سنگ‌نگاره‌های شمال‌غرب ایران (معرفی، گونه‌شناسی، گاه‌شناختی)
زهرا الماسی پیمان
1
(
دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، گروه تاریخ و باستان‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
)
حسن درخشی
2
(
استادیار گروه باستان‌شناسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
)
حمیدرضا قربانی
3
(
استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان ،ایران.
)
حسین علیزاده
4
(
استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران.
)
کلید واژه: شمال غرب ایران, سنگ نگاره, گونه شناسی, گاهنگاری, تفسیر,
چکیده مقاله :
سنگ‌نگاره‌ها یکی از با ارزش‌ترین آثار فرهنگی انسان محسوب می‌شوند. این آثار در برخی از مناطق جهان در گونه‌های مختلف ایجاد شده‌اند. در ایران نیز شماری محوطه واجد هنر صخره‌ای تا کنون شناسایی و معرفی شده است. منطقه شمال‌غرب ایران که در تقسیمات جغرافیایی بیشتر با نام آذربایجان شناخته می‌شود، یکی از کانون‌های اصلی هنر مذکور محسوب می‌شود. در این منطقه تاکنون شماری نقوش صخره‌ای شناسایی شده است. در پژوهش حاضر که به روش مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی انجام شده به دنبال پاسخ به پرسش های زیر است: ۱-سنگ‌نگاره‌های شمال‌غربی ایران از نظر سبک و صحنه‌ها در چند گونه قابل دسته‌بندی است؟ ۲- سنگ‌نگاره‌های مورد بحث از نظر گاه‌شناختی شامل کدام دوره‌ها است؟ نتایج پژوهش مشخص نمود که سنگ‌نگاره‌های منطقه شمال‌غرب ایران از نظر سبک با دو شیوه کوبشی و خراش ایجاد شده‌اند. صحنه‌ها شامل نقشمایه انسانی، حیوانی، هندسی و نمادین بوده که در بازه زمانی پسانوسنگی تا اسلامی متاخر است. هرچند به نظر می رسد بیشتر این نگاره‌ها مربوط به هزاره دوم و اول ق.م باشد.
چکیده انگلیسی :
Petroglyphs are considered one of the most valuable cultural works of man. these works have been created in different types in some regions of the world. in Iran a number of rock art sites have been identified and introduced so far. the northwestern region of Iran , which is more commonly known Azerbaijan in geographical division, is considered one of the main centers of the said art. A number of rock carving have been identified this region so far. the present study , which was conducted using field and library studies and descriptive-analytical approach, seeks to answer the following question : 1- How many types of rock carving can the petroglyphs of northwest Iran be classified into terms of style and scenes?2- Which periods do the petroglyphs in question belong to in terms of chronology? the result of the research revealed that the petroglyphs of the northwestern region of Iran were created in two styles , striking and scratching , and the scenes included human , animal , geometric and symbolic motifs, which date from the post- Neolithic to the late Islamic period .However , it seems that most of these paintings date back to the second and first millennia BC.
رضالو رضا؛ آیرملو یحیی. (1393)، "حضور سکاها در شمال غرب ایران مطالعه موردی گورستان خرم آباد مشگین شهر، اردبیل."
رفیع‌فر، جلال‌الدین. (1385). «سنگ‌نگاره‌های راسباران: پژوهش در مردم‌شناسی و باستان‌شناسی هنر»، تهران
زهرا ابطحی فروشانی؛ رضا سلمانپور. (1402). ارزیابی محتوایی و آماری فرم، سبک و گاهنگاری نسبی سنگ نگاره های هوراند، آذربایجان شرقی.
ستارنژاد، سعید؛ عبدالهی، سیاوش؛ کریمی، کیومرث؛ نریمانی، مصیب (1399). معرفی سنگ¬نگاره¬های دوه دره-سی شهرستان.
سلیمی، اسماعیل؛ صلح¬جو، جمیله؛ رضایی، ایرج (1399)، مطالعه نقوش صخره¬ای عقربلو در شهرستان شاهین¬دژ، باستان¬پژوه، سال 19، صص 138.
شیخ اکبری زاده، سمیرا؛ امیرحاجیلو، سعید؛ عرب، حسنعلی (1392). «مطالعۀ تفسیرگرایانه صخره¬نگاره¬های نویافته زه¬کلوت جازموریان»، مجله مطالعات ایرانی،
کریمی، کیا، علی؛ میرزایی، محمد؛ عبدالهی، سیاوش؛ ستارنژاد، سعید؛ کریمی، بهنام (1401)،
محمدی قصیدیان، سیروان؛ نادری، رحمت (1386). «بررسی و مطالعه نقوش صخره‌ای خره هنجیران مهاباد»،
معروفی اقدم، اسماعیل؛ افخمی، بهروز؛ حسینی¬نیا، مهدی؛ گراوند، افراسیاب؛ طهماسبی، فریبرز (1397)، بررسی
هورشید، شقایق (1386). «معرفی نقوش صخره¬ای شهریری
Abdollahi, S., Afkhami, B., & Rezaloo, R. (2024). Kurgan of Fakhrabad, Meshkinshahr, Northwest Iran. Persica Antiqua, 4(6), 3-15.