بررسی تأثیر روان‌شناختی فصل‌ها بر آفرینش هنری احمد شاملو و فروغ فرخزاد

محورهای موضوعی : شعر

مجتبی اصغرنسب ¹ , ابراهیم اقبالی ²

1 - کارشناس ارشد ادبیات تطبیقی، مؤسسه آموزش عالی چرخ نیلوفری آذربایجان
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز

تاریخ دریافت : 1398/08/29 تاریخ پذیرش : 1398/08/29 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

اندیشمندان و ادیبان زیادی در طول تاریخ با رویکردهای مختلف به تحلیل و تأویل آثار شعرا و نویسندگان پرداخته اند که به این سبب روش های مختلف نقد ادبی برای تحلیل محتوا و دست یافتن به جنبه های پنهان و مغفول آثار ارزشمند ادبی به وجود آمده است. در این بین، با کمی ژرف نگری می توان رد پای تغییر فصل‌ها را در آثار شعرا و نویسندگان و هنرمندان پیدا کرد. احمد شاملو و فروغ فرخزاد از شاعران برجسته معاصری هستند که تغییر فصل‌ها و عناصر مرتبط با آن ها تأثیر روان‌شناختی و عاطفی ویژه‌ای در آثار ایشان داشته است. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روان شناختی فصول سال بر آفرینش هنری این شعرا انجام پذیرفته است. این پژوهش به ما این امکان را می دهد تا از منظر روان‌شناختی به تحلیل محتوای اشعار شاملو و فروغ بپردازیم و هرچه بیش‌تر به اندیشه و جهان عاطفی آن ها پی ببریم تا درک صحیح تری از آثار ایشان به دست بیاوریم. مطالعه دقیق این آثار نشان می‌دهد که تأثیر فصول سال و عوامل وابسته به آن ها نظیر رنگ های مختلف، گرمی و سردی و... در خلاقیت این دو شاعر تجلی بسیار گسترده ای دارد.

چکیده انگلیسی:

Many intelligentsia and literati have studied poets and authors’ works by various approaches; ipso facto different methods of literary criticism for content analysis and finding hidden and unknown valuable literary works are created. By a perceptive viewpoint, seasons’ changes footprint would be found in authors and artists’ works. Ahmad Shamloo and Forough Farrokhzad are famous contemporary poets who were remarkably, psychologically and emotionally affected by seasons and related elements. Thus the present paper aims to study the psychological effects of seasons on artistic works’ creation. It also enables us to survey Shamloo and Farrokhzad’s content analysis psychologically. Precise study of the mentioned works show that effect of seasons and related elements such as various colors, coldness and warmth have great manifestation on both poets’ creativity.

منابع و مأخذ:

اتکینسون، ریتا و دیگران. 1392ش، زمینه روانشناسی هیلگارد، ترجمه براهنی و دیگران، تهران: رشد.

آیزمن، لئاتریس. 1395ش، روانشناسی کاربردی رنگ‌ها(پنتون)، ترجمه روح اله زمزمه، تهران: نشر بیهق کتاب.

پورنامداریان، تقی. 1390ش، سفر در مه، تهران: نشر سخن.

ترابی، ضیاء الدین. 1376ش، فروغی دیگر، تهران: نشر دنیای نو.

حقوقی، محمد. 1393ش، شعر زمان ما، تهران: نشر نگاه.

سیاهپوش، حمید. 1376ش، زنی تنها: یادنامه فروغ فرخزاد، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1395ش، مجموعه اشعار، تهران: نشر نگاه.

فرخزاد، فروغ. 1379ش، دیوان، با مقدمه بهروز جلالی، تهران: مروارید.

کوپر، جی. سی. 1379ش، فرهنگ مصوّر نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران: نشر فرشاد.

مجابی، جواد. 1381ش، شناختنامه احمد شاملو، تهران: نشر قطره.

میرفتاح، منصوره. 1389ش، جشن­ها و آیین­های ایرانی از دیروز تا امروز، تهران: نشر محمد.

یوسفی، فریبا. 1394ش، پرواز را به خاطر بسپار: نقد و تحلیل و گزیده اشعار فروغ فرخزاد، تهران: سخن.

 

مقالات

باقری خلیلی، علی اکبر و منیره محرابی­کالی. 1390ش، «پاییز؛ بررسی ادراک واقعیت و پذیرش خود و دیگران در غزلیات حافظ بر اساس نظریه شخصیت/ خودشکوفایی ابراهام مزلو»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، سال سوم، شماره 3، صص1- 18.

