اثرات سرریز توسعه پایدار چین و اتحادیه اروپا بر ایران: رهیافت پایداری یکپارچه
محورهای موضوعی : دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی
ابراهیم افشاری
1
(دانشجو)
کلید واژه: توسعه پایدار, اثرات سرریز, پایداری یکپارچه,
چکیده مقاله :
چکیدهمفهوم توسعه پایدار، در حال حاضر به عنوان یکی از معتبرترین تعاریف علمی و عملی برای جامعه بشری شناخته میشود، بطوریکه سازمان ملل به عنوان یکی از مهمترین نهادهای جهانی، اهداف گوناگونی را جهت نایل شدن به توسعه پایدار، تعریف کرده و آن را به سه مولفه امور اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی تقسیم بندی نموده است. هدف این مطالعه برآورد کششهای پایداری است تا بررسی کند که چگونه ارکان توسعه پایدار در ایران باید با اتحادیه اروپا و چین تعامل داشته باشند. بدین منظور، این تحقیق از مدل SEY شامل سیستم معادلات همزمان و علیت گرنجر در بازه زمانی 1993-2020 بصورت سالیانه با دو رویکرد اطلاعات محدود و کامل استفاده میکند. بر اساس نتایج حاصل شده، کششهای بالای پایداری در میان این کشورها وجود دارد که حاکی از اثرات سرریز قابلتوجه آنها و تأیید دیدگاه پایداری یکپارچه است. علاوه بر این نتایج نشان دهنده آنست که، جریان قابل توجه اثرات سرریز بین ایران و چین وجود دارد و همچنین، ایران در به کارگیری و فعال سازی جریان های بالقوه اثرات سرریز پایداری از اتحادیه اروپا ناموفق بوده است. بنابراین، سیاستگذاران در ایران باید برای بهبود و تسریع پیشرفت توسعه پایدار، همچنین باید روابط خود را با چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان حفظ کنند و در عین حال روابط خود را با اتحادیه اروپا بهبود بخشند تا اثرات سرریز احتمالی بین ارکان پایداری ایران و اتحادیه اروپا را فعال کنند.کلید واژه: توسعه پایدار ، اثرات سرریزتوسعه ، پایداری یکپارچهطبقه بندی JEL : O1,O19,O50
AbstractThe concept of sustainable development is currently recognized as one of the most reliable scientific and practical definitions for human society, so that the United Nations, as one of the most important global institutions, has defined various goals to achieve sustainable development and divided it into three The component of social, environmental and economic affairs has been divided. The aim of this study is to estimate sustainability tensions to examine how the pillars of sustainable development in Iran should interact with the European Union and China. For this purpose, this research uses the SEY model including the system of simultaneous equations and Granger causality in the period of 1993-2020 annually with two limited and complete information approaches. Based on the results, there are high sustainability tensions among these countries, which indicates their significant spillover effects and confirms the integrated sustainability perspective. In addition, the results show that there is a significant flow of spillover effects between Iran and China, and also, Iran has failed to apply and activate potential flows of sustainable spillover effects from the European Union. Therefore, in order to improve and accelerate the progress of sustainable development, policy makers in Iran should also maintain their relations with China as the world's second largest economy, while improving their relations with the European Union to avoid possible spillover effects between the pillars of Iran's sustainability and Activate the European Union.Keywords: sustainable development, spillover effects of development, integrated sustainabilityJEL classification: O1, O19, O50
