سبک شناسی شهرآشوب های مسعود سعد سلمان

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

پروین بخردی ¹ , سیروس شمیسا ² , عبدالرضا مدرس زاده ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/05/10 تاریخ پذیرش : 1398/09/28 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: شهرآشوب, قرن ششم, سبک شناسی شعر, مسعود سعد سلمان,

چکیده مقاله :

شهرآشوب شعری است که در هجو یک شهر، نکوهش مردم آن شهر و یا در مورد پیشه‌ها و صاحبان آن پیشه‌ها و سرگرمی‌های اجتماع سروده شده است و مسعودسعد سلمان را مبتکر این نوع ادبی دانسته‌اند. مسعودسعد از شاعران قرن پنجم وششم هجری قمری و نام بردار به بزرگترین حبسیه سرای شعر فارسی است. شعر مسعودسعد در قالب های: قصیده، غزل، قطعه، مثنوی، ترجیع بند، مسمط، مستزاد و رباعی است و او را مبتکر قالب مستزاد نیز دانسته اند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، پس از بررسی سبک شهرآشوب های مسعودسعد خواهیم دید که زبان و ادبیات شاعر آمیخته به طنز و هزل است و این اثر بازتابی از اجتماع و زندگی مردمی است که دور از دربارها هستند. روش ما در سبک شناسی، بررسی ویژگی های زبانی (لایه های: آوایی، واژگانی، دستوری)، ویژگی های ادبی (لایۀ بلاغی که شامل بررسی‌های بدیع معنوی و بیان است) و ویژگی‌های فکری اثر است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.

چکیده انگلیسی:

Shahr-ashoubs are a cycle of poems in the Qa`t`a form describing  trades, manner of traders,amusements  or  satirize  people and places and “Mas'ud-e  Sa'd-e  Salmaan” is the creator of the Shahr-ashoub genre . Mas'ud-e  Sa'd-e  Salmaan” is among the great Persian language poets of the fifth and sixth century A.H. and known as the greatest imprisoned Persian poet. His poems are in all of  forms of poems simill than Qasideh (ode), Ghazal (sonnet), Qa`t`a, and… The subjects of his qasayed (odes) include praise of the king and greats of the era, prison conditions and his torments from prison and the times. They have deemed Mas'ud-e  sa'd  the creator of the Mostazad form of poetry, and writer of the first chronogram. he aim of this article is the study of  Mas'ud-e-Sa'd-e Salmaan's  style of  Shahr-ashoubs. The methods used to examine poetic stile includes the examination of the nuances in language, culture and thought of these poems.

منابع و مأخذ:

کتاب ها

راوندی، مرتضی (بی تا) تاریخ اجتماعی ایران، جلد هفتم، تهران: انتشارات نگاه.

روح الامینی، محمود (1375) نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی،چاپ اول، تهران: نشر آگه.

شفیعی کدکنی، محمد رضا (1372) صور خیال در شعر فارسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات آگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373) موسیقی شعر، چاپ چهارم، تهران، موسسۀ انتشارات آگاه.

شمیسا، سیروس (1393) انواع ادبی، چاپ پنجم از ویراست چهارم، تهران نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1392) بیان، چاپ دوم از ویراست چهارم، تهران: نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1388) زندانی نای، تهران: نشر علم.

شمیسا، سیروس (1391) سبک شناسی شعر، چاپ پنجم از ویراست دوم، تهران: نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1384) کلیات سبک شناسی، چاپ نخست از ویراست دوم ، تهران: نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1393) معانی، چاپ چهارم از ویراست دوم، تهران، نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1393) نقد ادبی، چاپ دوم از ویراست سوم، تهران، نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1390 ) نگاهی تازه به بدیع، چاپ چهارم از ویراست سوم، تهران: نشر میترا با همکاری کتاب سیامک.

صفا، ذبیح الله (1378) تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات فردوس.

فرجی، ایرج (1397) شهرآشوب، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

فرشیدورد، خسرو (1373) دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، جلد دوم،چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.

فطوره چی، مینو (1384) سیمای جامعه در آثار سنایی، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.

گلچین معانی، احمد (1346) شهراشوب در شعر فارسی، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.

محجوب، محمد جعفر (بی تا) سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: انتشارات فردوس.

محجوب، محمد جعفر (1383) ادبیات عامیانۀ ایران، تهران: نشر چشمه.

