چشم انداز تغییرات زمانی و مکانی وقوع یخبندان ها و سرماهای زودرس پاییزه و دیررس بهاره در شمال شرق کشور

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

مجید رضایی بنفشه درق ¹ (استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز،ایران)
سعید جهانبخش اصل ² (استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز،ایران)
علی محمد خورشید دوست ³ (استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز،ایران)
مجید علی محمدی ⁴ (دانشجوی دکتری تغییرات اقلیمی، دانشگاه تبریز،ایران)

تاریخ دریافت : 1397/04/01 تاریخ پذیرش : 1387/11/06 تاریخ انتشار : 1398/03/31

کلید واژه: LARS-WG, تغییر اقلیم, سرما, یخبندان, توزیع زمانی - مکانی,

چکیده مقاله :

تصمیم سازیبرایآینده،جهتفعالیت‌هایکشاورزیوباغداریدرراستایکاهشخساراتو افزایشبهره‌وری،نیازمندمطالعاتتغییراقلیمیوکشاورزی است.براینیلبهاینهدف، مطالعهرویپارامترهایاقلیمی، دربازهزمانیطولانیمدت جهتکشفویژگی‌هاواثراتآن‌ها،درشرایط اقلیمیدوره‌هایگذشتهوپیش‌آگاهیازتغییراتآن‌هادرآینده امریضروریاست.چشم‌انداز تغییرات زمانی و مکانی رویدادهای حدی اقلیمی جهتکشفویژگی‌ها،اثراتوپیش‌آگاهیازتغییراتآن‌هادرآینده امریضروریاست. لذا در این پژوهشتوزیعزمانیومکانیوقوع یخبندان ها و سرماهایزودرس پاییزه ودیررسبهارهدرشمالشرقکشورتحت تأثیر تغییرات اقلیمی واکاویگردید.بدین منظورازبروندادمدلجهانی HadCM3 تحتسناریوهای A2 و B1 و روش ریزمقیاس گردانی آماری LARS-WGدر دوره آماری2065-2046نسبتبهدورهپایه (2015-1986)استفادهشد. نتایج نشان داد که دمای کمینه در دوره آتی نسبت به دوره پایه بین 2/1 تا 5/2 درجه سلسیوس افزایش خواهد یافت بر این اساس در بخش اعظم منطقه مورد مطالعه یخبندان های زودرس پاییزه یک الی دو هفته دیرتر شروع می شوند و یخبندان های دیررس بهاره نیز بین 9 تا 18 روز زودتر به پایان می رسند. همچنین سرماهای زودرس پاییزه حدود 7 تا 13 روز دیرتر شروع و سرماهای دیررس بهاره نیز حدود 9 تا 13 روز زودتر خاتمه می یابند

چکیده انگلیسی:

تصمیم­سازیبرایآینده،جهتفعالیت‌هایکشاورزیوباغداریدرراستایکاهشخساراتو افزایشبهره‌وری،نیازمندمطالعاتتغییراقلیمیوکشاورزی است.براینیلبهاینهدف، مطالعهرویپارامترهایاقلیمی، دربازهزمانیطولانیمدت جهتکشفویژگی‌هاواثراتآن‌ها،درشرایط اقلیمیدوره‌هایگذشتهوپیش‌آگاهیازتغییراتآن‌هادرآینده امریضروریاست.چشم‌انداز تغییرات زمانی و مکانی رویدادهای حدی اقلیمی جهتکشفویژگی‌ها،اثراتوپیش‌آگاهیازتغییراتآن‌هادرآینده امریضروریاست. لذا در این پژوهشتوزیعزمانیومکانیوقوع یخبندان­ها و سرماهایزودرس پاییزه ودیررسبهارهدرشمالشرقکشورتحت تأثیر تغییرات اقلیمی واکاویگردید.بدین منظورازبروندادمدلجهانی HadCM3 تحتسناریوهای A2 و B1 و روش ریزمقیاس گردانی آماری LARS-WGدر دوره آماری2065-2046نسبتبهدورهپایه (2015-1986)استفادهشد. نتایج نشان داد که دمای کمینه در دوره آتی نسبت به دوره پایه بین 2/1 تا 5/2 درجه سلسیوس افزایش خواهد یافت بر این اساس در بخش اعظم منطقه مورد مطالعه یخبندان­های زودرس پاییزه یک الی دو هفته  دیرتر شروع می­شوند و یخبندان­های دیررس بهاره نیز بین 9 تا 18 روز زودتر به پایان می­رسند. همچنین سرماهای زودرس پاییزه حدود 7 تا 13 روز دیرتر شروع و سرماهای دیررس بهاره نیز  حدود 9 تا 13 روز زودتر خاتمه می­یابند

