بررسی تحلیلی تقدیر – جبر و اختیار– درد و بلا و رنج از منظر حکیمان دینی و عطّار نیشابوری
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن
محمدحسن صائنی
1
(دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان ، ایران.)
تورج عقدایی
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی ، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان ، ایران.)
کلید واژه: جبر و اختیار, تقدیر, کلید واژهها: اندیشه, درد و بلا. ,
چکیده مقاله :
چکیده مفهوم تقدیر و بررسی موضوع جبر و اختیار ، تحلیل درد و بلا و رنج پیوند عمیقی با سنّت فرهنگی و ادبی هنر و ادبیّات ایران در اعصار گذشته داشته و دارد؛ که آن هم از طینت و باطن نوع انسان متعادل اندیشمند نشات گرفته است و پیوسته با آفرینش آدمی همراه بوده است. آیا بشر نیازمند تحلیل و شناخت ابعاد وجودی خود میباشد؟ که قطعا چنین نیازی در طول باورهای عقلانی او نهفته است و لازم می باشد که به مفاهیم عمیق تقدیر الهی و مبانی جبر و اختیار در حیات بشری و برداشت و برخورد آدمی با انواع بلایا و دردهای زندگی پرداخته شود. سرنوشت انسان از لحظهای که متولّد میگردد حتّی قبل از تولّد بر اساس علم الهی در پیشگاه پروردگار معین گردیده و رقم خورده است و آدمی در طول زندگی دنیوی خود صاحب اختیار اعمال خویش بوده و طبق انتخاب و میل درونی میتواند نوع خوب و بد راه و طریق حرکت خود را تا ابدیّت و جاودانگی در منشور فردی خویش به ثبت رساند و سعادت یا شقاوت را خواهان گردد. اسلام، انسان را به اندیشه و تأمّل و تدبّر در آغاز و انجام کار دعوت نموده و مخاطب را از وابستگی محض جهان و اسارت نفس بر حذر میدارد و توجّه دادن به آفریدگار و موت و بازگشت به سوی خالق بیانتها و یادآوری به سرنوشت غایت جهان ماده، آدمی را از تعلّق داشتن به سرای سپنج باز میدارد. از ویژگیهای مهمّ الهی شدن تلاش و کوشش برای رشد و تعالی و تکاپوی زندگی ایدهآل محبت آمیز میباشد که بایستی با موازین صحیح عقلانی و عاشقانه به انجام رسانید.
Abstract The implication of fate and the study of determinism and free will, the analysis of torment and calamity have had profound relationship with the cultural, literal traditions of Iran since the ancient times; which has originated from thoughtful and moderate essence of man and has always been associated with man's creation. Is human being in need of analyzing the dimensions of his existence? Such a need is no doubt in the traits of his rational beliefs and is necessary to deal with the Divine's profound implication and their impact on man's life and his tackle with the types of calamity and pains in his life. Man's fate, from his birth has been determined in the presence of Almighty and man throughout his life is the owner of his destiny and choose whatever approach, whether good or bad and lead it to the eternity and register the consequence of his deed in his individual charter. Islam invites man to speculate about the initiation and the terminal of creation and bewares him from mere dependence on the mundane life and leads him toward the creator and the death and what comes aftermaths. Of the significant Divine specification is that man is encouraged to develop to have a kind and ideal life which must be in accordance with the correct criteria of wisdom.
فهرست منابع و مآخذ
_||_