باقی‌نژاد، عباس. 1386ش، «شاملو، شاعر زندگی و مرگ»، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، شماره 9، زمستان، صص25- 54.

پارساپور، زهرا. 1391ش، «بررسی ارتباط انسان با طبیعت در شعر»، ادب فارسی، دوره 2، شماره 1، بهار و تابستان، صص 77- 100.

پاشایی فخری، کامران. 1394ش، «بررسی نماد رنگ در آثار سعدی»، فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، سال هشتم، شماره سوم، پائیز، صص 429- 445.

پناهی، مهین. 1385ش، «روانشناسی رنگ در مجموعه اشعار نیما: بر اساس روانشناسی رنگ ماکس لوشر»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، شماره 12 و 13، تابستان و پاییز، صص49- 82.

حسام­پور، سعید و سمیه نبوی و اعظم حسینی. 1394ش، «مرگ و مرگ اندیشی در اشعار اخوان ثالث، شاملو و فروغ فرخزاد»، پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال سیزدهم، شماره بیست و چهارم، بهار و تابستان، صص77- 96.

رجبی، غلامرضا. 1383ش، «اختلالات عاطفی فصلی(تشخیص، پیشگیری و درمان)»، فصلنامه تازه­های روان­درمانی، سال نهم، شماره 31 و 32، بهار و تابستان، صص2- 17.

سلیمی، اعظم و علیرضا احمدیان. 1392ش، «اثربخشی فوتو توریسم در کنترل علائم اختلال افسردگی فصلی»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی(علوم جغرافیایی)، دوره 13، ش 28، صص191- 215.

صفری، محمود و حیدر لطفی و بایندر آتش پنجه. 1387ش، «نقش عوامل جغرافیایی در رفتار انسان»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 18، تابستان، صص71- 78.

علوی­مقدم، مهیار و سوسن پورشهرام. 1389ش، «کاربرد نظریه روان‌شناسی رنگ ماکس لوشر در نقد و تحلیل شعر فروغ فرخزاد»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، شماره 6، تابستان، صص83- 94.

فلاحت­خواه، فرهاد. 1385ش، «مروری بر اندیشه شاملو»، فصلنامه ادبیات فارسی، شماره 5، بهار، صص57- 76.

کاظمی، هادی و پیرحسین کولیوند و آرزو اسحق آبادی. 1396ش، «روانشناسی رنگ و اثر آن بر طراحی بیمارستان و درمان بیمار»، علوم اعصاب شفای خاتم، بهار، دوره 5، ش 2، صص130- 142.

کاویانی، حسین و نرگس کرم قدیری و نرگس ابراهیم خانی. 1384ش، «تغییرپذیریخلقدرشرایطآبوهواییوفصل‌هایمختلفسالدرجمعیتبهنجار»، روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران، شماره 41، تابستان 1384، صص194- 203.

گرامی، بهرام. 1395ش، «گل و گیاه در خمسه نظامی گنجه­ای»، مجله ایران­نامگ، سال 1، شماره 1، بهار، صص258- 316.

مسکنی، زهره. 1384ش، «بررسی رابطه فصل­های سال و ارتکاب جرایم: فصل گرما که از راه می‌رسد...!»، مجله اصلاح و تربیت، شماره 37، فروردین، صص3- 5.

نیکوبخت، ناصر و سیدعلی قاسم­زاده. 1389ش، «نسبت کاربرد رنگ واژه­ها با روانشناسی شخصیت در شعر شاملو»، مجموعه مقالات پنجمین همایش پژوهش­های ادبی تربیت معلم سبزوار، 1389، صص2218- 2239.

 

Eisman, Leatrice. (1395). Psychology of the use of paintings (Pantone), Translated by Khoshnameh Khazmeh, Tehran, Behagh Book.

Atkinson, Rita and others. 1392. Field of Psychology, Hailgard, Brahman translation and others. Tehran: Growth.

Bagheri Khalili, Ali-e-Akbar, Mehrabi-Qali, Monirah. (1390), Autumn. The study of the perception of reality and the acceptance of oneself and others in Hafez's sonnets: based on the personality / self-actualization theory of Abraham Maslow, Farsi Language and Literature Studies, Isfahan University, Third Year, No. 3, p. 1-18.

Baghi Nejad, Abbas. (1386). Shamloo, poet of life and death, mystical literature and mythology no. 9, winter, pp. 25-54.

