پایش تغییرات پوشش گیاهی در اثر خشکسالی در حوضه آبریز درودزن با استفاده از تصاویر MODIS
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
مرضیه موغلی
1
(عضو هیات علمی دانشگاه ازاد اسلامی لارستان)
کلید واژه: خشکسالی, درودزن, تصاویر MODIS, شاخص ( SPI ),
چکیده مقاله :
یکی از رروش‌های مطالعۀپایش و پهنه‌بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های هواشناسی و تکنیک‌های سنجش از راه دور می‌باشد. به منظور تعیین تأثیر خشکسالیها بر تغییرات پوشش گیاهی ابتدا شدت‌های خشکسالی با استفاده از شاخص های خشکسالی SPI سالانه توسط داده‌های بارندگی ایستگاههای هواشناسی تعیین شد . در این تحقیق شاخص خشکسالی SPI در دوره‌های کوتاه‌مدت یک و سه ماهه و دوره سالانه برای سه ایستگاه شیراز ، اقلید و درودزن بررسی شد که با توجه به نتایج حاصل شده از محاسبات در تمامی ایستگاههای موجود در سالهای 2001 ، 2003 ، 2005 ، 2007 و 2013 خشکسالی از ضعیف تا شدید رخ‌داده است همچنین در سالهای 2009 و 2014 دوره ترسال در منطقه اتفاق افتاده است . در ابتدا، شاخص( SPI ) برای سه ایستگاه هواشناسی طی سالهای 2015 – 2001 محاسبه گردید و در مرحله بعد بر اساس تصاویر گرفته شده از MODIS در ماههای اکتبر ، اگوست ، سپتامبر شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی NDVI محاسبه شد سپس همبستگس بین شاخص های هواشناسی و پوشش گیاهی در طی دوره آماری برای سالهای خشک و تر گرفته شد با دقت به نتایج آماری شاخصNDVI به تغییرات خشکسالی و اقلیمی بیشترین همبستگی را در ایستگاه درودزن داشته است
One of the methods of studying drought and its destructive effects is drought monitoring and zoning using meteorological indicators and remote sensing techniques. In order to determine the effect of droughts on vegetation changes, drought intensities were determined using annual SPI drought indices by rainfall data of meteorological stations. In this research, SPI drought index was investigated in short and one-month periods and the annual period for three stations which according to the results of the calculation of meteorological drought indicators in general in all stations in The 2001, 2003, 2005, 2007, and 2013 droughts have occurred from weak to severe, and also occurred in 2009 and 2014 in the region of Tarsal. Initially, the standard rainfall index (SPI) was calculated for three meteorological stations in Shiraz, Eghlid and Dorogozan during the years 2015 to 2001, and then, based on images taken from MODIS in October, August, September, the normalized vegetation difference index ( NDVI) and then the correlation between meteorological indices and vegetation was taken during the statistical period for dry and wet years. Accurately, the NDVI's statistical results have the highest correlation with drought and climatic variation with the Drooden Station, .
منابع
1- روزگار، رسول. سلیمان پور، محمد. جوکار، لیلا (1398): بررسی وضعیت خشکسالی و روند آن در حوضه سد درود زن بر اساس شاخص‌های آماری خشکسالی. اولین همایش بیابانی.
2- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس، سالنامه آماری، (1397).
3- سلامت، ع.آل یاسین، م (1396): راهنمای مقابله با خشکسالی. ناشر: کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
4- شفیعی، حسن. حسینی، محمد (1396): بررسی پوشش گیاهی به کمک داده‌های ماهواره‌ای در منطقه سیستان، مجله اکو فیزیولوژی گیاهی، سال سوم، صفحات 105-91.
5- عفیفی، محمدابراهیم، چتر آذر، هادی، (1396): پایش تغییرات پوشش گیاهی در اثر خشکسالی در حوضه آبریز درود زن با استفاده از تصاویر MODIS، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی لارستان.
