بررسی عشق و عرفان در یک دهه مقالات سعدی پژوهی

محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی

فاطمه مرتضوی ¹ , اصغر دادبه ² , بهرام پروین گنابادی ³

1 - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد شمال تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - مدیر گروه ادبیات فارسی دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه ربان و ادبیات فارسی، واحد شمال تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/05/16 تاریخ پذیرش : 1401/06/19 تاریخ انتشار : 1401/11/01

کلید واژه: عشق و عرفان, سعدی پژوهان, عاشقانه‌های سعدی, خواننده مدار, اختلاف دیدگاه,

چکیده مقاله :

سعدی‌شناسی حوزه‌ی پژوهشی گسترده‌ای است که به آثار و افکار سعدی در ساحت‌های مختلف می‌پردازد. عشق و عرفان یکی از برجسته‌ترین مفاهیم پژوهشی این حوزه است که با شورانگیزی و تأویل‌پذیری عاشقانه‌های سعدی ارتباط دارد مطالعه‌ی آثار تحلیلی و انتقادی در این زمینه، اختلاف نظر زیادی را نشان می‌دهد که قابل تأمل و بررسی است . در پژوهش حاضر تعداد 19 مقاله در یک دهه سعدی‌پژوهی بررسی و تحلیل می‌شوند تا ارزش و منطق دیدگاه‌های مختلف سنجیده و نیازهای پژوهشی تازه شناخته‌شود و به پرسش‌هایی چون اولویت با عشق مجازی است یا حقیقی و چیستی و چرایی اختلاف نظر پژوهندگان چنین پاسخ دهد که قائل شدن به هر یک از انواع عشق با دلایل و شواهد متقن، معتبر و پذیرفته‌ است و با تکیه بر روش تحلیلی خواننده‌مدار می‌توان خواننده و پژوهشگر را در برداشت‌های قاعده‌مند و مستدل آزاد دانست بنابراین رسیدن به یک اجماع کلی و نظر واحد در این زمینه درست و شایسته نمی‌نماید . این پژوهش با رویکردی کیفی و روش تحلیلی-توصیفی با مطالعه مقالات مورد نظر و منابع کتابخانه‌ای مرتبط این نتیجه را نشان می‌دهد که پژوهش‌های انجام شده با همه اختلاف دیدگاهها ارزشمند و معتبر و منابع مطالعاتی خوبی برای علاقه‌مندان هستند .

چکیده انگلیسی:

Saadiology is a broad field that examines Saadi's aphorisms, texts, and ideas in different spheres. As Saadi's sensationalism and elaboration are prominently based on love and mysticism, these concepts are essential to the narrative. The critical and analytical works in this area differ markedly and convincingly. The purpose of this study was to examine the validity of alternative perspectives in Saadiology in the context of recognizing the requirements of noble research from an overview of 19 articles published over the last decade. Furthermore, the present study aimed to explore reliable reasons for different attitudes and discover real and non-real love priorities. Additionally, it was conducted in objective and reader-response critisim as well as quantitative method. This research has been done by descriptive analitical method by studying articles and related library resources and the results show that although the relevant studies in Saadiology maintain inconsistent views, they remain a comprehensive resource for scholars.

منابع و مأخذ:

منابع :

براون، ادوارد،1339، تاریخ ادبیات از سعدی تا جامی، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، چاپخانه دانشگاه.

پورنامداریان، تقی، 1396، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران، علمی و فرهنگی.

جمالزاده، محمدعلی، 1364، «واقع‌گرایی سعدی»،مجله‌ی  ایران‌نامه، شماره12، صص 669-649.

حاکمی، اسماعیل، 1364، «جلوه‌های عرفان در آثار منظوم سعدی»، گردآوری کمیسیون ملی یونسکو، ذکر جمیل سعدی، تهران ، وزارت ارشاداسلامی، صص 303-293.

حسنلی، کاووس، 1380، فرهنگ سعدی پژوهی، شیراز، مرکز سعدی‌شناسی و بنیاد فارس شناسی.

داوری، پریسا، 1388، «برخی اندیشه‌های واقع‌گرایانه سعدی در بوستان و گلستان»،مجله‌ی پژوهشنامه‌ی ادبیات تعلیمی، شماره3، صص 90-59.

دستغیب، عبدالعلی، 1391، مقالات دستعیب، تهران، خانه‌ی کتاب ایران.

