هدف: هدف این پژوهش اثربخشی تکنیک‌های آموزش خلاقیت بر طراحی معماری موردبررسی و تحلیل قرارگرفته است روش پژوهش:روش این پژوهش آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه آزمایشی و کنترل است .روش نمونه‌گیری در این پژوهش به‌صورت تصادفی و بر اساس انتخاب واحدترم یک دانشجویان معماری طرح3 در نیمسال اول 96-97 از نمونه‌های در دسترس به تعداد مجموعاً 40 نفر در دو گروه بوده است . در گروه آزمایش شیوه آموزش مبتنی بر تکنیک‌های خلاقیت و در گروه کنترل آموزش رایج دنبال شده است. ابزار سنجش خلاقیت در هر دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون پرسشنامه تورنس و آزمون ترسیمی مبتنی بر 4 مؤلفه خلاقیت بوده است و داده‌های پژوهش با استفاده از مقایسه میانگین و انحراف معیار ...در نرم‌افزار spss تحلیل‌شده است. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشانگر ارتقا خلاقیت مبتنی بر آموزش تکنیک‌های خلاقیت در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل می‌باشد. با این تفاوت که تکنیک بارش فکری در حوزه ایده یابی مطرح و در زمان کوتاه مدت قابل تحقق بوده و در مقابل تکنیک اسکمپر در حوزه ایده پردازی مطرح و در بازه زمانی طولانی مدت قابل دستیابی است. تفاصيل المقالة

فرآیند شهرنشینی و رشد شهری در مناطق مختلف جهان نتیجه تعاملات درهم تنیده میان فاکتورها و عوامل گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تکنولوژیک، جغرافیایی و فرهنگی جهانی و محلی است. فرآیند شهرنشینی و رشد شهری در مراحل مختلف تکاملی خود در طول زمان و با توجه به مقتضیات مکانی و محلی، الگوهای گوناگون شهری را در مناطق مختلف دنیا تولید و بازتولید میکند. الگوهای مختلف شهری و تغییرات کاربری پوشش ناشی از آنها در ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه به شدت نواحی پیرامون شهرها و ذخایر زیست محیطی پیرامونی را تحت تاثیر قرار داده است. بر این اساس، هدف اصلی مطالعه حاضر شناسایی الگوی تغییرات کاربری اراضی شهری و آینده نگری این تغییرات با تاکید بر ملاحظات زیست محیطی در کلان شهر تبریز و محدوده پیرامون آن میباشد. به منظور شناسایی و تبیین الگوهای تغییرات کاربری پوشش زمین در محدوده مورد مطالعه، به طور خاص تئوری های بوم شناسی شهری و بوم شناسی سیمای سرزمین و همچنین طیف وسیعی از داده های آماری و فضایی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون لاجستیک نشان می دهد که عوامل بیوفیزیکی شامل فاصله از مراکز تجاری شهر تبریز، فاصله از اراضی کشاورزی، فاصله از اراضی بایر، فاصله از مراکز شهری پیرامون، فاصله از اراضی صنعتی و ارتفاع زمین مهمترین عوامل تشکیل دهنده الگوهای رشد شهری در منطقه بوده و نتایج به دست آمده نشان داد که پنج مولفه اجتماعی- اقتصادی نقش مهمی را در تعیین ویژگی های فضایی رشد شهری در سطح نواحی شهر تبریز ایفا میکنند. بطوریکه این پنج مولفه اجتماعی – اقتصادی بیش از 69/0 درصد تغییرات شکل سیمای سرزمین، 65 درصد تغییرات تعداد پچ های شهری، بیش از 74 درصد تغییرات متریک میانگین وزنی بعد فراکتال و بیش از 59 درصد تغییرات متریک تراکم لبه را در سطح نواحی شهر تبریز تبیین می کنند. تفاصيل المقالة

در حال حاضر بسیاری از شهرهای کشور با مساله ای به نام بافت های فرسوده مواجه هستند. این بافت ها یا هسته های قدیمی شهرها بوده و به مرور زمان دچار فرسودگی و عدم کارآیی شده اند و یا در دوران معاصر بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی شکل گرفته و از این رو اکنون با مسائل و مشکلات بسیاری رو به رو بوده و این مشکلات را به کل شهر نیز تسری می دهند. به نظر می رسد در بافت های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسائل گریبانگیر این بافت ها کارآمدترین رویکرد که بتوان برای مواجهه با کاستی ها و نارسائی ها اتخاذ نمود، نیل به اهداف توسعه پایدار در عرصه بهسازی این بافت ها می باشد. در این تحقیق از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. اطلاعات لازم برای اجرای ساماندهی محلات از وزارت راه و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و شهرداری منطقه 8 شهر تبریز اخذ شده است. روش پژوهش روش کتابخانه ای و برای جمع آوری داد ه های مورد نیاز از مشاهدات عینی استفاده شده است . در مرحله تجزیه و تحلیل ، ماتریس تحلیلی مشتمل برفهرستی ازنقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفت . برای ترسیم نقشه های شهرسازی از نرم افزار2 D autocad استفاده شد. تفاصيل المقالة

توسعه پایدار شهری دربرگیرنده توسعه اقتصادی و اجتماعی است که بر تداوم حفاظت از منابع زمینی برای نسل کنونی و آینده همراه با بهره برداری از منابع طبیعی در حد ظرفیت سیستم های طبیعی وهماهنگ با طرح های توسعه تاکید دارد. در این پژوهش که ارزیابی میزان تحقق توسعه پایدار با تاکید بر اجزاء ردپای بوم شناختی، مدنظر است. جامعه آماری تمامی خانوارهای ساکن در شهر تبریز در نظرگرفته شده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر برآورد گردید. برای تکمیل پرسشنامه از روش نمونه گیری تصادفی بهره گرفته شد و نهایتاً با استفاده از تحلیل آماری در محیط SPSS و تحلیل رگرسیونی چند متغیره طی دو مرحله به تحلیل داده های آماری برآمده از پرسشنامه پرداخته شده است. طبق نتایج تحقیق، پارامترهای متغیر اجتماعی - اقتصادی و جمعیتی در شهر تبریز تاثیر معنی داری بر اجزا چهارگانه ردپای بوم شناختی یعنی غذا، حمل و نقل، مسکن و کالا دارند. مفهوم این تاثیر آن است که با افزایش پارامترهای متغیر اجتماعی – اقتصادی و جمعیتی (سن، جنس، تاهل، سواد و درآمد) شاخص ردپای بوم شناختی افراد نیز افزایش می یابد. هم چنین نتایج حاصل شده از تحلیل های جمعی متغیرهای وابسته نشان داد که پارامترهای متغیر مستقل، حدود 84% بر اجزاء ردپای بوم شناختی در شهر تبریز تاثیر دارند. تفاصيل المقالة

با پیشرفت جوامع و گسترش شهرها، روش‌های برنامه‌ریزی شهری دیگر پاسخگوی نیازها و مشکلات شهرها نبوده و نیاز به توسعه این روش‌ها بیشتر می‌شود. این تحقیق به عنوان یک تحقیق تحلیلی، به روش توصیفی، مقایسه‌ای- تطبیقی انجام شده است. جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و روش دلفی و ابزارهای مشاهده، مطالعات میدانی، پرسشنامه متخصصان استفاده شده است. بررسی‌ها نشان داد که روند توسعه برنامه‌ریزی شهری در شهر ارومیه از کشور تبعیت می‌کند و از نظر تنوع و سلسله مراتب طرح‌های تهیه شده، در تمامی سطوح اقدام به تهیه برنامه شده است. همچنین با وجود اینکه در بسیاری از موارد برنامه‌های تهیه شده از برنامه‌های فرادست خود تبعیت می‌کنند، ولی این تبعیت در برخی موارد با نقایصی مواجه است. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان داد با وجود اینکه برنامه‌ریزی شهری در طول چند دهه اخیر از نظر تهیه برنامه‌های مختلف پیشرفت داشته است، ولی به دلیل عدم دقت و تمرکز کافی در بررسی نیازها، مسائل و مشکلات شهر، این برنامه‌ها نتوانسته‌اند به اندازه کافی مؤثر واقع شوند. تفاصيل المقالة