_||_
اثرات سرریز توسعه پایدار چین و اتحادیه اروپا بر ایران: رهیافت پایداری یکپارچه
ابراهیم افشاری 1، مهرزاد ابراهیمی* 2 ، هاشم زارع 3
چکیده
مفهوم توسعه پایدار، در حال حاضر به عنوان یکی از معتبرترین تعاریف علمی و عملی برای جامعه بشری شناخته میشود، بطوریکه سازمان ملل به عنوان یکی از مهمترین نهادهای جهانی، اهداف گوناگونی را جهت نایل آمدن به توسعه پایدار، تعریف کرده و آن را به سه مولفه امور اجتماع، اقتصاد و محیط تقسیم بندی نموده است. هدف این مطالعه برآورد کششهای پایداری است تا بررسی کند که چگونه ارکان توسعه پایدار در ایران با اتحادیه اروپا و چین تعامل داشته باشند. بدین منظور، این تحقیق از مدل SEY شامل سیستم معادلات همزمان و علیت گرنجر در بازه زمانی 1993-2020 بصورت سالیانه با دو رویکرد اطلاعات محدود و کامل استفاده میکند. بر اساس نتایج حاصل شده، کششهای بالای پایداری در میان این کشورها وجود دارد که حاکی از اثرات سرریز قابلتوجه آنها و تأیید دیدگاه پایداری یکپارچه است. علاوه بر این، نتایج نشان میدهد که اثرات سرریز پایداری چین نسبت به اتحادیه اروپا بر ارکان توسعه پایدار ایران گستردهتر است. این نتایج نشان دهنده آن است که، جریان قابل توجه اثرات سرریز بین ایران و چین وجود دارد و همچنین، ایران در به کارگیری و فعال سازی جریان های بالقوه اثرات سرریز پایداری از اتحادیه اروپا به عنوان بزرگترین اقتصاد جهانی ناموفق بوده است. بنابراین، سیاستگذاران در ایران باید برای بهبود و تسریع پیشرفت توسعه پایدار، رابطه مسالمت آمیز و مشارکتی با جامعه جهانی را در نظر بگیرند. همچنین، آنها باید روابط خود را با چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان حفظ کنند و در عین حال روابط خود را با اتحادیه اروپا بهبود بخشند تا اثرات سرریز احتمالی بین ارکان پایداری ایران و اتحادیه اروپا را فعال کنند.
کلمات کلیدی: پایداری یکپارچه ، اثرات سرریز ، توسعه پایدار
طبقه بندی JEL : O1,O19,O50
1.مقدمه
توسعه پایدار یکی از جامع ترین و حیاتی ترین مفاهیم قرن بیست و یکم است که توجه محققان و سازمان های بین المللی مانند سازمان ملل متحد (UN)4 را به طور خاص برای کشورهای در حال توسعه به خود جلب کرده است )پورویس و همکاران، 2019؛ سانر 5، 2019). سازمان ملل متحد مهمترین عناصر موضوع جهانی را در سه چارچوب معرفی کرده است (محمد تقوایی و همکاران، 2023). در چارچوب سنتی، توسعه پایدار، حیاتی ترین چالش های جهان را به سه بعد اجتماعی، محیطی و اقتصادی تقسیم می کند (نصراللهی و همکاران، 2020). سپس، سازمان ملل متحد حیاتی ترین اهداف جهان را در هشت هدف توسعه هزاره 6دسته بندی کرد که شامل 1- ریشه کن کردن فقر شدید و گرسنگی 2- دستیابی به آموزش ابتدایی همگانی 3- ترویج برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان،-4 کاهش مرگ و میر کودکان، 5- بهبود سلامت مادران، 6- مبارزه با )اچ ای وی)7 ، مالاریا و سایر بیماری ها، 7- تضمین پایداری محیطی، 8- مشارکت جهانی برای توسعه.(هاک و همکاران2020،8) در نهایت، سازمان ملل متحد طبقهبندی جدیدتری برای مشکلات جهان با وضوح بالاتر از جمله 17 هدف توسعه پایدار با نگاهی ویژه به کشورهای در حال توسعه پیشنهاد کرد(نیلسون و همکاران9، 2016؛ شارلمن و همکاران10).
