شگردهای مشترک در اشعار سبک هندی و کاریکلماتور در ایجاد مفاهیم طنزگونه

الموضوعات :

لیلا محمدنژاد کلکناری ¹ , حسین پارسایی ² , حسام ضیایی ³

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران

تاريخ الإرسال : 15 الخميس , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 30 الإثنين , ربيع الأول, 1447 تاريخ الإصدار : 12 الخميس , ربيع الأول, 1447

الکلمات المفتاحية: کاریکلماتور, طنز, سبک هندی, بازی‌های زبانی, صنایع ادبی.,

ملخص المقالة :

کاریکلماتور یکی از جریان‌های نوظهور ادبیات معاصر است که از زیرمجموعه‌های طنز و مطایبه به شمار می‌رود. پیروان این جریان برای ایجاد فضاهای طنزآمیز، از بازی‌های زبانی به مثابه شگردی ویژه بهره می‌برند. عده‌ای پیشینة کاریکلماتور را به ادبیات غرب ارتباط داده‌اند و رواج جملات کوتاه طنزآمیز در روزنامه‌ها و مجلات عصر پهلوی دوم، این استدلال را تقویت کرد. اگر ویژگی‌ها و شگردهای ساخت کاریکلماتور را تحلیل کنیم، می‌توان این احتمال را مطرح کرد که ریشۀ آن را شاید بتوان در متون تعلیمی و عرفانی و اشعار سبک هندی جست. ما در این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی شگردهای مشترک ساخت طنز را در اشعار سبک هندی و کاریکلماتور یافتیم و نشان دادیم که این شاعران و نویسندگان چگونه از این شگردها برای فضاسازی طنزآمیز بهره برده‌اند. پس از تحلیل نمونه‌ها به این نتیجه دست یافتیم که از صنایعی چون ایهام، کنایه، حسن تعلیل، اغراق و متناقض‌نما برای رسیدن به این هدف استفاده کرده‌اند.

المصادر:

اکسیر، اکبر (1387). نیم‌نگاهی به مجموعه طرح و کاریکلماتور ماه نگران زمین است. روزنامۀ اطلاعات. 83، شمارۀ 24314.
آرین‌پور، یحیی (1375). از صبا تا نیما. تهران: زوار.
آزادیخواه، محمدعلی (1390). خوشمزه‌ترین میوۀ درخت. تهران: آموت.
آملی، طالب (1346). کلیات اشعار طالب آملی. تصحیح طاهری شهاب. تهران: کتابخانه سنایی.
بهرام‌پورعمران، احمدرضا (1397). رفتنت برایم آمد نداشت. تهران: مروارید.
بیدل، میرزاعبدالقادر (1341). کلیات بیدل. پوهنی: مطبعه اسد.
تبریزی، صائب (1384). دیوان صائب تبریزی. به کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
تنها، امیر (1390). کاریکلماتور بالای 18 سال. تهران: افرا.
حسینی، سیدحسن (1387). بیدل، سپهری، سبک هندی. تهران: سروش.
الحموی، ابوبکر علی (1304). خزانه الدب و غایه الارب. قاهره: المطبعه الخیریه.
راستگو، سیدمحمد (1368). خلاف‌آمد. کیهان فرهنگی. 6 (9)، 29-33.
سادات‌اشکوری، کاظم (1378). یادی از پرویز شاپور، تلاشی برای راهیابی به دنیای طنز. ماهنامۀ آزما. 5، 56-55.
سلیم تهرانی، محمدقلی (1349). دیوان کامل سلیم تهرانی. تصحیح رحیم رضا. تهران: ابن سینا.
شاپور، پرویز (1386). قلبم را با قلبت میزان می‌کنم. تهران: مروارید.
شمیسا، سیروس (1381). نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا.
صفا، ذبیح‌الله (1382). تاریخ ادبیات ایران. ج. 5. تهران: فردوس.
طالبیان، یحیی؛ تسلیم‌جهرمی، فاطمه (1391). کاریکلماتور در گستره ادبیات فارسی. تهران: فصل پنجم.
علی‌خان، سراج‌الدین (1383). تذکرۀ مجمع‌النفایس. به کوشش زیب‌النسا علی‌خان. اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
فتوحی، محمود (1379). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
کرهانی‌شیرازی، روح‌الله (1395). نان گرسنه. تهران: ماه باران.
کشمیری، غنی (1362). دیوان غنی کشمیری. به کوشش احمد کرمی. تهران: پارت.
کلیم کاشانی، ابوطالب (1336). دیوان کلیم کاشانی. تصحیح پرتو بیضایی. تهران: خیام.
کهنمویی‌پور، ژاله و دیگران (1381). فرهنگ توصیفی نقد ادبی. تهران: دانشگاه تهران.
گلچین معانی، احمد (1369). کاروان هند. ج. 1. مشهد: آستان قدس رضوی.
گلکار، عباس (1398). قفس خالی پر از آزادی است. تهران: نیلوفر.
گل‌هاشم، سهراب (1395). قلم کم‌حرف. تهران: افراز.
مخلص کاشانی، میرزامحمد (1379). دیوان مخلص کاشانی. تصحیح حسن عاطفی. تهران: میراث مکتوب.
نصرآبادی، میرزامحمدطاهر (1317). تذکرۀ نصرآبادی. تهران: ارمغان.
واعظ کاشفی سبزواری، کمال‌الدین حسین (1369). بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. ویرایش میرجلال‌الدین کزازی. تهران: مرکز.
وحیدیان کامیار، تقی (1379). بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی. تهران: نیل.
همایی، جلال الدین (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا.