زندگی نجم الدین کبری در آینه تاریخ
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
شهروز گودرزی منفرد
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
مهدی محبتی
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
جلیل تجلیل
3
(استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
رقیه صدرایی
4
(استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحدعلوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: زندگی, عرفان, آثار تاریخی, نجم الدین کبری,
چکیده مقاله :
یکی از مشکلات اساسی بر سر راه محققان در بررسی زندگی بزرگان عدم نگارش دقیق وقایع و یا سفارشی و درباری بودن آثار تاریخی است. یکی از اندیشمندان بزرگ عرفان که دارای آثار بسیار موجز و عظیمی در تاریخ عرفان است و بیشتر به واسطه شاگردان تاثیر گذار در عرفان که به وی منتسب هستند شناخته شده است احمد بن عمر بن محمد ملقب به نجم الدین کبری پیر ولی تراش با وجود عظمت اندیشه و مقام زندگی شیخ در کتب تاریخ ادبیات هنوز در هاله‌ای از ابهام است. و آثار تاریخی که از وی نام برده اند اندک و مطالب آنها گاه متضاد است و خالی از اشکال نیست. لذا در این تحقیق که به روش توصیفی-تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای و اسنادی انجام شده سعی شده زوایایی از زندگی شیخ که بسیار شهرت دارد و شهرت آن مانع از جستار دقیق دربارۀ آن شده باز نموده شود و مطالبی که در کتب تاریخی و تذکره ها دیده می شود بسیار پراکنده است و جامعیت مقاله حاضر را ندارد. نتایج این مقاله دارای مطالبی است که در هیچ کتاب تاریخ ادبیاتی تاکنون ذکر نشده است.
One of the main problems for researchers in studying the lives of elders is the lack of accurate writing of events or the custom and courtesy of historical monuments. He is one of the great thinkers of mysticism who has very brief and great works in the history of mysticism and is mostly known by the influential students in mysticism who are attributed to him. And the status of the sheikh in the history of literature is still in a state of ambiguity. And the historical monuments that have been named after him are few and their contents are sometimes contradictory and are not free from problems. Therefore, in this research, which has been done in a descriptive-analytical method based on library and documentary sources, an attempt has been made to open aspects of the life of the sheikh who is very famous and whose fame has prevented accurate research about him and the contents of historical books and memoirs. Is seen to be very scattered and does not have the comprehensiveness of the present article. The results of this article contain material that has not been mentioned in any literary history book.
منابع
آیتی، عبدالمحمد. (۱۳۸۳). تحریر تاریخ وصاف. ترجمه‌ی عبدالمحمد آیتی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى.
ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد. (۱۴۰۸). تاریخ إبن خلدون. سهیل زکار، عبد الرحمن بن محمد ابن خلدون، و خلیل شحاده. بیروت: دار الفکر.
بحرانی، هاشم بن سلیمان. (۱۴۲۲). غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص و العام. علی عاشور. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
بدخشی، نور الدین جعفر. (۱۳۷۴). خلاصة المناقب (در مناقب میر سید علی همدانی). اشرف ظفر. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
بناکتی، داود بن محمد. (۲۰۰۷الف). روضة أولی الألباب فی معرفة التواریخ و الأنساب المشهور بتاریخ البناکتی. مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث و داود بن محمد بناکتی. قاهره: المرکز القومی للترجمة.
بناکتی، داود بن محمد. (۲۰۰۷ب). روضة أولی الألباب فی معرفة التواریخ و الأنساب المشهور بتاریخ البناکتی. مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث و داود بن محمد بناکتی. قاهره: المرکز القومی للترجمة.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (۱۳۸۲). نظام التواریخ. هاشم محدث. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
جامی، عبد الرحمن بن احمد. (بی‌تا). نفحات الأنس. مولوی غلام عیسی، ولیام ناسولیس، و عبد الحمید مولوی. کلکته: مطبعة لیسی.
جنید شیرازی، جنید بن محمود؛ اقبال آشتیانی، عباس؛ و جنید شیرازی، جنید بن محمود. (۱۳۲۸). شد الإزار فی حط الأوزار عن زوار المزار. تحقیق محمد قزوینی. تهران: چاپخانه مجلس.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله. (۱۳۸۰). زبدة التواریخ. کمال حاج سید جوادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
حمد الله مستوفی، حمد الله بن ابی بکر. (۱۳۶۴). تاریخ گزیده. عبد الحسین نوایی. تهران: امیر کبیر.
