بررسی تطبیقی تمایز و یگانگی نفس و روح در معانی و کاربردها از دیدگاه ارسطو و ملاصدرا

محورهای موضوعی : شعر

هادی رزاقی هریکنده‌ئی ¹ , سمیه جهانیان بهنمیری ²

1 - استادیار، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
2 - طلبه سطح 3 حوزه علمیه الزهراء بابل

تاریخ دریافت : 1400/02/29 تاریخ پذیرش : 1400/02/29 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

از مسائل مهم مربوط به انسان و ابعاد وجودی‌اش، مسأله تمایز و یگانگی نفس و روح است. در حوزه تفسیر و فلسفه اسلامی، غالباً مسأله تعدد روح و نفس کم‌تر مطرح بوده است به این دلیل که این دو را، حقیقت واحد قلمداد نموده و نفس را به جای روح و روح را به جای نفس استعمال کرده و بیان می‌دارند که نفس و روح مفهومِ واحدی داشته است و لذا در کلمات مفسّرین و بزرگان نفس و روح در کنار هم استفاده شده است. ولی از نظر فلسفی آن‌ها دو مفهوم متفاوت‌اند به این معنا که نفس جوهری است که ذاتاً مجرد ولی در عمل مادی می باشد؛ یعنی افعال خود را از طریق ابزارهای مادی انجام می دهد؛ بر خلاف روح که ذاتاً و فعلاً مجرد است؛ یعنی همانطور که خود ماده نیست در کنش ها و فعالیت هایش نیز نیازمند به ابزار مادی نمی باشد. قابل ذکر است دانستن این مطلب از آن جهت دارای اهمیت است که اختلاف اندیشمندان در مسائلی مانند تجردیا عدم تجرد نفس، حدوث نفس و حرکت نفس به سبب عدم تفکیک این دو حقیقت رخ داده است.

چکیده انگلیسی:

One of the important issues related to man and the dimensions of his existence is the issue of distinction and unity of soul and spirit. In the field of Islamic interpretation and philosophy, the issue of the multiplicity of soul and spirit has often been less raised because they consider these two as a single truth and use the spirit instead of soul and the soul instead of spirit and state that the spirit and the soul has a single meaning and therefore it has been used together in the words of commentators and elders. But philosophically, they are two different concepts in the sense that the spirit is an essence that is inherently abstract but in material action; That is, it performs its actions through material means; Unlike the soul, which is inherently and currently single; That is, just as it is not matter itself, it does not need material tools in its actions and activities. It is worth mentioning that knowing this matter is important because the differences between thinkers in issues such as abstraction, non-abstraction of spirit, occurrence of spirit and movement of spirit have occurred due to the lack of separation of these two truths.

منابع و مأخذ:

 

کتابنامه

ابن زکریا، احمد بن فارس. 1440ق، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبداللّه محمد هارون، قم: مکتب الاعلام اسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. بی تا، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.

ارسطو. 1380ش، متافیزیک، ترجمه: شرف الّدین خراسانی، تهران: نشر حکمت.

ارسطو. 1384ش، مابعدالطبیعه، ترجمه: محمدحسین لطفی تبریزی، تهران: انتشارات حکمت.

ارسطو. 1389ش، درباره نفس، ترجمه: علیمراد داوودی، تهران: نشر حکمت.

اکبری، رضا. 1382ش، جاودانگی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.

پهلوانیان، احمد. 1387ش، رابطه نفس و بدن از نظر ملاصدرا، چاپ اوّل، حوزه علمیه قم: نشر مؤسسه بوستان کتاب.

دهخدا، علی اکبر. 1373ش، لغتنامه دهخدا، چاپ اوّل، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

شیرازی، صدرالدین محمد. 1360ش، الشواهد الربوبیة، چاپ دوّم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

شیرازی، صدرالدین محمد. 1410ق، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

طباطبایی، محمدحسین. 1390ش، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، تهران: کانون انتشارات محمدی.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. 1420ق، القاموس المحیط، چاپ دوّم، بیروت: بی نا.

قریشی، سیدعلی اکبر. 1371ش، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

کاپلستون، فردریک چارلز. 1384ش، تاریخ فلسفه، تهران: انتشارات حکمت.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ اوّل، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

یونگ، اسی. 1387ش، پرسش‌های بنیادین فلسفه، ترجمه: سیدمحمود یوسف ثانی، تهران: انتشارات حکمت.