2- مبانی نظری
دیدگاه های پایداری تعاریف مختلفی دارند. پایداری ضعیف ارزش یکسانی را برای هر یک از ابعاد پایداری اعم از اجتماع ، محیط و اقتصاد ، قائل است، در حالی که پایداری قوی بیشترین اهمیت را به رکن زیستمحیطی میدهد (عقلی و محمد تقوایی، 2022). با این حال، دیدگاه پایداری یکپارچه، ستون چهارمی از اثرات سرریز را به سه ارکان پایداری اضافه میکند و بیشترین ارزش را برای تأثیرات جریانها در میان ابعاد پایداری در مناطق و کشورهای مختلف در نظر میگیرد (محمد تقوایی و همکاران، 2021). این دیدگاههای مختلف پایداری باعث ایجاد ابهامی میشود که در کشورهای مختلف، بهویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران که در همه ارکان توسعه پایدار ناموفق هستند، غالبترین دیدگاه آن است.ایران در دستیابی به توسعه پایدار از هر سه رکن اجتماع ی ، محیط زیست و اقتصاد (پارسا و همکاران، 2019) شکست خورده و روابط خود را با سایرین به چالش می کشد. کشورها از دیدگاه پایداری یکپارچه (محمد تقوایی و همکاران، 2021). چنین شرایط تهدیدآمیز توسعه پایدار در ایران، این سوال اصلی را مطرح می کند که چگونه این کشور باید روابط خود را با سایر کشورها، به ویژه با غرب و شرق، تنظیم کند تا از اثرات سرریز توسعه پایدار بهره مند شود (مزارعی، 1399). در این زمینه، سیاستگذاران در ایران در حال بحث هستند که چگونه بین غرب یا شرق در روابط خود با کره زمین انتخاب کنند.بر اساس این تحلیل، هدف این مقاله برآورد کشش های پایداری برای بررسی چگونگی تعامل ارکان توسعه پایدار در ایران با ارکان توسعه پایدار است.نکته جدید این مطالعه بررسی اثرات سرریز ارکان توسعه پایدار بین یک کشور در حال توسعه و توسعه یافته از طریق دیدگاه جدید پیشنهادی پایداری یکپارچه است. نتیجه این تحقیق برای تصمیم گیرندگان مفید است که چگونه روابط خود را با قدرت های اقتصادی غرب و شرق جهان برای بهبود شرایط توسعه پایدار خود تنظیم کنند.
1-2 دیدگاه پایداری یکپارچه
ابتدا نودهی و همکاران. ومحمدتقوایی و همکاران. پایداری یکپارچه را به عنوان چشمانداز جدید توسعه پایدار در کنار دیدگاههای قبلی پایداری ضعیف و قوی معرفی کرد (نودهی و همکاران، 2021؛ تقوای و همکاران، 2022). چشم انداز پایداری یکپارچه بیشترین اهمیت را به اثرات هم افزایی و سرریز ستون های توسعه پایدار نه تنها در یک منطقه خاص بلکه در سراسر مناطق مختلف و جهان می دهد . عبارت دیگر، پایداری یکپارچه اثرات سرریز را به عنوان رکن چهارم توسعه پایدار و نیز سه رکن سنتی اجتماعی، محیطی و اقتصادی پیشنهاد می کند (محمد تقوایی و همکاران، 2022). در ادبیات پایداری، مفهوم سرریز معادل های دیگری از جمله اثرات اینرسی، سینرژیک 11و هم افزایی دارد (باربیه و برگس12، 2019؛ دالی و همکاران13، 2020). بنابراین، چشم انداز پایداری یکپارچه از توافق نامه ها و سازمان های بین المللی به عنوان ابزار و ابزاری برای بهبود صلح جهانی، مشارکت و یکپارچگی برای انتقال اثرات سرریز پایداری در بین کشورها استفاده می کند که پیشرفت توسعه پایدار آنها را تسریع می کند.
برخی از مطالعات، مولفه های توسعه پایدار را بصورت همزمان برای کشورها و مناطق مختلف مورد بررسی قرار دادند، در زیر گزیده ای از آنها تشریح می گردد.