حیدر میرزا دوغلات، محمد. (۱۳۸۳). تاریخ رشیدی. عباسقلی غفاری‌فرد. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
خواند میر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین. (۱۳۸۰). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر. محمد دبیر سیاقی و جلال الدین همایی. تهران: خیام.
ذهبی، محمد بن احمد. (۱۴۰۹). تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام. عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دار الکتاب العربی.
ریاض، محمد. (۱۳۷۰). احوال و آثار میر سید علی همدانی [با شش رساله از وی]. مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
زرکلی، خیر الدین. (۱۹۸۹). الأعلام. بیروت: دار العلم للملایین.
شیروانی، زین العابدین بن اسکندر؛ و شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر. (۱۳۱۵). بستان السیاحه. تهران: احمدی (چاپخانه).
ف‍خ‍رال‍دی‍ن ص‍ف‍ی، علی بن حسین. (۱۳۵۶). رشحات عین الحیات. علی بن حسین ف‍خ‍رال‍دی‍ن ص‍ف‍ی، تصحیح علی اصغر معینیان. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
کنتوری، حامدحسین‌بن محمدقلی؛ دهلوی، عبدالعزیزبن احمد؛ و مولانا بروجردی، غلامرضا. (۱۴۱۶). عبقات الانوار فی اثبات امامه الائمه الاطهار. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی. قم: الجماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، موسسه النشر الاسلامی.
کنتوری، میر حامد حسین. (۱۴۰۴). عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار. غلامرضا مولانا بروجردی. قم: غلامرضا مولانا بروجردی.
کنتوری، میر حامد حسین. (۱۳۷۶). نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار للعلم الحجة آیة الله السید حامد حسین اللکهنوی. علی حسینی میلانی و علی حسینی میلانی. بی جا: السید علی الحسینی المیلانی.
گوپاموی، محمد قدرت‌الله؛ گوپاموی، محمد قدرت‌الله؛ و گوپاموی، محمد قدرت‌الله. (۱۳۸۷). تذکره نتائج الافکار. یوسف بیگ‌باباپور. قم: مجمع ذخائر اسلامی.
لاری، رضی‌الدین عبدالغفور؛ و مایل هروی، نجیب. (۱۴۳۷). الاصول العشره. تهران: مولی.
محمدی، احمد. (۱۳۸۶). نجم کبری : پژوهشی در آثار و احوال شیخ نجم‌الدین‌کبری. تبریز: مهران.
محمدی وایقانی، کاظم. (۱۳۹۷). آشنایی با مکتب کبرویه. کرج: نجم کبری.
محمدی وایقانی، کاظم. (۱۳۹۴). علاءالدوله سمنانی، پیر عارفان. کرج: نجم کبری.
محمدی وایقانی، کاظم. (۱۳۸۰). نجم‌الدین کبری. تهران: طرح نو.
مصباح‌زاده، عباس (مترجم). (۱۳۸۰). قرآن کریم. تهران: بدرقه جاویدان.
مطربی سمرقندی، سلطان محمد. (۱۳۸۲). تذکرة الشعراء. علی رفیعی و اصغر جانفدا. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
نجم‌الدین کبری، احمد بن عمر؛ مایر، فریتس؛ و انصاری، قاسم. (۱۳۸۸). نسیم جمال و دیباچه جلال(فوائح الجمال و فواتح الجلال). تهران: طهوری.
نجم‌الدین کبری، احمدبن عمر؛ ساعدی خراسانی، محمدباقر؛ و حیدرخانی، حسین. (۱۳۶۸). فواتح الجمال و فواتح الجلال. تهران: مروی.
نجم‌الدین کبری، احمدبن عمر؛ و قاسمی، مسعود. (۱۳۹۰). آداب‌الصوفیه و السایرالحایر : دو رساله فارسی کهن در تصوف. تهران: طهوری.
نجم‌الدین کبری، احمدبن عمر؛ مالمیر، سکینه؛ و گودرزی منفرد، شهروز. (۱۳۹۷). ترجمه منهاج‌السالکین و معراج‌الطالبین. تهران: انتشارات شهروز.
نسفی، عزیزالدین بن محمد. (۱۳۸۶). مجموعه رسائل مشهور به کتاب الانسان الکامل. هانری کربن، ضیاءالدین دهشیری، و ماریژان موله. تهران: طهوری.
