آشنایی‌زدایی از سازه‌های داستان در شش داستان پست مدرن معاصر فارسی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
کلید واژه: فضاسازی, دیدگاه, فرم و پایان بندی, داستان‌های پست مدرن معاصر فارسی, آشنایی‌زدایی, فراداستان,
چکیده مقاله :
آشنایی‌زدایی در اصطلاح ادبی غریبه‌سازی آن بخش از ادبیت متن است که برای مخاطب آشناست. این تکنیک ادبی اولین بار در مکتب شکل‌گرایان روسی پدید آمد. در داستان‌نویسی نو، آشنایی‌زدایی از راه بیان و استفاده متفاوت از عناصر داستان مطرح می‌شود. داستان‌های پست مدرن معاصر فارسی به سبب گزینش آشنایی‌زدایی در عناصر داستانی از قبیل دیدگاه، مضمون، فضاسازی، زمان، فرم، لحن و پایان‌بندی متفاوت در هاله‌ای از شگردهای نو قرار می‌گیرند و خواننده را مجبور می‌سازند بارها این داستان‌ها را بخواند تا به کشف مورد نظر نویسنده دست پیدا کند. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای در صدد آن است که ضمن شناخت آشنایی‌زدایی از سازه‌های داستان در داستان‌های پست مدرن به نقد و بررسی شش داستان از بیژن نجدی، هادی خورشاهیان، مهدی یزدانی خرم، لیلا صادقی و بررسی عناصر سازنده در آن‌ها بپردازد.
In literary sense demfamilirization is the technique of presenting in an unfamiliar way that part of literary concept of the text which is familiar to the audience. This literary technique was initially appeared in the Russian Formalists. In the modern story writing, defamilirization is expressed through different presentation and usage of the story elements. Postmodern stories in Contemporary Persian stand in an aura of modern features due to the choice of defamilirization in the story elements such as vision, theme, the atmosphere, time, form, tone and different conclusion, forcing the reader to read this story several times in order to be able to understand the writer’s point of view.Based on descriptive and analytical method within library process, this research attempts to know defamilirization of story structures in postmodern stories on one hand and on the other to make a critical review of six stories by” Bijan Najdi”, “ Hadi Khorshahian”, “ Mehdi Yazdani Khorram”,Leila Sadeqi” and examines the constituent elements in them.
کتاب ها
ایبرمز، ام اچ (1387) فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمه سعید سبزیان، تهران: انتشارات رهنما.
اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
اصلانی، محمدرضا (1386) استعاره مجاز در داستان، تهران: انتشارات نیلوفر.
ایگلتون، تری (1383) پیش درآمدی بر نظریه‌های ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
ایوتادیه، ژان (1378) نقد ادبی در قرن بیستم، ترجمه مهشید نونهالی، تهران: انتشارات نیلوفر.
برزگر خالقی، محمدرضا (1384) شاخه نبات حافظ، تهران: انتشارات زوار.
بی نیاز، فتح الله (1394) درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، تهران: انتشارات افراز.
پاینده، حسین (1393) داستان کوتاه در ایران، تهران: انتشارات نیلوفر.
تدینی، منصوره (1388) پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران : نشر علم.
تودوروف، تزوتان (1385) نظریه‌های ادبیات متن‌هایی از فرمالیست‌های روس، ترجمۀ عاطفه طاهایی، تهران: نشر اختران.
خورشاهیان، هادی (1391) من کاتالان نیستم، تهران: نشر آموت.
خورشاهیان، هادی (1390) من هومبولتم، تهران: نشر تندیس.
ریمون کنان، شلومیت (1387) روایت داستانی، بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: انتشارات نیلوفر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391) رستاخیز کلمات، تهران: نشر سخن.
صادقی، لیلا (1381) وقتم کن که بگذرم، تهران: انتشارات نیلوفر.
صادقی، لیلا (1388) داستان های برعکس، تهران: انتشارات نگاه.
صالحی، سیدعلی (1385) گزیده اشعار، تهران: انتشارات مروارید.
فرد، رضا (1377) فنون آموزش داستان کوتاه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
قاسمی، رضا (1391) وردی که بره‌ها می‌خوانند، تهران: نشر گردون.
فضیلت، محمود (1390) اصول و طبقه‌بندی نقد ادبی، تهران: انتشارات زوار.
گرین، ویلفردال و دیگران (1385) مبانی نقد ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: انتشارات سمت.
مارتین، والاس (1382) نظریه‌های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: نشر هرمس.
مستور، مصطفی (1384) مبانی داستان کوتاه، تهران: نشر مرکز.
مندنی‌پور، شهریار (1384) ارواح شهرزاد، تهران: انتشارات ققنوس.
موسوی، مریم (1393) نقد فرمالیستی، تهران: انتشارات افراز.
میرصادقی، جمال (1364) عناصر داستان، تهران: نشر مرکز.
نجدی، بیژن(1392) داستان های ناتمام، تهران: نشر مرکز.
یزدانی خرم، مهدی(1391) من منچستر یونایتد را دوست دارم، تهران: نشر چشمه.
مقالات
اولیائی نیا، هلن (1389) مدرنیسم و پسامدرنیسم در آثار کوتاه نویسان معاصر ایران، کتاب ماه: ادبیات و فلسفه، شمارۀ 44، صص84-95.