شهر به عنوان محیط زیست ‌بشر در معرض تهدیدهای جدی است و این مسئله به دلیل اهمیت روزافزون مطالعات توسعة پایدار در پایش سیاست های عمومی است. در این مقاله نیز هدف، شناسایی مولفه های کلیدی و تاثیرگذار و سپس ارائه راهبرد در فرایند تدوین الگوی پایدار شهری و توسعة شهری می باشد. بنابراین در محلات هدف تحلیلی به منظور استخراج شاخص‌های مناسب برای سنجش و ارزیابی پایداری و کیفیت محیط شهری با استفاده از پرسشنامه و بعد برای حجم نمونه نیز از تکنیک کوکران استفاده شده و در نهایت تحلیل آماری توصیفی انجام گرفته و داده های اجتماعی-اقتصادی و کالبدی به وسیله نرم افزار SPSS وتکنیک SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در آخر این نتیجه حاصل شد که شاخص‌های کالبدی بیشترین تاثیر فنی را دارند اما شاخص‌های اجتماعی در سطح قابل‌قبول و گاها رضایتمند هستند این موضوع را می‌توان اینگونه بیان کرد که مشکلات کالبدی از جمله فرسوده بودن ابنیه، عدم رعایت ضوابط در ساخت و سازها همگی باعث تاثیر منفی از این شاخص شده و در مقابل وجود روابط خانوادگی بین ساکنان، وجود ریشه های قومی و ارتباطات و خاطرات مربوط به نسل‌های قبلی که در آن محدوده ساکن بوده اند معمولا نوعی حس دلبستگی مکانی ایجاد می کند که مطلوب بودن شاخص‌های اجتماعی را توجیه می‌کند. تفاصيل المقالة

بافتهای تاریخی شهرها، دربردارنده ارزشهای تاریخی فرهنگی بوده و میراثی گران بها برای نسل های آتی بشمار می آیند؛ از این رو رها کردن آنها، انسان معاصر را از بهره گیری عالمانه از تجارب گذشته و قرار گرفتن در مسیر تداوم تاریخی که رمز بقای هر فرهنگی است، باز می دارد. امروزه گردشگری نقش فعال و مؤثری در ارتقای ساختار اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی، فضایی و سیاسی کشورها بویژه کشورهای در حال توسعه بازی می کند. یکی از انواع پرطرفدار گردشگری، گردشگری شهری است. شهرها دارای جاذبه های گردشگری فراوانی هستند و در این میان فضاهای شهری دارای ارزش فرهنگی تاریخی، به عنوان جذاب ترین و کاملترین قرارگاه‌های رفتاری گردش‌پذیر، محسوب می‌شوند. نقش کارکردی فضاهای شهری، به عنوان محل فعالیتهای عمومی و در کلی ترین تعبیر به عنوان بازتاب کالبدی عرصه عمومی در شهرهای کنونی، آنها را برای ایجاد مناسبات چهره به چهره، تجربه مشترک فضا، رابطه انسانی با کالبدی شهری و برگزاری فعالیتهای جمعی و عمومی و البته گذران اوقات فراغت و تفریح مناسب و کارآمد می سازد. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از فرایند برنامه ریزی راهبردی، ضمن پی جویی توانمندیها و کارکردهای گردشگری شهری بافت تاریخی ارومیه و به منظور توسعه این کارکردها، اقدام به ارائه راهکارها و تعیین راهبردهای کاربردی در جهت توسعه گردشگری شده است.و با بررسی نقاط قوت و ضعف، قابلیت‌ها و فرصتهای گردشگری بافت تاریخی شهر ارومیه، مشخص شد که استراتژی‌های قابل قبول در برنامه‌ریزی گردشگری شهری، در اولویت نخست راهبردهای محافظه-کارانه‌اند؛ و راهبردهای تهاجمی در اولویت دوم برنامه‌ریزی قرار گرفته‌اند. تفاصيل المقالة

هدف اصلی از پژوهش شناسایی اولویت‌های اجرایی در راستای ارتقاء کیفیت زندگی در کلانشهر رشت بود. در این راستا ابتدا شاخص‌های مرتبط با کیفیت زندگی شامل 57 شاخص در هفت بعد، استخراج شد. پس از تعیین شاخص‌ها، با بهره گیری از تکنیک پرسشنامه، وضعیت این شاخص‌ها در دو بخش مورد بررسی قرار گرفت. در بخش اول میزان رضایت‌مندی شهروندان از شاخص‌های کیفیت زندگی در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. در این زمینه تعداد 1920 پرسشنامه در نواحی 27 گانه کلانشهر رشت توزیع و تکمیل گردید. نتایج این بخش از پژوهش با استفاده از آزمون تی تحلیل شد. در بخش دوم وزن نسبی شاخص‌های کیفیت زندگی با استفاده از مدلAHP و نظرات کارشناسان تعیین شد. در نهایت به تحلیل دو بعدی و یکپارچه از این شاخص‌ها اقدام شد. نتیجه این تحلیل دو بعدی تعیین اولویت های اجرایی بود. در واقع اولویت‌های اجرایی به عنوان شاخص‌هایی تعریف شدند که از نظر کارشناسان اهمیت بالایی داشته و در عین حال شهروندان رضایت‌مندی پایینی داشته باشند. در نهایت پس از تعیین میزان رضایت‌مندی و همچنین وزن‌دهی شاخص‌های کیفیت زندگی، به تحلیل دو بعدی و شناسایی اولویت های اجرایی در راستای ارتقاء کیفیت زندگی در کلانشهر رشت اقدام شد. نتایج نشان داد شاخص‌هایی همچون اجاره بهای مسکن، دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، وضعیت آب آشامیدنی، سیستم فاضلاب و دفع آب های سطحی، کیفیت خدمات در مراکز بهداشتی و درمانی، کیفیت آموزشی در مدارس، بهداشت محیط و نظافت خیابان‌ها و وضعیت پارک ها و فضاهای سبز از بالاترین اولویت برای ارتقا کیفیت زندگی شهروندان رشت برخوردارند. تفاصيل المقالة

