بررسی نظاممند نقش ادغام برنامه درسی STEM در آموزش کودکان
محورهای موضوعی : برنامه درسی
کلید واژه: برنامه درسی, برنامه درسي استم, نظريه برنامه درسي تلفيقي, آموزش كودكان , آموزش و پرورش.,
چکیده مقاله :
هدف از اين مطالعه، بررسی نظام¬مند نقش ادغام برنامه درسی استم در آموزش کودکان بود. روش پژوهش پژوهش حاضر توصیفی- کاربردی است که به منظور بررسی، از مطالعات پیشین استفاده شده است. در این نوع مطالعه، یک روش سیستماتیک برای شناسایی انتخاب و ارزشیابی مطالعات مرتبط و همچنین جمع آوری و تحلیل داده های حاصل از مطالعات موجود مورد استفاده قرار گرفت. جست وجوی اولیه در چهار پایگاه داده iranmedexT,sid,magiran, pubmed, science در طی 2019 تا 2023 صورت گرفت. جهت تکمیل کار، محققین به دو موتور جست وجوی گول اسکالر و گوگل نیز مراجعه داشته اند، جست وجو در منابع بر اساس کلید واژگان از پیش تعیین شده، انجام شد. خروجی جست وجو در مجموع از چهار پایگاه داده تقريبا 40 مقاله براي مطالعه متن انتخاب شد كه از بين آن ها با روش نمونه گیری هدفمند، در نهايت از پانزده مقاله¬های مرتبط استخراج و در قالب ساختاری تنظیم شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه برنامه درسي استم در آموزش كودكان قادر می¬سازد تا مهارت های قرن بیست ویکم مانند ساختن و برقراری ارتباط را به دست آورند، که ادغام برنامه درسی تلفیقی استم می‌تواند به کودکان کمک کند تا به عنوان یک کل فکر کنند و ارتباط بین موضوعات مختلف را درک کنند. این روش آموزشی به کودکان از اين لحاظ که کودکان بتوانند در آینده به عنوان دانشمند، مهندس و یا فن‌آور در جامعه، کسب و کار بهبود زندگی خود و دیگران برای آینده ای بهتر، بهره ببرند یک امر ضروری است.
ايران نژادپريسا، فريده تهراني فاطمه(1400) مقایسه تطبیقی برنامه درسی آموزش پیش دبستانی در ایران و کره جنوبی.تهران، نشريه سلامت وآموزش دراوان كودكي دور 2 شماره 2 صفحات 47تا67
آقازاده پور علي (1396) راهنماي برنامه درسي و استاندارد¬هاي پادگيري دوره پيش دبستاني، هران، مرات.
رضايي مريم، امام جمعه ، سيد محمدرضا ، احمدي ، غلامعاي ، عصاره ، عليرضا ، نيكنام ، زهرا (1400)، مطالعه تطبيقي برنامه درسي استم تطبيقي در فنلاند ، سنگارپور وايالات متحد، براي ارائه توصيه هايي - به برنامه ريزان درسي ايران، فصلنامه ايراني آموزش وپرورش تطبيقي - دوره 5 شماره 1 دي 1400صص 1765-1788
قادري مصطفي(1391) عمل و نظريه در مطالعات برنامه درسي، تهران، ناشر اواري نور．
كريم زاده آيتي، محسن، پورشافعي هادي(1399) ، مشكلات اجراي آموزش تلفيقي استم مطالعه مروري نظام-بندي سيستماتي، فصلنامه مطالعات بين رشته¬اي در آموزش، دوره 1شماره 1، شماره پياپي 1
محمدي حسن(1395)، خلاقيت و شيوه¬اي نو در اندازه¬گيري آن پژوهش¬هاي روان شناختي55-54.
مشايخ فريده (1390)، برنامه ريزي درسي مدارس، تهران، نشر، دفترامور كمك آموزشي (وزارت آموزش و پرورش)
Agustiningsih:pramudyadya dwi arist ya putra;1.ketut mahar dika;nuriman;slamet hariyadi (2023) indonesionpreserrice primary school teachers under standing of stem education. Aipconf.proc 2679,060015(2023) http://doi.org//0.1063/5.0112458
Butz,w.p.,Kelly,t.k,Adamson,d.a.,Fossum,d.,& Gross,m.e.(2004)will the scientific and technology work force meet the requirements of thevfederal government?pittsburgh , pa:rand.
BUTZ, W., KELLY, T., ADAMSON, D., BLOOM, G., FOSSUM, D., & GROSS, M. (2004). Will the scientific and technology workforce meet the repquirements of the federal government? pittsburgh,PA:RAND.
Barlex,D.(2007).Capitalising on the utiliy embedded in design and technology activity:an exploration of cross-curricula links.IN:norman,E.W.L and spendlove, D. (EDS). The design and technology associationinternational research con ference
Berry, m., chalmers, c., & chandra, v. (2012). stem Futures and practice : can we teach stem in a more meaningful and integrated way? instructional innovations and inter disciplinary research in stem education ,2nd international stem in education Conference, . retrieved from http://stem 2012.bnu.edu.cn/data/long%20paper/ stem 2012-82.pdf.: Beiging,November 24-27
changzhao wang, jishen & jiechao (2021)integrating computational thinking in stem education : aliterature review published:12november.
Edwards,s.shouteris,h,cutter-mackenzie, a.,&andelliot,s. (2016).young children learing about well-being and environmental education in the early years. afundsof knowledge approach.eariy years,. 36(1),33-50
Edwards, S., Skouteris, H., Mackenzie-Knowles, A., & Rutherford, L. ( 2015). Young children learning about well-being and environmental education in the early years: a funds of knowledge approach. Early Years An International Journal of Research and Development 36(1):1-18. DOI:10.1080/09575146.2015.1064099.
Judy.B.(2011).five innovations from world warii.retrieved from http://bigdesignevents Com/2011/09/innovations.from-world- war-ii/
saders,m.(2009),stem education, stem mania .the technology. Teacher, 68(4).20-26 science.(n.d).collins English dictionary-complete&unabridged 10th edition. Retrieved may 20,2012,from dictionary .com website: http://dictionary.refernce.com/browse/science
kelly, B. (2012). Stem what is ,and why we should care. u. s. news and world report,. retrieved from: http://money.usnews-com/money/careers/articles/2012/ 0910/stem-what-it-is-and-why-we-should-car mathematics . (n.d). collins english dictionary-compl ete & unabbridged 10th edition
Kamil arif kirkic, elifesra arikan(2023)primary school teachers attitudes and views toward stem education- science education in ternational 34(2),132-141. https://doi.org/10.3828/sei.v34i2.70
liang-huiwang, bingchen, gwo-jen hwang, jue-aiguan, yung-qing wang (2022) effects of digital game-basad stem education on students learning achievement: ameta-analysis.international journal of stem eduction articlenumber:26.
moore, T., Stohlmann, m., Wang, h.-h., Maruyamatank, k., & &Roehrig, g. (2014). Implementation and intergration of engineering ink-12stem education.in S.purzer, j.stobel,&m.e.cardella(eds), Engineering in pre-college settings:. synthesizing research, policy, and practices (pp.419-425) west lafayette:purdue university press.