Parsapour, Zahra. (1391). "Investigating Human Relationship with Nature in Poetry". Persian Literature, Volume 2, Issue 1, Spring and Summer: 77-100.

Pashayi Fakhri, Kamran. (1394). A Survey of the Color Symbol in Sa'di's Works, The Quarterly of the Stylistics of Farsi Prose and Persian Prose (Spring of Literature), Eighth, No. 3, Autumn, pp. 429 -445.

Panahi Mahin. (1385). Color Psychology in the Nima Poems Collection: Based on the Psychology of Max Lusher's Color, Literary Research Quarterly, Nos. 12 & 13, Summer and Autumn, pp. 49- 82.

Governors, Taghi. (1390). Travel in May, Tehran, Sokhan.

Torabi, Zia al-Din. (1376). Another Foroughee, Tehran, New World Publishing.

Hesampoor, Saeed, Nabavi, Somayeh, Hosseini, Azam. (1394). Death and Death Thought in the Poems of the Brotherhood, Shamloo and Forough Farrokhzad, The Encyclopedia of Literature in the University of Sistan and Baluchestan, thirteenth, No. Twenty-Four, Spring and Summer, pp. 77-96.

Legal, Mohammed. (1393). The Poem of Our Time (4) Forough Farrokhzad, Tehran, Publishing the Look.

Rajabi, Gholamreza, Seasonal Emotional Disorders (Diagnosis, Prevention and Treatment), Journal of Psychotherapy, Ninth Year, No. 31 and 32, Spring and Summer 2004, p. 2-17.

Salimi, Azam and Ahmadian, Alireza. (1392). "Effectiveness of Phototourism in controlling symptoms of seasonal depression disorder", Applied researches of geographic sciences (geographic sciences), Volume 13, Eng. 28: 191-215.

Black, Hamid. (1376). Woman Only: Forough Farrokhzad Memorial, Tehran, Publishing House.

Shamloo, Ahmed. (1395). Poetry Collection, Tehran, Publishing House.

Safari, Mahmoud, Lotfi, Haydar, Fires, Baydar. (1387). The Role of Geographic Factors in Human Being, Geographical Quarterly of the Territory, No. 18, Summer, p. 71-78.

Alawi Moqadam, Mahyar, Poursarram, Susan. (1389). Application of Max Lousher's Psychology Theory to Forough Farrokhzad's Poetry Review, Farsi Language and Literature Studies, No. 6, Summer, pp. 83-94.

Farrokhzad, Forough. (1379). Divan, with the introduction of Behrouz Jalali, Tehran: Pearl.

Falahatekhah, Farhad. (1385). A Review of Shamloo's Thoughts, Persian Literature Quarterly, No. 5, Spring, pp. 57-76.

Kaviani, Hossein; Karim Ghadiri; Narges; Ebrahim Khani; Narges. (1384). Creativity variability in climatic conditions and different seasons of the year in normal population, Iranian psychiatry and clinical psychology, No. 41, Summer 2005, pp. 194-203.

Kazemi, Hadi, Collywood, Pirhossein and Eshagh Abadi, wish. (1396). Color Psychology and Its Effect on Hospital Design and Patient Therapy, Neuroscience, Hepatology, Khatam, Spring, Vol 5, No 2, pp. 130-142.

Cooper, J. Thirty (1379). Illustrated Dictionary of Traditional Symbols, Malihe Karbassian Translation, Tehran, Farshad Publishing.

Greetings, Bahram. (1395). Flowers and plants in the Khmenseh Military Ganjah, Iranian Journal of Nanagh, Year 1, No. 1, Spring, p. 258-316.

Mojabi, Javad. (1381). Known by Ahmad Shamloo, Tehran, Ghatra Publishing.

Housing, Venus. (1384). Investigating the relationship between the seasons of the year and the commission of crimes: the heat season that goes through ...! Journal of Reform, No. 37, April 3, p. 3-5.

Miraftah, Mansoureh. (1389). Iranian celebrations and rituals from yesterday to today, Tehran, Mohammad Naser.

Nikobakht, Naser, Ghasemzadeh, Seyed Ali. (1389). The ratio of the use of color words to the personality psychology in Shamlo poetry, Proceedings of the fifth conference of Literary Teacher Training in Sabzevar, 2010, p. 2218- 2239.

Yusefi, Fariba. (1394). Remember the flight: critique and analysis of the poems of Forough Farrokhzad, Tehran, Speech.