6- علیجانی، بهلول، رمضانی ف نبی‌ا...، (1396): پیش‌بینی خشکسالیها و ترسالی‌ها در استان مازندران با استفاده از باکس-جنکینز، پژوهش‌های جغرافیای انسانی
7- لشکری، حسن، متکان، علی‌اکبر، آزادی، حمید، محمدی، زینب (1396): تحلیل همدیدی نقش پرفشار جنب‌حاره‌ای عربستان در رودبار جنب‌حاره‌ای در خشک‌سالی‌های شدید جنوب و جنوب غرب ایران، پژوهش‌های دانش زمین -سال هشتم شماره 30، صص 141 – 163.
8- مال میران، حمید، (1398): سنجش از دور و روند تعبیر و تفسیر تصاویر هوایی و ماهواره‌ای، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
9- محمدیاری، فریبا. پورخباز، حسن. توکلی، مهدی. اقدر، حسن (1397): تهیه نقشه پوشش گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان بهبهان)، فصلنامه علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، شماره 92، زمستان 1397، 23- 34.
10- میر موسوی، سید حسین، کریمی حمیده (1398)، مطالعه اثر خشکسالی بر روی پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر سنجنده MODIS مورد: استان کردستان، جغرافیا و توسعه: تابستان 1392, دوره 11, شماره پیاپی 31، صص 57 -76.
11- نوری، سمیرا، ثنایی نژاد، سید حسین، (1398): بررسی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های خشکی دما-گیاه (TVDI) و دما-گیاه اصلاح شده (MTVDI) و تصاویر سنجنده مودیس، مجله آب و خاک، نوع نشریه: علمی - پژوهشی، جلد ۲۷ شماره ۴.
12- هادیان، فریبا. حسینی، زهرا،. سید حسنی، مرجان (1396): پایش تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از اطلاعات بارندگی و تصاویر ماهواره‌ای NOAAAVHRR در استان کرمانشاه، نشریه مرتع‌داری، جلد اول، 1393، 46- 62.
13- Aivanz, M., (2008): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, Pp. 289–316.
14- Bell, M., (2016): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, Pp. 289–316.
15- Hong, G.Et Al. (2011): Research On Sustainable Development Of Resource- Based Small Industrial And Mining Cities-A Case Study Of Yangquanqu Town, Xiaoyi, Shanxi Province, China, Proceeded Engineering 21. Pp. 633-640.
16- Jordan, (2008): A Multiple Criteria Decision Model For Assigning Priorities To Activities, Inte Rnational Journal Of Project Management, 27, Pp. 175-181.
17- Kogan, F. N., Vegetation Index For Areal Analysis Of Crop Conditions. Proceedings Of 18th Conference On Agricultural And Forest Meteorology, AMS, W. Lafayette, Indiana, On 15–18 September (2018): (Indiana, USA), 2018, Pp. 103–106.
18- Munier, Z., (2008): Multi-Attribute Contractors Ranking Method By Applying Ordering Of Feasible Alternatives Of Solutions In Terms Of Prefer Ability Technique, Technological And Economic Development Baltic Journal On Sustainability, 14, Pp. 224-239.
19- Singh, R. P., Roy, S., Kogn, F., Vegetation And Temperature Condition Indices From NOAA AVHRR Data For Drought Monitoring Over India, Int. J. Remote Sens., (2018): Pp. 4393-4402.
20- Wylie, B. K., D. J. Meyer, L. L. Tieszen And S. Mannel. (2017): Satellite Mapping Of Surface Biophysical Parameters At The Biome Scale Over The North American Grasslands: A Case Study. Remote Sensing Of Environment 79 (2-3): Pp. 266-278.
_||_منابع
1- روزگار، رسول. سلیمان پور، محمد. جوکار، لیلا (1398): بررسی وضعیت خشکسالی و روند آن در حوضه سد درود زن بر اساس شاخص‌های آماری خشکسالی. اولین همایش بیابانی.
2- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس، سالنامه آماری، (1397).