National Acadmy of Sciences . (2013). Next generation Science Standards : for States, by states. . washington: national Academies press.
ostler,e.(2012).21 stcentury stem education: Atactical model for long-range success. International journal of applied science and technology ,2(1),28-33
polman,j.u.,&miller,d.(2010)changing stories :trajectories of identification among African American youth in a science outreach apprenticeship. American educational research journal,47(4),879-918. https://doi.org/10.3102/002831210367513
Rasul, mhalim,l., &iksanmz.(2016).using stem integrated approach tonurture student stnterest and 21 stcenturyskil l,s.interer national conference on education in mathematics, science & technology.epess,4,13319.
Razavi, A. G., & Poshti, K. (2015). astudy of correspondence between intended and implemented curricula of pre-primary school. JOURNAL OF
rahm, j. (2014). reframing reasearch on informal teaching and learning inscience: comments and commentary at the heart of a new vision for the field.. https://doi.org/10.1002/tea21114: journal of reseatch in science teaching, 51 (3),395-406.
Sanders, m. (2009). stem education, stem mania . the technology Retreved may20,2012,from dictionary.com website: http://dictionary. reference. com/ browse/ science.: Teacher, 68(4).20-26scince. (n. d). collins english dictionary- complete & unabridged 10th edition.
Sarkhosh, s., faghiharam, b.,shabanigilchalan,h.,&zabihi,r.(2021).identifying components and elements based on problem solving skills development in order to provide on optimal model for preschool. journal of research in teaching ,9,1.43-t2.
Treacy, p. &o, Donoghue, y,(2014).Authentic integration:A model for integrating mathematics and science in the classroom .international of mathe matical education in science and technology, 45(5),703-718
Vasliki samara, konstantionos t.kotsis(2023) primary school teachers perceptions of using stem in the classroom attitues, obstacles, and suggestions :aliterature reniew. contemporary mathematics and scienceeducation,4(1)2023,ep23018, https://doi.org/10.30935/conmaths/13298
williams, M., Linn, m., Ammon, p., & &Gearhart, M. (2004). learning to teach inquiry science in a teachnology-based environment: Acase study . journal of science education and technology,13(2),189-2060.
| فصلنامه « پژوهشهاي برنامه ريزي درسي و آموزشی» واحد چالوس سال چهاردهم، شماره اول، بهار و تابستان 1403 – صفحات 130-119 |
بررسی نظاممند نقش ادغام برنامه درسی STEM در آموزش کودکان
فاطمه زارعی دنگسرکی1، وحيد فلاح2،عصمت رسولي 3
تاریخ دریافت: 23/02/1402 تاریخ پذیرش:31/06/1402
چکیده :
هدف از اين مطالعه، بررسی نظاممند نقش ادغام برنامه درسی استم در آموزش کودکان بود. روش پژوهش پژوهش حاضر توصیفی- کاربردی است که به منظور بررسی، از مطالعات پیشین استفاده شده است. در این نوع مطالعه، یک روش سیستماتیک برای شناسایی انتخاب و ارزشیابی مطالعات مرتبط و همچنین جمع آوری و تحلیل داده های حاصل از مطالعات موجود مورد استفاده قرار گرفت. جست وجوی اولیه در چهار پایگاه داده iranmedexT,sid,magiran, pubmed, science در طی 2019 تا 2023 صورت گرفت. جهت تکمیل کار، محققین به دو موتور جست وجوی گول اسکالر و گوگل نیز مراجعه داشته اند، جست وجو در منابع بر اساس کلید واژگان از پیش تعیین شده، انجام شد. خروجی جست وجو در مجموع از چهار پایگاه داده تقريبا 40 مقاله براي مطالعه متن انتخاب شد كه از بين آن ها با روش نمونه گیری هدفمند، در نهايت از پانزده مقالههای مرتبط استخراج و در قالب ساختاری تنظیم شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه برنامه درسي استم در آموزش كودكان قادر میسازد تا مهارت های قرن بیست ویکم مانند ساختن و برقراری ارتباط را به دست آورند، که ادغام برنامه درسی تلفیقی استم می‌تواند به کودکان کمک کند تا به عنوان یک کل فکر کنند و ارتباط بین موضوعات مختلف را درک کنند. این روش آموزشی به کودکان از اين لحاظ که کودکان بتوانند در آینده به عنوان دانشمند، مهندس و یا فن‌آور در جامعه، کسب و کار بهبود زندگی خود و دیگران برای آینده ای بهتر، بهره ببرند یک امر ضروری است.
واژههای کلیدی: برنامه درسی، برنامه درسي استم، نظريه برنامه درسي تلفيقي، آموزش كودكان ، آموزش و پرورش.
1- دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران. fateme.zarei@gmail.com
2- استادیار گروه برنامه ریزی درسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران. Vahidfallah20@yahoo.com) نویسنده مسئول)
3- استادیار گروه برنامه ریزی درسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران. Esmatrasoli@yahoo.com
مقدمه
برنامه درسی معانی مختلفی دارد در طول تاریخ یک صد ساله برنامه درسی این اصطلاح با معانی مختلفی به کار رفته است (قادری، 1393) ژیوس ژولیو سزار و گروه او در قرن اول نمیدانستند که مسیر بیضی شکلی که ارابههای رم روی آن مسابقه دادند واژه ای را به ارث خواهد گذاشت که تقریباً هر روزه توسط معلمان در قرن بیست و یک استفاده خواهد شد. این مسیر که نامش curriculum است امروزه دغدغه مدارس است و معنای آن از یک مسير مسابقه به مفهوم انتزاعی تغییر کرده است(آقازاده و پورعلی، ۱۳۹۶).
