ساخت و اعتبار یابی ابزار اندازه گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران

محورهای موضوعی : مدیریت ورزش

بهداد خلیلی ¹ , علی اصغر درودیان ^{2 *} , امیر دانا ³

1 - گروه تربیت بدنی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه تربیت بدنی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه تربیت بدنی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1404/03/03 تاریخ پذیرش : 1404/03/19 تاریخ انتشار : 1404/04/30

کلید واژه: توسعه ورزش, بازی جوانمردانه, اخلاق ورزشی, منش ورزشی,

چکیده مقاله :

هدف: هدف از انجام این پژوهش ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران بود.

روش پژوهش: روش پژوهش حاضر اکتشافی، از نظر هدف کاربردی و جزء مطالعات میدانی محسوب  می شود. ابزار 55 گویه ای پژوهش حاضر مستخرج از مبانی نظری و مطالعات پیشین در یک مطالعه مرور سیستماتیک بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را 396.از نخبگان دانشگاهی و ورزشی تشکیل دادند.که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و پرسش نامۀ پژوهشگر ساخته توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران را تکمیل نمودند. پرسش نامۀ پژوهشگر ساخته توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران را تکمیل نمودند.  شایان ذکر است که این پژوهش توصیفی بوده و از نوع مطالعات همبستگی میباشد. روایی صوری و محتوایی ابزار پژوهش توسط گروهی از اساتید صاحب نظر و روایی سازه آن به وسیله تحلیل عاملی تاییدی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری تأیید گردید براساس تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش متعامد، 55 گویه در شانزده عامل قرار گرفتند که این عوامل 588/56 درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه در ورزش را تشکیل میدادند. شایان ذکر است که نتایج تحلیل عاملی تأییدی و ضرایب آلفای کرونباخ از ساختار شانزده عاملی 55 سؤالی پرسشنامه حمایت کرده و روایی و پایایی آن را تأیید نمودند.

یافته‌ها: یافته های این پژوهش که مهمترین عوامل توسعه بازی جوانمردانه در ورزش را فراهم آورد از این رو میتوان در طراحی و برنامه ریزی برای دوره های آموزشی مربیان ورزش و تهیه ابزاری برای ارزیابی عملکرد آنها مورد استفاده قرار گیرد.

نتیجه‌گیری: همچنین با برجسته کردن نقش آموزش و فرهنگ‌سازی مستمر از طریق بسترهای مناسب و بهره‌گیری از الگوهای اصیل ملی، مسیر روشنی را برای تبدیل ورزش به بستری جهت تعالی اخلاقی و اجتماعی جامعه ترسیم می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Objective: The aim of this study was to develop and validate a measurement tool for assessing the development of fair play in Iranian sports.

Research Method: This study employed an exploratory research design. It is applied in nature and categorized as a field study. The research instrument consisted of 55 items, derived from theoretical foundations and previous studies through a systematic review. The statistical population comprised 396 academic and sports experts who were selected using purposive sampling and completed the researcher-made questionnaire designed to assess the development of fair play in Iranian sports. It is noteworthy that this study was descriptive and of a correlational nature. The face and content validity of the instrument were confirmed by a panel of academic experts, and its construct validity was verified through confirmatory factor analysis based on structural equation modeling. Based on exploratory factor analysis with varimax rotation, the 55 items were grouped into 16 factors, which collectively explained 56.88% of the variance in the development of fair play in sports. The results of the confirmatory factor analysis and Cronbach's alpha coefficients supported the 16-factor structure of the 55-item questionnaire, confirming its validity and reliability.

Findings: The findings of this study identified the key factors contributing to the development of fair play in sports. Therefore, the results can be utilized in designing and planning training programs for sports coaches and in developing tools for evaluating their performance.

Conclusion: Moreover, by emphasizing the role of continuous education and cultural development through appropriate platforms and drawing on authentic national role models, this study outlines a clear path for transforming sports into a foundation for the moral and social advancement of society.

منابع و مأخذ:

داشاب، مهریار و صارمی، سپهر (1403). مسئولیت عینی ورزشکاران در قبال دوپینگ؛ با تاکید بر رویه دیوان داوری ورزش،https://civilica.com/doc/2158428
سیف پناهی شعبانی جبار، خسرومنش رحیم، براخاص حسین (1400). طراحی مدل عوامل اثرگذار بر عملکرد و موفقیت ورزشی باشگاه های فوتبال. رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی،‌ ۹ (۳۵) :۱۶۱-۱۷۷
شریفی, مصطفی , صادقی, هادی و ندایی, طاهره . (1403). بررسی تعارض اخلاق جوانمردی با منافع در مسابقات ورزشی. تأملات اخلاقی, 5(2), 133-146. doi: 10.30470/ٍER.2024.2001830.1213
شفیعی, شهرام , زارعیان, حسین و براخاص قرمیش, حسین . (1396). تأثیر هوش تجاری بر عملکرد مالی از طریق نوآوری و موفقیت برند (مطالعۀ موردی: باشگاه‌های خصوصی ورزشی شهر رشت). مطالعات مدیریت ورزشی, 9(41), 127-146. doi: 10.22089/smrj.2017.918
صفری, مهدی و زمانی نوکاآبادی, علیرضا . (1403). ارائه مدل اخلاق در ورزش: (مطالعه موردی: ورزش حرفه‌ای). رویکردهایی نوین در مدیریت ورزشی, (), -. doi: 10.22034/ntsmj.2024.2030015.1017
عرفانی, نصراله و پارساجو, علی . (1396). راهکارهای توسعه اخلاق جوانمردی در بین ورزشکاران بخش قهرمانی استان همدان. پژوهش های معاصر در مدیریت ورزشی, 7(14), 17-27. doi: 10.22084/smms.2018.11437.1924
قربانی, محمدحسین , امیری مقدم, مرجان و زارعیان, حسین . (1398). شناسایی و تدوین الگوی ارزش های اخلاقی در ورزش ایران. پژوهش در ورزش تربیتی, 7(17), 277-304. doi: 10.22089/res.2018.5239.1398
گرجی مرغملکی, رضا , سلیمی, مهدی و نظری, رسول . (1402). مدل نهادینه سازی جو اخلاقی در فوتبال حرفه ای ایران با رویکرد داده بنیاد. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان, 22(59), 239-258. doi: 10.22034/ssys.2022.1470.2012
مند علی زاده زینب. طراحی الگوی نهادینه شدن اخلاق در ورزش (1399). اخلاق در علوم و فناوری، ۱۵ (۴) :۱۴۷-۱۵۴
Asadi, F. (2023). The philosophy of chivalry and bravery in power sports. Journal of Teleological Science, 3, 103-118.
Barbero-Inchaurbe, A., Martínez-de-Ibarreta, C., & Martín-Magdalena, J. (2025). The impact of the Social Fair Play project on Spanish professional football clubs’ corporate social responsibility. Soccer & Society, 26(1), 1-18.
Choi, Y. L., & Lee, Y. K. (2019). An Analysis on the Sports Ethics Awareness of University Student Athletes. Journal of Digital Convergence, 17(11), 569-576.
Galily, Y., Samuel, R. D., & Edson Filho, G. T. (2021). The Psychology of Sport, Performance and Ethics. Frontiers in Psychology, 12. (Iran) with their sports achievement. International Journal of Sport Studies. 2(8), 385-392.
Kowalska, J. E. (2022). Zasada fair play jako wsparcie działań profilaktycznych wzmacniających młodzież w kryzysie wartości. Kultura-Społeczeństwo-Edukacja, (1), 39-50.
Ludwiczak, M., & Bronikowska, M. (2022). Fair play in a context of physical education and sports behaviours. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4), 2452.
Matić, R., Dremel, A., & Matić, M. (2012). Fair play in sports and the influence on social values: on intensity, universality, and possible mutuality of the relationship. In Nepoznat skup (pp. 26-29).
Pezdek, K. (2025). Fair play principle in esports. Sport, Ethics and Philosophy, 19(1), 65-78.
Popescu, V., & Masari, G. A. (2011). Comparative analysis of athletes’ fair play attitude according to specific variables conditioned by sports training and competition. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 12, 24-29.
Ropa, A., Malahova, L., & Jakovļeva, M. (2024). Animal Ethics or Sport Ethics? A Historical Approach to Professional Ethics in Equestrian Sports.
Santos, A. R. R. (2005). Espírito esportivo–fair play e a prática de esportes. Revista Mackenzie de Educação Física e Esporte, 4(4).
Thornton, P., Champion, W. T., Ruddell, L., & Ruddell, L. (2011). Sports ethics for sports management professionals. Jones & Bartlett Publisher.

متن کامل:



 

 

Construction and Validation of a Measurement Tool for Developing Fair Play in Iranian Sports

 

 Behdad Khalili 1 | Ali Asghar Doroudian 2* | Amir Dana 3 

 

¹ Department of Physical Education, NT. C., Islamic Azad University, Tehran, Iran,

Email: [e-mail]

² Corresponding Author, Department of Physical Education, NT. C., Islamic Azad University, Tehran, Iran,

Email: [e-mail]

³ Department of Physical Education, Ta. C., Islamic Azad University, Tabriz, Iran,

Email: [e-mail]

 

Article Info	ABSTRACT
Article type:  Research Article     Article history: Received 24 May 2025 Revised 7 June 2025 Accepted 9 June 2025 Published 21 July 2025   Keywords: Sport Development, Fair Play, Sports Ethics, Sportsmanship	Objective: The aim of this study was to develop and validate a measurement tool for assessing the development of fair play in Iranian sports. Research Method: This study employed an exploratory research design. It is applied in nature and categorized as a field study. The research instrument consisted of 55 items, derived from theoretical foundations and previous studies through a systematic review. The statistical population comprised 396 academic and sports experts who were selected using purposive sampling and completed the researcher-made questionnaire designed to assess the development of fair play in Iranian sports. It is noteworthy that this study was descriptive and of a correlational nature. The face and content validity of the instrument were confirmed by a panel of academic experts, and its construct validity was verified through confirmatory factor analysis based on structural equation modeling. Based on exploratory factor analysis with varimax rotation, the 55 items were grouped into 16 factors, which collectively explained 56.88% of the variance in the development of fair play in sports. The results of the confirmatory factor analysis and Cronbach's alpha coefficients supported the 16-factor structure of the 55-item questionnaire, confirming its validity and reliability.  Findings: The findings of this study identified the key factors contributing to the development of fair play in sports. Therefore, the results can be utilized in designing and planning training programs for sports coaches and in developing tools for evaluating their performance. Conclusion: Moreover, by emphasizing the role of continuous education and cultural development through appropriate platforms and drawing on authentic national role models, this study outlines a clear path for transforming sports into a foundation for the moral and social advancement of society.
Cite this article: Khalili, Behdad. Doroudian Ali Asghar. & Dana, Amir. (2025). Construction and Validation of a Measurement Tool for Developing Fair Play in Iranian Sports. Jahesh, 3 (1), 35-58.                                            © The Author(s).                  Publisher: Gorgan Branch, Islamic Azad University.

 

 

ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران

بهداد خلیلی 1 | علی اصغر دورودیان 2 * | امیر دانا 3  

1.       گروه تربیت بدنی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، رایانامه [e-mail]

2.       نویسنده مسوول، گروه تربیت بدنی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، رایانامه [e-mail]

3.       گروه تربیت بدنی، دانشگاه آزاد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران، رایانامه [e-mail]

 

اطلاعات مقاله	چکیده
نوع مقاله:   مقاله پژوهشی   تاریخ دریافت: 3/3/1404 تاریخ بازنگری: 17/3/1404 تاریخ پذیرش: 19/3/1404 تاریخ انتشار: 30/4/1404     کلیدواژه‌ها:  توسعه ورزش،   بازی جوانمردانه، اخلاق ورزشی، منش ورزشی	هدف: هدف از انجام این پژوهش ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر اکتشافی، از نظر هدف کاربردی و جزء مطالعات میدانی محسوب می شود. ابزار 55 گویه ای پژوهش حاضر مستخرج از مبانی نظری و مطالعات پیشین در یک مطالعه مرور سیستماتیک بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را 396.از نخبگان دانشگاهی و ورزشی تشکیل دادند.که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و پرسش نامۀ پژوهشگر ساخته توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران را تکمیل نمودند. پرسش نامۀ پژوهشگر ساخته توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران را تکمیل نمودند. شایان ذکر است که این پژوهش توصیفی بوده و از نوع مطالعات همبستگی میباشد. روایی صوری و محتوایی ابزار پژوهش توسط گروهی از اساتید صاحب نظر و روایی سازه آن به وسیله تحلیل عاملی تاییدی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری تأیید گردید براساس تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش متعامد، 55 گویه در شانزده عامل قرار گرفتند که این عوامل 588/56 درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه در ورزش را تشکیل میدادند. شایان ذکر است که نتایج تحلیل عاملی تأییدی و ضرایب آلفای کرونباخ از ساختار شانزده عاملی 55 سؤالی پرسشنامه حمایت کرده و روایی و پایایی آن را تأیید نمودند. یافته‌ها: یافته های این پژوهش که مهمترین عوامل توسعه بازی جوانمردانه در ورزش را فراهم آورد از این رو میتوان در طراحی و برنامه ریزی برای دوره های آموزشی مربیان ورزش و تهیه ابزاری برای ارزیابی عملکرد آنها مورد استفاده قرار گیرد. نتیجه‌گیری: همچنین با برجسته کردن نقش آموزش و فرهنگ‌سازی مستمر از طریق بسترهای مناسب و بهره‌گیری از الگوهای اصیل ملی، مسیر روشنی را برای تبدیل ورزش به بستری جهت تعالی اخلاقی و اجتماعی جامعه ترسیم می‌کند.
استناد: خلیلی، بهداد؛ دورودیان، علی اصغر؛ و دانا، امیر. (1404). ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران، جهش، 1(3)، 35-58.   ناشر:  واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی.                                                                © نویسندگان.

 

 

 

مقدمه

توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران به عنوان یکی از ارکان اساسی در فرهنگ ورزشی و اجتماعی کشورمان، مستلزم توجه و تلاش مستمر تمامی ذینفعان این حوزه است. بازی جوانمردانه، نه تنها بر اساس اصول اخلاقی و انسانی که در قلب خود عدالت، احترام و انصاف را جای داده است، بلکه به عنوان یک ارزش بنیادین، می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت روابط بین ورزشکاران، تیم‌ها، مربیان و تماشاگران بگذارد (عرفانی و پارساجو، 1396). بازی جوانمردانه یک نگرش و یک شیوه تفکر است. قابل‌آموزش است و می‌توان آن را آموخت. به‌محض آموختن، می‌تواند در همه جنبه‌های زندگی یک فرد صدق کند و بکار رود. به همین دلیل بازی جوانمردانه بسیار مهم است و همه ما در مورد آن مسئول هستیم. از طریق ورزش، ورزشکاران تعیین اهداف، کار سخت و لذت بردن را یاد می‌گیرند. آن‌ها یاد می‌گیرند که به توانایی‌های خود و رقبای خود احترام بگذارند و برای تلاش همه شرکت‌کنندگان فارغ از توانایی ارزش قائل شوند. وقتی ورزشکاران به‌خوبی هدایت شوند، می­فهمند که لذت ورزش به همان اندازه در تلاش و کوشش هست که در نتیجه است (گالیلی و همکاران¹، 2021).

در دنیای امروز که ورزش به یکی از مهم‌ترین علائق عمومی تبدیل شده و پایگاه‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای را ایجاد کرده است، حفظ و ارتقای روحیه جوانمردانه نه تنها موجب افزایش جذابیت مسابقات ورزشی می‌شود، بلکه به شکل‌گیری هویتی متحد و پویا برای جامعه ورزشی کشور کمک می‌کند (شفیعی و همکاران، 1396). از طریق بازی جوانمردانه باید فضایی ایجاد کنیم که در آن مربیان، ورزشکاران، مدیران و مربیان بتوانند تجربه ورزشی هر ورزشکار را به یک تجربه مثبت تبدیل کنند. الگوی ورزشی مثبتی که شکاف بین بازی جوانمردانه به‌عنوان یک چشم‌انداز و بازی جوانمردانه به‌عنوان یک واقعیت را از بین ببرد. برای اطمینان از یک زمین بازی عادلانه، باید همه افرادی که در ورزش فعالیت می‌کنند؛ از اصول بازی جوانمردانه - انصاف، صداقت و احترام- حمایت کنند. هنگامی‌که این به‌طور مداوم اعمال می‌شود، آن‌ها نه‌تنها یک چارچوب اخلاقی مشخص برای رقابت، بلکه فرصت‌های بیشتری برای استفاده بیشتر از بازی فراهم می‌کنند. دلیل این امر این است که آن‌ها به شرکت‌کنندگان کمک می‌کنند تا بیشتر از تمایل به تسخیر حریف، روی موفقیت متمرکز شوند (گالیلی و همکاران، 2021). از این رو، توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران، فراتر از یک نیاز فوری، به یک الزام فرهنگی تبدیل شده است. با توجه به چالش‌های موجود در دنیای ورزش، نظیر روحیه رقابتی شدید، استفاده نادرست از داوری و بروز رفتارهای ناپسند، ضروری است که رویکردی جامع نسبت به ترویج این اصول اخلاقی اتخاذ شود. ایجاد فضایی که در آن جوانمردی، صداقت و احترام به رقیب به عنوان ارزش‌های اصلی شناخته شوند، به تقویت جامعه ورزشی و ارتقاء سطح کیفی رقابت‌ها منجر خواهد شد (شریفی و همکاران، 1403). همچنین، بازی جوانمردانه می‌تواند به عنوان یک الگوی سازنده برای نسل‌های آینده عمل کند، به گونه‌ای که جوانان با ارزش‌های اخلاقی اساسی آشنا شوند و این ارزش‌ها را در زندگی شخصی و اجتماعی خود نیز پیاده‌سازی کنند (کوالسکا²، 2022).

از سوی دیگر، در راستای توسعه بازی جوانمردانه، نقش رسانه‌ها و نهادهای مسئول در ترویج این فرهنگ امری حیاتی است. رسانه‌ها علاوه بر پوشش رویدادهای ورزشی، می‌توانند با تولید محتواهایی آموزشی و آگاه‌سازی، روحیه جوانمردانه را در جامعه ترویج دهند و به جذب تماشاگرانی با دیدگاه‌های مثبت و اخلاقی کمک کنند. نهایتاً، با تشکیل جلسات و کارگاه‌های آموزشی به ترویج فرهنگ جوانمردانه در بین مربیان و ورزشکاران، می‌توان به عمق این تغییرات اخلاقی دست یافت (سانتوس³، 2005). ترویج بازی جوانمردانه نه تنها باعث بهبود تجربه ورزشی برای تمامی ذینفعان خواهد شد بلکه به تحکیم ارزش‌های انسانی و اجتماعی در جامعه ما نیز کمک شایانی خواهد کرد. بنابراین، توجه به اهمیت این موضوع و تلاش برای ایجاد فضایی اخلاق‌مدار و جوانمردانه در ورزش، نه تنها یک ضرورت بلکه یک رسالت برای آینده ورزش ایران می‌باشد (ماتیک و همکاران⁴، 2012). اخلاق ورزشی شاخه‌ای از فلسفه ورزش است که به مسائل اخلاقی خاصی که در جریان و پیرامون مسابقات ورزشی مطرح می‌شود، می‌پردازد. فلسفه ورزش، با تمرکز بر جنبه‌های اخلاقی رقابت‌ها و محیط پیرامون آن، در قرن گذشته با گسترش ورزش حرفه‌ای و صنعت سرگرمی مرتبط با آن، اهمیت فزاینده‌ای یافته است (چوی و لی⁵، 2019). این حوزه نه تنها بستری برای کاوش و توسعه مفاهیم فلسفی فراهم کرده، بلکه به نقطه اتصال مهمی بین فلسفه، نهادهای اجتماعی و جامعه تبدیل شده است. ورزش، به عنوان ابزاری برای آموزش عدالت، احترام به قوانین و صداقت، به طور مستقیم با هنجارها و ارزش‌های اجتماعی گره خورده است. مفهوم اخلاق ورزشی، دامنه‌ای وسیع را شامل می‌شود: از ورزشکاران و مربیان گرفته تا داوران، هواداران و مدیران ورزشی، همه در این عرصه نقش‌آفرینی می‌کنند و مسئولیت‌هایی در قبال حفظ اصول اخلاقی دارند (تورنتون و همکاران⁶، 2011). هدف نهایی، ایجاد فضایی است که در آن‌همه ذینفعان به طور مشترک به ارتقای تجربه‌ی مثبت ورزشی و کاهش فاصله‌ی بین آرمان بازی جوانمردانه و واقعیت آن بپردازند. برای حفظ عدالت و انصاف، رعایت اصول بازی جوانمردانه ضروری است. این رویکرد نه تنها چارچوبی اخلاقی برای رقابت‌ها فراهم می‌کند، بلکه به تمرکز بر موفقیت به‌جای غلبه بر حریف نیز کمک می‌کند. البته این اهمیت در سطوح حرفه‌ای و قهرمانی بیشتر خود را نشان می‌دهد، جایی که رقابت شدید می‌تواند به تهدید اصول اخلاقی منجر شود (سیف پناهی و همکاران، 1400).

