نقش مالی و اقتصادی ذمیان ایرانی در مدیریت مخارج درعصرعباسیان (132- 320هجری)

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

فریده وفائی ¹ , رمضان رضایی ² , عباس احمدوند ³

1 - دانشجوی دکتری رشته تاریخ اسلام، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/05/27 تاریخ پذیرش : 1401/10/05 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: ایرانی, اهل ذمه, مالی و اقتصادی, مدیریت مخارج, عصرعباسی,

چکیده مقاله :

راهیابی ذمیان ایرانی با عناوینی چون کتابت، طبابت، مشاوره و... به دربار خلفای عباسی، زمینه ساز ورودشان به عرصه اقتصاد ومسائل مالی نزدعباسیان بود. بررسی نقش اقتصادی ومالی اهل ذمه درمدیریت هزینه هاونفوذشان دردربارخلفای عباسی ازمباحثی است که کمتر بدان پرداخته شده و موضوع مقاله حاضر است.اگرچه سرزمینهای مفتوحه به سرعت دراختیاراعراب مسلمان قرارگرفت،اماکمی تجربه؛ آنان را وادار به بهره مندی ازتوان اقتصادی ومالی اهل ذمه درمدیریت هزینه هاگردانید. لذا بررسی این موضوع اززاویه مدیریت هزینه های مالی واقتصادی برخی ازذمیان باتوجه به پاره ای ازمقررات ، تبعیض ها وسخت گیری هایی که عباسیان علاوه بردریافت جزیه به ذمیان تحمیل می کردند ازموضوعاتی است که پیش روی پژوهشگر قرارمی گیرد.این مقاله می کوشد براساس نگاهی کارکردی به توضیح وتبیین نقش اقتصادی ومالی ذمیان در دربارخلفای عباسی بپردازد و نشان دهد ذمیان چگونه بر برنامه های اقتصادی و مالی عباسیان تاثیرمی گذاشتند، ونیزنشان دهد به رغم نفوذی که ذمیان دردربارداشتند، چگونه خلفای عباسی بااستفاده حداکثری از ثروت واموال ایرانیان به ویژه ذمیان ازطریق مصادره اموال در جهت ثبات وتداوم حکومت خویش بهره برداری می کردند.

چکیده انگلیسی:

The introduction of the Dhimmis to the court of the Abbasid caliphs with titles such as writing, medicine, counseling, etc., paved the way for their entry into the field of economics and financial issues with the Abbasids. The study of the economic and financial role of the Dhimmis and their influence on the Abbasid caliphs is one of the topics that, has been less discussed in the events of the Abbasid era, which is the subject of this article.Although the conquered lands were quickly dominated by Muslim Arabs, lack of experience forced them to take advantage of the economic and financial policies of the Dhimmis in managing the expenses. Therefore, analyzing the management of financial and economic expenses of some Dhimmis, considering the strictness which was imposed by the Abbasids on Dhimmis in addition to receiving the jizyah, is one of the issues that the researcher faces. This article tries to thoroughly explain the economic and financial role of the Dhimmis in the court of the Abbasid caliphs and show how Dhimmis influenced on the economic and financial plans in the Abbasid era, and also show, although Dhimmis had influence in Abbasid court, Abbasid caliphs exploited the wealth and property of the Iranians, by confiscating their property for the stability and continuity of their sovereignty.