بررسی تحمل به شوری در کلزای بهاره با روش تلاقی لاین × تستر

محورهای موضوعی : زراعت و اصلاح نباتات

اکبر صابری ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، ایران)
سیدذبیج الله راوری ² (استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران، کرمان)
احمد مهربان ³ (3- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان،گروه زراعت، زاهدان، ایران.)
حمید رضا گنجعلی ⁴ (استادیار گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، ایران)
حسن امیری اوغان ⁵ (موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج.ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/10/26 تاریخ پذیرش : 1400/09/01 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: دورگ, ترکیب پذیری خصوصی, ترکیب پذیری عمومی, غالبیت ناقص, فوق غالبیت,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تحمل به شوری واریته‌های بهاره کلزا، تعداد 15 دورگ حاصل از تلاقی 5 لاین و 3 تستر به همراه والدین‌شان (جمعا 23 ژنوتیپ) در دو شرایط آبیاری معمولی و شوری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 99-1398 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان مورد بررسی قرار گرفتند. معنی‌دار بودن اثر تیمار بر روی تمامی صفات مورد مطالعه (جمعا هشت صفت) در دو شرایط آبیاری حاکی از وجود تنوع ژنتیکی کافی بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی بود که تجزیه لاین × تستر را موجه ساخت. تجزیه دورگ‌ها به اجزاء خود بر مبنای تجزیه لاین × تستر نشان داد که اثرات لاین‌ها، تسترها، و نیز اثر لاین × تستر از نظر صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود و لاین‌ها در ترکیب با تسترهای مختلف واکنش‌های متفاوتی داشتند. برآوردهای بیشتر از یک برای نسبت میانگین مربعات ترکیب‌پذیری عمومی به میانگین مربعات ترکیب‌پذیری خصوصی نشان داد که عمل افزایشی ژن‌ها نقش بیشتری در کنترل ژنتیکی آن‌ها دارد. مقادیر بالا و دامنه کم تغییرات وراثت‌پذیری عمومی نشان داد که واریانس ژنتیکی نسبت به واریانس محیطی بیشتر است. پایین‌ترین مقدار وراثت‌پذیری خصوصی مربوط به وزن هزار دانه (74/%58) و بیش‌ترین مقدار آن (89/%89) مربوط به عملکرد دانه در شرایط آبیاری معمولی بود. تلاقی‌هایSPN179 × Dalgon و RGS003 × SPN179 به ترتیب در شرایط آبیاری معمولی و تنش شوری با بالاترین مقادیر ترکیب‌پذیری خصوصی از نظر صفت عملکرد دانه بهترین دورگ‌ها بوده و قابل توصیه می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the salinity tolerance of spring rapeseed varieties, 15 hybrids obtained from the intersection of 5 lines and 3 testers with their parents (total of 23 genotypes) in two conditions of normal and salinity irrigation in two randomized complete block designs with 3 replications were studied in 2009-2010 at Kerman Agricultural and natural Resources Research Center. Significance of the effect of treatment on all studied traits (a total of eight traits) under two irrigation conditions showed that there was sufficient genetic diversity between crosses, which justified line × tester analysis. Decomposition of hybrids into their components based on line-tester analysis showed that the effects of lines, testers, and the effect of line-tester in terms of the studied traits were significant, and the lines had different reactions in combination with different testers. Estimates of more than one for the ratio of the mean squares of general combining ability to squares of specific combining ability showed that the additive action of genes has greater role in their genetic control. High values and low amplitude changes of broad sense heritability showed that genetic variance was greater than environmental variance. The lowest amount of specific heritability for the trait of 1000-kernel weight (58.74%), and the highest amount was related to grain yield (89.89%) under normal irrigation conditions. Crosses SPN179 × Dalgon and RGS003 × SPN179 are the best hybrids in terms of grain yield under normal and salinity conditions, respectively, with the highest values of specific combining and are recommended