تحلیل موانع استقرار منابع انسانی سبز با استفاده از DEMATEL-GBWM: مطالعه موردی صنعت پتروشیمی
Saeed razeghi
1
(
Associate, shiraz, Branch, Islamic Azad university, shiraz, Iran.
)
Mahnaz Zarei
2
(
استادیار گروه مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
)
کلید واژه: مدیریت منابع انسانی, منابع انسانی سبز, موانع, رویکرد ترکیبی دیمتل − بهترین-بدترین, صنعت پتروشیمی,
چکیده مقاله :
امروزه سازمان‌ها به‌منظور اجرای اثربخش اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز با چالش‌ها و موانع مختلفی روبه‌رو هستند که می‌توانند هم استراتژیک و هم تاکتیکی باشند. شناسایی و اولویت‌بندی این موانع نقش مهمی در موفقیت استقرار مدیریت منابع انسانی سبز و حرکت به‌سوی توسعه پایدار ایفا می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه‌بندی موانع استقرار مدیریت منابع انسانی سبز در صنعت پتروشیمی شیراز انجام شده است. این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی–پیمایشی است و برای تحلیل داده‌ها از رویکرد ترکیبی تصمیم‌گیری چندمعیاره دیمتل–بهترین-بدترین استفاده گردید. در گام نخست، با مرور پیشینه پژوهش و نظر خبرگان، موانع اصلی در سه بعد مدیریتی، فنی و فرهنگی–آموزشی شناسایی شدند. سپس با بهره‌گیری از روش دیمتل روابط علی–معلولی بین موانع تعیین شد و در ادامه با روش بهترین-بدترین، اوزان نهایی هر یک از موانع محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بعد فرهنگی–آموزشی با ضریب اهمیت 0.663 مهم‌ترین مانع در استقرار مدیریت منابع انسانی سبز محسوب می‌شود. پس‌ازآن، موانع مدیریتی با ضریب وزنی 0.246 و موانع فنی با ضریب وزنی 0.091 در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند. همچنین در میان موانع فرعی، «نبود و یا نامناسب بودن دوره‌های آموزشی در رابطه با مفهوم سبز» با ضریب وزنی 0.3786 بیشترین اهمیت را به خود اختصاص داد. پس‌ازآن به ترتیب «فقدان دانش مدیریت زیست‌محیطی»، «عدم وجود برنامه جامع برای اجرای مدیریت منابع انسانی سبز»، «نبود فرهنگ‌سازمانی زیست‌محیطی» و «ناتوانی در تعامل با کارکنان در رابطه با مسائل زیست‌محیطی» در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. به‌طورکلی، نتایج این پژوهش می‌تواند به مدیران صنعت پتروشیمی کمک کند تا با شناسایی دقیق موانع و تمرکز بر جنبه‌های فرهنگی و آموزشی، مسیر بهتری برای استقرار موفقیت‌آمیز مدیریت منابع انسانی سبز ترسیم کنند.
چکیده انگلیسی :
Today, organizations aiming to effectively implement Green Human Resource Management (GHRM) practices face various strategic and tactical challenges and barriers. Identifying and prioritizing these barriers plays a crucial role in successfully deploying GHRM and advancing toward sustainable development. This study aims to identify and rank the barriers to implementing GHRM in Shiraz Petrochemical Industry. The research is applied in purpose and descriptive-survey in method, using a hybrid multi-criteria decision-making approach combining DEMATEL and Best–Worst Method (BWM) for data analysis. First, through literature review and expert input, the main barriers were identified in three dimensions: managerial, technical, and cultural–educational. Then, using DEMATEL, the causal relationships among the barriers were determined, and finally, BWM was applied to calculate the final weights. The results showed that the cultural–educational dimension, with an importance coefficient of 0.663, is the most significant barrier to GHRM implementation. Managerial barriers (0.246) and technical barriers (0.091) ranked second and third, respectively. Among the sub-barriers, “absence or inadequacy of training courses related to the green concept” had the highest weight (0.3786). This was followed by “lack of knowledge in environmental management”, “absence of a comprehensive plan for implementing green human resource management”, “lack of an environmental organizational culture” and “inability to engage with employees regarding environmental issues”. Overall, the findings can help petrochemical industry managers better identify barriers and focus on cultural and educational aspects to successfully implement GHRM.
