مبانی فقهی حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران و اسلام

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

مسلم اورنگی ¹ , محمد تقی علوی ² , رحیم وکیل زاده ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق عمومی واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی ، سنندج، ایران.
2 - استاد گروه حقوق خصوصی،دانشکده حقوق و علوم اجتماعی،دانشگاه تبریز، تبریز،ایران( نویسنده مسوول).
3 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی،تبریز،ایران.

تاریخ دریافت : 1402/06/22 تاریخ پذیرش : 1402/08/22 تاریخ انتشار : 1402/09/30

کلید واژه: مبانی حقوقی, حقوق شهروندی, ایران, اسلام,

چکیده مقاله :

حقوق شهروندی از مباحث و مطالب مهمی است که به طور گسترده‌ای به عدالت و مساوات توجه دارد و در نظریات اجتماعی، سیاسی و حقوقی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است، مقوله «شهروندی» هنگامی در یک جامعه تحقق می‌یابد که همه اعضای آن جامعه از تمامی حقوق مدنی و سیاسی برخوردار بوده، در حوزه‌های مختلف مشارکت داشته و در برابر حقوقی که دارند، وظایف و مسئولیت‌هایی را در راستای اداره بهتر جامعه و ایجاد نظم بر عهده بگیرند. هدف مقاله حاضر بررسی مبانی فقهی «حقوق شهروندی» در اسلام و نظام حقوقی ایران و اسلام است؛ که برای دستیابی به این هدف در مقاله حاضر سعی شده است که ابتدا از دیدگاه مبانی فقهی موضوع موردبررسی قرار گیرد و در نهایت موضوع حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران و اسلام مورد تطبیق قرار گیرد. پژوهش حاضر از نوع کیفی و به روش کتابخانه¬ای است که با بررسی متون و مواد قانونی مرتبط با موضوع موردمطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت.

چکیده انگلیسی:

Citizenship rights are one of the important topics and topics that widely pay attention to justice and equality and have found a special place in social, political and legal theories. The category of "citizenship" is realized in a society when all members of that society have all rights. Have civil and political rights, participate in various fields and take on duties and responsibilities in line with the rights they have in order to better manage the society and create order. The purpose of this article is to examine the jurisprudential foundations of "citizenship rights" in Islam and the legal system of Iran and Islam; In order to achieve this goal, in this article, it has been tried to first examine the issue from the point of view of jurisprudential foundations, and finally, apply the issue of citizenship rights in the legal system of Iran and Islam. The current research is of a qualitative type and in a library method, which will be studied and analyzed by examining legal texts and materials related to the subject. The current research is of a qualitative type and in a library method, which will be studied and analyzed by examining legal texts and materials related to the subject.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم
نهج‌البلاغه
احمدپور بخوانی، علی.(1399). کتاب تأملی بر حقوق سیاسی ملت ایران، انتشارات قانون یار.
احمدپور، ایوب.(1387). درآمدی بر مبانی حقوق شهروندی در اسلام، پژوهش های اسلامی سال دوم پاییز، شماره 3.ص119.
احمدی طباطبایی، سید محمدرضا .(۱۳۸۸). حقوق شهروندی با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه خط اول، رهیافت انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره ۸. صص 3- 18.
بارلت، جي. ام. (1383). حقوق شهروندي. ترجمه: جواد كارگزاري. تهران: انتشارات حقوق اساسي.
جعفري لنگرودي، محمدجعفر .(1378). مبسوط در ترمينولوژي حقوق (ج 1). تهران: انتشارات گنج دانش.
جوادي آملي، عبدالله .(1385). حق و تكليف در اسلام. قم: انتشارات اسراء.
روشن ضمیر، محمد ابراهیم.(1395). بررسی سندی و محتوایی گزارۀ «المُلکَ یَبقَی مَعَ الکُفرِ وَ لا یَبقَی مَعَ الظُّلمِ»، مطالعات فهم حدیث، 3(1). 9-25.
زین‌الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی (شهيد ثاني) .(1415). مسالك‌الافهام (ج 10). قم: مؤسسه المعارف الاسلامي.
سبحانی، میثم و مرادی، بهرام.(1395). بررسی حقوق شهروندی در حقوق اسلامی و اموزه های دینی اسلام، اولین کنفرانس بین المللی کاربرد پژوهش و تحقیق در علوم و مهندسی، تهران.
سید ابوالفضل قاضی (شریعت پناهی).(1401). بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
شهيد ثاني .(1415). مسالك‌الافهام (ج 10). قم: مؤسسه المعارف الاسلامي.
الشيرازي، السيد محمد .(1409). الفقه (ج 48). بيروت: دارالعلوم.
طباطبایي، محمدحسين. (1374). ترجمه تفسير الميزان. ترجمه: محمدباقر موسوي همداني. قم: دفتر انتشارات اسلامي.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
مطهري، مرتضي .(1390). مجموعه آثار (ج 1). تهران: انتشارات صدرا.
مفید، ابوعبدالله محمد .(1371). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، مقدمه زنجانی و تصحیح واعظ چرندابی، تبریز: بی¬نا.
منشور حقوق شهروندی، مصوب 1395، حسن روحانی - رئیس جمهوری اسلامی ایران.
النجفي، محمدحسن .(1362). جواهر الكلام (ج 21). تهران: دارالكتب الاسلاميه.
نصیری، منصور.(1395). ایمان از دیدگاه علامه طباطبایی، فصلنامه علمی پژوهشی قبسات، 19 (73)، 49-78.