تحلیل موضع پادشاهان نسبت به منتقدان از دیدگاه مولوی در مثنوی معنوی

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

اسماعیل حسین پور ¹ , حسن بساک ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/03/03 تاریخ پذیرش : 1400/03/03 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

بررسی مواجهه پادشاهان با منتقدان نیازمند تبیین مبحث حقوق مخالفان است که می تواند نوع نگاه حاکمان را نسبت به مردم در مثنوی به خوبی نمایان کند. پادشاهان در مثنوی به نیک شاهان وبدشاهان تقسیم می شوند که سلیمان و فرعون نماد این دو گروه هستند. بدشاهان که به سبب داشتن خوی استبدادی و حب جاه، خود را محق و مردم را مکلف می دانسته اند حقی برای مردم و مخالفان قائل نبوده اند که در این تحقیق موضع بد شاهان نسبت به مخالفان مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله که به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا به انجام رسیده است پس از تعاریف پادشاه و مخالفان و اشاره به حق مخالفان، و تبیین موضع مولانا در خصوص پادشاهان و همچنین موضع پادشاهان در قبال منتقدان به دو دسته مثبت و منفی تقسیم شده است که موضع منفی شامل نقدناپذیری، خشم، حیله و نفاق، قتل، حبس و شکنجه و تهدید مخالفان می شود و در موضع مثبت به عفو و بخشش، انتقادپذیری، سکوت، احتیاط در کیفر مجرمان اشاره شده است که موضع منفی نسبت به مخالفان، نمود و بسامد بالاتری در مثنوی دارد.

چکیده انگلیسی:

Kings in Masnavi are divided into "good kings" and "bad kings", which Soleyman and Pharaoh are the symbol of these two groups. The evil kings who have taken the rights of the people and the people due to the arbitrariness and the position of their friendship have not given any rights to the rights of the people and the opposition. In this study, the reaction of the evil kings to the opposition has been investigated. After defining the king and the opponents and referring to the right of the opponents, and to raise the idea of ​​Rumi about the kings and their characteristics, their position toward the opposition is divided into two groups: Positive and Negative that Negative reactions include denial of advice, anger, deceit, hypocrisy, murder, imprisonment, torture and threats of the opposition And in the positive reaction of forgiveness and forgiveness, counseling, silence, and Caution in punishing criminals have been investigated and The negative reaction to the opposition has more signs and symbols.

منابع و مأخذ:

کتاب­ ها

آشوری، داریوش (1376) دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید.

بسته نگار، محمد (1380) حقوق بشر از منظر اندیشمندان، تهران: شرکت سهامی انتشار .

پورخالقی چترودی، مهدخت (1376) فرهنگ قصه های پیامبران، مشهد: آستان قدس.

حق شناس، سید حسین (1384) بشنو از نی، قم: شاکر.

دستمالچیان، احمد (1390) کلیاتی راجع به حقوق شهروندی، تهران: وزارت کشور.

دهخدا، علی اکبر(1377) لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.

زرین کوب، عبدالحسین(1380) بحر در کوزه، تهران: علمی.

زرین کوب، عبدالحسین (1379) سرّنی، تهران: علمی.

زمانی، کریم (1379) شرح جامع مثنوی، تهران: چاپ سوم، اطلاعات.

سبحانی، جعفر(1370) مبانی حکومت اسلامی، ترجمه اود الهامی، قم، موسسه علمی – فرهنگی سید الشهداء.

سروش، عبدالکریم (1376) مدارا و مدیریت، تهران: صراط.

سیاح زاده، مهدی ( 1397) پیمانه و دانه، تهران: مهراندیش.

عامری، ابوالحسن(1367) الاعلام بمناقب الاسلام، ترجمه احمد شریعتی و حسین منوچهری، تهران: نشر دانشگاهی.

غزالی، امام محمد (1361) نصیحه الملوک، به تصحیح جلال الدین همایی، تهران: بابک.

فریدی، حسن (1392) حقوق اقلیت های دینی در اسلام، شیروان: شیلان.

قیم، عبدالنبی (1393) فرهنگ معاصر عربی به فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.

 کاتوزیان، ناصر(1352) فلسفه حقوق ، تهران: دانشگاه تهران.

کفافی، محمد عبدالسلام (1382) ادبیات تطبیقی، ترجمه دکتر حسین سیدی، مشهد: به نشر.

مصفا، محمد جعفر (1387) با پیر بلخ،تهران: پریشان.

معین، محمد (1388) فرهنگ فارسی، تهران: امیر کبیر.

ملکیان، مصطفی(1385) مهر ماندگار، تهران: معاصر.

نظام الملک، خواجه (1372) سیاست نامه، تهران: اساطیر.

مقاله­ ها

جابری، سیدناصر( 1391) باژگونگی امور عالم در مثنوی، مجله ادبیات عرفانی، بهار و تابستان، سال سوم، شماره 6، صص7-32.