منابع و مأخذ:

منابع

1-آشفته، پریساسادات؛مساحبوانی، علیرضا. 1389. تأثیرتغییراقلیمبردبی­هایحداکثرمطالعهموردی:حوضهآیدوغموشآذربایجانشرقی. علوموفنونکشاورزیومنابعطبیعی،علومآبوخاک، شماره 53، صص39-25.

2-آقاشاهی، محسن؛ اردستانی، مجتبی؛ نیک­سخن، محمد حسین ؛ طهماسبی، بهشته.1391.معرفی و مقایسه مدل­های LARS-WG و SDSM به منظور ریزمقیاسسازی پارامترهای زیست‌محیطی در مطالعات تغییر اقلیم. ششمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط‌زیست، تهران، ص 10.

3-آقاشریعتمداری، زهرا؛ بذرافشان، جواد؛ صفایی، سیده الهه.1395. چشم انداز زمان وقوع یخبندان­های زودرس پاییزه و دیررس بهاره تحت شرایط تغییر اقلیم با استفاده از مدل SDSM در چند ایستگاه منتخب در نیمه غربی ایران. نشریه هواشناسی کشاورزی، شماره4، صص 31-22.

4-باباییان، ایمان؛ نجفی نیک، زهرا. 1389. تحلیل تغییر اقلیم استان خراسان رضوی در دوره ی 2039-2010 با استفاده از ریزگردانی خروجی الگوی GCM . جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 15،صص 19-2.

5-جعغربگلو، ناصر. 1397. ارزیابی اثرات سرما و یخبندان­ دیررس بهاره بر روی درختان میوه در شمال غرب ایران، تحت شرایط اقلیم گذشته و تغییر اقلیم آینده (مطالعه موردی: درختان هسته­دار)، رساله دکتری اقلیم­شناسی،استاد راهنما: علیمحمد خورشید دوست،دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه­ریزی و علوم محیطی،گروه آب و هوا شناسی.

6-خلیلی، علی. 1393. ارزیابی کمی و مدل­سازی ریسک سرمازدگی بهاره  محصولات زراعی و باغی در ایران. نشریه هواشناسی کشاورزی، 1: 31-17.

7-خلیلی، علی؛ رحیمی، جابر؛ بذرافشان، جواد. 1395. پیش­نگری کمی اثرات محتمل تغییر اقلیم بر تاریخ و ریسک رخداد یخبندان دیررس بهاره طی قرن بیست و یکم در ایران. نشریه هواشناسی کشاورزی، شماره 2، صص48 – 38.

8-سبحانی، بهروز؛ گنجی، مسعود؛ گل دوست، اکبر. 1396. تعیین و بررسی تاریخ های اغاز و پایان یخبندان­های زودرس و دیررس و احتمال تداوم، شدت و تواتر آن در استان اردبیل در دوره آماری 1996 تا 2010. پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 1، صص 53-39.

9-صلاحی، برومند؛ عالی جهان، مهدی؛ عینی، سعیده؛ درخشی، جعفر. 1396.پیش‌بینی تاریخ‌های شروع و پایان یخبندان­های سبک و سنگین استان کرمانشاه بر اساس برونداد مدل‌های اقلیمی HadCM3, BCM2، با بهره­گیری از ریزگردان LARS-WG، نشریه علمی ـ پژوهشی جغرافیا و برنامه­ریزی، شماره 59، صص 195-175.

