری، مرتضی (1356)، نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر، تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1364)، پیرامون جمهوری اسلامی، قم: صدرا
مطهری، مرتضی (1378)، پیرامون جمهوری اسلامی، قم: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1381)، امامت و رهبری، تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1383)، بیست گفتار، تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1385)، حکمت‌ها و اندرزها، تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1387)، آینده انقلاب اسلامی ایران، تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1390)، مجموعه آثار، تهران: صدرا
مطهری، مرتضی(1372)، مطهری و روشنفكران، تهران: انتشارات صدرا.
نصر، سید حسین(1379)، انسان و طبیعت(بحران معنوی انسان متجدد)، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نصر، سید حسین(1379)، دین و نظم طبیعت، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری موسسه انتشارات فرانکلین.
نصر، سید حسین(1380)، معرفت و امر قدسی، ترجمه فرزاد حاجی میرزایی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
نصر، سید حسین(1385)، در جست و جوی امر قدسی؛ گفت و گوی رامین جهانبگلو با سید حسین نصر، ترجمه سید مصطفی شهدآیینی، تهران: نشر نی.
نصر، سید حسین(1388)، گلشن حقیقت، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: نشر سوفیا.
Mozafari, Mehdi (1987), Authority in Islam: From Mohammad to Khomaini, French Edition, and Network: M E Sharpe Inc.