واکاوی مبانی فقهی جرم انگاری نگهداری تجهیزات دریافت از ماهواره
محورهای موضوعی : فقه
وحید زارعی شریف
1
(استادیار گروه حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران)
کلید واژه: فقه امامیه, نگهداری تجهیزات دریافت از ماهواره, فناوری ماهواره‌ای, حقوق کیفری ماهواره, مبانی جرم انگاری,
چکیده مقاله :
جرم انگاری نگهداری تجهیزات دریافت از ماهواره، چالش فقهی در سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران است. کاربردهای متنوع ماهواره در ارتباطات و علوم، این پرسش مهم را مطرح می‌کند که آیا این جرم انگاری، توجیه فقهی دارد؟ ادله فقهی موافق و مخالف با این جرم انگاری موردبررسی و مداقه قرار گرفت. نتیجه اینکه نگهداری تجهیزات دریافت از ماهواره، اصولاً حرام نیست بلکه بعضاً واجب است. لذا جرم انگاری آن به‌طور عام، حرام کردن حلال خدا، صد عن سبیل الله، نقض قاعده احترام مال مردم، تعدی به حدود آزادی شهروندی و حرام است؛ اما استفاده از برنامه‌های مبتذل یا مستهجن یا کفرآمیز و به‌طورکلی، استفاده غیر مشروع از فناوری‌های ماهواره‌ای از طریق دیدن، شنیدن، خواندن و غیره، چنانچه موجب ضرر یا مزاحمت غیر مشروع شخص دیگری نشود، حرام است، ولی جرم نیست؛ و چنانچه موجب ضرر یا مزاحمت غیر مشروع دیگری باشد، هم حرام و هم جرم است؛ و در غیر این موارد نه حرام است و نه جرم. چنانچه آثار رفتار غیر مشروع شخص در حریم خودش محدود شود، حریم خصوصی وی، مصون از جرم انگاری است.
The criminalization of holding the sattelite equipments is a jurisprudental challenge in the criminal policy of Islamic Republic of Iran. Various satellite applications in communications and science raise the important question whether this criminalization has a jurisprudential justification? The two categories of legal jurisprudence agreement and opposition was investigated and verified. The result was that holding the satellite equipments is not religiously prohibited, but sometimes needed. Therefore, its criminalization in general, is forbidding the Solomon of God, closing down the path of God, violating the principle of respect for people’s property and the limits of citizenship freedom, and as a result, it is forbidden. But the use of vulgar, obscence or blasphemous, and in general, illegal use of satellite technologies by seeing, hearing, reading, etc., if not causes illegimate harm or harass to another, is religiously prohibited, but not a crime, and if it causes illegimate harm or harass to another, it is both prohibited and crime, and in other cases, it is neither unlawful nor a crime. If the effects of illegal behavior is limited in the privacy of the offender, privacy is immune of criminalization.
1-قرآن کریم.
2-آخوند خراسانی، محمدکاظم (1424). کفایه الاصول. قم: موسسه نشر اسلامی.
3-ابن ابی الحدید معتزلی، عبدالحمید بن محمد مدائنی (1404). شرح نهج‌البلاغه. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
4-ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: موسسه نشر اسلامی.
5-ابن‌بابویه قمی، محمد بن علی: شیخ صدوق (1403). الخصال. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
6---------------------------- (1391). علل الشرائع. قم: نشر مومنین-اندیشه هادی.
7- --------------------------- (1388). صفات الشیعه. تهران: انتشارات علمی.
8- --------------------------- (1378). عیون اخبار الرضا علیه‌السلام. تهران: نشر جهان.
9- --------------------------- (1361). معانی الاخبار. قم: موسسه نشر اسلامی.
10- --------------------------- (1413). من لایحضره الفقیه. قم: موسسه نشر اسلامی.
11- ابن شعبه حرانی، حسین بن علی (1363). تحف العقول عن آل الرسول علیهم‌السلام. قم: موسسه نشر اسلامی.
12- ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین (1417). معالم الدین و ملاذ المجتهدین. قم: موسسه نشر اسلامی.
13- بیهقی، احمد بن حسین (2003). السنن الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیه.
14- تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366). غررالحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
15- تمیمی مغربی، نعمان بن محمد: قاضی نعمان (1385). دعائم الاسلام. قاهره: دار المعارف.
16- بخاری، محمد بن اسماعیل (1981). صحیح البخاری. بیروت: دار الفکر.
17- جوادی آملی، عبدالله (1378). تسنیم: تفسیر قرآن کریم. جلد 1-2. قم: نشر اسراء.
18- ------------ (1392). مفاتیح الحیاه. قم: نشر اسراء.
19- حر عاملی، محمد بن حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: موسسه آل البیت علیهم‌السلام.
20- راوندی، قطب‌الدین سعید بن عبدالله (1407). الدعوات سلوه الحزین. قم: موسسه امام مهدی ارواحنا فداه.
21- سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمان بن ابی بکر (1981). الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر. بیروت: دار الفکر.
