تحلیل سنت‌گرایی و نوگرایی مضمونی و محتوایی در غزل منزوی

الموضوعات :

سیف الدین آب برین ¹

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

تاريخ الإرسال : 27 الخميس , محرم, 1444 تاريخ التأكيد : 15 الخميس , رمضان, 1444 تاريخ الإصدار : 22 الإثنين , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: حسین منزوی, غزل, سنت‌گرایی, نوگرایی, مضمون و محتوا.,

ملخص المقالة :

دورۀ معاصر در تاریخ ایران را می‌توان در جمیع جهات، عرصۀ کشاکش بین سنت و نوگرایی دانست. این کشاکش در ساحت ادبیات نیز به وضوح دیده می‌شود. برخی سنت را مایۀ واپس‌ماندگی دانسته و با آن به ستیز برخاسته‌اند و برخی پایبندی تمام و کمال به سنت داشته و نوگرایی و نوجویی را برنتافته‌اند؛ در این میان گروهی نیز بوده‌اند که در عین پایبندی به برخی مؤلفه‌های سنت، نوگرایی و نوجویی را نیز الزامی می‌دانستند و در این راه قدم برداشته‌اند. حسین ‌منزوی از غزل‌سرایان نئوکلاسیک، چنین دیدگاهی دارد؛ او غزل را با تئوری‌های نیما آشنایی داده و خود را از «جوجه ققنوسان» نیما می‌داند. در عین حال، غزل خود را حافظ‌وار می‌خواند و به تأثیر سنت در غزلش اذعان دارد. به‌ویژه در حوزۀ مضمون و محتوا که موضوع پژوهش حاضر است، این دوگانگی دیده می‌شود. این رویکرد سبب شده تا در شعر او موضوعات و مضامین سنتی در کنار موضوعات معاصر و نو و تجارب فردی دیده شود؛ عشق جسمانی و اروتیسم، زیبایی‌شناسی متفاوت از معشوق و واقع‌نمایی و تکیه بر تجارب فردی را می‌توان از وجوه نوگرایی او در زمینۀ مضمون، قلمداد کرد. در پژوهش حاضر به بررسی ابعاد سنت‌گرایی و نوگرایی منزوی در موضوع و مضمون پرداخته شده است. نتیجۀ پژوهش حاضر نشان از تلفیق نوگرایی و سنت گرایی در ابعاد مختلف مضمون، زبان و تصاویر شعری درشعر منزوی دارد.

المصادر:

احمدی‌پور اناری، زهره (1397). دو مضمون از توصیف واقعی معشوق در غزل منزوی، بهبهانی و بهمنی. شعر پژوهی (بوستان ادب). 10 (۱۶)، ۱-۳۶.
انوری، حسن (1379). یک قصه بیش نیست. تهران: عابد.
توللی، فریدون (1346). رها. چاپ سوم. شیراز: کانون تربیت.
حافظ، شمس الدین محمد (1366). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ چهارم. تهران: صفی‌علی‌شاه.
حسن لی، کاووس (1384). تصویر زمان در شعر معاصر. کیهان فرهنگی، 20 (222).
حسن لی، کاووس (1385). نوآوري در غزل. شعر. 13 (46)، 34 - 27 .
حقوقی، محمد (1384). شعر فروغ فرخزاد از آغاز تا امروز (شعرهای برگزیده، تفسیر و تحلیل موفق‌ترین شعرها). چاپ نهم، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد (1377). شعر نو از آغاز تا به امروز. چاپ دوم. تهران: نشر ثالث.
حقوقی، محمد (1369). شعر نو از آغاز تا امروز. تهران: انتشارات هدايت -يوشيج.
خالقی مطلق، جلال (1375). زیبایی کمال مطلوب در زن در فرهنگ ایران. ایران‌شناسی. 8 (32)، 703-716.
روزبه، محمدرضا (1379). سیر تحول غزل فارسی. تهران: روزنه.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1363). شعر بی دروغ، شعر بی نقاب. چاپ چهارم. تهران: جاویدان.
شاملو، احمد (1384). مجموعه آثار (دفتر یکم، شعرها). تهران: نگاه.
صائب تبریزی، محمدعلی بن عبدالرحیم (1375). دیوان. به کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
عطار، محمد بن ابراهیم (1360). تذکره الاولیاء. به تصحیح محمد استعلامی. چاپ سوم. تهران: زوار.
علی‌پور، محمدکاظم (1385). غزل معاصر و زمینه‌های شکل‌گیری آن. شعر. 13 (46)، 61-66.
کاظمی، روح الله (1387). سیب نقره‌ای ماه. چاپ هشتم. تهران: کارنامه.
كرماني، حسين (١٣٨٧). نام من عشق است؛ مي‌شناسيدم آيا. باشگاه هنر. ۱۷ (۹۷)، ٦٠-٥٩.
منزوی، حسین (1387). حنجرۀ زخمی تغزل. تهران: آفرینش.
منزوی، حسین (1395). مجموعه اشعار. به کوشش محمد فتحی. چاپ چهارم. تهران: آفرینش و نگاه.
نیما یوشیج (1368). دربارة شعر و شاعری. گردآوری و تدوین سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.
نیما یوشیج (1385). دربارة هنر شعر و شاعری. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
یزدانی، زینب (1381). زن در شعر فارسی دیروز و امروز. تهران: فردوسی.