پاینده، حسین (1381) سیمین دانشور: شهرزادی پسامدرن، کتاب ماه: ادبیات و فلسفه، شمارۀ 63، صص81-73.
حجاری، لیلا و قاسمی، پروین (1390) نگاهی به ویژگی‌های پسامدرنیستی در «داستان ناتمام (A+B)»، بوستان ادب، شمارۀ 1، صص 99-124.
دوستی، فرزانه (1391) مروری بر کتاب فراداستان، کتاب ماه: ادبیات و فلسفه، شمارۀ 68، صص 34-33.
مقدادی، بهرام (1386) موانع شکوفایی پژوهش‌های نقد ادبی در ایران، کتاب ماه، ادبیات، شمارۀ 5،صص 32-36.
وبستر، راجر (1379) روایت شناختی: روایت و روایت‌گری، ترجمۀ مجتبی ویسی، عصر پنج‌شنبه، شمارۀ 23 و 24 ،صص96-115.
منابع انگلیسی
Bertens,w, Johannes (2001) Literary theory , London : Routledge.
_||_Books
Iberms, MH (2008) Descriptive Culture of Literary Terms, translated by Saeed Sabzian, Tehran: Rahnama Publications.
Okhot, Ahmad (1992) Grammar of the story, Isfahan: Farda Publishing.
Aslani, Mohammad Reza (2007) Authorized Metaphor in Story, Tehran: Niloufar Publications.
Eagleton, Terry (2004) An Introduction to Literary Theories, translated by Abbas Mokhber, Tehran: Markaz Publishing.
Iotadieh, Jan (1999) Literary Criticism in the Twentieth Century, translated by Mahshid Nonhali, Tehran: Niloufar Publications.
Barzegar Khaleghi, Mohammad Reza (2005) Hafez Candy Branch, Tehran: Zavar Publications.
Biniaz, Fathollah (2015) An Introduction to Fiction and Narrative Studies, Tehran: Afraz Publications.
Payende, Hossein (2014) Short Story in Iran, Tehran: Niloufar Publications.
Tadini, Mansoureh (2009) Postmodernism in Iranian Fiction, Tehran: Alam Publishing.
Todorov, Tzutan (2006) Literary Theories Texts by Russian Formalists, translated by Atefeh Tahaei, Tehran: Akhtaran Publishing.
Khorshahian, Hadi (2012) I am not Catalan, Tehran: Amout Publishing.
Khorshahian, Hadi (2011) I am Humboldt, Tehran: Tandis Publishing.
Raymond Kenan, Shalomit (2008) Narrative, Contemporary Poetics, translated by Abolfazl Hori, Tehran: Niloufar Publications.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2012) The Resurrection of Words, Tehran: Sokhan Publishing.
Sadeghi, Leila (2002) Take My Time to Pass, Tehran: Niloufar Publications.
Sadeghi, Leila (2009) Reverse Stories, Tehran: Negah Publications.
Salehi, Seyed Ali (2006) Selected Poems, Tehran: Morvarid Publications.
Fard, Reza (1998) Short Story Teaching Techniques, Tehran: Amirkabir Publications.
Ghasemi, Reza (2012) Verdi that lambs sing, Tehran: Gardoon Publishing.
Fazilat, Mahmoud (2011) Principles and Classification of Literary Criticism, Tehran: Zavar Publications.
Green, Wilfreddal et al. (2006) Fundamentals of Literary Criticism, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Samat Publications.
Martin, Wallace (2003) Theories of Narrative, translated by Mohammad Shahba, Tehran: Hermes Publishing.
Mastoor, Mostafa (2005) Basics of Short Story, Tehran: Markaz Publishing.
Mandanipour, Shahriar (2005) Ghosts of Shahrzad, Tehran: Phoenix Publications.
Mousavi, Maryam (2014) Formalist Criticism, Tehran: Afraz Publications.
Mirsadeghi, Jamal (1985) Elements of the story, Tehran: Markaz Publishing.
Najdi, Bijan (2013) Unfinished Stories, Tehran: Markaz Publishing.
Yazdani Khorram, Mehdi (2012) I love Manchester United, Tehran: Cheshmeh Publishing.
Articles
Oliaeinia, Helen (2010) Modernism and Postmodernism in the Works of Contemporary Iranian Short Writers, Book of the Month: Literature and Philosophy, No. 44, pp. 84-95.
Payende, Hossein (2002) Simin Daneshvar: Shahrzadi Postmodern, Book of the Month: Literature and Philosophy, No. 63, pp. 81-73.
Hajjari, Leila and Ghasemi, Parvin (2011) A Look at Postmodernist Characteristics in "The Unfinished Story (A + B)", Bustan Adab, No. 1, pp. 99-124.
Dosti, Farzaneh (2012) Review of the book Faradastan, Book of the Month: Literature and Philosophy, No. 68, pp. 34-33.
Meghdadi, Bahram (2007) Obstacles to the flourishing of literary criticism research in Iran, Book of the Month, Literature, No. 5, pp. 32-36.
Webster, Roger (2000) Cognitive Narrative: Narrative and Narrative, translated by Mojtaba Veisi, Thursday evening, Nos. 23 and 24, pp. 96-115.
English References
Bertens, w, Johannes (2001) Literary theory, London: Routledge.