22- شریف رضی، محمد بن حسین بن موسی (1414). نهج‌البلاغه. قم: دار الهجره.
23- شعیری، محمد بن محمد بن حیدر (1363). جامع الاخبار. قم: نشر شریف رضی.
24- طبرسی، احمد بن علی بن ابی‌طالب (1403). الاحتجاج علی اهل اللجاج. مشهد: نشر مرتضی.
25- طبرسی، حسن بن فضل بن حسن (1412). مکارم الاخلاق. قم: نشر شریف رضی.
26- طبرسی، علی بن حسن بن فضل (1385). مشکاه الانوار فی غرر الاخبار. نجف: کتابخانه حیدریه.
27- طبرسی، میرزا حسین: محدث نوری (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: موسسه آل البیت علیهم‌السلام.
28- طوسی، محمد بن حسن: شیخ الطائفه (1414). الأمالی. قم: دار الثقافه.
29- ----------------------- (1365). تهذیب الاحکام. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
30- ----------------------- (1411). الغیبه للحجه. قم: دار المعارف الاسلامیه.
31- عاملی، زین‌الدین بن علی: شهید ثانی (1409). منیه المرید فی ادب المفید والمستفید. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
32- عراقی، ضیاءالدین (1991). منهاج الاصول. جلد 1، بیروت: دار البلاغه.
33- کلینی، محمد بن یعقوب رازی: ثقه‌الاسلام (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
34- محقق داماد، مصطفی (1390). قواعد فقه بخش مدنی مالکیت مسئولیت. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
35- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1404). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام. بیروت: موسسه الوفاء.
36- مفید، محمد بن محمد بن نعمان العکبری (1413). الأمالی. قم: کنگره شیخ مفید.
37- موسوی خمینی، روح‌الله (1379). تحریر الوسیله. قم: دار العلم.
38- -------------- (1367). تهذیب الاصول. جلد 1. قم: دار الفکر.
39- نیشابوری، ابن الفتال محمد بن الحسن (1375). روضه الواعظین و بصیره المتعلمین. قم: نشر شریف رضی.
_||_1- Quran.
2- Akhund Khorasani, Mohammad Kazem, 1424 A.H, Kafaya-al-osoul, Islamic publication institute, Qom, Eighth Edition.
3- Ibn-abi al-hadid al-motazali, Abd al-hamid ibn-al-mohammad Madaeni, 1404 A.H, Sharh-e-nahj al-balaqha, Searched by Mohammad Abol-fazl Ebrahim, Ayat Allah Marashi Najafi Library, Qom.
4- Ibn al-edris helli, Mohammad ibn al-mansour, 1410 A.H, Al-saraer al-havi le-tahrir al-fatavi (va al-mostasrafat), Islamic publication institute, Qom, Second Edition.
5- Ibn al-babaveih, Mohammad ibn Ali (sheikh-e-sadouqh), 1403 A.H, Al-khesal, Corrected by Ali Akbar Qhaffari, Jamea Modarresin Publication, Qom, Second Edition.
6- -------------------------------------------------------------------------, No date, Elal al-sharaye, Maktaba al-davari, Qom.
7- ------------------------------------------------------------------------, No date, Safat al-shia, Elmi Publication, Tehran, First Edition.
8- -----------------------------------------------------------------------, 1378 A.H, Oyoun akhbar al-reza, Corrected by Seyyed Mahdi Hoseini Lajavardi, Jahan Pablication, Tehran.
9- ------------------------------------------------------------------------, 1361 A.H, Maani al-akhbar, Searched by Ali Akbar Qhaffari, Islamic publication institute, Qom.
10- ----------------------------------------------------------------------, 1413 A.H, Man la-yahzor al-faqhih, Corrected by Ali Akbar Qhaffari, Islamic publication institute, Qom, Third Edition.
11- Ibn shoebe harrani, Hasan ibn Ali, 1363 Solar, Tohf al-oqhoul an al-e al-rasoul, Corrected by Ali Akbar Qhaffari, Islamic publication institute, Qom, Second Edition.
12- Ibn shahid sani, Hasan ibn Zein al-din, 1417 A.H, Maalem al-din va malaz al-mojtahedin, Islamic publication institute, Qom, Twelfth Edition.
13- Beyhaqhi, Ahmad ibn Hosein, Al-sonan al-kobra, No date, Beirut, Dar al-fekr, Eighth Edition.
14- Tamimi Amadi, Abd al-vahed ibn Mohammad, 1366 Solar, Qhorar al-hekam va dorar al-kelam, Searched by Mostafa Derayati, Qom, First Edition.
15- Tamimi Maqhrebi, Noeman ibn Mohammad (qhazi Noeman), 1385 A.H, Daaem al-Islam, Dar al-maaref, Cairo, Second Edition.
16- Bokhari, Mohammad ibn Esmael, 1981 A.D, Sahih al-bokhari, Dar al-fekr, Beirut.
