ارزیابی پایداری زیست محیطی با تأکید بر خشکسالی و منابع آب با استفاده از فن چند معیاره شبکه عصبی مصنوعی( مطالعه موردی شهر بابک )
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
محمد ابراهیم عفیفی
1
(استادیار دانشگاه آزاد لارستان)
احمد منگلی میدوک
2
(دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری)
علی وخشوری
3
(عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد لارستان)
کلید واژه: خشکسالی, شاخص spI, پایداری زیست محیطی, مدل شبکه عصبی, شهر بابک,
چکیده مقاله :
در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعه پژوهش اقدام به شناسایی معیارها و زیرمعیارهای که در جهت پایداری زیست محیطی موثر است شد. پس از پایان مراحل دلفی ، معیارهای منابع و خدمات محیط ، سلامت محیط و انرژی به عنوان مهمترین معیارهای ارزیابی پایداری زیست محیطی در شهر بابک انتخاب گردیدند سپس با استفاده از مدل شبکه عصبی به تحلیل و ارزیابی پایداری زیست محیطی شهر بابک پرداخته شد. در این مطالعه خشکسالی در شهر بابک را طی یک دوره آماری سی و دو ساله 1361 - 1392 با شاخص SPI خشکسالی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این شاخص به طور خاص برای سری‌های زمانی شش؛ دوازده و چهل و هشت ماهه محاسبه شد. که شهر بابک طی دوره آماری سی و دوساله و بویژه هفت ساله اخیر مواجه با خشکسالی بوده که در مقیاس سالانه شش ماهه بیشتر خشکسالیهای آن از نوع خشکسالیهای ضعیف تا متوسط است.
In this study, first, by studying the research, criteria and sub-criteria were identified that are effective in terms of environmental sustainability. After the Delphi stages, the criteria of environmental resources and services, environmental health and energy were selected as the most important criteria for assessing environmental sustainability in Babak, then using the neural network model to analyze and evaluate the environmental sustainability of Babak. In this study, drought in Babak city was analyzed with a SPI index of drought during a statistical period of 32 years 1361-1392. This index is specifically for time series six; Twelve and forty-eight months were calculated. The city of Babak has been facing drought during the statistical period of thirty-two years, especially the last seven years, and on an annual scale of six months, most of its droughts are mild to moderate droughts. But in the long-term Myas 48 months, 75% of the droughts were severe and very severe, which shows a high relationship with the quantitative and qualitative decline of groundwater in this area.
- اقلامی، عطیه. رضایی راد، هادی (1397): سنجش میزان پایداری زیست‌محیطیپروژه‌های بزرگ مقیاس شهر همدان، فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 24، سال 20، ص 92 – 72.
2- اکبری، مرتضی، مدنی،محمدرضا،(1390): بررسی افت آب‌هایزیرزمینی با استفاده از gis، مجله پژوهش‌های حفاظت از آب و خاک جلد 16 شماره 4
3- حسینزادهدلیر،کریموساسانپور،فرزانه(1386):روش‌هاینویندرارزیابیپایداریمحیط‌زیستشهری، فصلنامهجغرافیاوبرنامه‌ریزی،شماره10، ص 35 – 24.
4- حیدری، مهدی، صابری، محمد، (1391): پایش و ارزیابی خشکسالیهای شهر یزد، همایش منطقه‌ای بحران آب و خشکسالی
5- خسروی بیگی، رضا، ایستگلدی، مصطفی،شمس‌الدینی،رضا،(1390): ارزیابی پایداریزیست‌محیطی در نواحی شهری با استفاده ازفنتصمیم‌گیری چند معیاره تخصیص خطی (مطالعه موردی: شهر بندر ترکمن)جغرافیایی (مطالعات انسانی)، سال ششم، شماره 16، صص 31 -51.
6- خوش‌اخلاق، فرامرز و همکاران(1393): بررسی خشکسالی در سال آبی 87-1386 و اثرات آن بر منابع آب و کشاورزی، انجمن جغرافیایی ایران، سال هشتم، شماره 24،صص 136-119.
