شناخت و بهره‌گیری از مؤلفه‌های تعلیم‌وتربیت، از جنبه‌های فراوانی اهمیت دارد. بی‌تردید، بخش قابل ملاحظه‌ای از آموزه‌های اخلاقی و تربیتی در آثار ارزشمند ادبی نگاشته شده است. یکی از شاهکارهای بی‌مانند ادبی در این خصوص، گلستان سعدی است. سعدی در گلستان، مهم‌ترین مفاهیم تربیتی و اساسی‌ترین شیوه‌های رفتار نیک و پسندیدۀ آدمی را بیان کرده است. او با نگاهی موشکافانه به انسان‌، حقایقی مربوط به تمامی طبقات جامعه را به تصویر می‌کشد و در قالبِ پند و حکمت به مخاطب منتقل می‌کند. هدف غایی این پژوهش، شناسایی مؤلفه‌هایی تعلیم‌وتربیت مطلوب در گلستان سعدی است. این مقاله از جمله پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزۀ مطالعات علوم انسانی است که به روش کیفی و با راهبرد داده‌بنیاد انجام شده است. در این روش، پس از گردآوری داده‎‌های کیفی، مفاهیم مرتبط شناسایی شد. با دسته‌بندی، مقایسۀ مفاهیم و حذف موارد تکراری، مؤلفه‌های مورد نظر ترسیم شد. در پایان این فرایند، پایه‌های اصلی نظریۀ تعلیم‌وتربیت مطلوب در گلستان سعدی شامل 68 مفهوم در قالب 14 مؤلفه تشکیل گردید. تفاصيل المقالة

در این پژوهش ارتباط سه واژۀ آفتاب، خورشید و شمس بر مبنای واژه‌گزینی در بن‌مایه‌های عرفانی مورد بررسی قرار گرفته است. کاربرد واژه‌ها در غزلیات به دو صورت بررسی می‌شود: مواردی برای تصویر‌سازی و مواردی برای توصیف شمس تبریزی. مولوی در تصویر‌سازی همانند دیگر شاعران از واژه آفتاب استفاده کرده است، اما در توصیف شمس تبریزی با آگاهی به پیشینۀ اساطیری و دینی واژۀ خورشید، ابتدا با بینش عرفانی، آن را با واژۀ شمس آمیخته و با تأویل هرمنوتیکی، واژۀ شمس را از حدّ نشانه به کلمه رسانده و توانسته با دو واژۀ خورشید و آفتاب، همسان و به عنوان یک بن‌مایه یا اصطلاح عرفانی ثبت نماید. با همسانی شمس با خورشید تمام ویژگی‌های اساطیری و عرفانی واژۀ خورشید در شمس ظاهر شده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به این نتیجه رسیده است، همان‌گونه که خورشید‌پرستی در اسطوره دیده می‌شود مولوی نیز به شمس‌پرستی پرداخته و شمس را به عنوان خدای اساطیر نگریسته و با فنا در شمس به جست‌وجوی خویشتن خویش در فرآیند فردیّت رسیده است؛ این مقوله با روان‌شناسی یونگ قابل تفسیر می‌باشد، در این تفسیر شمس بهانه‌ای برای رسیدن مولانا به خداوند است. تفاصيل المقالة

ساختار زبان حماسی در کوش‌نامۀ ایران‌شان بن ابی‌الخیر سامان رحمان‌زاده * دانش‌جوی دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، گرایش حماسی، دانش‌گاه ارومیه، ایران. فاطمه مدرّسی** استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه ارومیه، ایران. بهمن نزهت*** دانش‌یار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه ارومیه، ایران. تاریخ دریافت: 11/12/1396 تاریخ پذیرش: 17/7/1398 چکیده یکی از موضوعات نقد جدید، بررسی ساختار زبان در آثار ادبی است. الگوی بررسی ساختار زبان حماسی، چگونگی زبان شعر حماسی را در سطوح گوناگون آوایی و موسیقایی، واژگان و نحوی، بلاغی و ادبی، محتوایی و درون‌مایه‌ای بررسی می‌کند تا چگونگی تجلّی نوع ادبی حماسه در زبان را کشف و سیر حماسه‌سرایی را توصیف کند. به همین منظور در این مقاله، با استفاده از نظریات صورت‌گرایی و بر اساس زبان حماسی معیار (شاهنامۀ فردوسی) و الگویی که شهبازی و ملک‌ثابت در این زمینه به دست داده‌اند، به بررسی زبان حماسی در کوش‌نامهپرداخته و در هر سطح، شاخص‌های لازم تبیین شده و سپس چگونگی ظهور آن شاخص‌ها در زبان حماسی، با بیان شواهدی نشان داده شده است تا بر اساس آن اولاً ویژگی‌های زبان حماسی کوش‌نامه مشخّص گردد و ثانیاً به میزان موفقیت یا عدم موفقیت ایران‌شان بن ابی‌الخیر در به‌کارگیری زبان حماسی معلوم شود. بر این اساس، مشخص گردید که ابی‌الخیر، به عنوان یکی از مقلّدان زبان حماسی معیار، در به‌کارگیری زبان حماسی در بسیاری از موارد موفق بوده و اثر وی، نمونه‌ای کامل از منظومۀ حماسۀ ملّی بعد از شاهنامه است. * . saman207@gmail.com ** . fatemeh.modarresi@yahoo.com *** . b.nozhat@urmia.ac.ir تفاصيل المقالة