خاتمی، احمد(1388) حکومت و حاکمان در مثنوی، فصلنامه پژوهش ­های ادبی، سال6، شماره 24،تابستان، صص35-52.

سرافرازی، عباس و دیگران(1397) اندﻳﺸﮥ ظل‌اللهی سلطان در نگرش تاریخ‌نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاری، پژوهش ­های تاریخی،  دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 37، بهار، صص: 38-19.

عقدایی، تورج(1389) جامعه­ شناسی حکومت و حاکمان در مثنوی، فصلنامه تخصصی عرفان، سال ششم، شماره 24، صص 190-222.

فتوحی، محمود(1392) تعامل مولانا جلال­ الدین بلخی با نهادهای سیاسی در قونیه، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال21، شماره74، صص 49-68.

فیرحی، داوود(1375) مبانى اندیشه ­هاى سیاسى اهل سنت، حکومت اسلامی، سال اول، شماره 2، صص: 150-121.

کتابی، احمد(1392)آسیب شناسی قدرت در اندیشه مولانا، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، تابستان، شماره 292، صص 68-83.

Books

Ashouri, Dariush (1997) Political Encyclopedia, Tehran: Morvarid.

Bastehnegar, Mohammad (2001) Human Rights from the Perspective of Thinkers, Tehran: Anteshar Co.

Pourkhaleghi Chatroudi, Mahdokht (1997) Culture of the Stories of the Prophets, Mashhad: Astan Quds

Haghshenas, Seyed Hossein (2005) Hear from Ney, Qom: Shaker.

Dastmalchian, Ahmad (2011) Generalities on Citizenship Rights, Tehran: Ministry of Interior.

Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Dictionary, Tehran: University of Tehran.

Zarrinkoob, Abdolhossein (2001) The sea in a jar, Tehran: scientific.

Zarrinkoob, Abdolhossein (2000) Serni, Tehran: scientific.

Zamani, Karim (2000) Comprehensive Description of Masnavi, Tehran: Third Edition, Information.

Sobhani, Jafar (1991) Fundamentals of Islamic Government, translated by Oud Elhami, Qom: Seyyed Al-Shohada Scientific-Cultural Institute.

Soroush, Abdolkarim (1997) Tolerance and Management, Tehran: Sarat.

Sayyahzadeh, Mehdi (2018) Peymaneh and Daneh, Tehran: Mehrandish.

Ameri, Abolhassan (1988) Al-Alam with Manaqib al-Islam, translated by Ahmad Shariati and Hossein Manouchehri, Tehran: University Press.

Ghazali, Imam Mohammad (1361) Advice of the kings, edited by Jalaluddin Homayi, Tehran: Babak.

Faridi, Hassan (2013) The Rights of Religious Minorities in Islam, Shirvan: Shilan.

Qim, Abdolnabi (2014) Contemporary Arabic to Persian Culture, Tehran: Contemporary Culture.

 Katozian, Nasser (1973) Philosophy of Law, Tehran: University of Tehran.

Kafafi, Mohammad Abdolsalam (2003) Comparative Literature, translated by Dr. Hossein Sidi, Mashhad: published.

Musafa, Mohammad Jafar (2008) with Pir Balkh, Tehran: Parishan.

Moin, Mohammad (2009) Farhang-e Farsi, Tehran: Amir Kabir.

Malekian, Mostafa (2006) Mehr Mandegar, Tehran: Contemporary.

Nizam-ol-Molk, Khajeh (1372) Policy Letter, Tehran: Myths.

Articles

Jaberi, Seyed Nasser (2012) The Reversal of World Affairs in Masnavi, Journal of Mystical Literature, Spring and Summer, Third Year, No. 6, pp. 7-32.

Khatami, Ahmad (2009) Government and Rulers in Masnavi, Quarterly Journal of Literary Research, Volume 6, Number 24, Summer, pp. 35-52.

Sarafrazi, Abbas and others (2018) The Thought of Zolollahi Sultan in the Historical Perspective of Afshari Historians, Historical Research, Volume 10, Number 1 - Serial Number 37, Spring, pp: 19-19-38.

Aghdaei, Touraj (2010) Sociology of Government and Rulers in Masnavi, Erfan Quarterly, Volume 6, Number 24, pp. 190-222.

Fotouhi, Mahmoud (2013) The Interaction of Maulana Jalaluddin Balkhi with Political Institutions in Konya, Quarterly Journal of Persian Language and Literature, Volume 21, Number 74, pp. 49-68.

Farihi, Davood (1996) Basics of Sunni Political Thoughts, Islamic Government, First Year, No. 2, pp: 150-121.

Ketabi, Ahmad (2013) Pathology of Power in Rumi's Thought, Journal of Political-Economic Information, Summer, No. 292, pp. 68-83.