اهمیت این موضوع نه تنها در ابعاد فردی و روحی ورزشکاران، بلکه در شکل‌دهی به هویت ملی و ارتقای وجهه بین‌المللی ورزش ایران نیز انکارناپذیر است. مواجهه با چالش‌های متعدد، از جمله خشونت‌های فیزیکی و کلامی، تخلفات اخلاقی و عدم رعایت قوانین در برخی از رویدادهای ورزشی نشان می‌دهد که نیازمند ابزار و روش‌های مؤثری برای سنجش و ارزیابی میزان توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران هستیم. این امر مستلزم طراحی و اعتباریابی ابزارهای اندازه‌گیری دقیق و جامع است که بتوانند با بررسی ابعاد مختلف، از جمله رفتارهای ورزشکاران، مربیان و تماشاگران، وضعیت فعلی و میزان پیشرفت در این حوزه را به طور عینی و قابل اندازه‌گیری مشخص کنند. با توسعه و به‌کارگیری این ابزارها، می‌توانیم به درک عمیق‌تری از عوامل مؤثر بر بازی جوانمردانه در ورزش ایران دست یابیم و راهکارهای مؤثرتری برای ارتقای آن ارائه دهیم. همچنین، این ابزارها می‌توانند به عنوان شاخصی برای ارزیابی برنامه‌های آموزشی و تربیتی مرتبط با توسعه بازی جوانمردانه در ورزش کشور مورد استفاده قرار گیرند و به پایش و بهبود مستمر این برنامه‌ها کمک کنند. با وجود تلاش‌های پژوهشی گذشته در زمینه ورزش و اخلاق، خلأ یک ابزار اندازه‌گیری جامع و بومی‌شده برای سنجش و ارزیابی دقیق میزان توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران همچنان احساس می‌شود، و این پژوهش در صدد پر کردن این شکاف است. شریفی و همکاران (1403) در بررسی پژوهشی با عنوان تعارض اخلاق جوانمردی با منافع در مسابقات ورزشی نشان دادند که قصور در گل‌زدن، به دلیل ارزش‌های اخلاقی (غیرمنصفانه بودن ادامه بازی)، احسان و فعل اخلاقی است نه وظیفه اخلاقی، ازاین‌رو نمی‌توان آن را در موقعیت‌های مشابه به دیگران توصیه نمود. صفری و زمانی نوکاآبادی (1403) در ارائه مدل اخلاق در ورزش حرفه‌ای نشان دادند که اخلاق فردی، اخلاق جمعی، اخلاق حرفه‌ای، اخلاق تجاری، اخلاق رسانه‌ای و اخلاق هواداری بر اخلاق در ورزش حرفه‌ای اثرگذار هستند. گرجی مرغملکی و همکاران (1402) در بررسی مدل نهادینه‌سازی جو اخلاقی در فوتبال حرفه‌ای ایران نشان دادند که با ارائه  مدل برنامه ریزی شده و تصمیم گیری مناسب میتوان مسیر نهادینه سازی جو اخلاقی در فوتبال حرفه ای ایران را هموار کرد. مندعلی زاده (1399) به لزوم فرهنگ سازی اخلاق در ورزش از طریق هماهنگی بین نهادها و نیز الگوهای نقش مانند ورزشکاران و ستارگان این عرصه به واسطه مشارکت رسانه های گروهی و تغییر سیستم تنبیه و پاداش تاکید کردند.  قربانی و همکاران (1398) در شناسایی و تدوین الگوی ارزش های اخلاقی در ورزش ایران نشان دادند که میتوان از یافته های این تحقیق به عنوان مبنایی جهت توسعه ارزشهای اخلاقی در ورزش مورد استفاده نهادهای سیاست گذار امور فرهنگی و همچنین سازمانهای اجرایی ورزش کشور قرار گیرد. عرفانی و پارساجو (1396) در بررسی راهکارهای توسعه اخلاق جوانمردی در بین ورزشکاران بخش قهرمانی استان همدان نشان دادند که وضعیت موجود در تمامی مولفه‌های رفتاری (شناختی، عاطفی و حرکتی) مورد رضایت شرکت‌کنندگان نبوده و راهکارهایی از جمله، تدوین مرام‌نامه اخلاقی، ترویج فرهنگ پهلوانی و ارریابی قهرمانان در زمینه اخلاق جوانمردی و ... پیشنهاد می‌شود. با وجود پژوهش‌های ارزشمند صورت‌گرفته در ایران، مطالعات خارجی در زمینه بازی جوانمردانه و اخلاق در ورزش اهمیت زیادی دارد بطوری که باربرواینچاربی و همکاران⁷ (2025) در بررسی تاثیر بازی جوانمردانه اجتماعی بر مسئولیت اجتماعی شرکتی باشگاه‌های حرفه‌ای فوتبال اسپانیا نشان دادند که بازی جوانمردانه اجتماعی عملکرد مسئولیت اجتماعی شرکتی را در بین این باشگاه‌ها افزایش داده است. همچنین پزدک⁸ (2025) به این موضوع اشاره کرده که رعایت اصول بازی جوانمردانه در ورزش‌های الکترونیکی اهمیت زیادی دارد. روپا و همکاران⁹ (2024) در بررسی رویکردی تاریخی به اخلاق حرفه‌ای در ورزش سوارکاری نشان داد که مقررات مربوط به رفاه اسب‌ها عموماً از مقررات مربوط به سوارکاران و مربیان سوارکاری بیشتر است، در حالی که پرسنلی که روزانه بیشترین ارتباط را با رفاه اسب دارند (مراقبان، سوارکاران ورزشی و متصدیان اصطبل) معمولاً نادیده گرفته می‌شوند اسدی (2023) در بررسی فلسفه جوانمردی و شجاعت در ورزش‌های قدرتی نشان داد که فتوای اسلامی در ورزش‌های زورخانه‌ای و آداب و رسوم اهالی زورخانه ریشه در تاریخ و هویت ایرانی-اسلامی دارد و گسترش آن در سایر ورزش‌ها بازتاب گسترده‌ای در انتقاد از ناهنجاری‌های حاکم بر جامعه و افزایش ارزش‌های اجتماعی و اقتصادی واقعی و اصیل دارد. لودویسکا و برونیکووسکا¹⁰ (2022) در بررسی بازی جوانمردانه در چارچوب تربیت بدنی و رفتارهای ورزشی نشان دادند که تفاوت معناداری را در تمام معضلات در گروه‌های مختلف در سطح درک بازی جوانمردانه مشاهده میشود. پوپسکو و ماساری¹¹ (2011) نشان دادند که ورزشکارانی که رفتارهای بازی جوانمردانه را از خود نشان می­دهند در زندگی اجتماعی خود نیز دارای رفتار معقول و مطابق با هنجارهای اجتماعی هستند و این مسئله نشان می­دهد که بخشی از جوانمردی در دنیای ورزش از رفتارهای اجتماعی و خصلت­های ذاتی ورزشکاران نشأت می­گیرد. اگرچه پژوهش‌های متعددی در سطح بین‌المللی به بررسی ابعاد مختلف بازی جوانمردانه پرداخته‌اند، اما ضرورت انطباق و بومی‌سازی ابزارهای اندازه‌گیری با ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی ورزش ایران، انگیزه‌بخش این پژوهش در جهت ارائه یک ابزار معتبر و کارآمد برای سنجش توسعه بازی جوانمردانه در این کشور است

ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی فراگیر، نقشی بی‌بدیل در شکل‌دهی ارزش‌ها، هنجارها و رفتارهای فردی و اجتماعی ایفا می‌کند. از این رو، ترویج ارزش‌های اخلاقی و اصول بازی جوانمردانه در ورزش، نه تنها به ارتقای کیفیت رقابت‌های ورزشی منجر می‌شود، بلکه در تربیت نسلی سالم، مسئولیت‌پذیر و متعهد به اصول اخلاقی نیز تاثیرگذار است. در این میان، ورزش‌های پایه و به ویژه ورزش جوانان، به دلیل شکل‌گیری شخصیت و الگوپذیری در این دوران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. متاسفانه، گاهی اوقات در عرصه ورزش، شاهد رفتارهایی مغایر با اصول بازی جوانمردانه هستیم که می‌تواند تاثیرات مخربی بر جامعه داشته باشد. بنابراین، سنجش و ارزیابی میزان توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران، به ویژه در رده‌های سنی پایه، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. فقدان ابزاری دقیق، معتبر و بومی‌شده برای اندازه‌گیری این مهم، محققان و دست‌اندرکاران ورزش را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده است. علاوه بر این، ابزار معتبر و بومی‌شده، امکان مقایسه وضعیت بازی جوانمردانه در رشته‌های ورزشی مختلف، مناطق جغرافیایی گوناگون، و رده‌های سنی متفاوت را فراهم می‌آورد. این مقایسه‌ها، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار سیاست‌گذاران، مربیان و سایر ذینفعان قرار می‌دهد تا با اتخاذ تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر شواهد، در راستای توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران گام بردارند. به طور خلاصه، ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه‌گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران، گامی اساسی در جهت ارتقای اخلاق ورزشی، تربیت نسلی سالم و پایبند به ارزش‌های انسانی، و بهبود کیفیت رقابت‌های ورزشی در کشور است. با این وجود علیرغم تلاش‌های صورت گرفته در این زمینه، فقدان ابزاری دقیق و بومی‌شده برای سنجش میزان توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران، یک خلاء جدی محسوب می‌شود. این پژوهش با هدف رفع این کمبود و ارائه یک ابزار معتبر و کارآمد برای اندازه‌گیری این مهم، انجام شده است. امید است نتایج این پژوهش، گامی موثر در جهت ارتقای اخلاق ورزشی و توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران باشد و به محققان، مربیان و سیاست‌گذاران ورزشی در اتخاذ تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر شواهد کمک کند. 

 

روش‎شناسی پژوهش 

روش پژوهش حاضر اکتشافی و به لحاظ هدف از جمله پژوهش های کاربردی است که به صورت میدانی انجام شده است. در این پژوهش، از طرح اکتشافی توسعه ابزار¹² استفاده شده است. این طرح پژوهشی یک رویکرد ترکیبی است که در آن ابتدا با استفاده از روش‌های کیفی، به ساخت و توسعه یک ابزار اندازه‌گیری پرداخته می‌شود و سپس با استفاده از روش‌های کمی، اعتبار و روایی این ابزار مورد آزمون قرار می‌گیرد. مزیت اصلی این طرح، امکان دستیابی به یک ابزار اندازه‌گیری بومی و متناسب با بافت فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد مطالعه است. در واقع، پژوهش از طریق این طرح ترکیبی، می‌تواند ابزاری را ارائه دهد که هم با شرایط خاص جامعه ایران تطابق دارد و هم از لحاظ مفهومی دقیق و معتبر باشد.در این پژوهش برای پایایی ابزار تحقیق از پایایی ترکیبی استفاده شد که میزان پایایی ترکیبی در بخش یافته ها به صورت مفصل گزارش شده است. برای پیشبرد پژوهش حاضر، روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با دریافت نظر کارشناسی صاحب­نظران (۱۰ نفر از اساتید مدیریت ورزشی)، مورد تایید قرار گرفت. پرسشنامه نهایی با مقیاس پنج ارزشی لیکرت (۱: بسیار کم، ۲: کم، ۳: متوسط، ۴: زیاد و ۵: خیلی زیاد) تهیه شد. در نهایت پرسشنامه توسعه بازی جوانمردانه بین نمونه­های پژوهش به صورت هدفمند و در دسترس توزیع و جمع آوری شد... اطلاعات خام حاصل از گویه های پرسشنامه با استفاده از روش­های آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد فراوانی ارزیابی گشت و برای تحلیل ارتباطات میان شاخص­ها و شناسایی شاخص­های مرتبط با هر عامل و نیز اعتبار­سنجی ابزار از روش تحلیل عاملی اکتشافی (اس پی اس اس 27) و تحلیل عاملی تأییدی (نرم افزار اسمارت پی ال اس نسخه ۳) استفاده گردید.

 

یافته­های پژوهش

يافته­های توصیفی تحقیق نشان داد که 2/62 درصد مرد و 4/37 درصد زن بودند. در وضعیت تاهل 7/70 درصد متاهل و 3/29 درصد مجرد بودند. 3/33 درصد زیر30 سال، 2/23 بین 30 تا 40 سال، 7/23 در بین 41 تا 50 سال، 3/13 درصد بین 51 تا 60 سال و 1/6 درصد بالای 60 سال سن داشتند. 8/25 درصد دیپلم و فوق‌دیپلم، 54 درصد لیسانس، 4/16 درصد فوق لیسانس و 8/3 درصد دکتری بودند و 5/3 درصد زیر 5 سال، 6/6 بین 5 تا 10 سال، 6/16 در بین 11 تا 15 سال، 4/36 درصد بین 16 تا 20 سال و 9/336 درصد بالای 20 سال سابقه کار ورزشی داشتند.

با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی، متغیرهای تبیین­کنندۀ توسعه بازی جوانمردانه در ورزش مشخص گردید. آمارۀ آزمون­های کایسر¹³ و بارتلت¹⁴ نشان از کفایت نمونه و مناسب بودن انجام تحلیل عاملی برای متغیرهای پژوهش دارد. شایان ذکر است که آمارۀ آزمون کایسر بین صفر و یک متغیر بوده و مقادیر بیشتر از ۷/۰ به­عنوان سطح قابل قبول شناخته شده و نشان­دهندۀ تناسب داده­ها برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی می­باشد که در این پژوهش، مقدار آمارۀ کایسر برابر با ۹77/۰ بود . معناداربودن آزمون بارتلت در سطح ۰۵/ ۰ نیز نشانی دیگر برای مناسب بودن داده­ها در انجام تحلیل عاملی اکتشافی است (جدول ۱). در ادامه، با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی به بررسی روایی سازه پرسشنامۀ مسئولیت اجتماعی پرداخته شد.

جدول۱. نتايج آزمون بارتلت وکیسر- میيرواوکلین

پیش فرض			مقدار
مقدار کایرز – مير و اوكلين (كفايت حجم نمونه) (KMO)			۹77/۰
آمارۀ آزمون بارتلت	مقدار مجذور کای(x2)	205/18158
	درجه آزادی	1485
	سطح معناداری	001/0

 

بررسی نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان می­دهد که 55  گویه پژوهش درخصوص  ابزار اندازه گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش به ­لحاظ داشتن بار عاملی مساوی یا بیشتر از ۴۵/۰ (معیار مبنا) در شانزده عامل دسته­بندی شده­اند که بار عاملی این حیطه­ها از (45/۰ تا 81/۰) متغیر است. تعداد عامل­های به­دست آمده در این پژوهش از ترکیب معیارهای زیر تعیین گردید: الف) شناخت اولیۀ تعداد عامل­ها براساس مرور مقالات؛ ب) انتخاب عامل­ها براساس مقادیر ویژۀ بیشتر از یک. لازم به ذکر است که شانزده عامل شناخته شده در این پژوهش نشان­دهندۀ 588/56 درصد از واریانس بودند و نام­گذاری این عوامل براساس مفاد آیتم های توصیف کنندۀ هریک از عوامل پایه ریزی شد.

جدول۲. تحلیل عاملی مؤلفه­های اصلی پرسشنامه توسعه بازی جوانمردانه در ورزش

 

عوامل و گویه ها	بارعاملی	مقدار واریانس تبیین شده	مقدار ویژه
مبارزه با دوپینگ
استفاده از مواد نیروزا (دوپینگ) در ورزش غیراخلاقی است.	74/0	545/6	348/12
آگاهی‌رسانی درباره خطرات دوپینگ باید در اولویت برنامه‌های ورزشی قرار گیرد.	81/0
آزمایش‌های دوره‌ای برای شناسایی موارد دوپینگ باید با جدیت انجام شود.	73/0
مجازات‌های سنگین برای موارد اثبات شده دوپینگ باید اعمال شود.	64/0
مسئولیت در ورزش
ورزشکاران باید مسئولیت کامل عملکرد خود را در زمین مسابقه بپذیرند.	64/0	763/2	212/5
مربیان باید الگوی مسئولیت‌پذیری برای ورزشکاران باشند.	57/0
ورزشکاران باید مسئولیت رفتار هواداران خود را نیز بپذیرند.	52/0
مدیران ورزشی باید در قبال عملکرد تیم‌ها و باشگاه‌های خود پاسخگو باشند.	69/0
مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش
نظارت دقیق بر قراردادهای ورزشی برای جلوگیری از فساد مالی ضروری است.	58/0	028/2	826/3
شفافیت مالی در باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها باید مورد توجه جدی قرار گیرد.	65/0
گزارش موارد تبانی و فساد در ورزش وظیفه هر ورزشکار است.	45/0
مبارزه با فساد مالی در ورزش باید جدی‌تر پیگیری شود.	72/0
وجدان کاری در ورزش
ورزشکاران باید به تعهدات قراردادی خود پایبند باشند.	74/0	871/1	830/3
تلاش مستمر برای بهبود عملکرد، نشانه وجدان کاری در ورزش است.	72/0
ورزشکاران باید به وقت‌شناسی و حضور منظم در تمرینات متعهد باشند.	68/0
تلاش برای یادگیری مستمر و بهبود مهارت‌ها نشانه وجدان کاری در ورزش است.	53/0
احترام کاری در ورزش
برگزاری مراسم تجلیل از پیشکسوتان ورزش باید به یک سنت تبدیل شود.	63/0	813/1	421/3
انتقال تجربیات پیشکسوتان به نسل جدید ورزشکاران باید تشویق شود.	60/0
احترام به پیشکسوتان ورزش باید به فرهنگ رایج تبدیل شود.	48/0
استفاده از تجربیات پیشکسوتان در توسعه ورزش ضروری است.	69/0
مسئولیت‌پذیری اجتماعی
ورزشکاران باید در فعالیت‌های اجتماعی و خیریه مشارکت داشته باشند.	70/0	745/1	292/3
حمایت از ورزشکاران آسیب‌دیده یا کم‌توان، مسئولیت اجتماعی جامعه ورزشی است.	76/0
ورزشکاران باید در برنامه‌های آموزشی و فرهنگی جامعه مشارکت فعال داشته باشند.	60/0
حمایت از ورزش‌های همگانی و تفریحی، بخشی از مسئولیت اجتماعی ورزشکاران حرفه‌ای است.	52/0
منش ورزشی
کنترل خشم و هیجانات منفی در شرایط دشوار مسابقه، نشانه منش ورزشی است.	65/0	528/1	883/2
قدردانی از عملکرد خوب حریف، بخشی از منش ورزشی است.	65/0
رعایت ادب و احترام در برخورد با رقبا، نشانه منش ورزشی است.	64/0
پذیرش شکست با روحیه جوانمردانه، بخشی از منش ورزشی است.	69/0
توجه به ارزش‌ها
ارزش‌های اخلاقی باید بر منافع مادی در ورزش اولویت داشته باشند.	59/0	502/1	833/2
آموزش ارزش‌های انسانی باید بخشی از برنامه‌های آموزشی ورزشکاران باشد.	69/0
رعایت اصول اخلاقی و دینی در ورزش، نشانه یک ورزشکار مسلمان است.	58/0
منش پهلوانی
گذشت و بخشش در مواجهه با خطاهای غیرعمدی رقبا، نشانه منش پهلوانی است.	68/0	445/1	726/2
کمک به همنوعان و شرکت در کارهای خیرخواهانه، از ویژگی‌های یک پهلوان است.	63/0
تلاش برای ارتقای اخلاق و جوانمردی در ورزش، جزء اصول منش پهلوانی است.	68/0
اخلاق ورزشکاران مسلمان
رعایت اصول اخلاقی و دینی در ورزش، نشانه یک ورزشکار مسلمان است.	73/0	415/1	669/2
تواضع و فروتنی در پیروزی، از ویژگی‌های یک ورزشکار مسلمان است.	71/0
صداقت و راستگویی در تعاملات ورزشی، از ویژگی‌های یک ورزشکار مسلمان است.	76/0
رفتار ورزشی مطلوب
رعایت قوانین و مقررات بازی، اساس رفتار ورزشی مطلوب است.	77/0	340/1	529/2
همکاری و کار تیمی، از ویژگی‌های اصلی رفتار ورزشی مطلوب است.	75/0
نشان دادن احترام به رقبا و داوران، نشانه رفتار ورزشی مطلوب است.	62/0
تعهد ورزشی
فدراسیون باید از کشورهای موفق در زمینه بازاریابی ورزشی الگوبرداری کند.	63/0	285/1	425/2
تعهد به حضور منظم در تمرینات، نشان‌دهنده تعهد ورزشی است.	69/0
تلاش برای بهبود مستمر مهارت‌های فردی، بیانگر تعهد ورزشی است.	75/0
بازی منصفانه
خودداری از خشونت و پرخاشگری، اصل مهم بازی منصفانه است.	59/0	220/1	302/2
پرهیز از استفاده از الفاظ زشت در زمین بازی، لازمه بازی منصفانه است.	72/0
رعایت انصاف و عدالت در رقابت‌ها، بخش اساسی بازی منصفانه است.	61/0
ارزش‌های اجتماعی
احترام به تنوع فرهنگی و قومیتی در ورزش، از ارزش‌های اجتماعی مهم است.	72/0	193/1	251/2
مبارزه با تبعیض و نابرابری در ورزش، یک ارزش اجتماعی ضروری است.	71/0
حمایت از فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی ورزشکاران، از ارزش‌های اجتماعی است.	70/0
بسترهای آموزشی
آموزش فرهنگ ورزش از سنین پایین در مدارس باید مورد توجه قرار گیرد.	67/0	164/1	197/2
برگزاری دوره‌های آموزشی اخلاق حرفه‌ای برای مربیان و ورزشکاران ضروری است.	70/0
ترویج ارزش‌های اخلاقی در میان جوانان از طریق آموزش‌های ورزشی اهمیت دارد.	68/0
به‌کارگیری الگوهای بومی
استفاده از الگوهای بومی و سنتی در ترویج فرهنگ پهلوانی مؤثر است.	44/0	136/1	144/2
بومی‌سازی برنامه‌های فرهنگی در ورزش با توجه به ارزش‌های ملی اهمیت دارد.	51/0
ترویج داستان‌ها و افسانه‌های محلی با مضامین اخلاقی و پهلوانی در میان ورزشکاران ضروری است.	55/0

 

در ادامه، با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی به بررسی روایی سازه پرسشنامۀ توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ‍پرداخته شد. جهت تعیین پایایی عامل ها، از شاخص پایایی ترکیبی استفاده شد. این شاخص بیان کننده این است که عامل ها چقدر تعميم پذیر هستند، به عبارت دیگر اگر این عامل ها در مدل دیگر استفاده شود، وزن آن نزدیک به مدل اجرا شده است یا نه؟ با توجه به جدول ۳ مقدار ضرایب تمام عامل­ها از ۷/۰ بالاتر است، لذا پرسش نامه از پایایی مناسبی برخوردار است.

جدول ۳. نتايج پايايی ترکیبی

متغیر	ضریب
احترام کاری در ورزش	88/0
اخلاق ورزشکاران مسلمان	94/0
ارزش‌های اجتماعی	93/0
بازی منصفانه	88/0
بسترهای آموزشی	91/0
به‌کارگیری الگوهای بومی	81/0
تعهد ورزشی	91/0
توجه به ارزش‌ها	79/0
رفتار ورزشی مطلوب	93/0
مبارزه با دوپینگ	92/0
مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش	88/0
مسئولیت در ورزش	74/0
مسئولیت‌پذیری اجتماعی	91/0
منش ورزشی	91/0
منش پهلوانی	92/0
وجدان کاری در ورزش	91/0

 

به منظور بررسی روایی سازه، با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس مدل اندازه گیری با 55 شاخص ترسیم شد که تمامی شاخص ها از شرایط مناسبی برخوردار بودند و روایی سازه تایید شد.

 

جدول ۴ . نتايج تحلیل عوامل پرسشنامه توسعه بازی جوانمردانه در ورزش با روش مولفه­های اصلی

عوامل و گویه ها	وزن عامل	ضریب معنی داری	معنی داری
مبارزه با دوپینگ
استفاده از مواد نیروزا (دوپینگ) در ورزش غیراخلاقی است.	84/0	228/31	001/0
آگاهی‌رسانی درباره خطرات دوپینگ باید در اولویت برنامه‌های ورزشی قرار گیرد.	91/0	182/78	001/0
آزمایش‌های دوره‌ای برای شناسایی موارد دوپینگ باید با جدیت انجام شود.	87/0	813/56	001/0
مجازات‌های سنگین برای موارد اثبات شده دوپینگ باید اعمال شود.	84/0	678/47	001/0
مسئولیت در ورزش
ورزشکاران باید مسئولیت کامل عملکرد خود را در زمین مسابقه بپذیرند.	57/0	739/5	001/0
مربیان باید الگوی مسئولیت‌پذیری برای ورزشکاران باشند.	69/0	328/17	001/0
ورزشکاران باید مسئولیت رفتار هواداران خود را نیز بپذیرند.	83/0	597/45	001/0
مدیران ورزشی باید در قبال عملکرد تیم‌ها و باشگاه‌های خود پاسخگو باشند.	86/0	797/56	001/0
مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش
نظارت دقیق بر قراردادهای ورزشی برای جلوگیری از فساد مالی ضروری است.	74/0	873/23	001/0
شفافیت مالی در باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها باید مورد توجه جدی قرار گیرد.	88/0	791/62	001/0
گزارش موارد تبانی و فساد در ورزش وظیفه هر ورزشکار است.	77/0	488/24	001/0
مبارزه با فساد مالی در ورزش باید جدی‌تر پیگیری شود.	86/0	094/56	001/0
وجدان کاری در ورزش
ورزشکاران باید به تعهدات قراردادی خود پایبند باشند.	89/0	224/76	001/0
تلاش مستمر برای بهبود عملکرد، نشانه وجدان کاری در ورزش است.	88/0	982/61	001/0
ورزشکاران باید به وقت‌شناسی و حضور منظم در تمرینات متعهد باشند.	88/0	879/70	001/0
تلاش برای یادگیری مستمر و بهبود مهارت‌ها نشانه وجدان کاری در ورزش است.	72/0	025/22	001/0
احترام کاری در ورزش
برگزاری مراسم تجلیل از پیشکسوتان ورزش باید به یک سنت تبدیل شود.	78/0	368/33	001/0
انتقال تجربیات پیشکسوتان به نسل جدید ورزشکاران باید تشویق شود.	83/0	737/37	001/0
احترام به پیشکسوتان ورزش باید به فرهنگ رایج تبدیل شود.	77/0	153/28	001/0
استفاده از تجربیات پیشکسوتان در توسعه ورزش ضروری است.	84/0	336/51	001/0
مسئولیت‌پذیری اجتماعی
ورزشکاران باید در فعالیت‌های اجتماعی و خیریه مشارکت داشته باشند.	86/0	935/54	001/0
حمایت از ورزشکاران آسیب‌دیده یا کم‌توان، مسئولیت اجتماعی جامعه ورزشی است.	91/0	386/109	001/0
ورزشکاران باید در برنامه‌های آموزشی و فرهنگی جامعه مشارکت فعال داشته باشند.	84/0	991/42	001/0
حمایت از ورزش‌های همگانی و تفریحی، بخشی از مسئولیت اجتماعی ورزشکاران حرفه‌ای است.	76/0	898/23	001/0
منش ورزشی
کنترل خشم و هیجانات منفی در شرایط دشوار مسابقه، نشانه منش ورزشی است.	81/0	241/39	001/0
قدردانی از عملکرد خوب حریف، بخشی از منش ورزشی است.	86/0	915/45	001/0
رعایت ادب و احترام در برخورد با رقبا، نشانه منش ورزشی است.	85/0	357/43	001/0
پذیرش شکست با روحیه جوانمردانه، بخشی از منش ورزشی است.	87/0	321/50	001/0
توجه به ارزش‌ها
ارزش‌های اخلاقی باید بر منافع مادی در ورزش اولویت داشته باشند.	45/0	090/5	001/0
آموزش ارزش‌های انسانی باید بخشی از برنامه‌های آموزشی ورزشکاران باشد.	89/0	276/83	001/0
رعایت اصول اخلاقی و دینی در ورزش، نشانه یک ورزشکار مسلمان است.	85/0	572/34	001/0
منش پهلوانی
گذشت و بخشش در مواجهه با خطاهای غیرعمدی رقبا، نشانه منش پهلوانی است.	89/0	930/65	001/0
کمک به همنوعان و شرکت در کارهای خیرخواهانه، از ویژگی‌های یک پهلوان است.	88/0	189/52	001/0
تلاش برای ارتقای اخلاق و جوانمردی در ورزش، جزء اصول منش پهلوانی است.	89/0	514/66	001/0
اخلاق ورزشکاران مسلمان
رعایت اصول اخلاقی و دینی در ورزش، نشانه یک ورزشکار مسلمان است.	91/0	069/67	001/0
تواضع و فروتنی در پیروزی، از ویژگی‌های یک ورزشکار مسلمان است.	92/0	274/74	001/0
صداقت و راستگویی در تعاملات ورزشی، از ویژگی‌های یک ورزشکار مسلمان است.	92/0	028/81	001/0
رفتار ورزشی مطلوب
رعایت قوانین و مقررات بازی، اساس رفتار ورزشی مطلوب است.	92/0	102/98	001/0
همکاری و کار تیمی، از ویژگی‌های اصلی رفتار ورزشی مطلوب است.	91/0	492/85	001/0
نشان دادن احترام به رقبا و داوران، نشانه رفتار ورزشی مطلوب است.	87/0	564/44	001/0
تعهد ورزشی
فدراسیون باید از کشورهای موفق در زمینه بازاریابی ورزشی الگوبرداری کند.	85/0	324/46	001/0
تعهد به حضور منظم در تمرینات، نشان‌دهنده تعهد ورزشی است.	88/0	195/62	001/0
تلاش برای بهبود مستمر مهارت‌های فردی، بیانگر تعهد ورزشی است.	90/0	514/70	001/0
بازی منصفانه
خودداری از خشونت و پرخاشگری، اصل مهم بازی منصفانه است.	88/0	387/33	001/0
پرهیز از استفاده از الفاظ زشت در زمین بازی، لازمه بازی منصفانه است.	88/0	785/71	001/0
رعایت انصاف و عدالت در رقابت‌ها، بخش اساسی بازی منصفانه است.	83/0	855/45	001/0
ارزش‌های اجتماعی
احترام به تنوع فرهنگی و قومیتی در ورزش، از ارزش‌های اجتماعی مهم است.	91/0	915/83	001/0
مبارزه با تبعیض و نابرابری در ورزش، یک ارزش اجتماعی ضروری است.	90/0	289/80	001/0
حمایت از فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی ورزشکاران، از ارزش‌های اجتماعی است.	89/0	900/74	001/0
بسترهای آموزشی
آموزش فرهنگ ورزش از سنین پایین در مدارس باید مورد توجه قرار گیرد.	87/0	728/49	001/0
برگزاری دوره‌های آموزشی اخلاق حرفه‌ای برای مربیان و ورزشکاران ضروری است.	89/0	922/71	001/0
ترویج ارزش‌های اخلاقی در میان جوانان از طریق آموزش‌های ورزشی اهمیت دارد.	86/0	661/53	001/0
به‌کارگیری الگوهای بومی
استفاده از الگوهای بومی و سنتی در ترویج فرهنگ پهلوانی مؤثر است.	63/0	885/10	001/0
بومی‌سازی برنامه‌های فرهنگی در ورزش با توجه به ارزش‌های ملی اهمیت دارد.	83/0	209/40	001/0
ترویج داستان‌ها و افسانه‌های محلی با مضامین اخلاقی و پهلوانی در میان ورزشکاران ضروری است.	83/0	060/44	001/0

 

مقادیر موجود در جدول ۴ استخراج شده از شکل ۲ نشان می ­دهد، مقدار ضریب معنی­داری کلیه سوالات در بازه  ۹۶/۱ الی 96/۱- قرار نگرفتند و از این بازه خارج است؛ لذا شرط روایی رعایت شده است.

 

 

 

شکل ۱ . مدل اندازه­گیری در حالت ضریب استاندارد

 

 

 

 

شکل ۲ . مدل اندازه گیری در حالت معنی داری

 

جدول ۵، ضريب مسیر بین توسعه بازی جوانمردانه در ورزش و مولفه­های مبارزه با دوپینگ، مسئولیت در ورزش، مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش،‌وجدان کاری در ورزش،‌ احترام کاری در ورزش، مسئولیت‌پذیری اجتماعی،‌ منش ورزشی،‌ توجه به ارزش‌ها، منش پهلوانی،‌ اخلاق ورزشکاران مسلمان، رفتار ورزشی مطلوب،‌ تعهد ورزشی، بازی منصفانه،‌ ارزش‌های اجتماعی،‌بسترهای آموزشی و به‌کارگیری الگوهای بومی را نمايش می­دهد که به ترتیب برابر با 78/0، 68/0، 84/0، 89/0، 83/0، 88/0، 90/0، 85/0، 87/0،‌ 88/0، 90/0، 82/0، 83/0، 75/0، 86/0 و 81/0 است. مقدار اماری تی (ضريب معناداری)، اين هشت مولفه بیشتر از ۹۶/۱± است؛ بنابراين با اطمینان ۹۵/۰ می­توان گفت، مولفه­های شانزده گانه فوق توان پیش بینی متغیر توسعه بازی جوانمردانه در ورزش را دارند.

 

جدول ۵ . اثر مولفه­ها بر توسعه بازی جوانمردانه در ورزش

رابطه مولفه­های با مفهوم اصلی	ضریب مسیر	معنی داری	ضریب تعیین
مبارزه با دوپینگ ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	78/0	26/25	62/0
مسئولیت در ورزش ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	68/0	58/20	47/0
مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش ← توسعه بازی جوانمردانه	84/0	62/44	71/0
‌وجدان کاری در ورزش← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	89/0	71/61	80/0
احترام کاری در ورزش ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	83/0	69/43	68/0
مسئولیت‌پذیری اجتماعی ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	88/0	17/59	78/0
منش ورزشی ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	90/0	15/59	82/0
توجه به ارزش‌ها← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	85/0	65/46	73/0
منش پهلوانی← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	87/0	92/49	76/0
اخلاق ورزشکاران مسلمان ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	88/0	03/55	77/0
رفتار ورزشی مطلوب ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	90/0	52/68	80/0
تعهد ورزشی ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	82/0	50/35	68/0
بازی منصفانه ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	83/0	23/38	69/0
ارزش‌های اجتماعی ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	75/0	12/29	57/0
‌بسترهای آموزشی ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	86/0	75/47	73/0
به‌کارگیری الگوهای بومی ← توسعه بازی جوانمردانه در ورزش	81/0	59/38	66/0

 

برای بررسی برازش کلی مدل از معیار  SRMR استفاده شد. با توجه به مقدار به دست آمده (076/0SRMR=)، مدل اندازه­گیری از برازش مناسبی برخوردار است، یعنی در مجموع مدل اندازه­گیری، کیفیت مناسبی در تبیین متغیر درون­زا تحقیق دارد.         

 

بحث و نتیجه‌گیری

توسعه بازی جوانمردانه در ورزش به عنوان یکی از ارکان اصلی ارتقای اخلاق ورزشی و تقویت روحیه سالم‌ رقابتی، نقش بسزایی در سلامت محیط ورزشی ایفا می‌کند. در ایران، با توجه به تأثیرات فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی بر رفتارهای ورزشی، طراحی و اعتباریابی ابزار دقیقی برای سنجش این مفهوم ضروری است. این ابزار نه تنها می‌تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف اخلاقی در ورزش کشور کمک کند، بلکه راهکارهایی برای بهبود و ترویج رفتارهای جوانمردانه در میان ورزشکاران، مربیان، و تماشاگران ارائه دهد. با ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه‌گیری توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران، می‌توان به درک دقیق‌تری از ابعاد این مفهوم دست یافت و برنامه‌هایی هدفمند برای تقویت آن طراحی کرد. این تلاش نه تنها به ارتقای فرهنگ ورزشی کشور کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز ایجاد محیطی سالم و منصفانه برای رقابت‌های ورزشی در سطوح مختلف خواهد بود. در نهایت، استفاده از این ابزار می‌تواند به عنوان گامی مؤثر در جهت بهبود اخلاق ورزشی و ترویج ارزش‌های جوانمردانه در جامعه ورزشی ایران باشد. از این رو این پژوهش به دنبال شناسایی شاخص های کاربردی برای ساخت و توسعه ابزاری برای سنجش توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران بود که در آن شانزده عامل مبارزه با دوپینگ، مسئولیت در ورزش، مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش،‌وجدان کاری در ورزش،‌ احترام کاری در ورزش، مسئولیت‌پذیری اجتماعی،‌ منش ورزشی،‌ توجه به ارزش‌ها، منش پهلوانی،‌ اخلاق ورزشکاران مسلمان، رفتار ورزشی مطلوب،‌ تعهد ورزشی، بازی منصفانه،‌ ارزش‌های اجتماعی،‌بسترهای آموزشی و به‌کارگیری الگوهای بومی  از طریق تحلیل عاملی استخراج گشت و تأیید گردید.

اولین عامل مبارزه با دوپینگ بود که با مقدار ویژه (348/12) 545/6 درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص مبارزه با دوپینگ برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که مبارزه با دوپینگ به عنوان یکی از عوامل اصلی توسعه بازی جوانمردانه در ورزش، اهمیت قابل توجهی دارد. گویه‌های استخراج شده در این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از مواد نیروزا (دوپینگ) به عنوان یک عمل غیراخلاقی شناخته می‌شود، که این امر بر لزوم حفظ اصول اخلاقی و جوانمردانه در ورزش تأکید می‌کند. اولویت‌دادن به آگاهی‌رسانی درباره خطرات دوپینگ در برنامه‌های ورزشی، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، می‌تواند به افزایش دانش و درک ورزشکاران از عواقب مضر دوپینگ کمک کند. از این رو بر اساس یافته‌های این پژوهش، مبارزه با دوپینگ نقش محوری در توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران ایفا می‌کند. چهار گویه مرتبط با این عامل، شامل استفاده از مواد نیروزا به عنوان عمل غیراخلاقی، اولویت‌دادن به آگاهی‌رسانی، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و اعمال مجازات‌های سنگین، همگی نشان‌دهنده نیاز به تقویت زیرساخت‌های نظارتی و آموزشی در حوزه ورزش هستند. این اقدامات نه تنها به تضمین سلامت جسمی و روانی ورزشکاران کمک می‌کنند، بلکه به ایجاد محیطی عادلانه و مبتنی بر اخلاق ورزشی در کشور منجر می‌شوند. برای دستیابی به این اهداف، همکاری نزدیک بین نهادهای ورزشی، آموزشی و اجرایی ضروری است. این تلاش‌ها می‌توانند به عنوان گامی مهم در جهت ارتقای فرهنگ ورزشی و ترویج بازی جوانمردانه در ایران محسوب شوند. نتایج این بخش با نتایج دو پژوهش زیر همسو بودند که داشاب و صارمی (1403) نشان دادند با وجود اینکه صرف وجود ماده ممنوعه، نقض مقررات ضد دوپینگ تلقی شده و مسئولیت ورزشکار را در پی خواهد داشت، در صورت اثبات عدم تقصیر و بی مبالاتی (قابل توجه) ورزشکار می­تواند دوران محرومیت خود را کاهش دهد. امروزه با توجه به رویه دیوان داوری ورزش، می توان نتیجه گرفت که اصل مسئولیت عینی ورزشکار به طور مداوم و جدی توسط هیئت های رسیدگی کننده اعمال می شود و قربانی و همکاران (1398) نشان دادند که جهت توسعه ارزشهای اخلاقی در بین ورزشکاران، مربیان داوران و کادر مدیریتی و اجرایی ورزش مورد استفاده نهادهای سیاست گذار امور فرهنگی و همچنین سازمان های اجرایی ورزش کشور قرار گیرد.