3- سلامت، ع.آل یاسین، م (1396): راهنمای مقابله با خشکسالی. ناشر: کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
4- شفیعی، حسن. حسینی، محمد (1396): بررسی پوشش گیاهی به کمک داده‌های ماهواره‌ای در منطقه سیستان، مجله اکو فیزیولوژی گیاهی، سال سوم، صفحات 105-91.
5- عفیفی، محمدابراهیم، چتر آذر، هادی، (1396): پایش تغییرات پوشش گیاهی در اثر خشکسالی در حوضه آبریز درود زن با استفاده از تصاویر MODIS، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی لارستان.
6- علیجانی، بهلول، رمضانی ف نبی‌ا...، (1396): پیش‌بینی خشکسالیها و ترسالی‌ها در استان مازندران با استفاده از باکس-جنکینز، پژوهش‌های جغرافیای انسانی
7- لشکری، حسن، متکان، علی‌اکبر، آزادی، حمید، محمدی، زینب (1396): تحلیل همدیدی نقش پرفشار جنب‌حاره‌ای عربستان در رودبار جنب‌حاره‌ای در خشک‌سالی‌های شدید جنوب و جنوب غرب ایران، پژوهش‌های دانش زمین -سال هشتم شماره 30، صص 141 – 163.
8- مال میران، حمید، (1398): سنجش از دور و روند تعبیر و تفسیر تصاویر هوایی و ماهواره‌ای، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
9- محمدیاری، فریبا. پورخباز، حسن. توکلی، مهدی. اقدر، حسن (1397): تهیه نقشه پوشش گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان بهبهان)، فصلنامه علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، شماره 92، زمستان 1397، 23- 34.
10- میر موسوی، سید حسین، کریمی حمیده (1398)، مطالعه اثر خشکسالی بر روی پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر سنجنده MODIS مورد: استان کردستان، جغرافیا و توسعه: تابستان 1392, دوره 11, شماره پیاپی 31، صص 57 -76.
11- نوری، سمیرا، ثنایی نژاد، سید حسین، (1398): بررسی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های خشکی دما-گیاه (TVDI) و دما-گیاه اصلاح شده (MTVDI) و تصاویر سنجنده مودیس، مجله آب و خاک، نوع نشریه: علمی - پژوهشی، جلد ۲۷ شماره ۴.
12- هادیان، فریبا. حسینی، زهرا،. سید حسنی، مرجان (1396): پایش تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از اطلاعات بارندگی و تصاویر ماهواره‌ای NOAAAVHRR در استان کرمانشاه، نشریه مرتع‌داری، جلد اول، 1393، 46- 62.
13- Aivanz, M., (2008): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, Pp. 289–316.
14- Bell, M., (2016): The Use Of Multi-Criteria Decision-Making Methods In The Integrated Assessment Of Climate Changes: Implications For IA Practitioners, Socio-Economic Planning Sciences, 37, Pp. 289–316.
15- Hong, G.Et Al. (2011): Research On Sustainable Development Of Resource- Based Small Industrial And Mining Cities-A Case Study Of Yangquanqu Town, Xiaoyi, Shanxi Province, China, Proceeded Engineering 21. Pp. 633-640.
16- Jordan, (2008): A Multiple Criteria Decision Model For Assigning Priorities To Activities, Inte Rnational Journal Of Project Management, 27, Pp. 175-181.
17- Kogan, F. N., Vegetation Index For Areal Analysis Of Crop Conditions. Proceedings Of 18th Conference On Agricultural And Forest Meteorology, AMS, W. Lafayette, Indiana, On 15–18 September (2018): (Indiana, USA), 2018, Pp. 103–106.
18- Munier, Z., (2008): Multi-Attribute Contractors Ranking Method By Applying Ordering Of Feasible Alternatives Of Solutions In Terms Of Prefer Ability Technique, Technological And Economic Development Baltic Journal On Sustainability, 14, Pp. 224-239.