تحمل به خشکی ارقام زراعی نخود ( .Cicer arietinum L)در مرحله گیاهچه و بلوغ

محورهای موضوعی : زراعت و اصلاح نباتات

عزت کرمی ¹ , امید کرمی ²

1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد، سننندج، ایران
2 - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران

تاریخ دریافت : 1399/07/28 تاریخ پذیرش : 1400/09/01 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: تنش خشکی, پتانسیل اسمزی, اتیلن گلیکول, پلی&lrm,

چکیده مقاله :

تنش خشکی از مهمترین عوامل محدودکننده در گسترش و زادآوری گیاهان در نظام‌های کشاورزی و محیط طبیعی می‎باشد، که بهترین راهکار مقابله‎ با آن معرفی ارقام مقاوم و سازگار با تنش می‌باشد. بدین ‎منظور با انجام آزمایشی در سال زراعی 94-93، عکس‎العمل ۵ رقم نخود زراعی شامل ۳ رقم کابلی (آرمان، آزاد و ILC482) و۲ رقم دسی(پیروز و کاکا) به مقاومت به تنش خشکی تحت 5 سطح پتانسیل آب (0 ، 3- ، 6- ، 9- و 12- بار)، با استفاده از پلی‎اتیلن گلیکول 6000 تحت شرایط آزمایشگاهی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. ارقام در شرایط مزرعه، در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با 4 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کردستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج به‎دست آمده نشان داد بین ویژگی‎های اندازه‎گیری شده تحت شرایط آزمایشگاه و مزرعه، روابط معنی‎داری وجود دارد. در میان ارقام مورد بررسی فقط ارقام دسی (پیروز و کاکا) در پتانسیل‎های ( 9-) و (12-) بار جوانه‎زنی مناسبی را نشان دادند. بنابراین از لحاظ تحمل تنش خشکی در مرحله جوانه‌زنی و گیاهچه بر ارقام کابلی برتری معنی‎داری داشتند. در کاهش پتانسیل از صفر به (6-) بار، بیشترین اختلاف در کلیه صفات دیده شد. بیشترین تعداد روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و تعداد دانه در بوته، متعلق به رقم کاکا و بالاترین مقدار عملکرد دانه مربوط به رقم آرمان بود. تجزیه کلاستر با داده‌های آزمایشگاهی و مزرعه‌ای، قرابت ارقام کابلی (خصوصا نزدیکی ارقام آزاد و ILC482) و فاصله ژنتیکی آنها با ارقام دسی را نمایان ساخت.

چکیده انگلیسی:

Drought stress is one of the most important limiting factors in the expansion and regeneration of plants in the agricultural systems and natural environment, which the best way to deal with it is to introduce cultivars resistant to stress. For this purpose, by experimenting in the 2015 -2016 cropping year, the response of 5 cultivars of chickpea including 3 Kabuli cultivars (Arman, Azad and ILC482) and 2 Desi cultivars (Pirooz and Kaka) to drought stress resistance under 5 levels of water potential (0, -3, -6, -9 and -12 times), using 6000 polyethylene glycol in the laboratory in a factorial design in a completely randomized design with 3 replications. Cultivars were evaluated in field conditions in the form of a randomized complete block design with 4 replications at the research site of the Kurdistan Agricultural Research Center. The results showed that there are significant relationships between the characteristics measured in laboratory and field conditions. Among the studied cultivars, only Desi cultivars showed good germination potentials in (-9) and (-12) times. Therefore, in terms of drought stress tolerance at the germination stage, they had a significant advantage over Kabuli cultivars. In reducing the potential from zero to (-6) times, the greatest difference was seen in all traits. The highest number of days to flowering, day to maturity and the number of seeds per plant belonged to Kaka cultivar and the highest grain yield belonged to Arman cultivar. Cluster analysis revealed the similarity of Kabuli cultivars and their genetic distance from Desi cultivars.