آسیب شناسی روانی (آلودگی و طرد) و تحلیل رفتار فردی وزیران دربار غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریّه اریک برن

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

نسرین عمران‌نژاد ¹ , پروانه عادل زاده ^{2 *} , کامران پاشائی فخری ³

1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/02/18 تاریخ پذیرش : 1400/08/21 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: تحلیل رفتار متقابل, اریک برن, آسیب شناسی روانی, آلودگی و طرد, وزیران تاریخ بیهقی,

چکیده مقاله :

آسیب شناسی روانی، مطالعه ناهنجاری ها و اختلالات روانی است که بر اثر هیجان و اضطراب شدید در انسان در دو سطح میان فردی و درون فردی به وجود می آید. ارتباط میان فردی نوعی نیرویِ انگیزشیِ مهّم و اساسی برای سازگاری است و مشخّصه آن نداشتن حالت دفاعی، داشتن صمیمیت و رضایت است هرچه بیشتر انسان بتواند بین تمایل درونی خود و انتظار جامعه تعادل برقرار کند سازگارتر است و نقض در ارتباط و ناهماهنگی شناختی و تعارض های تبادلی تأثیر نامطلوب بر عملکرد و امنیت اطرافیان می‌گذارد. اریک برن تحلیل رفتار متقابل شخصیّت انسان را به سه بخش کودک، والد و بالغ تقسیم می‌کند. به اعتقاد او اگر میان این سه حالت تعادل برقرار گردد، فرد از نظر شخصیّتی سالم است اما گاهی مرز میان این حالات دچار شکنندگی شده و با یکدیگر تداخل پیدا می کند و محتوای آن با هم تخلیط می‌شود که مانع کار کرد بهنجار فرد می شود. برن این حالات را (آلودگی و طرد) نام گذاری کرده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، وزیران دربار غزنوی را با توجّه به دو مؤلّفة ذکر شده مورد تحلیل قرار داده و به بررسی انحراف یا کج رفتاری روابط بین فردی و واکنش های متقابل آن ها و در سطح درون فردی به مشکلات ساختاری آنان می‌پردازد، یافته های تحقیق نشانگر این است که بیشترِ روابطِ تنش زا، همراه با خشم، پریشانی و قتل، ریشه در الگوی افکار ناکارآمد دارند و رویکردی چون روان پریشی یا بی‌وجدانی را به وجود می‌آورد.

چکیده انگلیسی:

Psychological pathology is the study of the psychological abnormality and psychopathy which is created in human being in two levels of interpersonal and intrapersonal because of severe excitation and anxiety. The relation of interpersonal one is a kind of important and basic  motivation for adaptation. And its mark is lack of defensive situation, having sincerity and satisfaction. The more human being is able to harmonize the internal tendency and the expectation of society, the more adaptable it will be. Deficiency in relationship and failure in communication and un-coordination and its conflict have unfavorable impact on the function of the peripheral people. Eric Berne divides the interaction of human personality into child, parent and the matured. He believes that if there is a harmony among these, the individual will be safe from characteristic point of view but at times it hinders the man function normally. Berne has called these cases " contamination and rejection ". In this research we analyze the behavior of the Ghaznavid's ministers by the two above – mentioned  components and deal with their structural problems . The findings of the research show that most of the relations which are accompanied with tension are the outcome of anger, psychosis and unconscionability.  

منابع و مأخذ:

• استوارت یان و جونز ون، (1395) تحلیل رفتار متقابل روش های نوین در روان شناسی، مترجم بهمن دادگستر، تهران: ناشر، چاپ بیست و ششم.


• استینر، کلود، (1395)، پیش نویس های زندگی در تحلیل رفتار متقابل، ترجمة علی بابایی زاد و آزاده سجادی نسبت، تهران: آوسیا، چاپ دوم.


• برن، اریک، ( 1395)، بعد از سلام چه می گویید، مترجم مهدی قراچه داغی تهران: شابک، چاپ سوم.


• ــــــــــ ، ( 1396)، تحلیل رفتار متقابل، مترجم اسماعیل فصیج ، تهران: نو، چاپ نهم.


• ــــــــــ ، (1387)، بازی‌های روان شناسی روابط انسانی، تهران: نشر ذهن آویز، چاپ سیزدهم.


• بهرامی مؤید، منصور، (1395)، مفاهیم تحلیل رفتار متقابل، تهران: نسل نواندیش.


• بیهقی، محمّدحسین، (1388)، تاریخ بیهقی، توضیح خلیل خطیب رهبر، تهران: مهتاب، چاپ سیزدهم.


• جنگوارد، دورتی، جیمز، موریل، (1384)، برای خوشبختی و موفقیت آفریده شده‌ایم، ترجمه حسن قاسم زاده، ( 1384)، تهران: آسا، چاپ چهارم.


• دهقانی، محمّد، (1395)، حدیث خداوندی و بندگی تحلیل تاریخ بیهقی، تهران: فی، چاپ دوم.


• رضایی، جمال، (1374)، «بوسهل زوزنی در تاریخ بیهقی» یادنامه ابوالفضل بیهقی (مجموعه سخنرانی­های مجلس بزرگداشت بیهقی)، مشهد: دانشگاه فردوسی، ص:227.


• شفیع آبادی، عبدالله؛ ناصری، غلامرضا، (1399)، نظریّه‌های مشاوره و روان درمانی، تهران: نشر دانشگاهی، چاپ هشتم.


• کارخانه‌ایی، بهرام، (1385)، تحلیل رفتار متقابل در خدمت موفقیّت‌های فردی و اجتماعی، تهران: شهر آشوب، چاپ اوّل.


• کاکاوند، رشید، (1388)، شعور قلم درباره تاریخ بیهقی، تهران: ققنوس، چاپ اوّل.


• هریس، تامس، (1395)، ماندن در وضعیّت آخر، مترجم اسماعیل فصیح، تهران: نو، چاپ بیست و پنجم.


• هی، جولی، (1380)، روان شناسی موفقیّت در محیط کار، مترجم: مینو پرنیانی، تهران: رشد، چاپ اوّل.


• ویدسون، مارک، (1392)، تحلیل رفتار متقابل(تحلیل تبادلی)، مترجم: زهرا قلخانی، تهران: کتاب ارجمند، چاپ اوّل.