هدایت، رضا قلی بن محمد هادی. (۱۳۸۵). سفارت نامه خوارزم. رضا قلی بن محمد هادی هدایت. تهران: [بی نا].
هدایت، رضا قلی بن محمد هادی. (۱۳۷۳). فهرس التواریخ. عبد الحسین نوایی، رضا قلی بن محمد هادی هدایت، و هاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى.
هروی، محمد ش‍ع‍ی‍ب بن احمد. (۱۳۷۹). مرآت الاولیاء. غلام ناصر مروت و محمد ش‍ع‍ی‍ب بن احمد هروی. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله. (۱۳۸۰). معجم البلدان. ترجمه‌ی علی نقی منزوی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه).
یزدی، شرف الدین علی. (۱۳۸۷). ظفر نامه / یزدی. عبد الحسین نوایی و سعید میر محمد صادق. تهران: مجلس شورای اسلامی، کتابخانه موزه و مرکز اسناد.
_||_References
Aiti, Abdul Mohammad. (1383). Writing a descriptive history. Translated by Abdul Mohammad Aiti. Tehran: Research Institute of Humanities and Cultural Studies.
Ibn Khaldun, Abd al-Rahman bin Muhammad. (1408). History of Ibn Khaldun. Sohail Zakar, Abd al-Rahman ibn Muhammad ibn Khaldoun, and Khalil Shahadah. Beirut: Dar al-Fakr.
Bahrani, Hashim bin Suleiman. (1422). The purpose of al-Maram and the authority of al-Khasam in determining the imam in the special and general ways. Ali Ashour Beirut: Arab History Foundation.
Badakhshi, Nuruddin Jafar. (1374). Summary of Manaqib (in the Manaqib of Mir Seyyed Ali Hamdani). Ashraf Zafar Islamabad: Persian Research Center of Iran and Pakistan.
Banakti, Dawood bin Muhammad. (2007a). Al-Albab first course in the knowledge of al-Tawarikh and famous genealogy in al-Naqati history. Al-Al-Bayt Foundation, peace be upon him, Lahia al-Tarath and Dawood bin Muhammad Benakti. Cairo: Al-Maqruz al-Qawmi for translation.
Banakti, Dawood bin Muhammad. (2007b). Al-Albab first course in the knowledge of al-Tawarikh and famous genealogy in al-Naqati history. Al-Al-Bayt Foundation, peace be upon him, Lahia al-Tarath and Dawood bin Muhammad Benakti. Cairo: Al-Maqruz al-Qawmi for translation.
Beidawi, Abdullah bin Omar. (1382). Chronological system. Hashem Muhaddith Tehran: Dr. Mahmoud Afshar Endowment Foundation.
Jami, Abd al-Rahman bin Ahmad. (Beta). Nafahat Al-Anas Molavi Gholam Eisa, William Nasulis, and Abdulhamid Molavi. Calcutta: Lyceum Press.
Junaid Shirazi, Junaid bin Mahmoud; Iqbal Ashtiani, Abbas; and Junaid Shirazi, Junaid bin Mahmoud. (1328). Shed Al-Izar in Hat Al-Uzar from the visitors of Al-Mazar. Mohammad Qazvini's research. Tehran: Majlis Printing House.
Hafiz Abro, Abdullah bin Lotfollah. (1380). Zebda al-Tawarikh. Kamal Haj Seyed Javadi. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance, Printing and Publishing Organization.
Hamdullah Mostofi, Hamdullah bin Abi Bakr. (1364). selected date Abdul Hossein Navaei. Tehran: Amir Kabir.
Haider Mirza Doghlat, Mohammad. (1383). History of Rashidi. Abbasqoli Ghafarifard. Tehran: Written Heritage Research Center.
Khwand Mir, Ghiyath al-Din bin Hamam al-Din. (1380). The history of Habib al-Sir in the news of human beings. Mohammad Debir Siyaghi and Jalaluddin Homai. Tehran: Khayyam.
Dhahabi, Muhammad bin Ahmad. (1409). The history of Islam and the deaths of celebrities and celebrities. Omar Abdus Salam Tadmari. Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
Riaz, Mohammad. (1370). Status and works of Mir Seyyed Ali Hamdani [with six treatises by him]. Al-Al-Bayt Foundation Islamabad: Persian Research Center of Iran and Pakistan.
