تبیین نقش پارادیم های حسابداری در ارتقاء خصوصیات کیفی جامعه: جامعه شناسی گزارشگری مالی

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

راحله همایونی راد ¹ (دانشجوی دکتری حسابداری،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات،تهران ،ایران)
فریدون رهنمای رودپشتی ² (استاد-گروه حسابداری و مدیریت-دانشگاه علوم تحقیقات-تهران-ایران)
هاشم نیکومرام ³ (استاد گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات،تهران ،ایران)
مهرداد نوابخش ⁴ (استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات،تهران ،ایران)

تاریخ دریافت : 1400/07/02 تاریخ پذیرش : 1400/07/02 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: رویکردهای نوین حسابداری, پارادایم‌های جامعه‌شناسی, پارادایم های حسابداری, خصوصیات کیفی جامعه,

چکیده مقاله :

حسابداری اجتماعی به شرکت ها و مؤسسات اقتصادی، مالی و تولیدی فرصت می دهد تا از موقعیت اجتماعی، شاخص های اجتماعی و روند حرکت جامعه مطلع گردند و بدان وسیله فعالیت های خود را به گونه ای آگاهانه تر انجام دهند و ضمن برطرف کردن خلأهای مالی، ترازنامه منطقی و سنجیده ای ترسیم نماید. مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین این دو رشته، درصدد تبیین رویکردهای نوین حسابداری در ارتقا خصوصیات کیفی جامعه است. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد ترکیبی و روش تحقیق تحلیل محتوا انجام گردیده است. جامعه آماری این مطالعه متشکل از اساتید برجسته رشته حسابداری کشور است که با توجه به حجم جامعه، نمونه مورد مطالعه 170 نفر تعیین گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه ای برای فرضیات صورت گرفت. نتایج تحلیل محتوا حاکی از آن است که مفاهیم مرتبط با ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری، می توانند مشخصات کیفی جامعه و از این طریق جامعه شناسی گزارشگری را تقویت نمایند. همچنین آزمون فرضیه ها بیانگر آن است که تئوری ها و پارادایم های مطرح در رشته حسابداری، از منظر جامعه شناختی دچار تحولات قابل توجهی شده اند و پارادایم های مطرح در بیانیه انجمن حسابداری آمریکا را می توان با شاخص های مطرح در پارادایم های جامعه شناسی مقایسه نمود.

منابع و مأخذ:

*      بلند نظر ، حمید  و فیل سرایی، مهدی (1395). توسعه چارچوب حسابداری مسئولیت اجتماعی به سمت ارزیابی واحدهای اقتصادی، فصلنامه پژوهش های جدید در مدیریت و حسابداری، 3(17): 1-14

*      بنی طالبی دهکردی، بهاره؛ رهنمای رودپشتی، فریدون؛ نیکومرام، هاشم و طالب­نیا، قدرت اله. (1394). تبیین نظریه کنشگر شبکه در حسابداری از منظر دانش. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت. 4(16)، 111-130

*      بوریل، گیبسون و مورگان، گارت. (1383). نظریه های کلان جامعه شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان: عناصر جامعه شناختی حیات سازمانی. ترجمه محمد تقی نوروزی. چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.

*      خواجوی، شکرالله؛ حلاج، محمد و گنجی، کیانوش. (1395). قایسه نظریه دامنه و نظریه روش در پژوهشهای حسابداری مدیریت: با تاکید بر نظریه کنشگر- شبکه. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، 9(29)، 53-72.

*      رحیمیان، نظام­الدین و توکل نیا، اسماعیل. (1391). بررسی ارتباط بین بکارگیری مفاهیم حسابداری مسئولیت­های اجتماعی با اندازه و عملکرد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مقاله ارائه شده در نخستین همایش ملی حسابداری ارزشی، تهران: دانشگاه علوم اقتصادی.

*      رهنمای رودپشتی، فریدون؛ نیکومرام، هاشم و بنی طالبی دهکردی، بهاره. (1395). نظام اطلاعات حسابداری مدیریت مبتنی بر شبکه کنشگران. تهران: انتشارات ترمه

*      زریباف، سید مهدی. (1387). ارتباط اقتصاد و جامعه­شناسی. مجله اقتصادی – ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی، 79 و 80، 27-36.

