جایگاه سیاسی-تعلیمی جانوران آبزی در کلیله و دمنه

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

حسین عباس نژاد ¹ , پروانه عادل زاده ² , کامران پاشایی فخری ³

1 - دانش آموختۀ دکتری تخصّصی زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/02/24 تاریخ پذیرش : 1401/07/02 تاریخ انتشار : 1401/08/01

کلید واژه: کلیله و دمنه, شخصیّت تمثیلی, جانوران آبزی, سیاسی, تعلیمی,

چکیده مقاله :

بیشتر داستان‌های کلیله و دمنه، تمثیلی و به زبان حیوانات است. به احتمال قوی دلیل عمدۀ استفاده از شخصیّت‌های حیوانی، محتوای سیاسی، تعلیمی آن است. جانوران، در متون تمثیلی با ایفای نقش تمثیلی و نمادین، غیر از اینکه موجب تنوّع و جذابیّت حکایت‌ها و داستان‌ها می‌شوند، شاعران و اهل قلم از رویکرد نقش تمثیلی آن‌ها، بیشتر برای تحقق اهداف سیاسی، تعلیمی، اخلاقی و به خصوص اخلاق اجتماعی سود می‌جویند. داستان‌های کلیله و دمنه، غالباً منعکس کننده هرم قدرت و پیش کشیدن تعالیم اخلاقی در جامعۀ (هند، ایران و جهان اسلام) است؛ بنابراین به بهترین وجهی ساز و کار فرهنگ سیاسی، قدرت، پند و اندرز، رفتار سیاسی و تأثیر آن را بر طبقات دیگر نشان می‌دهد. با تجزیه و تحلیل متن می‌توان ساختار جایگاه سیاسی، تعلیمی و تأثیر آن را بر رفتارهای فردی و اجتماعی کشف و بررسی کرد. در این جستار که به شکل بنیادی، بر پایۀ مطالعات کتابخانه‌ای و به روش توصیفی - تحلیلی به تبیین و تحلیل این موضوع در کلیله و دمنه پرداخته شده است، سعی شده است که مضمون چند داستان از حیث بُعد سیاسی، تعلیمی با در نظر گرفتن جنبه‌های مدیریّتی، نظیر تصمیم گیری، برنامه ریزی، سازمان دهی و رفتار سازمانی در یک جامعه یا نهاد اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته، و شخصیّت‌های نمادین حکایت‌ها با ایفای نقشی که در داستان‌ها بر عهده دارند، معرّفی شوند.

چکیده انگلیسی:

Most of the stories of Kalileh and Demneh are allegorical and in the language of animals. Probably the main reason for the use of animal characters is its political, educational content. Animals, in allegorical texts by playing an allegorical and symbolic role, in addition to causing the diversity and attractiveness of anecdotes and stories, poets and writers benefit from the approach of their allegorical role, more to achieve political, educational, moral and especially social ethics goals. They are looking. The stories of Kalileh and Demneh often reflect the pyramid of power and the advancement of moral teachings in society (India, Iran, and the Islamic world); It shows that by analyzing the text, the structure of political and educational status and its effect on individual and social behaviors can be discovered and studied. This issue has been addressed in Kalileh and Demneh. An attempt has been made to evaluate the content of several stories in terms of political dimension, education by considering managerial aspects, such as decision making, planning, organization and organizational behavior in a society or social institution. And the symbolic characters of the anecdotes are introduced by the role they play in the stories.

منابع و مأخذ:

منابع

- بهار، محمّدتقی. (١٣٧٣). سبک شناسی. ج ٢، تهران: امیر کبیر، (423ص).

- پاشایی فخری، کامران و عادل زاده، پروانه. (1391). بررسی جایگاه مدیریّت در متون ادب فارسی. تبریز: مولی علی، (166ص) .

- پاشایی فخری، کامران. (1393). «بررسی مفاهیم تعلیمی رهبری تحول گرا در  کلیله‌ودمنه». فصل‌نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر. شماره 21. صص 52-39.

- تانسی، استیون. (١٣٩٠). مقدّمات سیاست. مترجم هرمز مزداپور، تهران: نی، (360ص).

- تقوی، محمّد. (1376). بررسی حکایتهای حیوانات (فابل‌ها) تا قرن دهم. تهران: روزنه (417ص).

- حدادیان، سمیه؛ حیدری، علی و صحرائی، قاسم. (١٣٩٧). «تحلیل کهن الگوی پیر خردمند در کلیله‌ودمنه». نشریّۀ نثر پژوهی ادب فارسی، دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال بیست و یک، دورۀ جدید، شمارۀ ٤٣، بهار و تابستان ١٣9٧، صص ٦١-٤٥

- خطاط، زهره. (١٣٨٩). کاربرد نام حیوانات در زبان فارسی. تهران: اندیشه نی، (72ص).