لوی1 (۲۰۱۱) برنامه‌ریزی درسی شامل سازماندهی سلسله فعالیت‌های یاددهی و یادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده‌ها و ارزشیابی میزان تحقق این تغییرات است ( مشایخ، ۱۳۹۰). نوعی دیگری از برنامه درسی، برنامه درسی تلفیق به معنای کوشش برای ایجاد ارتباط، اتصال و در نهایت یکپارچگی در تجربیات یادگیری دانش آموزان است. از زاویه دیگر می‌توان رویکرد تلفیقی در طراحی برنامه درسی را به معنای فاصله گرفتن از الگوی سنتی برنامه درسی دانست که با اتکا و ابتنا به حوزههای یادگیری مستقل(مواد درسی) موجب پراکندگی وتفرق تجربیات یادگیری دانش‌آموزان میشود (محمدی، ۱۳۹۵). در واقع تلفیق باعث میشود بسیاری از دانش‌ها که در حال حاضر آموزش داده می‌شوند در آینده غیرضروری‌شوند بنابراین الگوهای آموزشی جدید برای انطباق با الگوی زندگی در دنیای صنعتی در نظر گرفته می‌شوند(پارکو و پاکپرک2،2020). نتیجه مطالعات مربوط به دوره ي آموزشي كودكان نشان‌می‌دهد با اینکه آموزش و پرورش در دوره ي پيش از دبستان ودبستان برای رشد کلی و همه جانبه کودک از جمله رشد قوای جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی اهمیت به‌سزایی دارد. ولیکن در راستای رشد همه‌جانبه کودکان کمبودهایی در برنامههای وجود دارد. علی‌رغم به اینکه در نظام آموزشی کشور سال‌هاست الگوهای مختلف آموزش‌و‌پرورش پیش‌دبستانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. (پشتی3،2015). سرخش و همکاران 4 (2021) معتقدند متاسفانه کودکان هنوز در زمینه چگونگی کاربرد آموخته‌هاشان در محیط واقعی با مشکل مواجه‌اند (ایران نژاد،۱۴۰۰) لذا چاره جویی در این موضوع طراحی و سازماندهی برنامههای درسی به‌طور سنتی مبتنی بر‌شیوه رشته‌های علمی موضوع مدار با مسائل و کاستی‌های عدیده‌ای همراه است. (ادوارد وهمکاران5،۲۰۱۶) ثمر بخش‌ترین نحوه اجرای آموزش در دوره پیش‌دبستانی به‌کارگیری یک مدل تلفیقی6 است این اهداف به نظر می‌رسد همسو با اهداف آموزشی استم می‌باشد. در آموزش استم ، دانش در ابتدا از طریق آموزش ریاضی و علوم ساخته میشود و فرآیند پیچیده ساخت علم شامل درک مفاهیم ریاضی و علمی که منجر به ایجاد ادراک واضح‌تری وگسترده‌تری فناوری و مهندسی میشود (میرزایی،۱۳۹۵ ). و براساس نتایج تحقیقات پژوهشهای انجام گرفته در حوزه استم آموزش استم قادر میسازد تا مهارتهای قرن بیست ویکم مانند ساختن و برقراری ارتباط را به دست آورند(رسول و همکاران ، 1395)
برنامه‌ریزی‌درسی تلفیقی با‌محوریت استم ضروری به‌نظر‌می‌رسد باتوجه به اهمیت ویژه‌آموزش كودكان، از‌این رو مطالعه ي حاضر، به بررسی نظاممند نقش ادغام برنامه درسی STEM در آموزش کودکان می پردازد.
تاریخچه برنامه درسي استم
جنبش استم7 در آغاز دهه ۱۹۹۰ به وجود آمد. اگر چه بنیاد ملی علوم شروع به استفاده از مخفف استم کرد، مخفف کلمات «علم، ریاضیات مهندسی و تکنولوژی» تشکیل شده است به دلیل آوایی تغییر دهد (ساندر8 ، ۲۰۰۹). که این ابتکار ایجاد شده توسط بنیاد ملی علوم9 بود. این ابتکار آموزشی به منظور فراهم آوردن مهارتهای تفکر انتقادی برای تمام دانش آموزان است که باعث میشود آنها حل کنندههای خلاق و در نهایت نیروی کار ماهر باشند. درک می شود که هر دانش آموزی که در آموزش استم شرکت می کند، به ویژه در محیط آموزش و پرورش رسمی مزیتی برای آنها خواهدداشت . هر چند اگر آنها تصمیم به ادامه تحصیل در کالج یا رشته‌های تحصیلی در مقاطع بالاتر نداشته باشند.( بوتز10 و همکاران، ۲۰۰۴)
آموزش استم نتیجه چندین رویداد تاریخی بود. که یکی از جمله رویدادهای تاریخی دیگری که آموزش استم را برای رشد و شکوفایی افزایش داده دو رویداد جنگ جهانی دوم و راه‌اندازی اسپوتنیک اتحاد جماهیر شوروی بود.
جنگ جهانی دوم
فناوری های اختراع شده و اجرا شده در طول جنگ جهانی دوم تقریباً بی نظیر است. از بمب اتمی (و دیگر انواع سلاح دیگر) تا لاستیک مصنوعی ، انواع مختلف وسایل نقلیه حمل و نقل (زمینی و دریایی) اشاره کرد. که نوآوری آمریکایی در حال شکوفایی است. دانشمندان، ریاضیدانان و مهندسان بسیاری از دانشگاهیان با ارتش دست به کار شدن محصولات نوآورانه‌ای تولید کنند که به پیروزی در جنگ شد و به نوآوارانه آموزش استم کمک کرد (جودی11، ۲۰۱۱)
اسپوتنیک12
راه اندازی اسپوتنیک اتحاد جمهوری شوروی سابق باعث شد برنامههای آموزشی مبتنی بر مهندسی شکل گرفت (بوتز و همکاران،۲۰۰۴). در سال ۱۹۵۷، اتحاد جمهوری شوروی (درآن زمان) تلاش کرد و موفق به راه‌اندازی اسپوتنیک شد.
تأثیر اسپونتیک بر تاثیر نمایشی ایالات متحده در ارتقای تلاش‌های آموزشی استم به ویژه ناسا، بسیار زیاد است، علاوه بر آن پیشرفت‌های صنعت استم، غیر قابل اندازه‌گیری است.آمریکایی‌ها زمانی که روس‌ها ماهواره اسپونتیک را در سال ۱۹۵۷، به فضا پرتاب کردند، و آنها در فناوری جهانی پیشگام شدند آنها دچار شوکه شدن و ما با یک فشار مضاعف برای ارتقای آموزش ریاضی و علوم فراهم نمودیم. از زمان تولد ناسا،صنعت فضایی به وضوح رشد کرده و چندین موفقیت تکنولوژی از جمله قرار دادن یک انسان در ما ایجاد کرده است. با این حال، ناسا مسئول بسیاری از ابتکارات آموزش استم بوده است. بودجه از طریق کمک‌های مالی ناسا مسئول آوردن ابتکارات آموزش استم به آموزش قبل و بعد از متوسطه در پنج دهه گذشته بوده است.(کلی13، ۲۰۱۲)
سه نگاه رویکرد به رویکرد استم
رویکرد انبارش (سیلو) استم
رویکرد اول، رویکرد انبارش (سیلو) است که در آن مجموعه ای از دانش های مرتبط با استم به صورت معلم محور به دانش آموزان منتقل می شود.
سواد استم، برنامه درسی که بر اساس مهارتهای عملی طراحي شده است که هدف آن از بین بردن شکاف بین تئوری و عمل و همچنین بهبود مهارتهای حل مسئله است. توسعه این برنامههای درسی حل مسئله ناشی از پیشنهادهای مانند جراس، دوفرن، لئونارد (1997) خواهد بود. که برای رسیدن به این هدف، آنها سه عنصر اساسی را در نظر می‌گیرند: دانش مفهومی، دانش عملیاتی یا رویه و دانش حل مسئله. مهارتهای عملی استم که شامل دانش مفهومی دانش عملیاتی یا رویه‌ای است که به عنوان یک صلاحیت مرکزی برای آموزش فناوری که به عنوان ظرفیت استفاده از مهارتها تکنیک‌ها و ابزار مهندسی در زمینه فناوری تعریف شده است (بارلکس14،۲۰۰۷) علاوه بر این عمل علم باید انتقال یادگیری را از طریق توسعه شناختی که امکان تحقق مفاهیم انتزاعی را فراهم میکند که از این طریق مشارکت فعال دانش آموز امکان‌پذیر میکند و انگیزه و تعهد آن را افزایش می‌دهد (ویلیمس15 ،۲۰۰۷).
