سبک رابطه انسان و پدیده‌های هستی در مثنوی معنوی (نگاهی جامعه شناسانه به حکایت‌های مثنوی بر پایۀ نظریۀ زندگی روزمره)
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسیفرزانه افسردیر 1 , فرزانه یوسف قنبری 2 * , نصرالله امامی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول،ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول ، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول ، ایران
3 - استاد دانشگاه شهید چمران اهواز
کلید واژه: مولانا, انسان, ادبیات, جامعه, جامعه شناسی ادبیات, زندگی روزمره,
چکیده مقاله :
چکیده زمینه و هدف : از زمانی که نخستین جوامع انسانی شکل گرفت. رفتار انسان با دیگر افراد جامعه نیز اهمیت پیدا کرد، زیرا رفتار انسان به عنوان یک موجود اجتماعی در شکل گیری تعاملات او با افراد جامعه ارتباط مستقیم دارد. اندیشمندان و جامعه شناسان، در هر دوره‌ای با دقت و غور در چگونگی ارتباط انسان‌ها با هم، اصول جامعه شناسی را بیان کرده‌اند و بر اساس این اصول ارزش-ها و ضد ارزش‌های اجتماعی را تعیین نموده‌اند. روش‌ها: این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. یافته‌ها: مولانا جلال الدین محمد بلخی عارف اندیشمند و شاعر قرن هفتم نیز از این قاعده مستثنی نیست. او ریزترین کنش‌ها و برهم کنش‌های انسان‌ها را زیر نظر می‌گیرد و با بررسی تعاملات و واکنش‌های بشری، به بیان مشکلات رفتاری آن‌ها می‌پردازد و با انتقاد از کنش‌ها و برهم کنش‌های نادرست، راه درست تعامل با دیگران و شیوۀ مناسب زندگی اجتماعی و راه رسیدن به سعادت را به همگان ارائه می‌دهد. توجه مولانا به مناسبات اجتماعی در لایه‌های مختلف جامعه این انگیزه و این احساس نیاز را ایجاد می‌کند، تا مثنوی که حاصل سال‌ها تجربه، زندگی عارفانه و اجتماعی مولانا است از منظر جامعه شناسی تحلیل و بررسی شود. این شیوۀ بررسی، با مدد از جامعه شناسی ادبیات که دانشی نوپا و در عین حال پویا است، امکان پذیر می‌باشد.
Abstract Background and Purpose: Since the first human societies were formed, human behavior with other members of the society also became important because human behavior as a social being is directly related to the formation of his/her interactions with the members of the society. Thinkers and sociologists have expressed the principles of sociology in every period with care and consideration in how people communicate with each other and based on these principles they have determined social values and anti-values. Methods: This research was done with descriptive analytical method. Findings: Maulana Jalaluddin Muhammad Balkhi, a mystic, thinker and poet of the 7th century, is no exception to this rule. He observes the smallest actions and interactions of humans and by examining human interactions and reactions, he expresses their behavioral problems, and by criticizing wrong actions and interactions, he presents to everyone the right way to interact with others and the proper way of social life and the way to reach happiness.
فهرست منابع
1- ، استعلامی، محمد. (۱۳۹۹).مثنوی معنوی، نشر شرکت قلم، چاپ مهارت، چاپ یازدهم، جلدهای ۷-۱.
2- برگر، پیتر. و لاکمن، توماس.(۱۳۷۵) ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه: فریبرز مجیدی.انتشارات علمی و فرهنگی چاپ چهارم.
3- ترابی، علی اکبر. (۱۳۸۰). جامعه شناسی ادبیات. تهران: فروزش، چاپ پنجم.
4- خلجی، حمید. (۱۳۹۳). جامعه شناسی در مثنوی. دومین کنفرانس ملی جامعه شناسی و علوم اجتماعی.
5- دادمرزی، امیر، آقا بخشی، حبیب‌الله. (۱۳۹۶). جامعه شناسی مفاهیم اجتماعی در اندیشه¬های جلال الدین بلخی. نشریه پژوهش اجتماعی، صص۹۹-۷۹، ش۳۶.
