ارزیابی عوامل استرس‌زای شغلی بر روی کارکنان سازمان با استفاده از تصمیم گیری چندمعیاره

محورهای موضوعی : مدیریت بازرگانی- بازرگانی

میلاد ابوالقاسمیان ¹ , سمیه سازگاری ² , حوری داودی ³

1 - استادیار، گروه مهندسی صنایع، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران(نویسنده مسؤول)
2 - دانشجوی دکتری گروه مدیریت، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
3 - کارشناسی ارشد، گروه مهندسی صنایع، پردیس فنی مهندسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

تاریخ دریافت : 1401/08/13 تاریخ پذیرش : 1401/11/25 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: روش AHP, خطرات شغلی, عوامل استرس‌زای شغلی,

چکیده مقاله :

در بهداشت سازمانی، بررسی عوامل استرس زای شغلی، در مشاغل مختلف با نتایج متفاوتی همراه بوده است. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی عوامل استرس‌زای شغلی بر روی کارکنان سازمان با استفاده از تصمیم گیری چند معیاره است این مطالعۀ کیفی - کمی در دو مرحله انجام ‌شده است. ابتدا، مهم‌ترین عوامل استرس‌زای شغلی آتش‌نشانان با استفاده از بررسی سیستماتیک مراجع علمی و نظرات کارشناسان بر اساس طرح پرسش‌نامه شناسایی و غربالگری شدند. سپس تمامی عوامل استرس‌زای غربال‌شده توسط روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) وزن دهی و اولویت بندی شدند. با توجه به نتایج پژوهش عوامل نامناسب حین اجرای عملیات در رتبۀ اول و عوامل اجتماعی در رتبۀ دهم قرار گرفتند. سپس زیرمعیارهای مربوط به هر معیار به‌صورت زوجی مقایسه‌ شدند که بر اساس نتایج شاخص عوارض ناشی از اثرات دود و گازهای سمی در اولویت نخست و شاخص سطح فرهنگ سازمانی در ارتباط با مدیریت استرس در اولویت بیستم قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

In organizational health, the examination of occupational stressors has been associated with different results in different occupations. The aim of the current research is to evaluate job stressors on the organization's employees using multi-criteria decision-making. This qualitative-quantitative study was conducted in two stages. First, the most important occupational stressors of firefighters were identified and screened using a systematic review of scientific references and experts' opinions based on a questionnaire design. Then, all the screened stressors were weighted and prioritized by Analytical Hierarchy (AHP) method. According to the results of the research, inappropriate factors during the operation were ranked first and social factors ranked tenth. In the next step of AHP, the sub-criteria related to each criterion were compared in pairs, based on the results of the index of complications caused by the effects of smoke and toxic gases in the first priority and the index of the level of organizational culture in relation to stress management is in the 20th priority.

منابع و مأخذ:

- ابراهیمی¬نژاد، مهدی، خاتون زیمران، نرجس، شفیعی، هادی. (1395). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر استرس شغلی در کارکنان با تکنیک AHP. خط مشی‌گذاری عمومی در مدیریت، 7(3(پیاپی 23 پاییز 1395))، 1-13.
- انصاری سمیرا، بشیری¬پور افسانه، ورمزیار سکینه، علیزاده ابراهیم. (1397). مدل‌سازی معادلات ساختاری تأثیر استرس شغلی بر رضایت شغلی در کارکنان نظامی. مجلۀ مهندسي بهداشت حرفه¬اي. ۱۳۹۷; ۵ (۱):۲۴-۱۶.
- جعفری ندوشن، رضا، حلوانی، غلامحسین، صدری اصفهانی، علی، میرجلیلی، علیرضا، نظری، مهسا، علی مرادی، هادی، انوشه، ویدا سادات. (1398). مطالعۀ رابطۀ استرس شغلی و عوامل مرتبط با حوادث کاری در کارکنان سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر یزد. طلوع بهداشت، 18(3), 69-80.
- حسنوند باقر، آزاد اسفندیار، اسکندری محسن. شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت استرس شغلی در کارکنان نیروی دریایی: مطالعه‌ای کیفی. مجلۀ طب دریا. ۱۴۰۱; ۴ (۱):۶۷-۵۶.
- حکم¬آبادی. رجبعلی، صادقی. حسین، فصیح رامندی فاطمه، کریمی. علی. (1401). استرس شغلی و تأثیر آن بر رفتارهای نا‎ایمن، در کارکنان آتش‎نشان، ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت¬ها، 10(4):324 -314.
- زراعت حرفه. فهیمه، شمسی¬نژاد. محبوبه، رحمتی عباس. (1400). پیامد‌های روان‌شناختی شرایط شغلی آتش‌نشانان: یک مطالعۀ کیفی. فصلنامۀ علمی تخصصی طب کار.; ۱۳ (۳) :.۹۱-۷۷.
- گلستانی، احسان، صدری دمیرچی، اسماعیل، جباری، سعیده. (1400). نقش ذهن‌آگاهی در پیش‌بینی نشانه‌های ‌اختلال ‌‌استرس پس از سانحه، استرس شغلی و فرسودگی شغلی در آتش‌نشانان شهر تبریز. دانش و پژوهش در روان¬شناسی کاربردی، 22(3), 174-184.
- Ahn, J., Kim, N. S., Lee, B. K., Park, J., & Kim, Y. (2019). Relationship of occupational category with risk of physical and mental health problems. Safety and Health at work, 10(4), 504-511.‏
- Beaton, R. D., & Murphy, S. A. (1993). Sources of occupational stress among firefighter/EMTs and firefighter/paramedics and correlations with job-related outcomes. Prehospital and Disaster Medicine, 8(2), 140-150.‏
- Chartres, L. A. Bero, and S. L. Norris,(2019), “A review of methods used for hazard identification and risk assessment of environmental hazards,” Environment International, vol. 123, pp. 231–239.
- Choi H-M, Mohammad AA, Kim WG. (2019),Understanding hotel frontline employees’ emotional intelligence, emotional labor, job stress, coping strategies and burnout. Int J Hosp Manag. 82:199-208.
- Choi, S. D., Guo, L., Kim, J., & Xiong, S. (2019). Comparison of fatal occupational injuries in construction industry in the United States, South Korea, and China. International Journal of Industrial Ergonomics, 71, 64-74.‏
- Darvishi E, Sadeghi F, Saed PK.(2015), Evaluation of effective factors on occupational stress in firefighting personnel.:184-92.
- Darvishi, E., Sadeghi, F., Saed, P.K., (2014). Evaluation of effective factors on occupational stress in firefighting personnel. Journal of Health System Research 11 (1), 184–192 full text in Persian. Disaster Med. 8 (2), 140–150. Jun.
- Dodanwala, T. C., Santoso, D. S., & Yukongdi, V. (2022). Examining work role stressors, job satisfaction, job stress, and turnover intention of Sri Lanka’s construction industry. International Journal of Construction Management, 1-10.‏
- Eisapareh, K., Nazari, M., Kaveh, M. H., & Ghahremani, L. (2020). The relationship between job stress and health literacy with the quality of work life among Iranian industrial workers: The moderating role of social support. Current Psychology, 1-9.‏
- Gerber M, Pühse U.(2008) "Don't crack under pressure!"-Do leisure time physical activity and self-esteem moderate the relationship between school-based stress and psychosomatic complaints? Journal of psychosomatic research.;65(4):363-9.
- Karchani M, Ebrahimi A.(2015) The Survey of occupational stress, effective factors and relation it with fields human errors on staff of hospital. Iranian Safety Science and Technology Journal.;2(4):49-58.
- Kazronian, S., Zakerian, S., Saraji, J., Hosseini, M., (2013). Reliability and validity study of the NIOSH generic job stress questionnaire (GJSQ) among firefighters in Tehran city. Health Saf. Work 3, 25–34.
- Kim Y-S, Lee S-K.(2019). Analysis of research on nurses’ job stress using network analysis. West J Nurs Res.; 41(3):338-54.
- Lambert EG, Qureshi H, Frank J, Klahm C, Smith B.(2018), Job stress, job involvement, job satisfaction, and organizational commitment and their associations with job burnout among Indian police officers: A research note. Journal of Police and Criminal Psychology. ;33(2):85-99.