رویکرد جاسازی استم
رویکرد دوم، رویکرد جاسازی است که در آن سعی میشود با آموزش فناوری ،محور علم و ریاضیات در خدمت فناوری بکار گرفته شود. اما در این روش آموخته ها مورد آزمون قرار نمی گیرند. در جنبه از رویکرد سواد استم توجه به طیف گسترده‌ای از موضوعات استم در زمینه شیمی، رایانه و فناوری اطلاعات، مهندسی، علوم زمین علوم زیستی، علوم ریاضی، فیزیک و نجوم، روانشناسی، علوم اجتماعی و تحقیقات آموزشی که صرف از نژاد و فرهنگ دانش آموز از طریق منافع و مهارتهای خود، بخشی از آن در برنامه درسی به دست آورد .(پولمن و میلر16،۲۰۱۰)
مور، میلر، لشو، استولمن و کیم17(۲۰۱۳)، برای دستیابی به این ادغام پیشنهاد میکنند که از مهندسی به عنوان یک مفهوم یا مفاهیم کاتالیز برای دانش آموزان برای توسعه مفاهیم علمی و ریاضی به شیوه میان رشته‌ای از طریق استفاده از تصویر چندگانه (مدل‌های خاص تصاویر زبان و نمادها) و ارائه ترجمه بین آنها توسط تکنولوژی پشتیبانی شود.
رویکرد یکپارچه سازی استم
روش سوم ، روش یکپارچه سازي استم که در آن مرز میان بخشهای مختلف استم برداشته می شود و استم به عنوان یک واقعیت یکپارچه و واحد تدریس می شود در این روش سعی می شود مسائل جهان واقعی با استم حل شود. از نظر مفهومی و ماهیتی، استم بین رشته‌ای است زیرا از رشته‌های دیگر تشکیل شده است. به ادغام و یکپارچه سازی آن متکی نیست بلکه که ایجاد ارتباط بین دو یا چند رشته استم یا مدل آنها با چهار ویژگی اصلی پایه گذاری شده است. توسعه دانش، سنتز و کاربرد، تحقیق متمرکز و منجر به یادگیری مرتبه بالاتر،کاربرد در سناریوهای دنیای واقعی و مسئولیت‌های با ارزش مفاهیم دیگر استم که بین یک رشته استم با یک یا چند موضوع دیگر مدرسه یک رویکرد یکپارچه را ایجاد می کند (تریسی و دونوگهو18، 2014). تشویق دانش آموزان برای ادغام محتوا و مفاهیم از رشته‌های استم برای ایجاد دانش جدید خواهد بود (اوستلر19،۲۰۱۲).که هر یادگیری باید بر اساس کسب دانش و مهارت از طریق تجربه دانش‌آموزان باشد. با استفاده از این مفهوم یادگیری استم را به عنوان ادغام تعدادی از مطالب مفهومی رویی و نگرشی از طریق گروهی از مهارتهای استم برای استفاده از ایده‌ها یا حل مشکلات بین رشته‌ای در زمینه‌های واقعی تعریف می شود.( رم20، دریک، لند و تیمینسکی21 ،۲۰۱۴). استم لازم است در زمینه‌های کار شود که پدیده‌ها پیچیده یا شرایطی که دانش آموزان را الزام کند تا با استفاده از دانش و مهارتهای از رشته‌های مختلف براساس آموزش استم مسئولیت را انجام دهد(آکادمی ملی علوم22،2013). لذا رویکردهای آموزشی استم باید به دانش آموزان را ملزم به استفاده از دانش ریاضیات ، فناوری، علم و مهندسی، طراحی و انجام تحقیقات، تجزیه و تحلیل و تفسیر دادهها و برقراری ارتباط و کار با تیم‌های چند رشته‌ای صورت بپذیرد( ریتز و فن23، ۲۰۱۵ ).
ادغام موضوعات استم توسط بسیاری از افراد حمایت خواهد شد به طور مثال: (استلر، بری، چالمرز،۲۰۱۲؛ مور و اسمیت24،۲۰۱۴) زیرا که به عنوان راهی برای جذب دانش‌آموزان در مشکلات دنیای واقعی، ترویج یادآوری و افزایش انتقال دانش میشود. این روش‌ها ایجاد یادگیری ریاضیات در زمینه‌های معنادار را فراهم میکند و استفاده از فعالیت‌های عملی را که به مشکلات دنیای واقعی ارتباط دارد ترویج می‌دهد (تریسی و دونوگهو25،۲۰۱۴).
روش تحقيق
روش پژوهش حاضر توصیفی- کاربردی است که به منظور بررسی ، از مطالعات پیشین استفاده شده است و مروری جامع بر متونی که یک سؤال روشن پژوهشی را مورد توجه قرار می دهند ، می باشد . در این نوع مرور، یک روش سیستماتیک و شفاف برای شناسایی انتخاب و ارزشیابی نقادانه همه مطالعات مرتبط و همچنین جمع آوری و تحلیل داده های حاصل از مطالعات موجود مورد استفاده قرار می گیرد (شانون ،2002) و با توجه به ویژگیهای برجسته این شیوه از مرور مطالعات پیشین روش مرور نظام مند در پژوهش حاضر و با پیگیری ۵ گام کلیدی مورد استفاده قرار گرفت:
1) راهبرد جستجو در تعیین راهبرد پژوهش حاضر از روش پریزما استفاده شده است. بدین منظور جست وجوی اولیه در چهار پایگاه داده iranmedexT,sid,magiran, pubmed, science در طی 2019 تا 2023صورت گرفت جهت تکمیل کار محققین به دو موتور جست وجوی گول اسکالر و گوگل نیز مراجعه داشته اند جست وجو در منابع بر اساس کلید واژگان از پیش تعیین شده، انجام شد.
2) معیارهای انتخاب مقالات باتوجه به عنوان، چكيده مقالات و با در نظرگرفت معيارهاي پژوهش مروري پس از كنارگذاشتن مقالات تكراري و غير مرتبط، الزامی به نظر می رسید معیارهای مزبور در ارتباط با حیطه موضوعی مقالات، نوع مطالعات روش مطالعات تعریف گردیدند.
[1] Lovy
[2] Parko Pakperk,
[3] poshti
[4] sarakhs
[5] Edward and colleagues
[6] Integrated Model
[7] . STEM.
[8] Sanders
[9] National science foundation(N S F)
[10] Butz
[11] Judy
[12] Sputnik
[13] kelly
[14] Barlex
[15] Williams
[16] Polman,j.l.,&Miller,D.
[17] Moore,t.j.,Miller,R.L.,R.A,Stohlmann,M.S.,& Kim,Y.R.
[18] Treacj,P.Donoghue,J.
[19] Ostler,E.
[20] Rahm
[21] Drake,C.Land,T.Y.,&Tyminski,A.M.
[22] National Academy Of Sciences
[23] Ritz,j.M.,& faaff,t.,
[24] Moor,t.j.,Miller,R.L.,R.A,Stohlmann,M.S.,&Kim,Y.R.