6- دستاران، طهماسب. (۱۳۹۱). جامعه شناسی مولانا در مثنوی، (پایان نامه ارشد).
7- زارع، زهرا. (1394) اندیشه¬های جامعه شناسی. جلد، ۲-۱، نشر بامن وتوسعه پارس مبتکر گام اول
8- ستوده، هدایت الله. و شهبازی، مظفرالدین. (۱۳۸۸). جامعه‌شناسی در ادبیات. تهران: انتشارات ندای آریانا.
9- سلیم، غلامرضا. (۱۳۷۷). جامعه شناسی ادبیات، یا، اجتماعیات در ادب فارسی. تهران: نشرتوسن.
10- طهماسبی، فرهاد. (۱۳۸۸). بازتاب مسائل اجتماعی- فرهنگی در مثنوی مولانا. پژوهشنامه فرهنگ وادب، جلد۲، شماره ۹، صص۲۸۹- ۲۷۰.
11- فخرزارع، سید حسن. (1390). بررسی تطبیقی نظریه جامعه شناسی پدیدارشناسی. قبسات شماره ۶۴، صص۱۴۷-۱۷۳.
12- فروزانفر، بدیع الزمان. (۱۳۸۸). شرح مثنوی شریف. جلدهای۳-۱، تهران: انتشارات زوار، چاپ خاشع.
13- لاجوردی، هاله. (1380). زندگی قهرمانی و زندگی روزمره (مایک فرستون)، انتشارات ارغنون، ش 19، صص ۱۸۶-۱۵۹.
14- لاجوردی، هاله. (۱۳۸۴)، نظریه زندگی روزمره، نامه علوم اجتماعی، ش۲۶، صص۱۴۰-۱۲۳.
15- مجله الکتریکی ویستا. (27/3/1401). درآمدی بر جامعه شناسی زندگی روزمره.
16- مجله الکتریکی ویستا. (23/3/1401). درآمدی بر جامعه شناسی زندگی روزمره.
17- نوالی، محمد. (۱۳۶۹). زبان ادب فارسی، صص۹۶-۱۲۵
References
1)Estelami M. Masnavi Manavi(2019), published by Qalam, 11th ed, volume 1-7.
2)Berger P and Luckmann T. Translated by Majidi F. The social construction of reality: A treatise in the sociology of knowledge(1966), published by elmi va farhangi publications, 4th ed.
3)Torabi A. Sociology of literature(2001), published by Foruzesh, Tehran, 5th ed.
4)Khalaji H. Sociology in Masnavi Manavi٫ second national conference of sociology and social sciences, Tehran University.
5)Dadmarzi A and Bakshi H. Sociology of social concepts in the thoughts of Jalaluddino Balkhi(2018), Journal of social research pp.79-99 p.36.
6)Dastaran T. Sociology of Rumi in Masnavi(2013), (senior thesis)
7)Zare Z. Sociological thoughts(2014), Published by Ba man va tosee pars mobtaker game aval, volume 1-2
8)Sotoodeh H and Shahbazi M. Sociology in literature(2010), Tehran, Published by Nedaye ariana.
9)Salim G. Sociology of literature or sociology in persian literature(1999), Tehran, published by Toos publications.
10)Tahmasebi F. Reflection of socio-cultural issues in Maulana’s Masnavi(2008), Research journal of culture and education, volume2, number 9, pp.270-289.
11)Fakhrzare H. Comparative study of phenomena logical sociology theory(2010), Qabasat journal, number 64, pp.147-173.
12)Foruzanfar B. Commentary on Masnavi sharif(2008), published by zavar publications, Khashe printing, Tehran, volumes1-3.
13)Lajevardi H. Heroism lif and everyday life(Firston M), published by arghanoon, number19, pp.159-186.
14) Lajevardi H. Theory of everyday life(2001), Social sciences journal, volume 26, pp.123-140.
15)Vista electrical magazine. An introduction to the sociology of everyday life(17/6/22).
16) Vista electrical magazine. An introduction to the sociology of everyday life(13/6/22).
17)Navali M. The language of persian literature (1990), pp.125-96