دومین عامل مسئولیت در ورزش بود که با مقدار ویژه (212/5) 545/6 درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص مسئولیت در ورزش برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که مسئولیت‌پذیری به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه بازی جوانمردانه در ورزش، نقش مهمی در شکل‌دهی به رفتارهای اخلاقی و مسئولانه در ورزشکاران، مربیان، مدیران و هواداران دارد. گویه‌های مرتبط با این عامل، از جمله پذیرش مسئولیت عملکرد توسط ورزشکاران، الگو بودن مربیان، مسئولیت‌پذیری در قبال رفتار هواداران و پاسخگویی مدیران، نشان‌دهنده نیاز به ایجاد فرهنگ مسئولیت‌پذیری در تمامی سطوح ورزش هستند. برای دستیابی به این هدف، آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه اخلاق ورزشی و مسئولیت‌های اجتماعی ورزشکاران و سایر ذینفعان ضروری است. همچنین، ایجاد سازوکارهای نظارتی و ارزیابی عملکرد، می‌تواند به افزایش پاسخگویی و شفافیت در مدیریت ورزشی کمک کند. با تقویت مسئولیت‌پذیری، می‌توان به طور موثری به توسعه بازی جوانمردانه و ارتقای سطح کیفی و اخلاقی ورزش در جامعه کمک کرد نتایج پژوهش های شریفی و همکاران (1403)، گرجی مرغملکی و همکاران (1402) و ربانی و همکاران (1398) همراستا با نتایج این بخش بودند و با نتایج باربرواینچاربی و همکاران (2025) ناهمسو بود به این دلیل که آنان به بررسی تأثیر بازی جوانمردانه اجتماعی بر مسئولیت اجتماعی شرکتی باشگاه‌های حرفه‌ای فوتبال اسپانیا پرداخته اند. در حالی که این پژوهش بر روی بعد اجتماعی بازی جوانمردانه تمرکز کرده، تمرکز پژوهش جاری بر روی ابعاد اخلاقی و مسئولیت‌پذیری در ورزش است و مشخصاً ابعاد فرهنگی و بومی‌سازی را مورد توجه قرار می‌دهد.

سومین عامل مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش بود که با مقدار ویژه (826/3) 028/2 درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که مبارزه با فساد اخلاقی و مالی در ورزش، نه تنها یک ضرورت اخلاقی است، بلکه یک پیش‌شرط اساسی برای توسعه و نهادینه شدن بازی جوانمردانه به شمار می‌رود. یافته‌های شما حاکی از آن است که ارتقاء ارزش‌هایی چون احترام، صداقت و عدالت در میادین ورزشی، بدون خشکاندن ریشه‌های فساد مالی و تبانی، غیرممکن است. این بدان معناست که هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری برای ترویج بازی جوانمردانه باید با برنامه‌های قوی و مؤثر برای مبارزه با فساد همراه باشد. ایجاد سیستم‌های شفافیت مالی کامل، نظارت بر قراردادها و مکانیزم‌های گزارش‌دهی آسان و امن برای موارد فساد، گام‌های حیاتی در این مسیر هستند. نهایتاً، این تحقیق تأکیدی مجدد بر این واقعیت است که ورزش فراتر از یک رقابت صرف است؛ آینه‌ای از جامعه و ارزش‌های آن است. از این رو، سلامت اخلاقی آن، بازتابی از سلامت اخلاقی یک جامعه و تعهد آن به اصول جوانمردی خواهد بود. بنابراین، برای دیدن بازی جوانمردانه در عمل، ابتدا باید فساد را از میدان خارج کرد. نتایج این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش های شریفی و همکاران (1403)، صفری و زمانی نوک‌آبادی (1403) و گرجی مرغملکی و همکاران (1402)، مندعلی‌زاده (1399) و عرفانی و پارساجو (1396)  همسو بود.

چهارمین عامل وجدان کاری در ورزش بود که با مقدار ویژه (380/3) 871/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص وجدان کاری در ورزش برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که وجدان کاری نه تنها یک صفت فردی، بلکه یک عامل مؤثر و بنیادین در توسعه بازی جوانمردانه در ورزش است. این موضوع نشان می‌دهد که برای ترویج ارزش‌هایی چون احترام، انصاف و رقابت سالم، نمی‌توان صرفاً بر قوانین و مقررات تکیه کرد؛ بلکه باید بر پرورش و تقویت حس مسئولیت‌پذیری و تعهد درونی در ورزشکاران و تمامی دست‌اندرکاران ورزشی نیز تمرکز کرد. پایبندی به قراردادها، تلاش برای بهبود مستمر، نظم و تعهد به یادگیری، همگی جنبه‌هایی از وجدان کاری هستند که به طور مستقیم بر کیفیت تعاملات ورزشی و در نهایت، بر روحیه جوانمردانه در میادین تأثیر می‌گذارند. بنابراین، هر برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف توسعه بازی جوانمردانه باید در کنار سایر عوامل، به تقویت وجدان کاری و پرورش افرادی متعهد و مسئولیت‌پذیر در ورزش توجه ویژه‌ای داشته باشد. این امر می‌تواند از طریق آموزش، فرهنگ‌سازی، ایجاد سیستم‌های تشویق و پاداش برای رفتارهای مبتنی بر وجدان کاری، و همچنین ایجاد محیطی شفاف و عادلانه که در آن، تعهد و تلاش مورد تقدیر قرار گیرد، محقق شود. پژوهش های گالیلی و همکاران (2021)، کووالسکا (2022)،  لودویسکا و برونیکووسکا (2022)، پوپسکو و ماساری (2011) همراستا با نتایج این بخش بودند.

پنجمین عامل احترام کاری در ورزش بود که با مقدار ویژه (421/3) 813/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص احترام کاری در ورزش برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که احترام کاری و جایگاه پیشکسوتان در ورزش، نه تنها یک ارزش فرهنگی، بلکه یک اهرم قدرتمند برای توسعه و تحکیم بازی جوانمردانه است. این امر به معنای آن است که برای پرورش نسل‌های آینده ورزشکاران با روحیه‌ی جوانمردانه، باید به گذشته و ریشه‌های اخلاقی و رفتاری ورزش توجه ویژه‌ای داشت. برنامه‌هایی که به تجلیل از پیشکسوتان، ایجاد فرصت‌هایی برای تعامل آن‌ها با نسل جدید و تشویق به انتقال دانش و تجربه‌هایشان می‌پردازند، می‌توانند به طور مستقیم به تقویت ارزش‌هایی چون احترام، صبر، صداقت و ایثار در میان ورزشکاران کمک کنند. این تبادل نسلی، نه تنها به حفظ اصالت‌های ورزشی می‌انجامد، بلکه با ارائه الگوهای عملی و قابل لمس، مسیر را برای نهادینه شدن بازی جوانمردانه هموار می‌سازد. بنابراین، برای دستیابی به توسعه پایدار در حوزه بازی جوانمردانه، ضروری است که نهادهای ورزشی به سرمایه‌ی ارزشمند پیشکسوتان به عنوان گنجینه‌ای از تجربیات و ارزش‌های اخلاقی نگریسته و با برنامه‌ریزی هدفمند، زمینه را برای بهره‌گیری حداکثری از این پتانسیل فراهم آورند. نتایج این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش های گالیلی و همکاران (2021)، کووالسکا (2022)، مندعلی‌زاده (1399)، قربانی و همکاران (1398) و عرفانی و پارساجو (1396) همسو بود.

ششمین عامل مسئولیت‌پذیری اجتماعی بود که با مقدار ویژه (292/3) 745/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص مسئولیت‌پذیری اجتماعی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که مسئولیت‌پذیری اجتماعی، نه تنها یک تکلیف اخلاقی، بلکه یک نیروی محرکه کلیدی برای توسعه پایدار بازی جوانمردانه در ورزش است. این موضوع تأکید می‌کند که برای نهادینه کردن ارزش‌های جوانمردی، باید فراتر از زمین بازی نگریست و ورزشکاران، مربیان، باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها را به ایفای نقش فعال‌تر در قبال جامعه تشویق کرد. زمانی که جامعه، صداقت و تلاش مسئولانه را در ورزش ببیند، اعتماد عمومی به این حوزه افزایش می‌یابد و ارزش‌های جوانمردانه بیش از پیش ترویج پیدا می‌کنند. این رویکرد دو سویه است: از یک سو، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، روحیه جوانمردی را در ورزش تقویت می‌کند؛ و از سوی دیگر، بازی جوانمردانه، پایه‌ای محکم برای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی فراهم می‌آورد. بنابراین، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه باید شامل آموزش و ترویج مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ایجاد فرصت‌هایی برای مشارکت ورزشکاران در فعالیت‌های اجتماعی، و ارزیابی تأثیرات اجتماعی اقدامات ورزشی باشد. با این کار، ورزش می‌تواند به یک نیروی مثبت و مؤثر در ساختن جامعه‌ای اخلاقی‌تر و مسئولیت‌پذیرتر تبدیل شود. نتایج پژوهش های باربرواینچاربی و همکاران (2025)، گالیلی و همکاران (2021) و وپسکو و ماساری (2011) همسو با نتایج این بخش بودند.. باربرواینچاربی و همکاران (2025) نشان دادند که "بازی جوانمردانه اجتماعی عملکرد مسئولیت اجتماعی شرکتی را در بین باشگاه‌های حرفه‌ای فوتبال اسپانیا افزایش داده است". این یافته به وضوح ارتباط بین "بازی جوانمردانه" و "مسئولیت اجتماعی شرکتی" را تأیید می‌کند. مسئولیت اجتماعی شرکتی  شامل تعهد یک سازمان به جامعه و محیط زیست است که با گویه‌های فرضیه شما در خصوص مشارکت در امور خیریه، حفظ محیط زیست و ایفای نقش مثبت در جامعه کاملاً همخوانی دارد.

هفتمین عامل منش ورزشی بود که با مقدار ویژه (883/2) 528/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص منش ورزشی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که منش ورزشی، با تأکید بر کنترل هیجانات، احترام به حریف و پذیرش نتایج، ستون فقرات توسعه بازی جوانمردانه در ورزش است. این موضوع نشان می‌دهد که برای ارتقاء ارزش‌هایی چون صداقت، انصاف و رقابت سالم، باید فراتر از آموزش قوانین، به پرورش ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری ورزشکاران نیز پرداخت. توانایی مدیریت خشم و ناکامی، قدردانی از تلاش رقبا، و رعایت ادب در هر شرایطی، نشانه‌های بلوغی هستند که به طور مستقیم بر فضای کلی رقابت تأثیر می‌گذارند و آن را از یک جدال صرف به یک صحنه برای نمایش فضایل انسانی تبدیل می‌کنند. بنابراین، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف توسعه بازی جوانمردانه باید در کنار سایر عوامل، به آموزش مهارت‌های کنترل هیجان، تقویت همدلی و احترام، و فرهنگ‌سازی برای پذیرش شرافتمندانه شکست توجه ویژه‌ای داشته باشد. با این کار، می‌توان ورزشکارانی را پرورش داد که نه تنها در مهارت‌های فنی برجسته باشند، بلکه با منش ورزشی والای خود، الگویی برای جامعه ورزشی و عموم مردم باشند و به این ترتیب، به عمق و پایداری بازی جوانمردانه بیافزایند. نتایج این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش های کووالسکا (2022)، لودویسکا و برونیکووسکا (2022)، گالیلی و همکاران (2021)، وپسکو و ماساری (2011)  و عرفانی و پارساجو (1396) همسو بود. گالیلی و همکاران (2021) نشان دادند که از طریق ورزش، ورزشکاران تعیین اهداف، کار سخت و لذت بردن را یاد می‌گیرند. آن‌ها یاد می‌گیرند که به توانایی‌های خود و رقبای خود احترام بگذارند و برای تلاش همه شرکت‌کنندگان فارغ از توانایی ارزش قائل شوند. این جمله به وضوح بر احترام به رقبا و قدردانی از تلاش تأکید دارد که هسته مرکزی منش ورزشی است.