10-فلاح قالهری، غلامعباس و حمزه احمدی. 1394. برآورد زمانی- مکانی تاریخ گلدهی درختان میوه در استان آذربایجان غربی با هدف کاهش و پیشگیری از خسارت مخاطره­های اقلیمی. فصلنامه پژوهشی بیمه و کشاورزی، 46: 104-81.

11-قادرزاده، آرزو. 1394. ارزیابی پیامدهای تغییر اقلیم برر مراحل فنولوژی درختان سیب شهرستان ارومیه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی.

12-قربانی، خلیل؛ ولیزاده، اسماعیل. 1393. بررسی تاریخ یخبندان­ها و سرماهای مؤثر در کشاورزی تحت تأثیر تغییر اقلیم (مطالعه موردی: مشهد، تبریز و قزوین)، نشریه پژوهش­های حفاظت آب و خاک، شماره 4، صص 214-197.

13-گودرزی، مسعود؛ صلاحی، برومند؛ و حسینی، سید اسعد. 1397. برآورد میزان تبخیر و تعرق در ارتباط با تغییرات اقلیمی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، انتشارات انجمن آبخیزداری ایران، ش 41: 13-1.

14-هاشمی­نسب، فریده السادات؛ موسوی بایگی، محمد؛ بختیاری، بهرام؛ داوری، کامران. 1392. پیش­بینی تغییرات بارش 20 سال آینده در استان کرمان با استفاده از مدل ریز مقیاس کننده LARS-WG و گردش عمومی HadCM3، فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، شماره 12، صص 58-43.

 

15-Dai, I., wang, H., and Ge, Q. 2013. The decreasing spring frost risk during the flowering period for woody plants in temperate area of eastern China over past 50 years. Journal of Geographical Sciences, 23: 641-652

16-Graczyk, D., and Kundzewicz, Z.W. 2015. Changes of temperature- related agro climatic indices in Poland. Theoretical and Applied Climatology, 124: 401-410.

17-Guan, Y. Zheng, F. Zhang, P and Qin, C. 2015. Spatial and temporal changes of meteorological disasters in china during 1950-2013. Natural Hazards.75:2607-2623.DOI: 10.1007/s11069-014-1446-3.

18-Hidalgo-Galvez, M. D., García-Mozo, H., Oteros, J., Mestre, A., Botey, R., and  Galán, C. 2017. Phenological behaviour of early spring flowering trees in Spain in response to recent climate changes. Theoretical and Applied Climatology, 132: 263-273..

13-Karl, T. R., Meehl, G. A., Miller, C. D., Hassol, S. J., Waple, A. M., & Murray, W. L. 2008. Weather and climate extremes in a changing climate. US Climate Change Science Program.

20-Matusick, G., Ruthrof, K. X., Brouwers, N. C., & Hardy, G. S. J. 2014. Topography influences the distribution of autumn frost damage on trees in a Mediterranean-type Eucalyptus forest. Trees, 28(5):1449-1462.

21-Meehl, G. A., Tebaldi, C., & Nychka, D. 2004. Changes in frost days in simulations of twentyfirst century climate. Climate Dynamics, 23(5):495-511.

22-Modala, N. R., Ale, S., Goldberg, D. W., Olivares, M., Munster, C. L., Rajan, N., and Feagin, R. A. 2016. Climate change projections for the Texas High Plains and Rolling Plains. Theoretical and Applied Climatology, 129: 263-280.

23-Semonov M.A., and Stratonovitch P. 2010. Use of multi-model ensembles from global climate models for assessment of climate change impacts, Climate Research. 41: 1-14.

24-Sivakumar, M. V., Motha, R. P., & Das, H. P. 2005. Natural Disaster and Extreme Events in Agriculture. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.

25-Wilks, D.S., and Wilby, R.L.1999. The weather generation game: a review of stochastic weather models. Progress in Physical Geography, 23: 329-357.

26WMO. 2011. WMO statement on the status of the global climate in 2010. World Meteorological Organization, Geneva.