Zarkali, Khairuddin. (1989). Flags Beirut: Dar al-Alam for the millions.
Shirwani, Zain al-Abidin bin Iskandar; and Shirwani, Zain al-Abdin bin Iskandar. (1315). Bostan al-Sayah. Tehran: Ahmadi (printing house).
Fakhruddin Safi, Ali bin Hossein. (1356). Rashahat Ain Al-Hayat. Ali bin Hossein Fakhr al-Din Safi, edited by Ali Asghar Moinian. Tehran: Nouriani Charitable Foundation.
Kantouri, Hamed Hossein bin Mohammad Qoli; Dehlavi, Abdul Aziz bin Ahmad; and Maulana Borujerdi, Gholamreza. (1416). Ebakat al-Anwar in the proof of imam al-imama al-athar. The community of teachers of Qom seminary. Islamic Publications Office. Qom: Al-Jamaa al-Madrasin in Al-Hawza Al-Ulamiya, Baqom, Al-Nashar al-Islami Institute.
Kontori, Mir Hamed Hossein. (1404). The perfumes of the lights in the Imamate of the Imams of the Athar. Gholamreza Maulana Boroujerdi. Qom: Gholamreza Maulana Boroujerdi.
Kontori, Mir Hamed Hossein. (1376). Nafahat al-Azhar in the summary of Ebakat al-Anwar for the knowledge of Ayatollah al-Sayyid Hamid Hossein al-Lakhanui. Ali Hosseini Milani and Ali Hosseini Milani. Unplaced: Al-Sayed Ali Al-Husseini Al-Milani.
Gopamoi, Mohammad Qadratullah; Gopamoi, Mohammad Qadratullah; and Gopamoi, Mohammad Qadratullah. (1387). Notes on the results of thoughts. Yusuf Begbabapour. Qom: Islamic Reserves Assembly.
Lari, Raziuddin Abdul Ghafoor; And Miles Hervey, Najib. (1437). Al-Asul al-Ashrah Tehran: Molly.
Mohammadi, Ahmed. (1386). Najm Kobari: A research on the works and status of Sheikh Najm al-Din Kobari. Tabriz: Mehran.
Mohammadi Vaighani, Kazem. (1397). Acquaintance with the Kobrayeh school. Karaj: Najm Kabri.
Mohammadi Vaighani, Kazem. (1394). Alaa-doleh Semnani, Pir Arefan. Karaj: Cobra star.
Mohammadi Vaighani, Kazem. (1380). Najmuddin Kobri. Tehran: New design.
Mesbahzadeh, Abbas (translator). (1380). The Holy Quran. Tehran: Badragh Javidan.
Samarkandi singer, Sultan Mohammad. (1382). Notes of poets. Ali Rafiei and Asghar Janfeda. Tehran: Written Heritage Research Center.
Najmuddin Kobri, Ahmad Bin Omar; Meyer, Fritz; and Ansari, Qasim. (1388). Nasim Jamal and the preface of Jalal Tehran: Tahori.
Najmuddin Kobri, Ahmad bin Omar; Saedi Khorasani, Mohammad Bagher; and Heydarkhani, Hossein. (1368). Fatah al-Jamal and Fatah al-Jalal. Tehran: Marvi.
Najmuddin Kobri, Ahmad bin Omar; and Ghasemi, Massoud. (1390). Adab al-Sufiyyah and al-Sayr al-Hayir: two ancient Persian treatises on Sufism. Tehran: Tahori.
Najmuddin Kobri, Ahmad bin Omar; Malmir, Sakineh; and Gouderzi Monfared, Shahrouz. (1397). Translated by Minhaj al-Salkin and Mi'raj al-Talebin. Tehran: Shahroz Publications.
Nasfi, Azizuddin bin Muhammad. (1386). A collection of messages known as Kitab al-Insan al-Kamal. Henry Carbon, Ziauddin Deshiri, and Marijan Mole. Tehran: Tahori.
Hedayat, Reza Qoli bin Mohammad Hadi. (1385). Embassy letter of Khorezm. Reza Qoli bin Mohammad Hadi Hedayat. Tehran: [Bina].
Hedayat, Reza Qoli bin Mohammad Hadi. (1373). Index of history. Abdul Hossein Navaei, Reza Qoli bin Mohammad Hadi Hedayat, and Hashim Muhaddith. Tehran: Institute of Human Sciences and Culture Studies