17- Javadi Amoli, Abd allah, 1378 Solar, Tasnim (Tafsir-e Qoran), Vol 1-2, Asra Publication Center, Qom.
18- -------------------------------, 1382 Solar, Tasnim (Tafsir-e Qoran), Vol 5, Asra Publication Center, Qom.
19- -------------------------------, 1392 Solar, Mafatih al-hayat, Searched by Mohammad Hosein Fallah zadeh&Yad Allah Moqhaddasi&Seyyed Kamal Al-din Moqhaddasi&Mahmoud Latifi&Jafar Aryaei, Asra Publication Center, Qom, One hundred and eleven Edition.
20- Hor Ameli, Mohammad ibn Hasan, 1409 A.H, Tafsil vasael ela-tahsil masael al-sharia, Al al-beyt Inatitute, Qom, First Edition.
21- Ravandi, qhotb al-din saeid ibn abd Allah, 1407 A.H, Al-daavat (Salva al-hazin), Searched by Seyyed Mohammad Baqher Movahhed Abtahi, Imam Mahdi Institute, Qom, First Edition.
22- Saiouti, Jalal al-din Abd al-rahman ibn Abi-bakr, 1981 A.D, Al-jamea al-saqhir fi-ahadis al-bashir al-nazir, Dar al-fekr, Beirut, First Edition.
23- Sharif Razi, Mohammad ibn Hasan ibn Mousa, No date, Nahj al-balaqha, Corrected by Sobhi Saleh, Dar al-hejra, Qom.
24- Shoeyri, Mohammad ibn Mohammad ibn Heydar, 1363 Solar, Jamea al-akhbar, Sharif Razi, Qom, Second Edition.
25- Tabarasi, Ahmad ibn Ali ibn Abi-taleb, 1403 A.H, Al-ehtejaj ala-ahl al-lejaj, Searched by Seyyed Mohammad Baqher Mousavi Khorsan, Morteza Pablication, Mashad, First Edition.
26- Tabarasi, Hasan ibn Fazl ibn Hasan, 1412 A.H, Makarem al-akhlaqh, Sharif Razi Publication, Qom, Fourth Edition.
27- Tabarasi, Ali ibn Hasan ibn Fazl, 1385 A.H, Meshkat al-anvar fi-qhorar al-akhbar, Heydaria Library, Najaf, Second Edition.
28- Tabarasi, Mirza Hosein (Mohaddes Nouri), 1408 A.H, Mostadrak al-vasael va mostanbet al-masael, Al al-beyt Inatitute, Qom, First Edition.
29- Tousi, Mohammad ibn Hasan (Sheikh al-taefe), 1414 A.H, Al-amali, Dar al-seqhafa, Qom, First Edition.
30- --------------------------------------------------------------, 1365 Solar, Tahzib al-ahkam, Searched by Seyyed Hasan Mousavi Khorsan, Dar al-kotob al-islamia, Tehran, Fourth Edition.
31- ---------------------------------------------------------------, 1411 A.H, Al-qhiba lel-hojjah, Searched and Corrected by Ebad Allah Tehrani&Ali Ahmad Naseh, Dar al-maaref al-islamia, Qom, First Edition.
32- Ameli, Zein al-din ibn Ali (Shahid Sani), 1409 A.H, Monya al-morid fi-adab al-mofid va al-mostafid, Searched by Reza Mokhtari, Qom, First Edition.
33- Araqhi, zia al-din, 1991 A.D, Menhaj al-osoul, Vol 1, Dar al-balaqha, Beirut.
34- Feyz Kashani, Mohammad Mohsen, No date, Mafatih al-sharaye, Searched by Seyyed Mahdi Rajaei, Ayat Allah Marashi Najafi Library, Qom, First Edition.
35- Koleyni, Mohammad ibn Yaqhoub Razi (seqha al-islam), 1365 Solar, Al-kafi, Dar al-kotob al-islamia, Tehran, Fourth Edition.
36- Mohaqheqh Damad, Mostafa, 1390 Solar, Qhavaed-e-feqh, Islamic Sciences Publication Center, Tehran, Twenty ninth Edition.
37- Majlesi, Mohammad Baqher ibn Mohammad Taqhi, 1404 A.H, Behar al-anvar al-jamea le-dorar akhbar al-aemmah al-athar, Al-vafa Institute, Beirout.
38- Mofid, Mohammad ibn Mohammad ibn Noeman al-akbari, 1313 A.H, Al-amali, Sheykh Mofid Congress, Qom, Second Edition.
39- Mousavi Khomeini, Rouh Allah, No date, Tahrir al-vasila, Dar al-elm, Qom, First Edition.
40- -----------------------------------------, 1367 A.H, Tahzib al-osoul, Vol 1, Searched by Seykh Jafar Sobhani, Dar al-fekr, Qom.
41- Neyshabouri, Ibn al-fattal Mohammad ibn Hasan, No date, Rowze al-vaezin va basira al-motaallemin, Searched by Seyyed Mohammad Mahdi Khorsan, Sharif Razi Pablication, Qom.