7- ربیعی فر، ولی اله. زیاری، کرامت اله. حقیقی نائینی، غلامرضا (1392): ارزیابی توسعه پایدار شهر زنجان از دیدگاه زیست‌محیطی بر پایه تکنیک swot، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره 16،130 – 105.
8- رهنمایی، محمدتقی. پیر موسوی، سید موسی (1385): بررسی ناپایداری‌های امنیتی کلان‌شهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 57، ص 193 – 173.
9- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان،1398.
10- سرایی،محمدحسینومؤیدفر،سعیده (1389):بررسی میزانپایداریتوسعهدرشهرهایمناطقخشکباتأکید برمؤلفه‌هایزیست‌محیطیشهراردکان،مجلهجغرافیاو برنامه‌ریزیمحیطی،شماره1، 67 – 46
11- صفایی پور، مسعود. حسینی، نبی اله. قیصری، نرگس (1394): سنجش رابطه میان رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری و شاخص‌های پایداری محیط‌زیست شهری، مطالعه موردی شهر دزفول، فصلنامه پژوهش‌هایبوم‌شناسی شهری، سال 6، شماره 1، ص 45 – 25.
12- عفیفی،محمدابراهیم، (1396):محیط‌زیست شهری در ایران، انتشارات ماهواره، چاپ اول
13- فرج زاده، منوچهر، (1391):خشکسالی از مفهوم تا راهکار، انتشارات سازمان، جغرافیایی شماره 38
14- فیروزبخت، علی. پرهیزکار، اکبر. ربیعی فر، ولی(1391): راهبردهای ساختار زیست‌محیطی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر کرج): فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 8، ص 239 – 213.
15- فیروزی، محمدعلی. محمدی، مصطفی. سعیدی، جعفر (1396): ارزیابی شاخص‌های پایداری زیست‌محیطی با تأکید بر آلودگی هوا و آلاینده‌های صنعتی شهر اهواز، فصلنامه پژوهش‌هایبوم‌شناسی شهری، سال هشتم، شماره 1، ص 28 – 13.
16- نوحه‌گر، احمد، محمودآبادی سعیده، (1391): ارزیابی چند شاخص خشکسالی اقلیمی و تعیین مناسب‌ترین شاخص در حوضه کهورستان، فصلنامه برنامه‌ریزیمنطقه‌ای، سال دوم شماره 2.
17- Aivanz, M.(2008): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, Pp. 289–316.
18- Bell, M.(2016): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, PP. 289–316.
19- Hong, G.Et Al. (2011):Research On Sustainable Development Of Resource-Based Small Industrial And Mining Cities-A Case Study Of Yangquanqu Town, Xiaoyi, Shanxi Province, China, Proceeded Engineering 21.PP 633-640.
20- Jordan, (2008): A Multiple Criteria Decision Model For Assigning Priorities To Activities,Inte Rnational Journal Of Project Management,27, PP. 175-181.
21- Munier, Z.(2008): Multi-Attribute Contractors Ranking Method By Applying Ordering Of Feasible Alternatives Of Solutions In Terms Of Prefer Ability Technique, Technological And Economic Development Baltic Journal On Sustainability, 14, PP. 224-239.
_||_- اقلامی، عطیه. رضایی راد، هادی (1397): سنجش میزان پایداری زیست‌محیطیپروژه‌های بزرگ مقیاس شهر همدان، فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 24، سال 20، ص 92 – 72.
2- اکبری، مرتضی، مدنی،محمدرضا،(1390): بررسی افت آب‌هایزیرزمینی با استفاده از gis، مجله پژوهش‌های حفاظت از آب و خاک جلد 16 شماره 4
3- حسینزادهدلیر،کریموساسانپور،فرزانه(1386):روش‌هاینویندرارزیابیپایداریمحیط‌زیستشهری، فصلنامهجغرافیاوبرنامه‌ریزی،شماره10، ص 35 – 24.
