بررسی تطبیقی سازوکارهای پیشگیری از جرایم ناشی از نفرت علیه تراجنسی‌ها: مطالعه موردی ایران و کانادا
محورهای موضوعی : حقوق جزا و جرم شناسیفریدون امیرآبادی فراهانی 1 , محمود قیوم زاده 2 *
1 - گروه حقوق، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
2 - استاد، گروه معارف و حقوق، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران (نویسنده مسئول).
کلید واژه: هویت جنسی, تراجنسی, ترنس فوبیا, جرم ناشی از نفرت, پیشگیری,
چکیده مقاله :
تراجنسی‌ها به خاطر اختلال هویت جنسی که دارند، رفتاری ناسازگار با جنسیت زمان تولد خود ابراز می‌کنند. همین وضعیت آن‌ها را به عنوان یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر جرایم ناشی از نفرت تبدیل نموده است. اهمیت بالای پیشگیری از خشونت و نفرت علیه تراجنسی‌ها به خاطر هویت و ابراز جنسیتی آن‌ها باعث شده است تا شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در سال 2016، قطعنامه‌‌ای به منظور مقابله و پیشگیری از جرایم ناشی از نفرت علیه آن‌ها وضع نماید. در سطح ملی، نظام حقوقی ایران و کانادا هر دو تراجنسی‌ها را به عنوان افراد با هویت جنسیتی متفاوت به رسمیت شناخته شده‌اند؛ با این وجود، در نظام حقوقی ایران به جز برخی از تدابیر پیشگیرنه موردی و پراکنده، تدابیر ساختارمندی دنبال نشده است. در سوی دبگر، نظام حقوقی کانادا در حوزه پیشگیری به ویژه ارتقا سطح آگاهی همگانی، ایجاد فضاها و پناه‌گاه‌های امن، تأسیس نیروی ویژه پلیس جرایم ناشی از نفرت و ارائه خدمات تخصصی حمایت از بزه‌دیدگان، گام‌های مناسبی برداشته است. علاوه بر این، جرم‌انگاری برخی از مصادیق جرایم ناشی از نفرت و تشدید مجازات مرتکبان به تقویت بازدارندگی کمک نموده است. در این‌جا پرسش اصلی آن است که مؤلفه‌های یک نظام پیشگیرانه مؤثر پیرامون بزهکاری مذکور چیست؟ در پاسخ به عنوان فرضیه گفتنی است، تمرکز بر سطوح سه‌گانه پیشگیری همراه با واکنش کیفری افتراقی راهبردی مؤثر ارزیابی می‌شود؛ با این مراتب، جستار حاضر با مطالعه تطبیقیِ نظام‌های پیشگیری ایران و کانادا، به ترسیم چهارچوبی برای نظامی پیشگیرانه و مؤثر در برابر جرایم یادشده می‌پردازد.
Transgender individuals, due to the incongruence between their gender identity and the sex assigned to them at birth, often express gender behaviors that differ from societal expectations. This condition has rendered them one of the most vulnerable groups to hate crimes. The critical importance of preventing violence and hate motivated by gender identity and expression led the United Nations Human Rights Council to adopt a resolution in 2016 addressing the need to combat and prevent hate crimes against transgender people. At the national level, both Iran and Canada legally recognize transgender individuals as persons with a distinct gender identity. However, Iran’s legal system has largely limited itself to scattered and ad hoc preventive measures, lacking a coherent and structured approach. In contrast, Canada has taken significant steps in prevention, particularly through public awareness initiatives, the establishment of safe spaces and shelters, specialized hate crime police units, and support services for transgender victims. Moreover, the criminalization of specific hate crime acts and the imposition of aggravated penalties for offenses targeting transgender persons have reinforced deterrence. The central research question of this paper is: What are the key components of an effective preventive legal framework against such crimes? The hypothesis posited is that a strategy combining the three levels of crime prevention along with differentiated criminal responses can serve as an effective approach. Accordingly, this study aims to outline a suitable and effective preventive legal framework for combating hate crimes against transgender individuals through a comparative analysis of the Iranian and Canadian legal systems.
فهرست منابع
الف) داخلی
1. جوان‌بخت، محمد و نورمحمدزاده، علی (1402). نگرش جرم‌انگارانه به پدیده تراجنسیتی در پرتو سیستم عدالت کیفری. نشریه تمدن حقوقی. 6 (16): 246-225.
2. غنی، مهرداد و سیدزاده ثانی، سید مهدی (1400). بررسی میزان بزه‌دیدگی آزار و اذیت جنسی دیجیتال بر روی بزرگسالان با نگاه به افراد تراجنسی. نشریه پژوهشنامه حقوق کیفری. 13 (1): 205-224.
3. فانی، منوچهر؛ توکلی، احمدرضا و حیدری، محمدعلی (1403). ترنس‌ها از منظر روانشناسی و فقه امامیه. نشریه معرفت و بصیرت اسلامی. 2 (3): 109-122.
4. فرهمند، مهناز و دانافر، فاطمه (1396). تحلیل مشکلات فردی- اجتماعی تراجنسی‌ها. نشریه مطالعات و تحقیقات علوم اجتماعی در ایران. 16 (4): 765-735.
5. گشتاسبی اصل، سام (1389)؛ اختلال جنسی و هویت گمشده. چاپ نخست. قم: نشر هدف سبز.
