اصلاح نظام قیمت­گذاری مبتنی بر ارزش اقتصادی آب در بخش کشاورزی، یکی از کارآمدترین ابزارهای مدیریت تقاضا است که به تنظیم الگوی مصرف آب در این بخش منجر می­شود. با اصلاح تعرفه­های آب در بخش کشاورزی، می­توان امیدوار بود که مقدار تقاضای آب کاهش یافته و زمینه صرفه­جویی و ذخیره­سازی آن فراهم گردد. هدف این مطالعه، تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی از دید تقاضاکنندگان با استفاده از رهیافت تابع تولید، در مزارع زیر کشت سورگوم علوفه­ای در منطقه سیستان در سال 94 می­باشد. برای تعیین ارزش اقتصادی آب، توابع انعطاف­پذیر و انعطاف‌ناپذیر مورد استفاده قرار گرفت. پس از برآورد این توابع، بمنظور انتخاب بهترین شکل تابع تولید از فرض­های کلاسیک و آزمون­های اقتصاد­سنجی استفاده شد. بر اساس نتایج، تابع       کاب­داگلاس به عنوان تابع برتر تولید انتخاب شد. قدر­مطلق کشش خود­قیمتی تقاضای مشتق­شده آب 25/2 محاسبه شد که بزرگ­تر از یک بودن مقدار این کشش نشان می­دهد که سیاست­های قیمتی می­توانند عامل مهمی در کنترل مصرف نابهینه این نهاده با­ارزش باشند. بهره­وری نهایی تولید 3/0 و ارزش اقتصادی آب 450 ریال به ازای هر متر­مکعب آب به­دست آمد که اختلاف 5/55 درصدی با قیمت آب­بها دارد. بنابراین پیشنهاد می­شود با حذف تدریجی اختلاف قیمت­ها، ارزش آب را به جایگاه واقعی خود نزدیک­تر کرده و در مصرف این نهاده در منطقه مورد مطالعه صرفه‌جویی شود. تفاصيل المقالة

آب یک نهاده مهم در تولید محصولات کشاورزی می­باشد. به­گونه‌ای­که بخش کشاورزی به­عنوان بزرگ‌ترین مصرف­کننده آب در تمام دنیا می­باشد. هدف این مطالعه، تعیین ارزش اقتصادی و بهره­وری آب کشاورزی از دید تقاضاکنندگان با استفاده از رهیافت تابع تولید، در مزارع زیر کشت گندم و هندوانه در منطقه ایرانشهر در سال زراعی 97-96 می­باشد. آمار و داده‌های مورد نیاز پژوهش که شامل نهاده­های گوناگون مصرف شده برای تولید گندم و هندوانه (سطح زیرکشت (هکتار)، بذر مصرفی (کیلوگرم)، سم­های مصرفی (لیتر)، کود شیمیایی (کیلوگرم)، مقدار آب مصرفی (مترمکعب)، هزینه آن­ها، مقدار عملکرد و قیمت محصولات می­باشد، از 80 کشاورز منطقه از راه نمونه­گیری تصادفی و تکمیل پرسشنامه گردآوری و بمنظور تخمین مدل­ها و انجام آزمون­های مربوطه از نرم­افزار اقتصاد­سنجی Eviews استفاده شد. برای تعیین ارزش اقتصادی آب، توابع انعطاف­پذیر و انعطاف­ناپذیر مورد استفاده قرار گرفت. پس از برآورد این توابع، بمنظور انتخاب بهترین شکل تابع تولید از فرض­های کلاسیک و آزمون­های اقتصاد­سنجی استفاده شد. هم‌چنین، بر اساس شاخص­های بهره­وری مصرف آب کشاورزی (CPD،BPD  وNBPD) مقدار بهره­وری برای این دو محصول محاسبه شد. بر اساس نتایج، تابع کاب داگلاس برای هر دو محصول به­عنوان تابع برتر تقاضا انتخاب شد. قدر مطلق کشش خود قیمتی تقاضای مشتق شده آب برای گندم و هندوانه به ترتیب 13/1 و 27/1 بدست آمد که بزرگ‌تر از یک بودن مقدار این کشش نشان می­دهد، سیاست­های قیمتی می­توانند عاملی مهم در کنترل مصرف غیر­بهینه این نهاده با ارزش باشند. بهره­وری نهایی تولید برای گندم و هندوانه به ترتیب87/0 و 2 محاسبه شد. ارزش اقتصادی آب برای گندم 12441 ریال به ازای هر متر مکعب آب و برای هندوانه 14000 ریال به ازای هر مترمکعب بدست آمد. نتایج شاخص­های بهره­وری نشان دادند هندوانه نسبت به گندم از شاخص بهره­وری بالاتری برخوردار می­باشد. بنابراین، با توجه به نتایج این پژوهش، کشت‌های با مصرف آب بالا و بازده اقتصادی پایین بایستی از الگوی کشت حذف شود. این کار هم باعث کاهش مصرف و استحصال آب شده و هم متضمن منافع اقتصادی بالا برای کشاورزان می­باشد. تفاصيل المقالة