 

مقالات

اکبریان، رضا و ابوالحسن غفاری. 1388ش، «جایگاه نفس در فلسفه ارسطو و ملاصدرا»، فصلنامه خردنامه، شماره 56.

دفتری، عبدالعزیز. 1391ش، «تعدد روح و نفس در نگاه ارسطو»، فصلنامه علمی- پژوهشی آئین حکمت، شماره 12.

دفتری، عبدالعزیز. 1392ش، «کاووشی در آرای صدرالمتألهین درباره تعدد نفس و روح»، فصلنامه ذهن، شماره 53.

رستمی جلیلیان، حسین. 1393ش، «مطالعه تطبیقی درباره تجرّد نفس و بقای آن نزد ارسطو و ابن سینا»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره 52.

ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. 1391ش، «بررسی تطبیقی اندیشه‌های علامه اقبال لاهوری و امیر الشعرا شوقی»، فصلنامه ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره 24.

Bibliography

Ibn Zakaria, Ahmad ibn Faris. 1440 AH, Dictionary of Comparative Language, research: Abdullah Mohammad Haroon, Qom: Islamic Media School.

Ibn Manzur, Muhammad ibn Makram. No date, Arabic Language, Beirut: Dar Al-Fekr for Printing, Publishing and Distribution.

Aristotle. 2001, Metaphysics, translated by Sharafuddin Khorasani, Tehran: Hekmat Publishing. Aristotle. 2005, Metaphysics, translated by Mohammad Hossein Lotfi Tabrizi, Tehran: Hekmat Publications.

Aristotle. 2010, About the spirit, translated by Alimorad Davoodi, Tehran: Hekmat Publishing.

Akbari, Reza 2003, Immortality, Qom: Institute of Bustan Ketab.

Pahlavanian, Ahmad 2008, The relationship between spirit and body from Mulla Sadra's point of view, first edition, Qom seminary: published by Bustan Ketab Institute.

Dehkhoda, Ali Akbar. 1994, Dehkhoda Dictionary, First Edition, Tehran: Tehran University Publishing and Printing Institute.

Shirazi, Sadruddin Mohammad 1981, Al-Shawahid Al-Robubiyyah, second edition, Tehran: University Publishing Center.

Shirazi, Sadruddin Mohammad 1410 AH, Al-Hekmat Al-Motaaliya Fi Al-Afsar Al-Aghliyat Al-Arba, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.

Tabatabai, Mohammad Hussein 2011, translated by Tafsir Al-Mizan, translated by Seyed Mohammad Baqer Mousavi Hamedani, Tehran: Mohammadi Publishing Center.

Firuzabadi, Muhammad bin Yaqub. 1420 AH, Al-Qamoos Al-Mohit, second edition, Beirut: Bina. Qureshi, Seyed Ali Akbar 1992, Quran Dictionary, Tehran: Islamic Bookstore.

Copleston, Frederick Charles. 2005, History of Philosophy, Tehran: Hekmat Publications.

Makarem Shirazi, Nasser. 1995, Sample Interpretation, First Edition, Tehran: Islamic Bookstore.

Jung, Asi. 2008, Fundamental Questions of Philosophy, translated by Seyed Mahmoud Yousef Thani, Tehran: Hekmat Publications.

 

Articles

Akbarian, Reza and Abolhassan Ghaffari. 2009, "The position of spirit in the philosophy of Aristotle and Mulla Sadra", Kheradnameh Quarterly, No. 56.

Daftari, Abdul Aziz 2012, "Multiplicity of soul and spirit in Aristotle's view", Scientific-Research Quarterly of the Religion of Wisdom, No. 12.

Daftari, Abdul Aziz 2013, "Exploring the views of Sadr al-Muta'allehin on the multiplicity of spirit and soul", Mind Quarterly, No. 53.

Rostami Jalilian, Hossein. 2014, "A Comparative Study on the Abstraction of spirit and Its Survival by Aristotle and Ibn Sina", Quarterly Journal of Religious Thought, Shiraz University, No. 52. Examiner, Mehdi and Mahboubeh Bahmani. 2012, "Comparative study of the ideas of Allameh Iqbal Lahori and Amir al-Sho'ra Shoghi", Quarterly Journal of Comparative Literature, Year 6, No. 24.