خانه، به منزله یکی از مهمترین گونه های ساختمانی، همواره بستر تغییرات اجتماعی و فرهنگی بوده و بخش مهمی از تحولات جامعه را می توان در آن مشاهده کرد. از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، معماری خانه ها در بیشتر شهرها از جمله تبریز تحت تاثیر تحولات اجتماعی و فرهنگی قرار گرفت. با توجه به اینکه اکثر خانه های تاریخی تبریز مربوط به اواخر دوره قاجار و پهلوی هستند، که مصادف با جریان گذار از سنت به مدرنیته در ایران می باشد. در این پژوهش، نحوه اثرپذیری این گذار بر تحول ساختار خانه ها از دید معماران بررسی گردید. راهبرد اصلی این تحقیق، تحلیلی- تاریخی بود و گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی از روش اسنادی، میدانی انجام شد. بدین منظور، پرسشنامه ای برای سنجش میزان تاثیر( گذار از سنت به مدرنیته) در سه مولفه خانه های تاریخی تبریز شامل روابط فضایی، تزئینات داخلی و نمای اصلی به صورت طیف پنج مرحله ای لیکرت تنظیم شده و در اختیار متخصصان معماری که شناخت کافی از خانه های این دوره داشتند قرار گرفت. نتایج در نرم افزار Expert Choice و با تکنیک AHP مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد شاخص تزیینات داخلی در سیر این روند یک رابطه نسبتا معناداری وجود دارد. در شاخص روابط فضایی تغییر معنادار در بناهای منتهی به پهلوی اول مشهود است و در شاخص سوم نمای اصلی این بنا ها رابطه معنادار مشخصی دیده نمی شود. آنچه که قابل تامل است در این سیر تحول بیشترین تاثیر در مساحت عرصه ها می باشد. تفاصيل المقالة

در واقع، هماهنگی مناسب و سازگاری اجزای کالبدی شهر، مانند نماهای شهری، قطعا می‌تواند به تسهیل سازماندهی مجدد محیط شهری برای هویت مند بودن بیشتر کمک کند؛ این مساله در شهرهای تاریخی ایران مانند شهر تبریز که هویت مناسبی در ساختار کالبدی خود دارند، بسیار مشهود است. امروزه، غلبه رویکردهای متناقض و نبود جهت گیری مناسب، متاسفانه باعث ایجاد نماهای شهری نامناسب و از بین رفتن هویت کالبدی در شهرهای ایران شده‌است. همچنین، فرآیند جهانی شدن و حذف تفاوت‌های فرهنگی تا حد زیادی امکان ایجاد خاطرات سنتی و فرهنگی را تضعیف کرده‌است. براین اساس تحقیق حاضر به دنبال شناسایی عوامل موثر بر بی هویتی کالبدی نماها در بافت تاریخی-فرهنگی تبریز است. روش تحقیق بصورت توصیفی-تحلیلی و پیمایشی بوده و از نظر هدف کاربردی است. حجم نمونه 20 نفر از خبرگان متخصص (اساتید و مدیران شهری) بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها نشان داد که از بین عوامل موثر بر بی¬هویتی کالبدی نمای بافت تاریخی-فرهنگی تبریز کمبود قوانین و ضوابط بیشترین تاثیر را داشته و سیاست-های اشتباه کمترین تاثیر را داشته است. در واقع، تحولات شهری تبریز با نبود برنامه‌ها و اقدامات جامع، بومی و زمینه‌ای، به طور فزاینده‌ای هویت کالبدی نماهای شهری را بخصوص در بافت تاریخی-فرهنگی کاهش داده است. این نوع نقص‌ها به طور خاص مشکلات جدی از قبیل عدم زیبایی، ناخوانایی، یکپارچگی کالبدی نامناسب و غیره را در نماها به همراه داشته‌است که در نهایت منجر به بی هویتی کالبدی شهر شده است. تفاصيل المقالة