[25] Treacy,P.O DonoghuemY
جدول 1- معيارپذيرش پژوهش
معيار | معيارپذيرش | معيارعدم پذيرش |
حيطه موضوع | - مطالعات مربوط با آموزش استم در‌دوران کودکی - مطالعات مربوط با نگرش استم در‌دوران کودکی - مطالعات مربوط با ادغام آموزش استم - مطالعات مربوط با اثرات آموزش استم در‌دوران کودکی | مطالعات مربوط خارج ازحوزه ابتدايي ازنظر نگرش، اثرات و ادغام آموزش استم
|
نوع مطالعه | مقاله هاي چاپ شده در مجلات معتبر، مقالات همايشي | گزارش، اسناد، اخبار، پايان نامه، مطالب سايت ها، كتاب ها |
زبان نحقيقات | فارسي ، انگليسي | زبان هاي ديگر |
3) خروجی جست وجو در مجموع از چهار پایگاه داده تقريبا 40 مقاله براي مطالعه متن انتخاب شد كه از بين آن ها با روش نمونه گیری هدفمند، در نهايت از پانزده مقاله مناسب تر و مرتبط تر استفاده شده است .
جدول2- خروجي مقاله هاي مرتبط
رديف | سال | نويسنده |
1 | 1401 | رضایی‌وهمکاران |
2 | 1399 | کریم زاد‌و‌همکاران |
3 | 2023 | واسيليكي1 و همكاران |
4 | 2023 | آگوستینینگسیه2 و همكاران |
5 | 2023 | |
6 | 2022 | ليانگ5وهمکاران |
7 | 2022 | وانگ6وهمکاران |
8 | 2022 | مایس7وهمکاران |
9 | 2022 | کمبل8وهمکاران |
10 | 2022 | چیفتجی9وهمکاران |
11 | 2021 | چون‌فن10وهمکاران |
12 | 2021 | حاجي اوغلو11 |
13 | 2020 | میلر، ویکتوریا12 |
14 | 2020 | وونگ ، ساات 13 |
15 | 2020 |
[1] Vasiliki
[2] Agustiningsih
[3] Kirkic
[5] Liang et al
[6] Wang et al
[7] Mays et al
[8] Campbell et al
[9] Chiftchi et al
[10] Chunfan and colleagues
[11] Roerig et al
[13] Chiftchi et al
[14] Margot
[15] Kettler
4) استخراج داده ها اطلاعات مقالات نهایی مورد بررسی در یک جدول استاندارد از پیش تعیین شده درج گردید. جدول استاندارد مزبور اطلاعاتی از جمله کد ،مقاله ،عنوان سال نام نویسنده نویسندگان فصلنامه منتشر کننده موقعیت پژوهش حیطه مورد مشارکت نوع تحقیق بر اساس هدف اکتشافی توصیفی (تبیینی نوع تحقیق بر اساس شیوه گردآوری داده کمی کیفی ترکیبی ابزار گردآوری داده مشاهده مصاحبه پرسشنامه جست وجو در اسناد)، نوع تحقیق بر اساس زمان مقطعی طولی (موردی جامعه، تحقیق روش نمونهگیری و عوامل مؤثر بر مشارکت شناسایی شده در هر تحقیق را شامل می شد به منظور تحلیل نتایج حاصل از مرور نظام مندي، هر ستون به صورت جداگانه تبیین خواهد گردید.
۵) ارزیابی: کیفیت همان گونه که پیشتر اشاره شد در مرحله انتخاب مقالات بر اساس محتوا علاوه بر توجه به مرتبط بودن متن مقاله با هدف پژوهش حاضر از ابزار مهارتهای ارزیابی حیاتی به منظور بررسی کیفیت مقالات و اجازه ورود به مقالات تنها دارای حداقل کیفیت مورد پذیرش به فرآیند تحقیق استفاده شد. این ابزار، از ده شاخص تشکیل شده است که باید به هر شاخص از ۱ پایین ترین کیفیت در شاخص (مدنظر تا ۵ بالاترین کیفیت در شاخص مدنظر امتیاز داد حداکثر امتیاز برای هر مقاله- که نشان از برخورداری از بالاترین میزان کیفیت دارد برابر با ۵۰ می باشد حداقل امتیاز برای ورود مقالات به فرآیند، تحلیل برابر با ۳۰ می باشد شاخص های ارزیابی در ارتباط با مشخص بودن هدف، تحقیق داشتن منطق روشی طرح تحقیق مناسب روش نمونهگیری مناسب، روش جمع آوری داده های مناسب انعکاس پذیری رعایت ملاحظات، اخلاقی دقت تجزیه و تحلیل داده ها بیان واضح یافته ها و ارزش تحقیق بوده است.
یافته های تحقیق:
با توجه به یافته های حاصل از تحلیل پژوهش های مرتبط با هدف این پژوهش، ابتدا مطالعات مربوط با ادغام آموزش استم از پژوهش های مورد تحلیل استخراج شده و یافته های این بخش در جدول شمارهي (3) ارائه شده است.