هشتمین عامل توجه به ارزش‌ها بود که با مقدار ویژه (833/2) 502/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص توجه به ارزش‌ها برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که توجه به ارزش‌ها، اعم از اخلاقی، انسانی و دینی، زیربنای مستحکم و ضروری برای توسعه و ترویج بازی جوانمردانه در ورزش است. این موضوع به ما می‌آموزد که بدون یک چارچوب ارزشی قوی و مشخص، تلاش‌ها برای القای جوانمردی ممکن است سطحی و ناپایدار باشند. وقتی ورزشکاران و دست‌اندرکاران ورزش، ارزش‌های اخلاقی را بر منافع مادی ترجیح می‌دهند و به اصول انسانی و دینی پایبند می‌مانند، این باورها در رفتار آن‌ها منعکس شده و فضای کلی رقابت را به سمت جوانمردی سوق می‌دهد. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه باید بر آموزش و پرورش ارزش‌های بنیادین، نه تنها در محیط‌های رسمی، بلکه در تمام جنبه‌های زندگی ورزشی تمرکز کند. با در نظر گرفتن این عامل، ورزش از یک فعالیت صرفاً جسمانی به یک ابزار قدرتمند برای تعالی روح و اخلاق تبدیل می‌شود که می‌تواند نقش پررنگی در ساختن جامعه‌ای سالم‌تر و ارزشی‌تر ایفا کند. این رویکرد، پایداری و عمق بخشیدن به بازی جوانمردانه را تضمین می‌کند و آن را از یک شعار به یک واقعیت تبدیل می‌سازد. نتایج این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش های صفری و زمانی نوک‌آبادی (1403)، مندعلی‌زاده (1399)، قربانی و همکاران (1398)، لودویسکا و برونیکووسکا (2022) و کووالسکا (2022) همسو بود. 

نهمین عامل منش پهلوانی بود که با مقدار ویژه (726/2) 445/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد چهار گویه این عامل منعکس کننده شاخص منش پهلوانی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که منش پهلوانی، با تکیه بر ارزش‌هایی چون گذشت، کمک به همنوع و تلاش برای ارتقای اخلاق، یکی از ستون‌های اساسی و منحصر به فرد در توسعه بازی جوانمردانه در ورزش ایران است. این موضوع نشان می‌دهد که برای نهادینه کردن روحیه جوانمردی، نمی‌توان تنها به تعاریف غربی یا عمومی از بازی جوانمردانه اکتفا کرد، بلکه باید به ریشه‌های فرهنگی و دینی خود نیز توجه داشت. مفاهیمی چون گذشت و ایثار در رقابت، و همچنین مسئولیت اجتماعی و فعالیت‌های خیرخواهانه در خارج از میدان، نشان‌دهنده یک الگوی جامع از جوانمردی است که فراتر از نتایج صرف ورزشی می‌رود. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه در ایران، باید به طور ویژه بر پرورش منش پهلوانی و معرفی و ترویج الگوهای پهلوانی به نسل جدید ورزشکاران تمرکز کند. این امر می‌تواند از طریق آموزش، فرهنگ‌سازی، حمایت از ورزشکارانی که این ویژگی‌ها را بروز می‌دهند، و ادغام ارزش‌های پهلوانی در برنامه‌های توسعه ورزشی محقق شود. با این کار، ورزش نه تنها به وسیله‌ای برای رقابت سالم، بلکه به بستری برای پرورش انسان‌هایی کامل و مسئولیت‌پذیر تبدیل خواهد شد که به سلامت اخلاقی و اجتماعی جامعه نیز کمک می‌کنند. پژوهش های مندعلی‌زاده (1399)، قربانی و همکاران (1398)، عرفانی و پارساجو (1396)، باربرواینچاربی و همکاران (2025) و کووالسکا (2022) همراستا با نتایج این بخش بودند.

دهمین عامل اخلاق ورزشکاران مسلمان بود که با مقدار ویژه (669/2) 415/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص اخلاق ورزشکاران مسلمان برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که اخلاق ورزشکاران مسلمان، با تکیه بر رعایت اصول دینی و اخلاقی، تواضع در پیروزی و صداقت در تعاملات، یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در توسعه بازی جوانمردانه در ورزش است. این موضوع به ما می‌آموزد که برای نهادینه کردن روحیه جوانمردی، باید به بستر فرهنگی و دینی جامعه توجه ویژه‌ای داشت. ارزش‌هایی چون تواضع و فروتنی نه تنها در پیروزی‌های فردی، بلکه در نحوه تعامل با رقبا و تماشاگران نیز منعکس می‌شود و به فضای کلی رقابت جنبه‌ای انسانی‌تر و اخلاقی‌تر می‌بخشد. صداقت و راستگویی نیز از پایه‌های اساسی اعتماد و احترام متقابل هستند که بدون آن‌ها، رقابت سالم و جوانمردانه شکل نمی‌گیرد. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه در ایران، باید بر آموزش و پرورش این ابعاد اخلاقی و دینی در ورزشکاران تمرکز کند. این امر می‌تواند از طریق گنجاندن آموزه‌های اخلاقی و دینی در برنامه‌های آموزشی، معرفی الگوهای موفق ورزشکاران مسلمان و حمایت از رفتارهایی که این ارزش‌ها را منعکس می‌کنند، محقق شود. با این کار، ورزش نه تنها به یک فعالیت صرفاً رقابتی، بلکه به بستری برای تجلی فضایل اخلاقی و دینی تبدیل خواهد شد که به توسعه جامعه‌ای اخلاقی‌تر و جوانمردتر کمک می‌کند. نتایج پژوهش های صفری و زمانی نوک‌آبادی (1403)، قربانی و همکاران (1398)، عرفانی و پارساجو (1396) کووالسکا (2022) و گالیلی و همکاران (2021) همسو با نتایج این بخش بودند.

یازدهمین عامل رفتار ورزشی مطلوب بود که با مقدار ویژه (529/2) 340/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص رفتار ورزشی مطلوب برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که رفتار ورزشی مطلوب، با تکیه بر رعایت قوانین، همکاری تیمی و احترام به دیگران، نقش محوری در توسعه و پایداری بازی جوانمردانه در ورزش دارد. این موضوع نشان می‌دهد که بدون رعایت اصول اساسی رفتاری در میدان رقابت، حتی با وجود ارزش‌ها و منش‌های والا، تجلی عینی جوانمردی با چالش مواجه خواهد شد. پایبندی به قوانین تضمین‌کننده برابری فرصت‌ها و شفافیت است؛ همکاری تیمی فراتر از مهارت فردی، به بعد اجتماعی و مسئولیت‌پذیری در قبال گروه می‌پردازد؛ و احترام به رقبا و داوران، بستری امن و عادلانه برای رقابت فراهم می‌آورد. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه، باید به طور ویژه بر آموزش و نهادینه کردن این رفتارهای مطلوب در ورزشکاران و تمامی دست‌اندرکاران ورزشی تمرکز کند. این امر می‌تواند از طریق آموزش‌های مستمر، نظارت دقیق، تشویق رفتارهای مثبت و برخورد قاطع با رفتارهای خلاف قاعده، محقق شود. با این کار، ورزش نه تنها به وسیله‌ای برای نمایش توانایی‌های جسمانی، بلکه به بستری برای تربیت انسان‌هایی با رفتارهای اجتماعی سالم و جوانمردانه تبدیل خواهد شد. این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش های صفری و زمانی نوک‌آبادی (1403)، عرفانی و پارساجو (1396) لودویسکا و برونیکووسکا (2022) و گالیلی و همکاران (2021)، تورنتون و همکاران (2011) همسو بود.

دوازدهمین عامل تعهد ورزشی بود که با مقدار ویژه (425/2) 285/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص تعهد ورزشی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که تعهد ورزشی، با دربرگرفتن ابعاد فردی (تلاش برای بهبود مستمر و حضور منظم) و سازمانی (الگوبرداری از موفقیت‌های دیگران)، یک عامل کلیدی و تکمیل‌کننده در توسعه و پایداری بازی جوانمردانه است. این موضوع نشان می‌دهد که برای ارتقاء ارزش‌هایی چون رقابت سالم و اخلاقی، نیازمند یک رویکرد جامع هستیم که هم بر انضباط فردی و هم بر برنامه‌ریزی راهبردی و الگوبرداری از بهترین شیوه‌ها در سطح کلان تأکید داشته باشد. تعهد ورزشکار به بهبود مهارت‌ها و حضور منظم، بازتابی از جدیت و احترام او به حرفه ورزشی است که به طور مستقیم بر کیفیت رقابت‌ها و فضای جوانمردانه آن تأثیر می‌گذارد. از سوی دیگر، تعهد سازمان‌های ورزشی به یادگیری و الگوبرداری از تجربیات موفق، نشان‌دهنده بلوغ و دیدگاه بلندمدت آن‌ها برای ارتقاء سطح کلی ورزش و ارزش‌های جوانمردانه در آن است. بنابراین، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف توسعه بازی جوانمردانه، باید به طور ویژه بر تقویت تعهد ورزشی در تمامی سطوح، از ورزشکاران جوان گرفته تا فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها، تمرکز کند. این امر می‌تواند از طریق آموزش، ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تمرین و یادگیری و ترویج فرهنگ بهبود مستمر و مسئولیت‌پذیری در ورزش، محقق شود. پژوهش های مندعلی‌زاده (1399)، گالیلی و همکاران (2021)، پوپسکو و ماساری (2011) و تورنتون و همکاران (2011) همراستا با نتایج این بخش بودند.

سیزدهمین عامل بازی منصفانه بود که با مقدار ویژه (302/2) 220/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص بازی منصفانه برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان گفت که بازی منصفانه، با محوریت خودداری از خشونت، پرهیز از ناسزا و رعایت انصاف و عدالت، سنگ بنای توسعه و پایداری بازی جوانمردانه در ورزش است. این موضوع تأکید می‌کند که برای ارتقاء ارزش‌هایی چون احترام، صداقت و رقابت سالم، ابتدا باید اطمینان حاصل کرد که بستر رقابت، بر پایه اصول بنیادین انصاف و عاری از هرگونه رفتار پرخاشگرانه و توهین‌آمیز است. خشونت و ناسزاگویی نه تنها روح ورزش را مخدوش می‌کنند، بلکه مانع از تجلی استعدادها و رقابت واقعی می‌شوند. رعایت انصاف و عدالت نیز تضمین‌کننده این است که فرصت‌ها برای همه برابر است و پیروزی، نتیجه توانایی و تلاش است نه تقلب یا بی‌عدالتی. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه، باید به طور ویژه بر آموزش و نهادینه کردن اصول بازی منصفانه، نظارت دقیق بر رعایت آن، و برخورد قاطع با هرگونه تخطی از این اصول تمرکز کند. با این کار، ورزش می‌تواند به یک محیط رقابتی سالم و اخلاقی تبدیل شود که نه تنها جذابیت‌های خود را حفظ می‌کند، بلکه به عنوان الگویی برای رفتار منصفانه در جامعه نیز عمل می‌کند. این بخش از پژوهش با نتایج پژوهش های پزدک (2025)، لودویسکا و برونیکووسکا (2022)، گالیلی و همکاران (2021)، تورنتون و همکاران (2011)، شریفی و همکاران (1403) و عرفانی و پارساجو (1396) همسو بود.

چهاردهمین عامل ارزش‌های اجتماعی بود که با مقدار ویژه (251/2) 193/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص ارزش‌های اجتماعی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان می‌توان چنین استنباط کرد که ارزش‌های اجتماعی، با محوریت احترام به تنوع، مبارزه با تبعیض و حمایت از فعالیت‌های اجتماعی، نقش بنیادین در توسعه و تعمیق بازی جوانمردانه در ورزش دارد. این موضوع تأکید می‌کند که برای ارتقاء ارزش‌هایی چون انصاف، صداقت و رقابت سالم، باید به نقش ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی مهم توجه کرد. ورزش، با ماهیت فراگیر و جذاب خود، پتانسیل عظیمی برای آموزش و نهادینه کردن ارزش‌های اجتماعی مثبت دارد. زمانی که ورزشکاران و سازمان‌های ورزشی، خود را متعهد به ترویج برابری، احترام به تفاوت‌ها و مشارکت فعال در مسائل اجتماعی می‌دانند، پیام جوانمردی فراتر از زمین بازی رفته و به یک الگو برای کل جامعه تبدیل می‌شود. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه، باید به طور ویژه بر آموزش و ترویج این ارزش‌های اجتماعی، ایجاد فرصت‌هایی برای مشارکت ورزشکاران در فعالیت‌های مدنی و مبارزه فعال با هرگونه تبعیض و نابرابری در محیط ورزشی تمرکز کند. با این کار، ورزش می‌تواند به یک نیروی مثبت و مؤثر در ساختن جامعه‌ای عادلانه‌تر، پویا و مسئولیت‌پذیر تبدیل شود. یافته های باربرواینچاربی و همکاران (2025)،‌ کووالسکا (2022)، پوپسکو و ماساری (2011) و مندعلی‌زاده (1399) همراستا با نتایج این بخش بودند.