1- محمدتقوایی و همکاران در سال (2022)، مقالهای تحت عنوان "سرریز توسعه پایدار در کشورهای عضو منا 14و اروپا: تعاملات منطقه ای اجتماعی، محیطی و اقتصادی" انجام دادند. این مطالعه، کششهای ستونهای توسعه پایدار بین دو منطقه منا و اروپا بین سالهای ۱۹۷۱ تا ۲۰۱۶ را برآورد می کند این تحقیق از روششناسی اقتصادسنجی جهت توسعه مدل SEY بهره برده است، که خود شامل سیستم معادلات همزمان، علیت گرنجری15 و مدل خودرگرسیون برداری می باشد.
(1-2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2-2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(3-2) |
|
(4-2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(5-2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(6-2) |
|
(8-2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(9-2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(10-2) |
|
|
(3-۱) |
|
(3-2) |
|
(3-3) |
Limited information approach (single equation) رویکرد اطلاعات محدود | Full information approach (multiple equations) رویکرد اطلاعات کامل | Granger علیت گرنجری | |||||||||
| OLS | WOLS | 2SLS | WSLS | 3SLS | SUR | GMM | FIML | Causality | ||
LE equation Iran امید به زندگی ایران |
|
|
|
|
|
|
| Optimal lag = 5 | |||
C عرض از مبدا | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051*** (0.00) *** | 0.5051 (0.60) *** | -- | ||
LE China امید به زندگی چین | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420*** (0.00) *** | 0.7420 (0.23) *** | * (0.09) | ||
CO-1 China گازCO2 چین | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801*** (0.00) *** | 0.0801 (0.72) *** |
(0.95) | ||
GDP China تولید ناخالص چین | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910*** (0.00) *** | 0.1910 (0.43) *** | *** (0.00) | ||
CO-1 equation Iran انتشار گاز CO2ایران |
|
|
|
|
|
|
|
| |||
C عرض از مبدا | 0.0530 (0.91) *** | 0.0530 (0.91) *** | 0.0530 (0.91) *** | 0.0530 (0.91) *** | 0.0530 (0.91) *** | 0.0530 (0.91) *** | 0.0530 (0.94) *** | 0.0530 (0.97) *** | -- | ||
LE China امید به زندگی چین | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101*** (0.00) *** | 1.1101 (0.66) *** |
(0.14) | ||
CO-1 China گازCO2 چین | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | 0.6115*** (0.00) *** | *** (0.00) | ||
GDP China تولیدناخالص چین | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123*** (0.00) *** | -0.5123 (0.57) *** |
(0.80) | ||
GDP equation Iran تولید ناخالص داخلی ایران |
|
|
|
|
|
|
|
| |||
C عرض از مبدا | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020*** (0.00) *** | -4.1020 (0.27) *** | -- | ||
LE China مید به زندگی چین
| -1.202** (0.03) *** | -1.202** (0.02) *** | -1.202** (0.03) *** | -1.202** (0.02) *** | -1.202** (0.02) *** | -1.202** (0.02) *** | -1.202*** (0.03) *** | -1.202 (0.77) *** | ** (0.03) | ||
CO-1 China گازCO2 چین | -0.431*** (0.00) *** | -0.431*** (0.00) *** | -0.431*** (0.00) *** | -0.431*** (0.00) *** | -0.431*** (0.00) *** | -0.431*** (0.00) *** | -0.431*** (0.00) *** | -0.431 (0.44) *** |
(0.64) | ||