جدول 3- -خلاصه نتيجه مطالعات مرور شده
رديف | نويسنده | عنوان مقاله | نتيجه | |
1 | رضایی‌وهمکاران 1401 | مطالعـه تطبیقی برنامه‌درسی استم تلفیقی در فنـلاند، سنگاپور و ایالات‌متـحده برای ارائه توصیـه‌هایی به برنامه‌ریزان درسی ایران | بهره‌گیری برنامه‌درسی استـم‌تلفیقی به عنوان رویکردی در برنامه‌درسی علوم | |
2 | کریم زاد‌و‌همکاران 1399 | مشکلات اجراي آموزش تلفیقی استم مطالعه مروري نظام مند (سیستماتیک) | تاثير محتواي استم (علوم، فناوري، مهندسی‌و ریاضیات) بردانش عمیقی. | |
3 | واسيليكي و همكاران 2023
| نگرش ها، موانع و پیشنهادات معلمان دبستان از استفاده از استم در کلاس درس: مروری بر ادبیات | نگرش معلمان نسبت به علم، فناوری، مهندسی و فناوری(استم) | |
4 | آگوستینینگسیه و همكاران 2023 | درک معلمان مدارس ابتدایی اندونزیایی از آموزش استم | تاثير مثبت دانش محتوای علوم و ریاضیات می‌تواند بر تصورات معلمان مدارس ابتدایی از آموزش استم | |
5 | کرکیچ ،آریکان 2023 | نگرش و دیدگاه معلمان دبستان نسبت به آموزش استم | آموزش رویکرد استم معلمان مدارس ابتدایی قبل از خدمت | |
6 | ليانگ‌وهمکاران 2022 | اثرات آموزش استم مبتنی بربازی دیجیتال1 برپیشرفت یادگیری دانش آموزان | - بهبود در دستاوردهای یادگیری
| |
7 | وانگ‌وهمکاران 2022 | ادغام تفکر محاسباتی در‌آموزش‌علوم، فناوری، مهندسی‌و‌‌ریاضیات استم | - مشخص شدن تعاریف‌کلی حوزه تفکرمحاسباتی شناسايي - محبوب‌ترین مدل‌آموزشی و زمینه‌های موضوعی - دارا بودن اهداف یکپارچه در يادگيري | |
8
| کمبل‌و‌همکاران 2022 | آموزش استم در‌دوران کودکی برای توسعه پایدار | - پايجاد یادگیری پروژه ايي و سـازگار با عمل - پرورش یادگیرنـدگان مستقـل | |
9 | ميستاكيديسس‌و‌همکاران 2021 | دیدگاه معلم درمورد اتاق‌های فرار واقعیت مجازی برای آموزشاستم | افزايش مزایای شناختی و‌نتایج یادگیری را افزایش‌دهند، | |
10 | حاجي اوغلو 2021 | تاثير آموزش استم برمهارت هاي قرن بيست ويكم : ارزيابي دانشجو معلمان علوم | كمك به توسعه مهارتهای قرن بیست و یکم معلمان علوم حفاظتی | |
11
| چیفتجی‌و‌همکاران 2020 | دیدگاه دانشجو‌معلمان‌پيش ازدبستان درمورد آموزشاستم و شیوه‌های‌آموزش آنها | اجرا با‌موفقیت طرح‌های‌درس یکپارچه‌استم
| |
12 | میلر، ویکتوریا (2020) | روندها، مسائل و‌امکانات برای یک برنامه‌درسی استم بین‌رشته‌ای | بررسی‌های شکل و تمرکزی که برنامه‌درسی استم گذشته در‌‌نظر‌گرفتن برخی جهت‌های احتمالی آینده را مطرح میکند | |
13 | وانگ، سااتي (2020) | نگرش معلمان مدارس ابتدایی به آموزش استم | ارتقای نگرش معلمان نسبت به آموزش استم باعث تحقق منافع ملی در تولید نسل رقابتي | |
14 | ویهنان (2020) | شواهدی از اثربخشی اجرای STEM در نتایج یادگیری دانش‌آموزان آسیایی | -آموزش استم یک ابزار جهانی برای بهبود نتایج یادگیری | |
15 | مارگوت و كتلر (2019) | درک معلمان از ادغام وآموزش استم | نياز به حمایت‌هایی برای اجرای آموزشاستم شامل: - بهبود همکاری با همسالان - برنامه‌درسی با کیفیت - پشتیبانی منطقه - تجارب قبلی و‌توسعه حرفهای موثر‌وغیره | |
[1] Digital game
از آنجایی که این پژوهش در صدد بررسی نقش ادغام برنامه درسی تلفیقی استم در پیکره آموزش کودکان انجام شده است به همین منظور با استخراج در يافته هاي پژوهشهاي نشان داد كه عمل ادغام تاثيرات ، نگرش ها يي به همراه دارد و با توجه به اینکه پژوهشهای مختلفی توسط پژوهشگران در دانشگاه و موسسات آموزش عالی مختلف در رابطه با استم ایده يادگیري بین‌رشته‌اي است که دانش‌آموزان از‌طریق ترکیب رشته‌ها یاد می‌گیرند و میتوانند مسائل را در یک زمینه واقعی حل‌کنند (رضایی‌و همکاران، 1401) معلمان براي اطمینان از اجراي موفقیت‌آمیز آن باید دانش عمیقی از محتواي استم (علوم، فناوري، مهندسی‌و ریاضیات) داشته باشند؛ زیرا هرگونه تغییر در برنامه‌درسی نه تنها بر تدریس معلم بلکه بر پیشرفت دانش‌آموزان نیز تأثیر‌می‌گذارد (كريم زاده، 1399) امکانات به کارگیری آموزش استم به این به نگرش معلمان نسبت به علم، فناوری، مهندسی و فناوری (استم) اشاره دارد (واسيليكي و همكاران، 2023).
تاثير ادغام برنامه درسي استم
آموزش استم مهارت های یادگیری و نوآوری آنها را توسعه داده است. در واقع، آموزش استم شامل ترکیب حداقل دو زمینه استم به همراه استفاده از دانش، مهارتها و باورهای فرد در این زمینه ها است در نهایت، مشخص شد که آموزش استم به توسعه مهارتهای قرن بیست و یکم معلمان علوم حفاظتی کمک میکند(حاجي اوغلو،۲۰۲۱)، استم نه تنها یادگیری تحقیقی و‌سـازگار با عمل را قادر میسازد، بلکه یادگیرنـدگان مستقـلی را نیز پرورش می‌دهد که به طور طبیعی‌خود پاسخ می‌دهند (کمبل‌و همکاران،2022). اثر تكنولوژي در برنامه آموزشي استم چنانچه بیشتر محتوای دانش در آموزش استم شامل مفاهیم انتزاعی و چند بعدی است. درک این موارد اغلب برای دانش آموزان دشوار است و باعث می شود که آنها به سرعت انگیزه یادگیری را از دست بدهند. این به نوبه خود مانع درونی سازی و ساخت دانش آنها می شود. بازی‌های دیجیتال یک روش آموزشی امیدوار کننده با تلفيق در آموزش استم هستند که به طور موثر دستاوردهای یادگیری را بهبود میبخشد. (ليانگ‌وهمکاران،2022) در نتيجه، بهبود نتایج یادگیری دانش‌آموزان مؤثر بود. آموزش استم یک ابزار جهانی حیاتی است که به‌طور مؤثر دانش‌آموزان را در بهبود نتایج یادگیری آماده میکند. (ويهنان، 2020).
نگرش ادغام برنامه درسي استم
برای تولید ایده‌ها، محصولات و صنایع برای دانشمندان قرن بیست و یکم، به فن‌آوران، مهندسان و ریاضیدانان نیاز است. تربیت این افراد تنها از طریق آموزش امکان پذیر است. کشورهایی که سعی می کنند خود را از نظر فناوری آگاه کنند، به دنبال روش های مدرن تدریس هستند که یکی از آنها آموزش علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات استم است بنابراین، جهت گیری معلم به سمت رویکرد استم در دروس علوم و ریاضی بسیار مهم است كه نتایج تحقیق حاکی از آن است که معلمان مدارس ابتدایی باید از رویکرد استم استفاده کنند.(كريچ و اريكان ،2023) برای اینکه مدارس شامل آموزش با کیفیت استم باشند، درک باورها و ادراکات معلمان مربوط به توسعه استعداد استم مهم است. معلمان، به عنوان افراد مهم در رشد استعداد دانش‌آموز، دیدگاه‌ها و تجربیات دارند که بر آموزش استم آنها تأثیر می‌گذارد (مارگوت كليسي، 2019) دانش محتوای علمی و دانش محتوای ریاضی در رابطه با تصورات معلمان مدارس ابتدایی از آموزش استم تأثیر گذاراست. ( آگوستينينگسيه،2023) تحقیقات رابطه قوی بین ویژگیهای آموزش استم و دوره اولیه کودکی، مانند تحقیق، کاوش و مشاهده، ارتباط و بازی تأکید میکند. برای حمایت از کودکان در کشف زمینه ها و مفاهیم استم در این دوره اولیه یادگیری و رشد سریع دوران کودکی، مربیان دوران کودکی باید ادغام آموزش استم در برنامه درسی دوران کودکی را در اولویت قرار دهند. (چيفتجي، 2020) یافته‌ها نشان می‌دهد که در حالی که معلمان برای آموزش استم ارزش قائل هستند، موانعی مانند چالشهای آموزشی، چالشهای برنامه درسی، چالشهای ساختاری، نگرانی‌های دانش‌آموزان، نگرانی‌ها در مورد ارزیابی‌ها و عدم حمایت معلمان را احساس کردند که همکاری با همسالان، برنامه درسی با کیفیت، پشتیبانی منطقه، تجارب قبلی و توسعه حرفهای موثر تلاش آنها را برای اجرای آموزش استم بهبود میبخشد (وانگ و سااتي، 2020).