پانزدهمین عامل بسترهای آموزشی بود که با مقدار ویژه (197/2) 164/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص بسترهای آموزشی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج میتوان می‌توان چنین استنباط کرد که بسترهای آموزشی، با تمرکز بر آموزش فرهنگ ورزش از سنین پایین، دوره‌های اخلاق حرفه‌ای برای مربیان و ورزشکاران، و ترویج ارزش‌های اخلاقی از طریق ورزش، نقش حیاتی در توسعه و پایداری بازی جوانمردانه ایفا می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که برای نهادینه کردن ارزش‌های جوانمردی، باید یک رویکرد پیشگیرانه و مداوم اتخاذ شود که از دوران کودکی آغاز شده و تا سطوح حرفه‌ای ادامه یابد. آموزش در مدارس، پایه‌های اخلاقی و فرهنگی را در ذهن جوانان شکل می‌دهد؛ دوره‌های اخلاق حرفه‌ای، مربیان و ورزشکاران را به ابزارهای لازم برای مواجهه با چالش‌های اخلاقی مجهز می‌سازد؛ و ترویج ارزش‌ها از طریق ورزش، تضمین‌کننده انتقال مفاهیم جوانمردی به نسل‌های آینده است. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه، باید به طور ویژه بر تقویت و توسعه این بسترهای آموزشی، تخصیص منابع کافی به آن‌ها، و ارزیابی مستمر اثربخشی برنامه‌های آموزشی تمرکز کند. با این کار، ورزش می‌تواند نه تنها به یک فعالیت سرگرم‌کننده، بلکه به یک ابزار قدرتمند برای تربیت شهروندانی مسئولیت‌پذیر، اخلاقی و جوانمرد در جامعه تبدیل شود. نتایج یافته های کووالسکا (2022)، گالیلی و همکاران (2021)،‌ تورنتون و همکاران (2011)، مندعلی‌زاده (1399) و قربانی و همکاران (1398) همراستا با نتایج این بخش بودند.

شانزدهمین عامل به‌کارگیری الگوهای بومی بود که با مقدار ویژه (144/2) 136/1درصد از واریانس توسعه بازی جوانمردانه را تبیین می کرد سه گویه این عامل منعکس کننده شاخص به‌کارگیری الگوهای بومی برای توسعه بازی جوانمردانه هستند. در تفسیر این نتایج می‌توان چنین استنباط کرد که به‌کارگیری الگوهای بومی، با تمرکز بر فرهنگ پهلوانی، بومی‌سازی برنامه‌های فرهنگی و ترویج داستان‌های اخلاقی و پهلوانی، یکی از مؤثرترین و اصیل‌ترین راه‌ها برای توسعه و پایداری بازی جوانمردانه در ورزش ایران است. این موضوع تأکید می‌کند که برای نهادینه کردن ارزش‌هایی چون احترام، صداقت و رقابت سالم، باید به ریشه‌های فرهنگی و تاریخی خود بازگردیم. استفاده از الگوهای بومی نه تنها به جذب و مشارکت بیشتر ورزشکاران کمک می‌کند، بلکه به آن‌ها هویتی اصیل و معنایی عمیق‌تر از جوانمردی می‌بخشد که فراتر از نتایج صرف ورزشی است. پهلوانان و قهرمانان محلی با داستان‌های ایثار، گذشت و خدمت به همنوع، می‌توانند الگوهای زنده و الهام‌بخشی برای ورزشکاران جوان باشند و ارزش‌های اخلاقی را به شیوه‌ای مؤثرتر به آن‌ها منتقل کنند. از این رو، هرگونه برنامه یا سیاست‌گذاری با هدف ارتقاء بازی جوانمردانه، باید به طور ویژه بر احیا و ترویج فرهنگ پهلوانی، بومی‌سازی محتواهای آموزشی و فرهنگی، و حمایت از فعالیت‌هایی که این الگوها و داستان‌ها را زنده نگه می‌دارند، تمرکز کند. با این کار، ورزش نه تنها به یک ابزار برای تربیت جسمانی، بلکه به بستری برای پرورش روح و هویت ملی و اخلاقی تبدیل خواهد شد که به سلامت و انسجام جامعه نیز کمک شایانی می‌کند. . نتایج یافته های کووالسکا (2022)، مندعلی‌زاده (1399)، قربانی و همکاران (1398) و عرفانی و پارساجو (1396) همسو با این پژوهش بود.

بطور کلی جوانمردی در ورزش یک سازه چندوجهی و پیچیده است که از ابعاد مختلف فردی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی و سازمانی تأثیر می‌پذیرد. یافته‌ها به وضوح بیان می‌کنند که توسعه بازی جوانمردانه تنها به رعایت قوانین فنی محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل پرورش منش اخلاقی ورزشکار (مانند کنترل خشم و احترام به رقبا)، پایبندی به ارزش‌های اسلامی و ملی (همچون تواضع و رعایت اصول دینی) و تعهد به اصول پهلوانی (مانند گذشت و کمک به همنوع) است. علاوه بر این، این پژوهش اهمیت بنیادین ابعاد ساختاری و زیربنایی نظیر فراهم آوردن بسترهای آموزشی مناسب برای نهادینه کردن این ارزش‌ها از سنین پایین، و نیز توجه به ارزش‌های اجتماعی گسترده‌تر مانند مبارزه با تبعیض و احترام به تنوع فرهنگی را برجسته می‌سازد. در مجموع، این تحلیل گویای آن است که برای ارتقاء پایدار بازی جوانمردانه در بستر ورزش ایران، باید فراتر از جنبه‌های صرفاً رقابتی نگریست و به عمق فرهنگ، اخلاق و سیستم‌های حمایتی پرداخت.

در نهایت، نتایج این پژوهش مدل جامعی را برای فهم و ارتقاء بازی جوانمردانه در ورزش ایران ارائه می‌دهد که می‌تواند به عنوان یک چارچوب عملی برای سیاست‌گذاران، مربیان و دست‌اندرکاران ورزش مورد استفاده قرار گیرد. تاکید بر ابعاد بومی و فرهنگی مانند "منش پهلوانی" و "اخلاق ورزشکاران مسلمان" در کنار "رفتار ورزشی مطلوب" و "تعهد ورزشی"، نشان‌دهنده یک الگوی بومی‌سازی‌شده و منحصربه‌فرد برای ترویج جوانمردی است. این یافته‌ها حاکی از آن است که برای توسعه اثربخش بازی جوانمردانه، باید به تربیت جامع ورزشکارانی پرداخت که نه تنها در میدان رقابت، بلکه در زندگی اجتماعی خود نیز به ارزش‌های اخلاقی و انسانی پایبند باشند. این مقاله با برجسته کردن نقش آموزش و فرهنگ‌سازی مستمر از طریق بسترهای مناسب، و همچنین بهره‌گیری از الگوهای اصیل ملی، مسیر روشنی را برای تبدیل ورزش به بستری جهت تعالی اخلاقی و اجتماعی جامعه ترسیم می‌کند. این رهیافت جامع، تضمین‌کننده پایداری و عمق بخشیدن به مفهوم جوانمردی در تمامی سطوح ورزش و در نهایت، ارتقاء سلامت فرهنگی جامعه خواهد بود.

تشکر و قدردانی

نویسندگان مقاله از همکاری تمامی افراد شرکت‌کننده در این پژوهش تشکر و قدردانی  می‌نمایند. همچنین از داوران محترم، جهت ارائه نظرهای ساختاری و علمی سپاسگزاری می‌گردد.

 

منابع

داشاب، مهریار و صارمی، سپهر (1403). مسئولیت عینی ورزشکاران در قبال دوپینگ؛ با تاکید بر رویه دیوان داوری ورزش،https://civilica.com/doc/2158428

سیف پناهی شعبانی جبار، خسرومنش رحیم، براخاص حسین (1400). طراحی مدل عوامل اثرگذار بر عملکرد و موفقیت ورزشی باشگاه های فوتبال. رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی،‌ ۹ (۳۵) :۱۶۱-۱۷۷

شریفی, مصطفی , صادقی, هادی و ندایی, طاهره . (1403). بررسی تعارض اخلاق جوانمردی با منافع در مسابقات ورزشی. تأملات اخلاقی, 5(2), 133-146. doi: 10.30470/ٍER.2024.2001830.1213

شفیعی, شهرام , زارعیان, حسین و براخاص قرمیش, حسین . (1396). تأثیر هوش تجاری بر عملکرد مالی از طریق نوآوری و موفقیت برند (مطالعۀ موردی: باشگاه‌های خصوصی ورزشی شهر رشت). مطالعات مدیریت ورزشی, 9(41), 127-146. doi: 10.22089/smrj.2017.918

صفری, مهدی و زمانی نوکاآبادی, علیرضا . (1403). ارائه مدل اخلاق در ورزش: (مطالعه موردی: ورزش حرفه‌ای). رویکردهایی نوین در مدیریت ورزشی, (), -. doi: 10.22034/ntsmj.2024.2030015.1017 

عرفانی, نصراله و پارساجو, علی . (1396). راهکارهای توسعه اخلاق جوانمردی در بین ورزشکاران بخش قهرمانی استان همدان. پژوهش های معاصر در مدیریت ورزشی, 7(14), 17-27. doi: 10.22084/smms.2018.11437.1924

قربانی, محمدحسین , امیری مقدم, مرجان و زارعیان, حسین . (1398). شناسایی و تدوین الگوی ارزش های اخلاقی در ورزش ایران. پژوهش در ورزش تربیتی, 7(17), 277-304. doi: 10.22089/res.2018.5239.1398

گرجی مرغملکی, رضا , سلیمی, مهدی و نظری, رسول . (1402). مدل نهادینه سازی جو اخلاقی در فوتبال حرفه ای ایران با رویکرد داده بنیاد. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان, 22(59), 239-258. doi: 10.22034/ssys.2022.1470.2012

مند علی زاده زینب. طراحی الگوی نهادینه شدن اخلاق در ورزش (1399). اخلاق در علوم و فناوری، ۱۵ (۴) :۱۴۷-۱۵۴

Asadi, F. (2023). The philosophy of chivalry and bravery in power sports. Journal of Teleological Science, 3, 103-118.

Barbero-Inchaurbe, A., Martínez-de-Ibarreta, C., & Martín-Magdalena, J. (2025). The impact of the Social Fair Play project on Spanish professional football clubs’ corporate social responsibility. Soccer & Society, 26(1), 1-18.

Choi, Y. L., & Lee, Y. K. (2019). An Analysis on the Sports Ethics Awareness of University Student Athletes. Journal of Digital Convergence, 17(11), 569-576.

Galily, Y., Samuel, R. D., & Edson Filho, G. T. (2021). The Psychology of Sport, Performance and Ethics. Frontiers in Psychology, 12. (Iran) with their sports achievement. International Journal of Sport Studies. 2(8), 385-392.

Kowalska, J. E. (2022). Zasada fair play jako wsparcie działań profilaktycznych wzmacniających młodzież w kryzysie wartości. Kultura-Społeczeństwo-Edukacja, (1), 39-50.

Ludwiczak, M., & Bronikowska, M. (2022). Fair play in a context of physical education and sports behaviours. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4), 2452.

Matić, R., Dremel, A., & Matić, M. (2012). Fair play in sports and the influence on social values: on intensity, universality, and possible mutuality of the relationship. In Nepoznat skup (pp. 26-29).

Pezdek, K. (2025). Fair play principle in esports. Sport, Ethics and Philosophy, 19(1), 65-78.

Popescu, V., & Masari, G. A. (2011). Comparative analysis of athletes’ fair play attitude according to specific variables conditioned by sports training and competition. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 12, 24-29.

Ropa, A., Malahova, L., & Jakovļeva, M. (2024). Animal Ethics or Sport Ethics? A Historical Approach to Professional Ethics in Equestrian Sports.

Santos, A. R. R. (2005). Espírito esportivo–fair play e a prática de esportes. Revista Mackenzie de Educação Física e Esporte, 4(4).

Thornton, P., Champion, W. T., Ruddell, L., & Ruddell, L. (2011). Sports ethics for sports management professionals. Jones & Bartlett Publisher.

 

---

[1] . Galily et al

[2] . Kowalska

[3] . Santos

[4] . Matić et al

[5]  Choi & Lee

[6] . Thornton et al

[7] . Barbero-Inchaurbe

[8] . Pezdek

[9] . Ropa et al

[10] . Ludwiczak & Bronikowska

[11]  Popescu & Masari

[12]  Instrument development exploratory design

[13] .Kaiser-Meyer-Olkin                

[14] .Bartlett's