4- حیدری، مهدی، صابری، محمد، (1391): پایش و ارزیابی خشکسالیهای شهر یزد، همایش منطقه‌ای بحران آب و خشکسالی
5- خسروی بیگی، رضا، ایستگلدی، مصطفی،شمس‌الدینی،رضا،(1390): ارزیابی پایداریزیست‌محیطی در نواحی شهری با استفاده ازفنتصمیم‌گیری چند معیاره تخصیص خطی (مطالعه موردی: شهر بندر ترکمن)جغرافیایی (مطالعات انسانی)، سال ششم، شماره 16، صص 31 -51.
6- خوش‌اخلاق، فرامرز و همکاران(1393): بررسی خشکسالی در سال آبی 87-1386 و اثرات آن بر منابع آب و کشاورزی، انجمن جغرافیایی ایران، سال هشتم، شماره 24،صص 136-119.
7- ربیعی فر، ولی اله. زیاری، کرامت اله. حقیقی نائینی، غلامرضا (1392): ارزیابی توسعه پایدار شهر زنجان از دیدگاه زیست‌محیطی بر پایه تکنیک swot، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره 16،130 – 105.
8- رهنمایی، محمدتقی. پیر موسوی، سید موسی (1385): بررسی ناپایداری‌های امنیتی کلان‌شهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 57، ص 193 – 173.
9- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان،1398.
10- سرایی،محمدحسینومؤیدفر،سعیده (1389):بررسی میزانپایداریتوسعهدرشهرهایمناطقخشکباتأکید برمؤلفه‌هایزیست‌محیطیشهراردکان،مجلهجغرافیاو برنامه‌ریزیمحیطی،شماره1، 67 – 46
11- صفایی پور، مسعود. حسینی، نبی اله. قیصری، نرگس (1394): سنجش رابطه میان رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری و شاخص‌های پایداری محیط‌زیست شهری، مطالعه موردی شهر دزفول، فصلنامه پژوهش‌هایبوم‌شناسی شهری، سال 6، شماره 1، ص 45 – 25.
12- عفیفی،محمدابراهیم، (1396):محیط‌زیست شهری در ایران، انتشارات ماهواره، چاپ اول
13- فرج زاده، منوچهر، (1391):خشکسالی از مفهوم تا راهکار، انتشارات سازمان، جغرافیایی شماره 38
14- فیروزبخت، علی. پرهیزکار، اکبر. ربیعی فر، ولی(1391): راهبردهای ساختار زیست‌محیطی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر کرج): فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 8، ص 239 – 213.
15- فیروزی، محمدعلی. محمدی، مصطفی. سعیدی، جعفر (1396): ارزیابی شاخص‌های پایداری زیست‌محیطی با تأکید بر آلودگی هوا و آلاینده‌های صنعتی شهر اهواز، فصلنامه پژوهش‌هایبوم‌شناسی شهری، سال هشتم، شماره 1، ص 28 – 13.
16- نوحه‌گر، احمد، محمودآبادی سعیده، (1391): ارزیابی چند شاخص خشکسالی اقلیمی و تعیین مناسب‌ترین شاخص در حوضه کهورستان، فصلنامه برنامه‌ریزیمنطقه‌ای، سال دوم شماره 2.
17- Aivanz, M.(2008): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, Pp. 289–316.
18- Bell, M.(2016): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, PP. 289–316.
19- Hong, G.Et Al. (2011):Research On Sustainable Development Of Resource-Based Small Industrial And Mining Cities-A Case Study Of Yangquanqu Town, Xiaoyi, Shanxi Province, China, Proceeded Engineering 21.PP 633-640.
20- Jordan, (2008): A Multiple Criteria Decision Model For Assigning Priorities To Activities,Inte Rnational Journal Of Project Management,27, PP. 175-181.
21- Munier, Z.(2008): Multi-Attribute Contractors Ranking Method By Applying Ordering Of Feasible Alternatives Of Solutions In Terms Of Prefer Ability Technique, Technological And Economic Development Baltic Journal On Sustainability, 14, PP. 224-239.