بحث و نتيجه گيري
از آنجایی که یکی از مهمترین اهداف آموزش و پرورش، تربیت فردی است که بتوانند به صورت مستقل از عهده نیازها و چالشهای خود برآید و بتواند زندگی تحصیلی شخصی و شغلی خود را اداره کند. تحولات روز افزون در ابعاد گوناگون جامعه وگستردگی حوزههای مختلف دانش، اهمیت مهارت ها و مضامین میان‌رشته‌ای و زبان کودک برای برقراری ارتباط با دنیای پیرامون خود، خواه ناخواه ما را به سمت رویکرد چند بعدی نگری در آموزش كودكان میکشند ادغام محتوای مؤثر در محیطهای دوران کودکی با درگیر کردن کودکان با مهارت هایی مانند علمی، به جامعهای از زبان آموزان وارد شود برنامه درسی استم (علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات) باعث توسعه مهارت های کودکان خواهد شد چراكه ترکیب تکنولوژی اینترنت و تعامل رو در رو می توان آموزش دسترسی آسانتر با اطلاعات را بهبود ببخشد. بنابراین، تدریس تلفیقی میتوانند به تجربه یادگیری مستقل و مشارکتی و قابل توجه را تسهیل کند همانطور که معلمان برنامه درسی استم را اجرا میکنند، آنها میتوانند برنامه درسی را با نیازهای خاص خود تطبیق دهند.
این امر معلمان را به مشارکت در توسعه برنامههای درسی انعطاف پذیر دعوت میکند. هدف اصلی از برنامه درسی استم، توسعه تفکر انتقادی، حل مسئله، همکاری و خلاقیت در کودکان است. این برنامه درسی با استفاده از محتوای علمی، فناورانه و مهندسی، کودکان را به دنیای علوم و فناوری نزدیک میکند و آنها را برای توانمندی در دنیای فناوری و علوم پیشرو آموزش می‌دهد. برنامه درسی تلفیی استم یا علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات، یک برنامه آموزشی اشتراکی است که مفاهیم و مهارتهای مربوط به این چهار حوزه را به صورت تلفیقی در بر می‌گیرد. این برنامه درسی تلاش میکند تا مفهوم ارتباط بین این حوزه‌ها را به کودکان انتقال دهد و آنها را به دانشمندان و مهندسان متخصص در آینده تبدیل کند.در برنامه درسی تلفیقی استم ، فعالیت‌ها و پروژه‌ها بر اساس رویکرد عملی و کاربردی طراحی می‌شوند تا دانش‌آموزان بتوانند مفاهیم را در عمل تجربه کنند. این برنامه درسی شامل مراحل زیر است: پروژه‌های کاربردی: در این برنامه درسی، دانش‌آموزان به صورت کاربردی با مفاهیم علمی، فناوری، مهندسی و ریاضی آشنا می‌شوند. آنها پروژه‌هایی را انجام می‌دهند که توانایی استفاده از این مفاهیم را در کارهای عملی نشان می‌دهد. مثلاً طراحی و ساخت یک دی وی دی پخش کننده، ساخت مدل توربین بادی یا تولید انرژی خورشیدی و غيره. تلاش تیمی: در برنامه درسی تلفیقی استم، همکاری و تلاش تیمی برای حل مسئله به چشم‌انداز آموزشی مطرح است. دانش‌آموزان در پروژه‌ها و فعالیت‌ها به صورت گروهی و تیمی کار میکنند تا بتوانند مهارتهای همکاری، ارتباط و تفکر انتقادی را تقویت کنند. تجربه عملی و آزمایشگاهی: برای قدرت‌بخشیدن به دانش‌آموزان در مفاهیم علمی و فناوری، برنامه درسی تلفیقی استم از تجربه عملی و آزمایشگاهی نیز استفاده میکند. دانش‌آموزان خود را در معرض تجربه و آزمایش قرار می‌دهند تا خودشان به‌صورت عملی پدیده‌های علمی را مشاهده و بررسی کنند. تقویت مهارتهای کلیدی: علاوه بر مفاهیم استم ، برنامه درسی تلفیقی استم بر روی تقویت مهارت های کلیدی مانند مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل مسئله، تفکر انتقادی و خلاقیت نیز تمرکز دارد. این مهارتها برای موفقیت در دنیای علم و فناوری بسیار مهم است. برنامه درسی تلفیقی استم در پیکره آموزش کودکی، بر اساس یادگیری مبتنی بر تجربه اعتماد به نفس، دانش‌آوزان را برای مسئله‌گری و کسب مهارتهای لازم در علوم و فناوری آموزش می‌دهد. این برنامه درسی باعث تحرک، انگیزش و اشتیاق دانش‌آموزان برای یادگیری علوم و فناوری میشود آموزش استم پتانسیل تشویق معلمان را برای ادغام محتوای آموزشی در کلاس های خود به روشهای خلاقانه دارد جمع آوری دادهها از کودکان این به محققان و مربیان کمک میکند تا ارتباط برقرار کنند معلمان، و مهمتر از همه، خودکارآمدی مثبت معلمان برای مقابله با چالشها خواهد بود به معلمان دوران کودکی کمک کنید که دائماً در مورد اعتقادات خود فکر کنند و بیشتر بسازند تصمیمات آگاهانه در مورد مسائل آموزشی معلمانی که مشتاق و آگاه در مورد مفاهیم استم هستند نقش حیاتی ایفا می کنند در توانمندسازی کودکان در استم مستلزم ادغام برنامه درسی علاوه بر شروع زود هنگام مفاهیم استم ، سازگار بودن، ارائه آموزش مناسب و حمایت از توسعه حرفهای برای مربیان نياز است .کودکان مفاهیمی از حل مسئله، ابتکار، همکاری، خلاقیت و تفکر پیچیده از خود نشان خواهد داد. در نهایت، ادغام برنامه درسی تلفیقی استم می‌تواند به کودکان کمک کند تا به عنوان یک کل فکر کنند و ارتباط بین موضوعات مختلف را درک کنند. این روش آموزشی به کودکان از اين لحاظ که کودکان بتوانند در آینده به عنوان دانشمند، مهندس و یا فن‌آور در جامعه، کسب و کار بهبود زندگی خود و دیگران برای آیندهای بهتر، بهره ببرند یک امر ضروری است
منابع
ايران نژادپريسا، فريده تهراني فاطمه(1400) مقایسه تطبیقی برنامه درسی آموزش پیش دبستانی در ایران و کره جنوبی.تهران، نشريه سلامت وآموزش دراوان كودكي دور 2 شماره 2 صفحات 47تا67
آقازاده پور علي (1396) راهنماي برنامه درسي و استانداردهاي پادگيري دوره پيش دبستاني، هران، مرات.
