تحلیل حقوقی ماهیّت خسارت معنوی و طرق جبران آن در پرتو آرای فقهی

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

حامد رستمی نجف آبادی ¹ , مهدی ناصر ²

1 - استادیار گروه فقه و حقوق امامیه دانشگاه مذاهب اسلامی تهران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

تاریخ دریافت : 1397/04/18 تاریخ پذیرش : 1398/01/29 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: جبران خسارت, خسارت معنوی, ضرر, پدیده های غیر مادی, آرای فقهی,

چکیده مقاله :

در عصر حاضر با پیشرفت تکنولوژی و گسترش امکانات، وقوع خسارت و به تبع آن ایجاد ضرر امری غیر قابل اجتناب می باشد. اما متعلّق ضرر معمولاً مال یا پدیده های مادی می‎باشد اما باید دانست که ممکن است در مواردی متعلق ضرر امور مادی و قابل لمس نباشد، بلکه حیثیت، آبرو یا عواطف و احساسات نیز می تواند متعلق ضرر قرار گیرند. بسیاری از دعاوی مطرح شده در دادگاهها متضمن درخواست ذی نفع بر مطالبه خسارات و ضرر و زیانی فراتر از دیه قانونی هم چون هزینه درمان و از کارافتادگی و بحث خسارات معنوی است؛ زیرا در دنیای کنونی، از یک طرف پیامدهای خسارت مالی این نوع آسیب، بسیار سنگین تر از گذشته است و در اکثر نظامهای حقوقی دنیای معاصر صدمه زننده مسئول و ضامن جبران تمام خسارات ناشی از این صدمه است. در نظام حقوقی ایران با وجود تصریح به خسارت معنوی در قوانین مختلف اما هم چنان در عمل بسیاری از محاکم از صدور حکم به جبران خسارت معنوی امتناع می ورزند. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم خسارت معنوی به چگونگی جبران خسارت این قبیل زیانها نیز پرداخته شده و در انتها به چرایی تردید محاکم در صدور رأی به جبران خسارت ضررهای معنوی پرداخته و راهکارهایی را جهت برون رفت این محاکم از تردید پیشنهاد‎ می گردد.

چکیده انگلیسی:

In the present era, with the development of the technology and the expansion of facilities, the occurrence of damage and, consequently, the creation of harm is inevitable. But the loss of belonging is usually property or material phenomena, but it must be acknowledged that in certain cases it may not be the loss of material and tangible things, but the dignity , honor, or emotions and feelings can also be considered to be a disadvantage. Most of the lawsuits bringing to the courts involve a claim for damages and losses beyond legal fees, such as the cost of treatment, disability, and spiritual damage disputes. Because in the current world, on one hand, the financial consequences of this kind of damage are much heavier than in the past, and in most legal systems of the contemporary world, the injured is responsible and guarantor for the compensation of all the damages caused by this injury. In the legal system of Iran, despite the fact that there are stigmatizations of spiritual damages in different codes, many courts still in practice refuse to issue the compensation for spiritual damages.In this article, while investigating the concept of spiritual damages, we will see how these losses are compensated for, and, in the end, why the courts have doubts about the issue of compensation for damages, and there will be some suggestions for making these courts removed of the doubt.