کاربرد محصولات سنجش از دور در شناسایی نواحی بحرانی ناشی از دماهای فرین ماهانه در ایران

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

محمد رضایی ¹ , الهام قاسمی فر ² , یوسف قویدل رحیمی ³

1 - دانشجوی دکترا اقلیم شناسی ماهواره ای دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران
2 - دانشجوی دکترا اقلیم شناسی ماهواره ای دانشگاه تربیت مدرس ،تهران،ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1394/04/24 تاریخ پذیرش : 1394/08/18 تاریخ انتشار : 1394/12/27

کلید واژه: ایران, دماهای فرین, ناحیه بندی دمایی, محصولات سنجش از دور, وقایع حدی,

چکیده مقاله :

پاسخ به این سوال که در شرایط فرین دمایی ایران، به طور دقیق، نواحی بسیارگرم و بسیار سرد چه مناطقیهستند، به دلیل نبود و عدم توزیع یکنواخت ایستگاه های اندازه گیری دما کار دشواری است. امروزه داده های ماهواره ای به دلیل وضوح مکانی بالا و پوشش تمامی مناطق، می توانند مکمل پژوهش های قبل باشند. هدف اصلی این پژوهش تعیین نواحی فرین دمایی ایران در بازه زمانی ماهانه می باشد. مقادیر استاندارد شده ی داده های میانگین دمای ماهانه 81 ایستگاه سینوپتیک ایران، در دوره آماری 1986تا 2014 نشان می دهند که ژانویه 2008 و ژوئیه 2010 تعداد زیادی از ایستگاه ها در گستره ی ایران دارای ناهنجاری شدید دمایی بوده اند. به منظور تعیین نواحی فرین دمایی، محصولات سطح دوم دمای ماهانه سطح زمین سنجنده مودیس ماهواره ترا، مورد استفاده قرار داده شده اند. جهت طبقه بندی نواحی، از تحلیل خوشه ای وارد استفاده گردید. با برش دندروگرام در مرحله ی اول و راستی آزمایی آن با آزمون تحلیل واریانس، 13 ناحیه مجزا برای ژوئیه 2010 و 6 ناحیه برای ژانویه 2008 مشخص گردید. طی ژوئیه 2010، بیابان لوت به عنوان داغ ترین و سواحل جنوبی دریای خزر به عنوان خنک ترین منطقه، و طی ژانویه 2008 شمال غرب ایران سردترین و بیابان لوت و سواحل دریای عمان مطبوع ترین مناطق ایران به لحاظ دمایی شناخته شدند. با توجه به نبود ایستگاه سینوپتیک در بیابان لوت و مشخص نشدن آن به عنوان یک پهنه مجزا در مطالعات قبل، ارزش داده‌های سنجش از دور در تهیه نقشه ی دمایی بارز گردید. همچنین داده های سنجنده مودیس نقش ناهمواری ها را در نقشه دما به خوبی نشان می دهد. بنابراین با در دسترس بودن داده‌های ماهواره ای، نقشه دمایی که توان نمایش اثر ناهمواری‌ها را نداشته باشد، ارزش چندانی ندارند.

چکیده انگلیسی:

In the past, during extreme temperature events in Iran, precise determination of very hot and cold regions has been difficult due to absence and not a proper distribution of synoptic stations. But, nowadays the satellite data with appropriate spatial resolution provides an opportunity for improving the previous research. The main purpose of this paper is determination of these regions in above mentioned conditions. Standardized Monthly mean temperature of 81 synoptic stations in Iran showed that during 1986 to 2014, in January 2008 and July 2010 most stations have been an extreme temperatures anomaly. For this, we used land surface temperatures from MODIS data product (level2) onboared on Terra satellite. To classification of regions, we used cluster analysis. When we cutting the dendrogram in the first step, separated 13 regions for July 2010 and 6 region for January 2008. In July 2010, Lut desert determined as the hottest area and in January 2008 northwest of Iran was the coldest and costal sea in south east was the pleasant in term of temperatures. Therefore, due to the lack synoptic station in Lut desert and also not distinct of this region as a separate region in previous study, capability of remote sensing product was obvious.Also result showed that unlike of synoptic station data, the MODIS remote sensing product very well indicate role of mountain in variability of temperature. However, by existing of satellite data, temperature map must have ability to showing the role of roughness.

منابع و مأخذ:

مسعودیان،س.الف، بهلول علیجانی، و رضا ابراهیمی (1390): واکاوی میانگین مجموع درجه/ روز مورد نیاز(گرمایش و سرمایش) در قلمرو ایران ،پژوهش نامه ی جغرافیایی ،شماره ی یکم:صص36-21.

طاوسی،ت، و قدیر دل ارا، پهنه بندی آب و هوایی استان اردبیل (1389): مجله علمی و فنی نیوار ،70-71: صص52-47.

خالدی،شهریار ( 1375): آب و هواشناسی عملی، قومس.

مسعودیان،س،الف و محمد دارند (1389) :“شناسایی و پهنه بندی نواحی دمایی فرین سرد” ،مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2: 59-43.

علایی طالقانی،م (1383): ژئومورفولوژی ایران، جلد 3. قومس.

علیجانی،ب ( 1387): آب و هوای ایران،دانشگاه پیام نور.

 اکبری، ط و سید ابوالفضل، مسعودیان (1388): شناسایی رژیم دمایی و پهنه بندی نواحی دمایی ایران، جغرافیا و برنامه ر یزی محیطی،سال بیستم،شماره ( 33) شماره 1:صص 74-59.

مجرد،ف، و بهمن جوادی(1389): پهنه بندی ایران بر مبنای دماهای حداقل ، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21 ، شماره 3، شماره پیاپی 39 ،صص106-83.

Basara, J. B., Basara, H. G., Illston ,B. G., and Crawford K. C (2010):The Impact of the Urban Heat Island during an Intense HeatWave in Oklahoma City, Advances in Meteorology , Article ID 230365, 10 pages doi:10.1155/2010/230365.

Coulibaly, P  (2004): Downscaling daily extreme temperatures with genetic programming, GEOPHYSICAL RESEARCH LETTERS, 31, L16203, doi:10.1029/2004GL020075.

El Kenawy A, López-Moreno JI and Vicente-Serrano SM (2013) :Summer       temperature extremes in northeastern Spain: spatial regionalization and links to atmospheric circulation (1960-2006),Theoretical and Applied Climatology, 113: pp.387-405.

Mkonda, Msafiri Yusuph (2014): Temporal Rainfall and Temperature TrendsImpacts in Agriculture and Adaptations that Respond to Local Conditions A Case of Mvomero District, Tanzani, Research on Humanities and Social Sciences, Vol.4,No.12:pp. 36-49.

Mildrexler, D.d.J., Zhao,M., and Running, S .W ) 2011:(Satellite Finds Highest Land Skin Temperatures on Earth, AMERICAN METEOROLOGICAL SOCIETY:pp. 855-860.