- خیریه، بهروز. (1389). نقش حیوانات در داستانهای مثنوی. تهران: فرهنگ مکتوب، (280ص).

- دبیر سیاقی، محمّد. (1390). پرندگان باغ و داغ و راغ. قزوین: سایه گستر (336 ص).

- دوورژه، موریس. (١٣٨٩). اصول علم سیاست. ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: امیرکبیر، (353ص).

- دهقانیان، جواد. (١٣٩١). «بررسی کارکرد قدرت و فرهنگ سیاسی در کلیله‌ودمنه». پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی - دانشگاه اصفهان. دوره جدید، سال سوّم، شماره ١، (پیاپی ٩). صص ١٠٤-٩١.

- رابینز، استیفن پی. (١٣٧٨). رفتار سازمانی. جلد دوّم، ترجمه علی پارسائیان و سیّد محمّد اعرابی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، (458ص).

- رابینز، استیون پی و تیموتی، جاج. (١٣٨٩). رفتار سازمانی. جلد اوّل، ترجمه مهدی زارع، تهران: نص، (412ص).

- رحیمی، جلال. (١٣٩١). سازمان و مدیریّت موفّق. تهران: سپهر دانش، (186ص).

- رضائیان، علی. (١٣٨٦). مدیریّت رفتارهای سیاسی در سازمان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه‌ها (سمت) (96ص)

- روح بخشان، علی. (1385). آبزیان در ادب فارسی. تهران: علمی آبزیان، (166ص).

- صرفی، محمّدرضا. (1386). «نماد پرندگان در مثنوی». فصل‌نامه پژوهشهای ادبی. سال ٥، شماره ١٨، صص 76-53.

- عباس‌زاده، فاضل و جباری، مهدی. (١٣٩٤). «نقش تمثیلی حیوانات در روند داستانهای شاهنامه». فصل‌نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی - واحد بوشهر. شماره پیاپی: بییست و ششم، صص ١٣٠-١٢١.

- عبدالهی، منیژه. (1381). فرهنگ نامه جانوران. تهران: پژوهنده، (602ص).

- کونتز، هرولد؛ اودانل، سیریل و همکاران. (1370). اصول مدیریّت. جلد اوّل، ترجمه محمدعلی طوسی و دیگران. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، (596ص).

- محمّدی فر، شمّامه؛ اندرسون، استیون و همکاران. (1389). جانور شناسی در تاریخ علم، فرهنگ و تمدن ایرانی، اسلامی. تهران: کتاب جامع، (202ص).

- مصفا، محمّد جعفر. (١٣٨٠). با پیر بلخ. تهران: پریشان، (428ص).

- معین، محمّد. (١٣٨٢). فرهنگ فارسی معین. جلد سوّم. تهران: بهزاد، (3024ص).

- مولانا، جلال الدین محمّد بلخی. (١٣٧٢). مثنوی. دفتر اوّل، مقدّمه، تصحیح، تعلیقات و فهرستها از محمّد استعلامی. چاپ چهارم. تهران: زوّار با همکاری نشر سیمرغ (440ص).

- میراندابروس، میت فورد. (1387). فرهنگ مصوّر نمادها و نشانه‌ها در جهان. مترجم ابوالقاسم دادور و زهرا تاران. ویراستار امیر پیمان اخوان. تهران: ناشر کلهر، دانشگاه الزاهرا (س) (138ص).

- نصر اصفهانی، علی. (1384). مدیریّت رفتار گروهی. اصفهان: جهاد دانشگاهی واحد اصفهان، (120ص).

- نصرالله منشی، ابوالمعالی. (1381). کلیله‌ودمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی تهرانی. تهران: امیرکبیر، (451ص).

- وراوینی، سعدالدّین. (١٣٧٣). مرزبان نامه. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفی علیشاه (795ص).

- ویسی، غلامرضا و سوادی، محمّدعلی. (1385). رفتار سازمانی در نگاه مدیریّت اسلامی. قم: زمزم هدایت (256ص).

References

Abbaszadeh, Fazel and Jabbari, Mehdi. (1394). "The allegorical role of animals in the process of Shahnameh stories". Quarterly Journal of Educational and Lyrical Research in Persian Language and Literature, Islamic Azad University - Bushehr Branch, Serial Issue: Twenty-sixth, pp. 1-4.

Abdullahi, Manijeh. (1381). Dictionary of Animals. Tehran: Pazhoohandeh, (602 p.).