مسعود سعد سلمان (1390) دیوان اشعار، تصحیح محمد مهیار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

نوریان، مهدی (1392) از کوهسار بی فریاد، چاپ ششم، تهران: جامی.

وحیدیان کامکار، تقی (1393) وزن و قافیه در شعر فارسی، چاپ هشتم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

وردانک، پیتر(1393) مبانی سبک شناسی، ترجمۀ محمد غفاری چاپ دوم، ویراست دوم، تهران: نشر نی.

همایی، جلال الدین (1370) فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ هفتم تهران: موسسۀ نشر هما.

مقالات

شفیعیون، سعید (1394) درنگی بر چند گونۀ همسنگ:کارنامه،شهرآشوب، اشعار صنفی و شهرانگیز، نقد ادبی، دانشگاه تربیت مدرس، جلد 8، شمارۀ 30، صص81-118.

مهدوی، بتول،(1395) انواع شهرآشوب و کهن ترین شهرآشوب صنفی، فنون ادبی، سال هشتم، شمارۀ 1، پیاپی 14، صص43-54 .

Books

Ravandi, Morteza (No date) Social History of Iran, Volume 7, Tehran: Negah Publications.

Ruholami, Mahmoud (1996) Cultural and Social Manifestations in Persian Literature, First Edition, Tehran: Agha Publishing.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (1993) Images of Imagination in Persian Poetry, Fifth Edition, Tehran: Agah Publications.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (1994) Poetry Music, Fourth Edition, Tehran, Agah Publishing Institute.

Shamisa, Sirus (2014) Literary Types, Fifth Edition, Fourth Edition, Tehran, Mitra Publishing.

Shamisa, Sirus (2013) Bayan, second edition of the fourth edition, Tehran: Mitra Publishing.

Shamisa, Sirus (2009) Nay Prisoner, Tehran: Nashr-e Alam.

Shamisa, Sirus (2012) Stylistics of Poetry, Fifth Edition, Second Edition, Tehran: Mitra Publishing.

Shamisa, Sirus (2005) Generalities of Stylistics, First Edition, Second Edition, Tehran: Mitra Publishing.

Shamisa, Sirus (2014) Meanings, fourth edition of the second edition, Tehran, Nashrmitra.

Shamisa, Sirus (2014) Literary Criticism, Second Edition, Third Edition, Tehran, Mitra Publishing.

Shamisa, Sirus (2011) A New Look at Badie, Fourth Edition, Third Edition, Tehran: Mitra Publishing in collaboration with Siamak.

Safa, Zabihollah (1999) History of Literature in Iran, Volume 2, Fourteenth Edition, Tehran: Ferdows Publications.

Faraji, Iraj (2018) Shahr-e-Ashob, Encyclopedia of Persian Language and Literature, under the supervision of Ismail Saadat, Tehran: Academy of Persian Language and Literature.

Farshidvard, Khosrow (1994) on Literature and Literary Criticism, Volume 2, Second Edition, Tehran: Amirkabir.

Fatorehchi, Minoo (2005) The Image of Society in Sanai Works, Tehran: Amirkabir Publishing Institute.

Golchin Maani, Ahmad (1967) Shahrashob in Persian Poetry, Tehran: Amirkabir Publishing Institute.

Mahjoub, Mohammad Jafar (No date) Khorasani style in Persian poetry, Tehran: Ferdows Publications.

Mahjoub, Mohammad Jafar (2004) Iranian Folk Literature, Tehran: Cheshmeh Publishing.

Masoud Saad Salman (2011) Poetry Divan, edited by Mohammad Mahyar, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.

Nourian, Mehdi (2013) From Kuhsar Bifaryad, sixth edition, Tehran: Jami.

Vahidian Kamkar, Taghi (2014) Weight and Rhyme in Persian Poetry, Eighth Edition, Tehran: University Publishing Center.

Vardanak, Peter (2014) Fundamentals of Stylistics, translated by Mohammad Ghaffari, second edition, second edition, Tehran: Ney Publishing.

Homayi, Jalaluddin (1991) Rhetoric Techniques and Literary Crafts, seventh edition Tehran: Homa Publishing Institute.

Articles

Shafieiun, Saeed (2015) Delay on several similar species: Karnameh, Shahr-e-Ashob, Guild and Urban Poems, Literary Criticism, Tarbiat Modares University, Volume 8, Number 30, pp. 81-118.

Mahdavi, Batool, (2016) Types of city chaos and the oldest city chaos, literary techniques, eighth year, number 1, consecutive 14, pp. 43-54.