GDP China تولید ناخالص چین | -0.0610 (0.80) *** | -0.0610 (0.79) *** | -0.0610 (0.80) *** | -0.0610 (0.79) *** | -0.0610 (0.79) *** | -0.0610 (0.79) *** | -0.0610 (0.84) *** | -0.0610 (0.96) *** | * (0.08) |
| Limited information approach (single equation) رویکرد اطلاعات محدود | Full information approach (multiple equations) رویکرد اطلاعات کامل | Granger علیت گرنجری | ||||||
| OLS | WOLS | 2SLS | WSLS | 3SLS | SUR | GMM | FIML | Causality |
LE equation Iran امید به زندگی ایران |
|
|
|
|
|
|
| Optimal lag = 5 | |
C عرض از مبدا | -0.4022 (0.27) *** | -0.4022 (0.25) *** | -0.4022 (0.27) *** | -0.4022 (0.25) *** | -0.4022 (0.25) *** | -0.4022 (0.25) *** | -0.4022 (0.21) *** | -0.4022 (0.76) *** | -- |
LE EU امید به زندگی اروپا
| 0.57*** (0.00) *** | 0.57*** (0.00) *** | 0.57*** (0.00) *** | 0.57*** (0.00) *** | 0.57*** (0.00) *** | 0.57*** (0.00) *** | 0.57*** (0.00) *** | 0.57* (0.09) *** |
(0.37) |
CO-1 EU گاز CO2اروپا | -0.021 (0.97) *** | -0.021 (0.94) *** | -0.021 (0.97) *** | -0.021 (0.94) *** | -0.021 (0.94) *** | -0.021 (0.94) *** | -0.021*** (0.06) *** | -0.021 (0.71) *** |
(0.99) |
GDP EU تولیدناخالص داخلی اروپا | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.00) *** | 0.390*** (0.01) *** | *** (0.00) |
CO-1 equation Iran انتشار گاز CO2ایران |
|
|
|
|
|
|
|
| |
C
عرض از مبدا | -4.201*** (0.00) *** عرض از مبدا عرض از مبدا | -4.201*** (0.00) *** | -4.201*** (0.00) *** | -4.201*** (0.00) *** | -4.201*** (0.00) *** | -4.201*** (0.00) *** | -4.201*** (0.00) *** | -4.201*** (0.00) *** | -- |
LE EU امید به زندگی اروپا | -0.0201 (0.94) *** | -0.0201 (0.94) *** | -0.0201 (0.94) *** | -0.0201 (0.94) *** | -0.0201 (0.94) *** | -0.0201 (0.94) *** | -0.0201 (0.95) *** | -0.0201 (0.97) *** |
(0.39) |
CO-1 EU CO2اروپا
| -0.741*** (0.00) *** | -0.741*** (0.00) *** | -0.741*** (0.00) *** | -0.741*** (0.00) *** | -0.741*** (0.00) *** | -0.741*** (0.00) *** | -0.741*** (0.00) *** | -0.741** (0.03) *** |
(0.17) |
GDP EU تولیدناخالص داخلی اروپا | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** | -1.6424*** (0.00) *** |
(0.72) |
GDP equation Iran تولید ناخالص داخلی ایران |
|
|
|
|
|
|
|
| |
C عرض از مبدا | -4.602 (0.21) *** | -4.602 (0.19) *** | -4.602 (0.21) *** | -4.602 (0.19) *** | -4.602 (0.19) *** | -4.602 (0.19) *** | -4.602 (0.10) *** | -4.602 (0.72) *** | -- |
LE EU امید به زندگی اروپا | -0.0991 (0.74) *** | -0.0991 (0.73) *** | -0.0991 (0.74) *** | -0.0991 (0.73) *** | -0.0991 (0.73) *** | -0.0991 (0.73) *** | -0.0991 (0.66) *** | -0.0991 (0.95) *** | * (0.08) |
CO-1 EU CO2اروپا | 0.4063*** (0.00) *** | 0.4063*** (0.00) *** | 04063*** (0.00) *** | 0.4063*** (0.00) *** | 0.4063*** (0.00) *** | 0.4063*** (0.00) *** | 0.4063*** (0.00) *** | 0.4063 (0.29) *** |
(0.40) |
GDP EU تولیدناخالص داخلی اروپا | 0.1431 (0.50) *** | 0.1431 (0.48) *** | 0.1431 (0.50) *** | 0.1431 (0.48) *** | 0.1431 (0.48) *** | 0.1431 (0.48) *** | 0.1431 (0.52) *** | 0.1431 (0.87) *** |
(0.14) |