*      شیخی، محمد تقی. (1391). حسابداری اجتماعی بعنوان ضامن نظم و توسعه اجتماعی: ارتباط بین جامعه شناسی و حسابداری. دهمین همایش ملی حسابداری ایران.

*      رهنمایی رودپشتی، و همکاران (1394). تبیین نظریه شبکه کنشگران (ANT)در حسابداری از منظر دانش، فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت سال چهارم، شماره 16، زمستان 1394

*      لاریمی, جعفر, محسنی, ابراهیم. (1393). تحقیقات تفسیری حسابداری،چالش ها و فرصت های تحقیق در حسابداری. پژوهش حسابداری. 4(3), 105-119. doi: 10.22051/ijar.2015.507

*      موسی نژاد، سید روح الله، نمازی، محمد (1395). بررسی کاربرد پژوهش های اقدامی در حسابداری، نشریه مطالعات حسابداری و حسابرسی، دوره 5، شماره 19، پاییز 1395، صفحه 4-23.

*      Baxter, B., & Chave, A. (2003). Mere Exposure to Money Increases Endorsement of Free-Market Systems and Social Inequality. Journal of Experimental Psychology: General, 5(12), 235-278.

*      Deakin, N. (2015). Philosophy, Psychiatry, and Psychology. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), 31–36.

*      De Villiers, C. and D. Alexander (2014). “The Institutionalisation of Corporate Social Responsibility Reporting”, The British Accounting Review, Vol. 46, No. 2, pp. 198-212.

*      Fisher, J.M. (2014). Fairer shores: Tax havens, tax avoidance, and corporate social responsibility. Boston UniversityLaw Review, 94, 337-365.

*      Hoi, Ch., Wu, Q. and Zhang, H. (2014). Is Corporate Social Responsibility (CSR) Associated with Tax Avoidance? Evidence from Irresponsible CSR Activities. Saunders College of Business, Rochester Institute of Technology.

*      Hřebíček, J.; Soukopová, J.; Štencl, M.; and O. Trenz (2014). “Integration of Economic, Environmental, Social and Corporate Governance Performance and Reporting in Enterprises”, Acta Universitatis Agriculturaeet Silviculturae Mendelianae Brunensis, Vol. 7, No. 59, pp. 157-166.

*      Macionis, J.J. and Plummer, K. (2012). Sociology: A Global Introduction. Harlow, England; New York : Pearson/Prentice Hall.

*      Rankin, M., Stanton, P., McGowan, S., Ferlauto, K. and Tilling, M. (2012). Contemporary Issues in Accounting. John Wiley & Sons, Inc.

*      Thirumanickam, N.; Rajamanoharan, I. D.; and N. Nordin (2008). “Stakeholders’ Perceptions and Expectations of Corporate Social Responsibility Reporting in Malaysia”, Proceedings of the 7th Australasian Conference for Social and Environmental Accounting Research, 7 to 9 December, The Centre for Accounting, Governance and Sustainability, The University of South Australia, Adelaide, Australia.

*      Tweedie, D. (2018). Critical Perspectives on Accounting, Available online 4 February 2018.

*      Joannides, V., And Berland, N. (2015). Constructing a research network: accounting knowledge in production. Accounting, Auditing

*      Hassard, J. Wolfram, J. (2013). Can Sociological Paradigms Still Inform Organizational Analysis? A Paradigm Model for Post-Paradigm Times. journals.sagepub.com

*      Sikka, P. (2011). Accounting for human rights: The challenge of globalization and foreign investment agreements. Journal of Critical Perspectives on Accounting. London:. 22 (8), 811-18.

*      Richardson, I. (2011). ‘But does sustainability need capitalism or an integrated report’ a commentary on ‘The International Integrated Reporting Council: A story of failure’. Critical Perspectives on Accounting, 27, 18–22

*      Keli, G. (2000), Sociological Paradigms and Organizational Analysis, Guildford and King’s Lynn, Gower.

*      Catto, M. (2002), “The scallops of St. Brieuc Bay. Some elements of a sociology of translation”, in Law, J. (Ed.), Power, Action and Belief, Routledge & Kegan Paul, London, pp. 196-233.

