بخت اخلاقی در حقوق کیفری
محورهای موضوعی : حقوق جزا و جرم شناسی
1 - وکیل پایه یک دادگستری کرمان
کلید واژه: بخت اخلاقی, جبریت واختیار, مسئولیت اخلاقی, بخت منتج,
چکیده مقاله :
بخت اخلاقی در فلسفه اخلاق مفهومی نسبتا نوظهور است،شهود اخلاقی بسیاری از افراد جامعه حکم می کند که افراد فقط به دلیل امور تحت کنترلشان مورد ارزیابی قرار گیرند اما هنگاهی که به موارد جزئی بیشماری برخورد کنیم عامل ها را اخلاقاً از جهت مواردی مورد ارزیابی قرار می دهیم که در کنترل آنها نیستند، بنابراین بخت هنگامی رخ می دهد که جنبه مهمی از چیزی که فرد از جهت آن ارزیابی می شود به عوامل فراتر از کنترل او- همچون نتایج اعمال فرد، موقعیت ها و شرایط،نهاد و کیستی فرد و شرایط پیشینی- وابسته است اما همچنان او را دارای مسئولیت قلمداد می کنیم.سوالی که در این جا مطرح می شود این است آیا ما میتوانیم افراد را در خصوص اعمال و نتایجی که تحت کنترلشان نیستند.مسئول بدانیم؟در این راستا انواع بخت منتج ، موقعیتی ، نهادینه و علّی مورد بررسی قرار گرفته که به دلیل پیوند با موضوع جبریت و اختیار رویکرد سازگار گرایان را با بخت اخلاقی مناسب تر دانسته و مسئولیت اخلاقی عامل نیز از باب پاسخگویی و اسناد پذیری مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به اینکه یکی از انواع بخت اخلاقی، بخت منتج می باشد و عنصر نتیجه نیز در بسیاری جرایم در تعیین مسئولیت کیفری و مجازات نقش مهمی را ایفا می کند به واکاوی آثار پذیرش و انکار بخت پرداخت شده و نظریات متفکرین مخالف و موافق بخت اخلاقی مورد مداقه قرار گرفته است لذا چنانچه رویکرد مخالفین بخت اخلاقی را بپذیریم بایستی تحولات بسیاری را در نظام های حقوقی و قوانین کیفری شاهد باشیم و با پذیرش استدلال های موافقان بخت اخلاقی رویه های کنونی قوانین حفظ می شوند ، نگارنده نیز همانند موافقان بخت اخلاقی بر این باور است که نتایج اعمال افراد که خارج از کنترل فرد می باشد در مسئولیت و مجازات شخص موثر می باشد.
Moral luck is a relatively new concept in the philosophy of ethics,the moral intuition of many people in the society dictates that people should be evaluated only because of the things under their control,but when we deal with countless minor cases,the agents are evaluated morally in terms of cases.We grant that they are not in their control,so luck occurs when an important aspect of what a person is evaluated for depends on factors beyond his control - such as the results of a person's actions,situations and circumstances,institutions and who a person is and circumstances. antecedent-dependent,but we still consider him responsible.The question that arises here is whether we can blame people for actions and results that are not under their control. be responsible?In this regard,the types of consequential,situational,institutional and causal luck have been examined, which,due to their connection with the subject of coercion and free will,considered the approach of compatibilists to be more suitable with moral luck,and the moral responsibility of the agent has also been examined in terms of accountability and attribution.and considering that one of the types of moral luck is the resulting luck and the result element plays an important role in determining the criminal responsibility and punishment in many crimes, the analysis of the effects of acceptance and denial of luck and the opinions of opposing and agreeing thinkers have been analyzed. Moral luck has been criticized,therefore,if we accept the approach of the opponents of moral luck, we must witness many changes in the legal systems and criminal laws,and by accepting the arguments of the proponents of moral luck, the current procedures of the laws will be preserved. It is believed that the results of people's actions, which are beyond the control of the person, are effective in the responsibility and punishment of the person
منابع و ماخذ فارسی
1- جعفری، محمد تقی (علامه جعفری)، جبر و اختیار، موسسه تدوین و نشر آثار جعفری ، 1375
2- جعفری لنگرودی ، دکتر محمد جعفر، مکاتب حقوق در اسلام ، گنج و دانش ، 1382
3- حسینجانی ، دکتر بهمن ، مظاهری تهرانی ، دکتر مسعود ، اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری با نگرش بر قوانین کیفری فرانسه و آمریکا ، چاپ اول ، انتشارات مجد ، 1389
4- خزاعی ، دکتر زهرا ، تمدن ، فاطمه ، سازگارگرایی پلی بین جبرگرایی و اختیار ، فصل نامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز ، دوره 13 ، شماره 1 ، بهار 1392
5- خط شب ، محمدرضا ، بخت اخلاقی، مسئولیت کیفری و مجازات ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی ، 1395
6- عبدالهی ، دکتر اسماعیل ، درس هایی از فلسفه کیفری : درآمدی بر مسئولیت کیفری بدون تقصیر در نظام های حقوقی ایران و انگلیس ، انتشارات خرسندی ، چاپ دوم ، 1393
7- علوی ، فخر السادات ، اژه ای ، محمدعلی ، رفتار بازتابی : رویکری نو در حل مسئله آزادی و اراده ، مجله حکمت و فلسفه ، مقاله دوره 9 ، شماره 35 ، پاییز 1392
8- فرج اللهی ، دکتر رضا ، جرم شناسی و مسئولیت کیفری ، چاپ اول ، نشر میزان ، 1389
9- کانت ، ایمانوئل ، مبانی مابعد الطببیعی تعلیم حق (فلسفه حق) ، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی ، چاپ اول انتشارات نقش ونگار ، 1393
10- کانت ، ایمانوئل ، درس های فلسفه اخلاق ، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی ، چاپ پنجم ، انتشارات نقش و نگار ، 1393
11- ماریون اسمایل و اندرو اشلمن ، مسئولیت جمعی و اخلاقی (دانشنامه فلسفه استنفورد) ، ترجمه مریم خدادادی ، چاپ اول ، انتشارات ققنوس ، پاییز 1393
13- هوفه ، اتفرید ، قانون اخلاقی در درون من ، ترجمه رضا مصیبی ، چاپ اول، نشر نی ، 1392
منابع و مآخذ انگلیسی
1) Frunk furt , hary(2003) , Aleternativ possibities and moral responsibilities in cary Watson.ed.free will oxford university press
2) j.moya , carlos , (2006) moral responsibility , the ways of skepticism , london and newyork : Routledge
3) kane , Robert (2002) ,free will : new direction for an ancient problem, free will 222-248 black well press
4)kane Robert (2005) A confem porary in troduction to free will oxford university press
5) Latus , Andre (1988) “ Avoding luck: the troblem of moral luck and its significance” national library of canada ,
6- negal , Thomas(1993) “ moral luck “ in stateman , Duniel , “ moral luck” state university of network press
7) strawson, Galen ,(2005) “ free will” the shurter roulledgeencyclopedge university press
8)Williams bernard (1981) “ moral luck “ cambrige university press.