Bahar, Mohammad Taqi. (1373). Stylistics. J2, Tehran: Amir Kabir, (423 p.).

Calligrapher, Venus. (1389). Use of animal names in Persian. Tehran: Andisheh Ney, (72 p.).

DabirSiyaghi, Mohammad. (1390). Garden birds and hot and hot. Qazvin: Sayeh Gostar (336 p.).

Dehghanian, Javad. (1391). "Study of the function of power and political culture in Kelileh and Demneh". Persian Language and Literature Research, Faculty of Literature and Humanities - University of Isfahan. New Course, Third Year, No. 1, (Consecutive 2), pp 91-104.

Duvergeh, Morris. (1389). Principles of Political Science. Translated by Abolfazl Ghazi, Tehran: Amirkabir, (353 p.).

Haddadian, Somayeh; Heydari, Ali and Sahraei, Qasim. (1397). "Analysis of the archetype of the wise old man in Kelileh and Demneh". Journal of Persian Literature Prose, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bahonar University of Kerman, Year 21, New Volume, Number 1, Spring and Summer 2016, pp. 1-4

Kheiriyeh, Behrooz. (1389). The role of animals in Masnavi stories. Tehran: Farhang Maktoob, (280 p).

Kontz, Herold; O'Donnell, Cyril et al. (1370). Principles of management. The first volume, translated by Mohammad Ali Tusi and others. Tehran: Public Management Training Center, (596 p.).

Maulana, Jalaluddin Mohammad Balkhi. (1372). Masnavi. The first book, introduction, correction, comments and catalogs by Mohammad Estelami. fourth edition. Tehran: Zavar in collaboration with Simorgh Publishing (440 pages).

Mirandabros, Mitt Ford. (1387). Illustrated culture of symbols and signs in the world. Translated by Abolghasem Dadvar and Zahra Taran. Editor Amir Peyman Akhavan. Tehran: Kalhor Publisher, Al-Zahra University (138 p.).

Mohammadifar, Shamma; Anderson, Steven et al. (1389). Zoology in the history of Iranian, Islamic and Islamic science, culture and civilization. Tehran: Comprehensive book, (202 pages).

Moin, Muhammad. (1382). Definite Persian culture. Volume III. Tehran: Behzad, (3024 p.).

Musafa, Mohammad Jafar. (1380). With old Balkh. Tehran: Parishan, (428 p.).

Nasr Isfahani, Ali. (1384). Group Behavior Management. Isfahan: Isfahan University Jihad, (120 p.).

Nasrullah Munshi, Abu al-Ma'ali. (1381). Kalila wa Dimna. Correction and explanation by Mojtaba Minavi Tehrani. Tehran: Amirkabir, (451 p.).

Pashaei Fakhri, Kamran and Adelzadeh, Parvaneh. (1391). Investigating the position of management in Persian literature texts. Tabriz: Molla Ali, (166 p.).

Pashaei Fakhri, Kamran. (1393). "Study of the educational concepts of transformational leadership in Kelileh and Demneh". Quarterly Journal of Educational and Lyrical Research in Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Bushehr Branch. No. 21. pp. 52-39.

Rahimi, Jalal. (1391). Successful organization and management. Tehran: Sepehr Danesh, (186 p.).

Rezaian, Ali. (1386). Management of political behaviors in the organization. Tehran: Organization for the Study and Compilation of Humanities Books in Universities (Samat) (96 p.)

Robbins, Steven P. (1378). Organizational behavior. Volume 2, translated by Ali Parsaiyan and Sayyid Muhammad Arabi. Tehran: Daftare pazhooheshhaye eslami, (458 p.).

Robbins, Steven P. & Timothy, Jaj. (1389). Organizational behavior. Volume One, translated by Mehdi Zare, Tehran: Nas, (412 p.).

Rohbakhshan, Ali. (1385). Aquatic in Persian literature. Tehran: Aquatic Science, (166 pages).

Sarfi, Mohammad Reza (1386). "The symbol of birds in Masnavi". Quarterly Journal of Literary Research, Volume 1, Number 2, pp. 76-53.

Tansy, Steven. (1390). Introduction to politics. Translated by Hormoz Mazdapour, Tehran: Ney, (360 p.).

Taqavi, Muhammad. (1376). A study of animal stories (fables) up to the tenth century. Tehran: Rozaneh (417 p.).

Veisi, Gholamreza and Savadi, Mohammad Ali. (1385). Organizational Behavior in the View of Islamic Management .. Qom: Zamzam Hedayat (256 p.).

Warawini, Saad al-Din. (1373). Marzbannameh. By the efforts of Khalil Khatib Rahbar. Tehran: Safi Alishah (795 p.).