Agarwal, A., & Kapoor, K. (2023). Analysis of barriers in green human resource implementation for enhancing organizational sustainability: a DEMATEL approach. Transnational Corporations Review, 15(2), 103-117. https://doi.org/10.1080/19186444.2021.1982575
Amrutha, V. N., & Geetha, S. N. (2020). A systematic review on green human resource management: Implications for social sustainability. Journal of Cleaner Production, 247, 119131. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.119131
Chaudhary, R. (2020). Green Human Resource Management and Employee Green Behavior: An Empirical Analysis. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 27(2), 630-641. https://doi.org/https://doi.org/10.1002/csr.1827
Gupta, S., & Bhargava, A. (2025). An integrated AHP-EDAS approach for evaluating the green human resource management practices in different industrial sectors of India. Management Research Review, 48(3), 401-438. https://doi.org/10.1108/MRR-01-2024-0064
Kannan, D., Moazzeni, S., Darmian, S. m., & Afrasiabi, A. (2021). A hybrid approach based on MCDM methods and Monte Carlo simulation for sustainable evaluation of potential solar sites in east of Iran. Journal of Cleaner Production, 279, 122368. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.122368
Kara, E., Akbaba, M., Yakut, E., Çetinel, M. H., & Pasli, M. M. (2023). The Mediating Effect of Green Human Resources Management on the Relationship between Organizational Sustainability and Innovative Behavior: An Application in Turkey. Sustainability, 15(3). https://doi.org/10.3390/su15032068
Khalid, U., Rizvi, S. A. A., Abideen, Z. U., Imran, M., & Raza, H. (2025). Exploring the Obstacles to the Implementation of Green HRM Practices for Sustainable Small and Medium Enterprises in Pakistan. Journal of Management & Social Science, 2(1), 122-137. https://doi.org/https://doi.org/10.63075/jmss.v2i1.40
Mohammadpour, M., Afrasiabi, A., & Yazdani, M. (2024). Identifying and prioritizing the barriers to TQM implementation in food industries using group best-worst method (a real-world case study). International Journal of Productivity and Performance Management, 73(10), 3335-3362. https://doi.org/10.1108/IJPPM-11-2023-0602
Nazeri, A., Safaie, N., & Nikoomand, S. (2021). Identification and Prioritization of Barriers to Implementation of Green Human Resources Management in Tehran Oil Refining Company. iieshrm, 12(47), 112. http://iieshrm.ir/article-1-1105-en.html
Rajabpour, E., Charkhtab Moghadam, J., Afkhami Ardakani, M., & Hashemi, M. (2020). Exploration of Human Resource Development in Research Institute of Petroleum Industry: The Fuzzy Dematel Technique. The Journal of Productivity Management(1), 119-140. https://doi.org/10.30495/qjopm.2020.1869453.2479
Rajabpour, E., Fathi, M. R., & Torabi, M. (2022). Analysis of factors affecting the implementation of green human resource management using a hybrid fuzzy AHP and type-2 fuzzy DEMATEL approach. Environmental Science and Pollution Research, 29(32), 48720-48735. https://doi.org/10.1007/s11356-022-19137-7
Rezaei, J. (2015). Best-worst multi-criteria decision-making method. Omega, 53, 49-57. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.omega.2014.11.009
Rezaei, J. (2016). Best-worst multi-criteria decision-making method: Some properties and a linear model. Omega, 64, 126-130. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.omega.2015.12.001
Saeidi, P., Mardani, A., Mishra, A. R., Cajas Cajas, V. E., & Carvajal, M. G. (2022). Evaluate sustainable human resource management in the manufacturing companies using an extended Pythagorean fuzzy SWARA-TOPSIS method. Journal of Cleaner Production, 370, 133380. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.133380
Safarzadeh, S., Khansefid, S., & Rasti-Barzoki, M. (2018). A group multi-criteria decision-making based on best-worst method. Computers & Industrial Engineering, 126, 111-121. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.cie.2018.09.011
Shah, A. K., Shukla, A., & Gaurav, K. (2023). Analysing the barriers to green human resource management in the manufacturing industry. Interdisciplinary Environmental Review, 23(2), 99-119. https://doi.org/10.1504/IER.2023.134975
Si, S.-L., You, X.-Y., Liu, H.-C., & Zhang, P. (2018). DEMATEL Technique: A Systematic Review of the State-of-the-Art Literature on Methodologies and Applications. Mathematical Problems in Engineering, 2018(1), 3696457. https://doi.org/https://doi.org/10.1155/2018/3696457
Sulistiawan, J., Herachwati, N., & Khansa, E. J. R. (2024). Barriers in adopting green human resource management under uncertainty: the case of Indonesia banking industry. Journal of Work-Applied Management, ahead-of-print(ahead-of-print). https://doi.org/10.1108/JWAM-06-2024-0064
Tanveer, M. I., Yusliza, M. Y., & Fawehinmi, O. (2024). Green HRM and hospitality industry: challenges and barriers in adopting environmentally friendly practices. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 7(1), 121-141. https://doi.org/10.1108/JHTI-08-2022-0389
Tweneboa Kodua, L., Xiao, Y., Adjei, N. O., Asante, D., Ofosu, B. O., & Amankona, D. (2022). Barriers to green human resources management (GHRM) implementation in developing countries. Evidence from Ghana. Journal of Cleaner Production, 340, 130671. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.130671
Yazdani, M., Torkayesh, A. E., & Chatterjee, P. (2020). An integrated decision-making model for supplier evaluation in public healthcare system: the case study of a Spanish hospital. Journal of Enterprise Information Management, 33(5), 965-989. https://doi.org/10.1108/JEIM-09-2019-0294
Ye, P., Liu, Z., Wang, X., & Zhang, Y. (2023). Barriers to green human resources management (GHRM) implementation in developing countries: evidence from China. Environmental Science and Pollution Research, 30(44), 99570-99583. https://doi.org/10.1007/s11356-023-28697-1