6. گل‌بهاری، ندا؛ اعظم آزاد، منصوره و قاضی‌نژاد، مریم (1401). دیالکتیک شناسایی در بین تراجنسی ها (نگاهی به تجربۀ زیستۀ ناراضیان جنسی در فرایند هویت‌‌یابی). مجله مطالعات اجتماعی ایران. 16 (1): 129-152.
7. محمودی جانکی، فیروز و آقایی، سارا (1387). بررسی نظریه بازدارندگی مجازات. فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 38 (2): 361-339.
8. نوربها، رضا (1390). زمینه حقوق جزای عمومی. چاپ سی و دوم. تهران: کتابخانه گنج دانش.
9. ولدبیگی، اقبال؛ زمانی، مریم؛ نهال گر، پریسا و صفری، سروش (1401). واکاوی فرایندهای روانی- اجتماعی دانشجویان تراجنسی دانشگاه تهران. نشریه رفاه اجتماعی .۲۲ (۸۵) :۳۳۷-۳۰۱.
10. یعقوبی چوبری و ساعدی، مهدی (1399). فهم پدیدارشناسانۀ تجارب زیسته افراد تراجنسی در شهر مشهد (یک مطالعه کیفی). نشریه پژوهش‌‌های جامعه معاصر. 9 (17): 26-1.
ب) خارجی
11. ABC of Equality, Diversity and Inclusion in Healthcare. (2023). United Kingdom: Wiley.
12. Black, L. L., Flynn, S. V. (2020). Crisis, Trauma, and Disaster: A Clinician′s Guide. United States: SAGE Publications.
13. Brown, S. E., Esbensen, F., Geis, G. (2024). Criminology: Explaining Crime and Its Context. United Kingdom: Taylor & Francis.
14. Canada’s Action Plan on Combatting Hate (2024). It's available at: https://www.canada.ca/en/canadian-heritage/services/combatting-hate/action-plan.html
15. Colliver, B., & Silvestri, M. (2022). The role of (in) visibility in hate crime targeting transgender people. Criminology & Criminal Justice, 22(2), 235-253.
16. Colliver, B. (2021). Re-imagining Hate Crime: Transphobia, Visibility and Victimisation. Germany: Springer International Publishing.
17. Dalwood, c. (2024). Canada’s prison system is still vastly transphobic. Xtramagazine. It's available at: https://xtramagazine.com/power/politics/canada-prison-system-transphobic-261827
18. Dandurand, Y., Heidt, J. (2022). Youth Crime Prevention and Sports: An Evaluation of Sport-Based Programmes and Their Effectiveness. United Kingdom: Bristol University Press.
19. Dragicevic, N. (2017). Canada’s gender identity rights Bill C-16 explained. It's available at: https://www.cbc.ca/cbcdocspov/features/canadas-gender-identity-rights-bill-c-16-explained
20. Farrell, A., & Lockwood, S. (2023). Addressing hate crime in the 21st century: Trends, threats, and opportunities for intervention. Annual Review of Criminology, 6(1), 107-130.
21. Fisher, B. S. and S. P. Lab (2010). Encyclopedia of Victimology and Crime Prevention, SAGE Publications.
22. Godzisz, P. (2024). State Responses to Anti-LGBT Violence: Poland in a European Context. Germany: Springer Nature Switzerland.
23. Godzisz, P. (2024). State Responses to Anti-LGBT Violence: Poland in a European Context. Germany: Springer Nature Switzerland.
24. Handley, H. (2020). Informed, Aware, Alive. University of Dayton. 1-6.
25. Hardy Allen, K. (2023). What Goes Unspoken: How School Leaders Address DEI Beyond Race. United Kingdom: Wiley.
26. Homosexuality FAQs - A Christian Perspective eBook. (2022). CCL Publications Pte Ltd.
27. Insights in Gender, Sex and Sexualities: 2022. (2024). (n.p.): Frontiers Media SA.
28. Jackson, H. (2022). First shelter dedicated to 2SLGBTQ+ adults set to open in Toronto. It's available at: https://globalnews.ca/news/9314580/toronto-2slgbtq-shelter/
29. McQueen, P. (2024). Regret. United Kingdom: Oxford University Press.
30. Pickett, B. L. (2024). The Transgender Encyclopedia. Germany: Rowman & Littlefield Publishers.
31. Routledge Library Editions: Social & Cultural Geography. (2022). United Kingdom: Taylor & Francis.
32. Schweppe, J. (2021). What is a hate crime?. Cogent Social Sciences, 7(1), 1-15.
33. Streissguth, T. (2009). Hate Crimes. Ukraine: Facts On File, Incorporated.
34. The British Medical Association Illustrated Medical Dictionary. (2013). United Kingdom: Dorling Kindersley.
35. Thiessen, L. (2024). Online hate speech against gender variance: a Canadian perspective (Doctoral dissertation, Mount Royal University).
36. Transgender People and Criminal Justice: An Examination of Issues in Victimology, Policing, Sentencing, and Prisons. (2023). Germany: Springer International Publishing.
37. Travers. (2019). The Trans Generation: How Trans Kids (and Their Parents) are Creating a Gender Revolution. United States: NYU Press.
38. Xaviour, R. (2024). Essentials of Human Embryology, 2nd Edition - E-Book. India: Elsevier India.
39. Yesmen, N., Naha, A., & Sharmin, S. (2023). HATE CRIMES IN SOCIAL MEDIA: A CRIMINOLOGICAL REVIEW. International Journal of Social Science, 3(1), 23-28.