رضايي مريم، امام جمعه ، سيد محمدرضا ، احمدي ، غلامعاي ، عصاره ، عليرضا ، نيكنام ، زهرا (1400)، مطالعه تطبيقي برنامه درسي استم تطبيقي در فنلاند ، سنگارپور وايالات متحد، براي ارائه توصيه هايي - به برنامه ريزان درسي ايران، فصلنامه ايراني آموزش وپرورش تطبيقي - دوره 5 شماره 1 دي 1400صص 1765-1788
قادري مصطفي(1391) عمل و نظريه در مطالعات برنامه درسي، تهران، ناشر اواري نور．
كريم زاده آيتي، محسن، پورشافعي هادي(1399) ، مشكلات اجراي آموزش تلفيقي استم مطالعه مروري نظامبندي سيستماتي، فصلنامه مطالعات بين رشتهاي در آموزش، دوره 1شماره 1، شماره پياپي 1
محمدي حسن(1395)، خلاقيت و شيوهاي نو در اندازهگيري آن پژوهشهاي روان شناختي55-54.
مشايخ فريده (1390)، برنامه ريزي درسي مدارس، تهران، نشر، دفترامور كمك آموزشي (وزارت آموزش و پرورش)
Agustiningsih:pramudyadya dwi arist ya putra;1.ketut mahar dika;nuriman;slamet hariyadi (2023) indonesionpreserrice primary school teachers under standing of stem education. Aipconf.proc 2679,060015(2023) http://doi.org//0.1063/5.0112458
Butz,w.p.,Kelly,t.k,Adamson,d.a.,Fossum,d.,& Gross,m.e.(2004)will the scientific and technology work force meet the requirements of thevfederal government?pittsburgh , pa:rand.
BUTZ, W., KELLY, T., ADAMSON, D., BLOOM, G., FOSSUM, D., & GROSS, M. (2004). Will the scientific and technology workforce meet the repquirements of the federal government? pittsburgh,PA:RAND.
Barlex,D.(2007).Capitalising on the utiliy embedded in design and technology activity:an exploration of cross-curricula links.IN:norman,E.W.L and spendlove, D. (EDS). The design and technology associationinternational research con ference
Berry, m., chalmers, c., & chandra, v. (2012). stem Futures and practice : can we teach stem in a more meaningful and integrated way? instructional innovations and inter disciplinary research in stem education ,2nd international stem in education Conference, . retrieved from http://stem 2012.bnu.edu.cn/data/long%20paper/ stem 2012-82.pdf.: Beiging,November 24-27
changzhao wang, jishen & jiechao (2021)integrating computational thinking in stem education : aliterature review published:12november.
Edwards,s.shouteris,h,cutter-mackenzie, a.,&andelliot,s. (2016).young children learing about well-being and environmental education in the early years. afundsof knowledge approach.eariy years,. 36(1),33-50
Edwards, S., Skouteris, H., Mackenzie-Knowles, A., & Rutherford, L. ( 2015). Young children learning about well-being and environmental education in the early years: a funds of knowledge approach. Early Years An International Journal of Research and Development 36(1):1-18. DOI:10.1080/09575146.2015.1064099.
Judy.B.(2011).five innovations from world warii.retrieved from http://bigdesignevents Com/2011/09/innovations.from-world- war-ii/
saders,m.(2009),stem education, stem mania .the technology. Teacher, 68(4).20-26 science.(n.d).collins English dictionary-complete&unabridged 10th edition. Retrieved may 20,2012,from dictionary .com website: http://dictionary.refernce.com/browse/science
kelly, B. (2012). Stem what is ,and why we should care. u. s. news and world report,. retrieved from: http://money.usnews-com/money/careers/articles/2012/ 0910/stem-what-it-is-and-why-we-should-car mathematics . (n.d). collins english dictionary-compl ete & unabbridged 10th edition
Kamil arif kirkic, elifesra arikan(2023)primary school teachers attitudes and views toward stem education- science education in ternational 34(2),132-141. https://doi.org/10.3828/sei.v34i2.70
liang-huiwang, bingchen, gwo-jen hwang, jue-aiguan, yung-qing wang (2022) effects of digital game-basad stem education on students learning achievement: ameta-analysis.international journal of stem eduction articlenumber:26.
moore, T., Stohlmann, m., Wang, h.-h., Maruyamatank, k., & &Roehrig, g. (2014). Implementation and intergration of engineering ink-12stem education.in S.purzer, j.stobel,&m.e.cardella(eds), Engineering in pre-college settings:. synthesizing research, policy, and practices (pp.419-425) west lafayette:purdue university press.
National Acadmy of Sciences . (2013). Next generation Science Standards : for States, by states. . washington: national Academies press.
ostler,e.(2012).21 stcentury stem education: Atactical model for long-range success. International journal of applied science and technology ,2(1),28-33
polman,j.u.,&miller,d.(2010)changing stories :trajectories of identification among African American youth in a science outreach apprenticeship. American educational research journal,47(4),879-918. https://doi.org/10.3102/002831210367513
Rasul, mhalim,l., &iksanmz.(2016).using stem integrated approach tonurture student stnterest and 21 stcenturyskil l,s.interer national conference on education in mathematics, science & technology.epess,4,13319.
Razavi, A. G., & Poshti, K. (2015). astudy of correspondence between intended and implemented curricula of pre-primary school. JOURNAL OF
rahm, j. (2014). reframing reasearch on informal teaching and learning inscience: comments and commentary at the heart of a new vision for the field.. https://doi.org/10.1002/tea21114: journal of reseatch in science teaching, 51 (3),395-406.
Sanders, m. (2009). stem education, stem mania . the technology Retreved may20,2012,from dictionary.com website: http://dictionary. reference. com/ browse/ science.: Teacher, 68(4).20-26scince. (n. d). collins english dictionary- complete & unabridged 10th edition.
Sarkhosh, s., faghiharam, b.,shabanigilchalan,h.,&zabihi,r.(2021).identifying components and elements based on problem solving skills development in order to provide on optimal model for preschool. journal of research in teaching ,9,1.43-t2.
Treacy, p. &o, Donoghue, y,(2014).Authentic integration:A model for integrating mathematics and science in the classroom .international of mathe matical education in science and technology, 45(5),703-718
Vasliki samara, konstantionos t.kotsis(2023) primary school teachers perceptions of using stem in the classroom attitues, obstacles, and suggestions :aliterature reniew. contemporary mathematics and scienceeducation,4(1)2023,ep23018, https://doi.org/10.30935/conmaths/13298
williams, M., Linn, m., Ammon, p., & &Gearhart, M. (2004). learning to teach inquiry science in a teachnology-based environment: Acase study . journal of science education and technology,13(2),189-2060.