دشتی، علی، 1354، در قلمرو سعدی، تهران، امیرکبیر.

زرین‌کوب، عبدالحسین، 1344، ارزش میراث صوفیه، تهران، آریا.

ــــــــــــــــــــــ، 1379، جستجو در تصوف ایران، تهران، امیرکبیر.

ــــــــــــــــــــــ، 1379، حدیث خوش سعدی، تهران، نشر سخن.

شمیسا، سیروس، 1392،سبک شناسی شعر، تهران، میترا.

ـــــــــــــــ، 1386، نقد ادبی، تهران، میترا.

صفا، ذبیح‌الله، 1386، تاریخ ادبیات فارسی، جلد3، تهران، تابش.

عبادیان، محمود، 1384، تکوین غزل و نقش سعدی،تهران، اختران.

فروغی، محمدعلی، 1369، کلیات سعدی، تهران، امیرکبیر.

ماسه، هانری، 1369، تحقیق در باره سعدی، ترجمه، محمدحسین مهدوی و غلامحسین یوسفی، تهران، توس.

محلاتی شیرازی، صدرالدین، 1346، مکتب عرفان سعدی، شیراز، دانشگاه پهلوی شیراز.

نیازکار، فرح، 1390، شرح غزلیات سعدی، تهران، هرمس.

هخامنشی، کیخسرو، 2535شاهنشاهی، حکمت سعدی، تهران، امیرکبیر.

یونگ، کارل گوستاو، 1396، انسان و سمبولهایش، ترجمه دکتر محمود سلطانیه، تهران، مصدق.

• Brown, Edward. (1960) Literary history of Iran from Saa'di to Jami; translated by Ali Asghar Hekmat, Tehran, University Press.


• Davari, Parisa. (2018). "Some of Saadi's realistic thoughts in Bostan and Golestan", Journal of Educational Literature, No. 3, pp. 59-90.


• Dastgheib, Abdol Ali.( 2013). Dastgheib's articles, Tehran, Iran Bookstore.


• Dashti, Ali .(1975). Saadi Kingdom, Tehran. Amirkabir.


• Ebadian, Mahmoud. (2005). The sonnet evolution and the role of Saa'di, Tehran, Akhtran.


• Foroughi, Mohammad Ali.(1990). Saa'di's Work, Tehran, Amirkabir.


• Hakemi, Ismail, (1985), "impacts of mysticism in Saadi's poems", compiled by the UNESCO National Commission, mentioned by of Jamil Saa'di, Tehran, The Ministry of Culture and Islamic Guidance. pp. 293-303.


• Hakhamenshi, Kei Khosro,( 2535 of royal calendar), Saadi's wisdom, Tehran, Amirkabir.


• Hassanali, Kavos. (2000). Culture of Saadi Research, Shiraz, Saadi Studies Center and Persian Studies Foundation.


• Jamalzadeh, Mohammad Ali, (1985), "Saadi's realism", Irannameh magazine, no 12, pp. 669-649.


• Jung, Carl Gustav, (2016), Man and his Symbols, translated by Dr. Mahmoud Soltanieh, Tehran, Mosaddeq.


• Maseh, Henry. (1990). Research on Saa'di. Translated by Mohammad. Hassan Mahdavi Ardebili and Gholam Hossein Yousefi. Tehran: Toos. Mousavi,


• Mahalati Shirazi, Sadrouddin. (1968). The school of Saa'di's mysticism, Shiraz, Pahlavi University of Shiraz.


• Niazkar, Farah. (2011). Description of Saadi's lyric poems, Tehran. Hermes


• Pournamdarian, Taghi (1396). Mysteries and mysteries in Persian literature, Tehran: Scientific and cultural journal


• Shamisa, Siros. (2012 ).Stylistics of Persian prose. Tehran: Mitra.


• Shamisa, Siros. (2006). Literary criticism, Tehran, Mitra.


• Safa, Zabihullah, (2006), History of the development of Persian Literature, Volume 3, Tehran, Tabash.


• Zarinkoob, Abdol Hossein, (1966), The Value of Sofia's Heritage, Tehran, Aria.


• Zarinkoob, Abdol Hossein, (1999), Search in Iranian Sufism, Tehran, Amirkabir.


• Zarinkoob, Abdol Hossein, (1999), Saadi's melodic/joyous anecdote, Tehran, Sokhon Publishing House.