ربا انگاریِ مطلق زیادتی در معاوضات، با رویکردی بر سیاست جنایی ایران
محورهای موضوعی : آموزه های فقه و حقوق جزاء
وحید زارعی شریف
1
(گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، لاهیجان، ایران)
کلید واژه: ربا انگاری, شرایط ربا, ملاک ربا انگاری, مبانی ربا انگاری,
چکیده مقاله :
جرم انگاری ربا، یکی از مهمترین ابزارهای فقهی در حفظ تعادل اقتصادی جامعه و حفاظت و کنترل بازار است. بررسی ادبیات مکتوب فقه امامیه، از اختلاف شدید فقیهان امامیه در تعیین ملاک‌های ربا انگاری گزارش می دهد که با توجه به اتکای قوانین کیفری ایران بر متون فقه امامیه، این اختلاف، از نقشی چشمگیر و اثر گذار بر جرم انگاری ربا در سیاست جنایی ایران، برخوردار است. مشهور فقیهان امامیه، با استناد به شماری از روایات، از جمله روایات ضعیف، اجماع مدرکی و تخصیص اکثر عمومات قرآنی ناظر بر ربا، اتحاد جنس و کیلی یا وزنی بودن عوضان را ملاک ربا انگاری می داند. برخی از فقیهان، با افزودن ملاک عددی، به ملاک های مذکور، عملاً از اهمیت تحریم ربا کاسته اند. می توان مصلحت‌اندیشی سیاسی، تجویز ربا در قالب قوانین بانکی و نیز رویه ی قضایی متشتت را از آثار پذیرش دیدگاه مذکور برشمرد. نوشتار حاضر، با بررسی مبانی نظرات فقیهان امامیه، این فرضیه را اثبات و نتیجه می گیرد که روایات مورد استناد مشهور، با توجه به عرف زمان صدور آن ها، به معاوضات قدیم، ناظر و منحصر است و قابلیت تعمیم پذیری به هر زمان و مکان را ندارد؛ حال اینکه عمومات آیات قرآن، بر ربا انگاری هرگونه شرط افزایش ارزش اقتصادی عوضان در کلیه معاوضات، اعم از قرضی و معاملی، دلالت دارد.
The criminalization of usury is one of the most important jurisprudential tools in maintaining the economic balance of society and protecting and controlling the market. The review of the written literature of Imamiyyah jurisprudence reports the strong disagreement of Imamiyyah jurists in determining the criteria of usury, and considering the reliance of Iran's criminal laws on the texts of Imamiyyah jurisprudence, this difference plays a significant and effective role on the criminalization of usury in Iran's criminal policy. , has The famous Imami jurists, citing a number of hadiths, including weak hadiths, consensus of evidence, and the allocation of most of the Qur'anic generalities regarding riba, consider the unity of gender and weight or the weight of change to be the criterion of usury. Some jurists, by adding a numerical criterion to the mentioned criteria, have practically reduced the importance of prohibiting usury. Political expediency, the prescription of usury in the form of banking laws, and scattered judicial procedure can be counted among the effects of accepting the mentioned point of view. The present article, by examining the basis of Imami jurists' opinions, proves and concludes that the traditions quoted by the famous, according to the custom of the time of their issuance, are based on ancient exchanges and are unique and can be generalized to any time. and does not have the place; However, the generality of the verses of the Qur'an indicates usury in any condition of added economic value of the exchange in all exchanges, both loans and transactions.
قرآن کریم
_||_