- Lee, Y.; Shin, S. (2010), “ Job stress evaluation using responsesurface data mining”, International Journal of Industrial Ergonomics, vol. 40, 379-385.
- Lu, Y., Zhang, Z., Yan, H., Rui, B., & Liu, J. (2020). Effects of Occupational Hazards on Job Stress and Mental Health of Factory Workers and Miners: A Propensity Score Analysis. BioMed Research International, 2020.
- Maharaj, S., Lees, T., & Lal, S. (2019). Prevalence and risk factors of depression, anxiety, and stress in a cohort of Australian nurses. International journal of environmental research and public health, 16(1), 61.‏
- Mawardi, M. C. (2022). Alternative Work Arrangements, Work Environment, and Job Stress on Job Satisfaction and Turnover Intention. Golden Ratio of Human Resource Management, 2(1), 27-39.‏
- Mehdad Ali, Maulvi Mehdi. (2018). Comparison of organizational commitment, job stress and personality characteristics of people who have experienced accidents and those who have not experienced accidents in Isfahan Refinery. Specialized scientific quarterly journal of occupational medicine. 1398; 11 (4): 47-36. (in Persian)
- Mousavipour, S. S., Sheikhbardsiri, H., Golitaleb, M., Yousefi, K., Farahi-Ashtiani, I., & Sahebi, A. (2022). Job stress among Iranian firefighters: a systematic review. Disaster and Emergency Medicine Journal.‏
- Nappo, N. (2020). Job stress and interpersonal relationships cross country evidence from the EU15: A correlation analysis. BMC Public Health, 20(1), 1-11.‏
- Nguyen, M. Bertin, J. Bodin, N. Fouquet, N. Bonvallot, and Y. Roquelaure,(2018), “Multiple exposures and coexposures to occupational hazards among agricultural workers: a systematic review of observational studies,” Safety and Health at Work, vol. 9, no. 3, pp. 239–248.
- O. Awodele, T. D. Popoola, B. S. Ogbudu, A. Akinyede, H. A. Coker, and A. Akintonwa,(2014), “Occupational hazards and safety measures amongst the paint factory workers in Lagos, Nigeria,” Safety and Health at Work, vol. 5, no. 2, pp. 106–111.
- Pandey, D. L. (2020). Work stress and employee performance: an assessment of impact of work stress. International Research Journal of Human Resource and Social Sciences, 7(05), 124-135.‏
- Quick JC, Henderson DF.(2016), Occupational stress: Preventing suffering, enhancing wellbeing. International journal of environmental research and public health;13(5):450-459.
- Rajabi, F., Molaeifar, H., Jahangiri, M., Taheri, S., Banaee, S., & Farhadi, P. (2020). Occupational stressors among firefighters: application of multi-criteria decision making (MCDM) Techniques. Heliyon, 6(4), e03820.
- Ray, M. R., Basu, C., Roychoudhury, S., Banik, S., & Lahiri, T. (2006). Plasma catecholamine levels and neurobehavioral problems in Indian firefighters. Journal of occupational health, 48(3), 210-215.‏
- Riyadi, S. (2019). The Influence of job satisfaction, work environment, individual characteristics and compensation toward job stress and employee performance. International Review of Management and Marketing, 9(3), 93.‏
- Seaward, B. L. (2017). Managing stress. Jones & Bartlett Learning.‏
- Shafiei, M., Ghasemian, A., Eslami, M., Nojoomi, F., & Rajabi-Vardanjani, H. (2019). Risk factors and control strategies for silicotuberculosis as an occupational disease. New Microbes and New Infections, 27, 75-77.‏
- Soteriades, E. S., Vogazianos, P., Tozzi, F., Antoniades, A., Economidou, E. C., Psalta, L., & Spanoudis, G. (2022). Exercise and Occupational Stress among Firefighters. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(9), 4986.
- Troesch LM, Bauer CE.(2017), Second career teachers: Job satisfaction, job stress, and the role of self-efficacy. Teach Teach Educ. 67:389-98.
- Wu, F., Ren, Z., Wang, Q., He, M., Xiong, W., Ma, G., ... & Zhang, X. (2021). The relationship between job stress and job burnout: the mediating effects of perceived social support and job satisfaction. Psychology, health & medicine, 26(2), 204-211.‏
- Ziaei, M., Yarmohammadi, H., Izadi laybidi, M., Nazari, Z., Hashemian, A.H., (2014). Comparison of occupational stress among personnel of firefighting and emergency medical stations of Kermanshah (Iran) in 2013. World J. Med. Sci. 10, 362–367.