*      Roslender, R. & Hart, S.J. (2006). In Search of Strategic Management Accounting: Theoretical and Field Study Perspectives. Management Accounting Research , 14, 255-279

*      Dick, W.F. (2009), “Experts, networks and inscriptions in the fabrication of accounting images: a story of the representation of three public hospitals”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 20 Nos 2/3, pp. 111-145.

*      model, S. P. (2010). Revisiting the roles of accounting in society. Accounting, Organizations and Society, 49, 41–50.

*      Alcouffe, S., Berland, N., And Levant, Y. (2008). Actor-networks and the diffusion of management accounting innovations: A comparative study. Management Accounting Research, 19(1), 1-17

*      Lee, C., & Park, M. S. (2003). Subjectivity in fair-value estimates, audit quality, and informativeness of other comprehensive income. Advances in accounting, 29(2), 218-231.

*      Jensen, R (2011) The landscape of qualitative research: theories and issues, Sage, Thousand Oaks, pp195-220 .

*      Justesen, L. and Mouritsen, J. (2011), “Effects of actor-network theory in accounting research,” Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 24 No. 2, pp. 161-193

*      Briers, M. and Chua, W.F. (2001), “The role of actor-networks and boundary objects in management accounting change: a field study of an implementation of activity-based costing”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 26 No. 3, pp. 237-269

*      Hyvo¨ nen, T., Ja¨ rvinen, J. and Pellinen, J. (2013), “A virtual integration – the management control system in a multinational enterprise”, Management Accounting Research, Vol. 19 No. 1, pp. 45- 61

*      Joannides, V., And Berland, N. (2013). Constructing a research network: accounting knowledge in production. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 26(4), 512-538.

*      Pipan, T. and Czarniawska, B. (2010), “How to construct an actor-network: management accounting from idea to practice”, Critical Perspectives on Accounting, Vol. 21 No. 3, pp. 243-251.

*      Cuganesan, S. and Lee, R. (2008), “Intraorganisational influences in procurement networks controls: the impacts of information technology”, Management Accounting Research, Vol. 17 No. 2, pp. 141-170.

*      Geva. A,.(2008), “Three Models of Corporate Social Responsibility: Interrelationships between Theory”, Research, and Practice. Business and Society Review. Vol.113, PP.1-41.

*      Gilbert, D. U., Rasche, A., & Waddock, S. 2011. Accountability in a global economy: The emergence of international accountability standards. Business Ethics Quarterly,21(1): 23-44.

*      Lee, M.D.P. (2008), A review of the theories of corporate social responsibility: its evolutionary path and the road ahead, International Journal of Management Reviews, 10 (1): 53–73.

*      Molina.M (2010)“ The Corporate Role in a Changing Society: A Model of Sensemaking and of Firm Characterization” , PHD Thesis.

*      Deegan, C., Unerman, J. (2006), Financial Accounting Theory, Maidenhead:McGraw-HillEducation.

*      Committee of the International Federation of Accountants (IFAC)(2006), “Why Sustainability Counts for Professional Accountants in Business “Information Paper, August 2006.

*      Turker D. (2009), Measuring CorporateSocial Responsibility: A Scale Development Study Journal of Business Ethics 85 (4), 411-27.

*      Wayne Visser(2012) “The Age of Responsibility: CSR 2.0 and the New DNA of Business” , Publisher: Wiley, ISBN: 978-0-470-68857-1.

*      Visser.W (2012) ,” The Age of Responsibility: CSR 2.0 and the New DNA of Business “ , John Wiley & Sons Ltd.

*      Jones, T.C. and Dugdale, D. (2020), “The concept of an accounting regime”, Critical Perspectives on Accounting , Vol. 12 No. 1, pp. 35-63.

*      Conrad, L. (2020), “A structuration analysis of accounting systems and systems of accountability in the privatised gas industry”, Critical Perspectives on Accounting , Vol. 16 No. 1, pp. 1-26.

*      Ahrens, T. and Chapman, C.S. (2019), “Accounting for flexibility and efficiency: a field study of management control systems in a restaurant chain”,Contemporary Accounting Research,Vol. 21 No. 2, pp. 271-301.