تحلیل محتوایی شکوائیه‌ها‌ در شعر دورۀ مشروطه با تأکید بر اشعار میرزادۀ عشقی

الموضوعات :

بیان کریمی اصلی ¹ , کرمعلی قدمیاری ² , عبدالله طلوعی آذر ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی (گرایش غنایی)، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه‌،‌ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی،‌ دانشگاه ارومیه،‌ ارومیه، ایران

تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 09 السبت , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 11 الإثنين , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: مضامین, شعر مشروطه, شکوائیه, میرزاده‌‌‌‌ عشقی,

ملخص المقالة :

ادبیات و بویژه شعر دوران مشروطیت، غالباً از نوع ادبیات اجتماعی‌سیاسی، و تصویرگر رنج‌های جامعه در برهه‌ای پرشتاب و حساس از تاریخ ایران است. شاعر مشروطه زبان اجتماع و بیانگر دردهای ایشان است. این مصایب، خواه از سوی اهل قدرت و حکومت باشد یا بیرون از آن، در شعر مشروطه بازتاب و نمودی برجسته و گسترده دارد. عمده‌ترین رسالت شعر مشروطه همراهی با مردم به قصدِ روشنگری و بیدارگری، نشان دادن اعتراض و خشم علیه ستمگران، و به عبارت دقیق‌تر مبارزه با استبداد درون و استعمار بیرون است. شکوائیه شعری است پرخاشگر و برخاسته از عاطفۀ خشم و بیانگر انزجار و اعتراض شاعر نسبت به آنچه که منطبق با آرمان‌های او نیست یا برضدّ نگرش‌ها و اهداف اوست. میرزاده عشقی در کنار هیجان پرشور و غلیان عاطفۀ حساس، چنان دلیر و ظلم‌ستیز است که سرانجام سودای دست‌یابی به رسالت و آرمانش به بهای جان او و حذف وی از گردونۀ استبدادستیزی می‌انجامد. در این نوشتار با مطالعه، بررسی و تحلیل مضامین شکوائیات و دیدگاههای او و نظر اطرافیان و آیندگان برآنیم تا نشان دهیم این شاعر متعهّد چگونه و با چه کسانی در می‌افتد، علیه چه کسانی اعتراض می‌کند، و چرا و چگونه وی را از صحنۀ مبارزه کنار می‌زنند. امری که برای یافتن نقش شعر و ادبیات مشروطه و همچنین ارزش و اهمیت شاعران دورۀ مشروطه بایسته و سودمند است.

المصادر:

1. 
   

   منابع

   
   

   آرین پور، یحیی (1382)، از صبا تا نیما، تهران: زوار، چاپ هشتم.

   
   

   آژند، یعقوب (1386)، تجدّد ادبی در دورۀ مشروطه، تهران: مؤسّسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی، چاپ دوم.

   
   

   اصیل، حجت­الله (1390)، مفاهیم سیاسی و اجتماعی در شعر مشروطیت، تهران: کویر، چاپ اول.

   
   

   باباصفری، علی‌اصغر و طالب‌زاده، نوشین (1392)، «بررسی و تحلیل شکواییّۀ اجتماعی در شعر معاصر»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شماره اوّل.

   
   

   بهار، محمدتقی (1390)، دیوان اشعار، تهران: نگاه، چاپ سوم.

   
   

   پارسانسب، محمد (1396)، جامعه‌شناسی ادبیات فارسی، تهران: سمت، چاپ چهارم.

   
   

   پیرنیا، حسن؛ اقبال آشتیانی، عباس؛ عاقلی، باقر (1384)، تاریخ ایران قبل از اسلام، تهران: نامک، چاپ پنجم.

   
   

   خاتمی، احمد (1373)، تاریخ ادبیات ایران در دورۀ بازگشت (دورۀ دو جلدی)، تهران: پایا، چاپ اوّل.

   
   

   دهخدا، علی اکبر (1391)، امثال و حکم، جلد 1، تهران:امیر کبیر، چاپ بیستم.

   
   

   رزمجو، حسین (1390)، انواع ادبی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ سوم.

   
   

   شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن، چاپ دوم.

   
   

   ــــــــــــــــ (1390الف)، ادبیات فارسی(از جامی تا روزگار ما)، مترجم: حجت‌الله اصیل، تهران: نی، چاپ سوم.

   
   

   ــــــــــــــــ (1390ب)، با چراغ و آینه، تهران: سخن، چاپ سوم.

   
   

   مدرّسی، فاطمه (1390)، فرهنگ توصیفی نقد و نظریه­های ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اوّل.

   
   

   عشقی، محمدرضا بن ابوالقاسم (1350)، کلّیّات مصوّر عشقی، نگارش علی­اکبر مشیر سلیمی، تهران: امیرکبیر، چاپ ششم.

   
   

    

   
   

Arianpour, Yahya, (1382), From Saba to Nima, Zavar, 8th Edition.

Asil, Hojjatullah, (1390), Political and Social Concepts in Mashrooteh Poetry, Kavir, First Edition.

Azhand, Ya’ghoub, (1386), Literary Modernity in the Mashrooteh Period, Institute for Research and Development of Humanities, Second Edition.

Babasfari, Ali Asghar and Talebzadeh, Nooshin, (1392), a Study and Analysis of Social Complaints in Contemporary Poetry, Institute of Humanities and Cultural Studies, Third Year, First Issue.

Bahar, Mohammad Taghi, (Malek-al-shoara), (1390), Poetry Divan, Negah, third edition.

Dehkhoda, Ali Akbar, (1391), Amsal va Hekam, Volume 1, Amir Kabir, 20th Edition.

Khatami, Ahmad, (1373), History of Iranian Literature in the Period of Bazgasht (two-volume period), Paya first edition.

Modarresi, Fatemeh, (1390), Descriptive Culture of Criticism and Literary Theories, Institute of Humanities and Cultural Studies, First Edition.

Moshir Salimi, Ali Akbar, (1350), Kolliat e mosavvar e Mirzadeh Eshghi, Amirkabir, sixth edition.

Parsanasab, Mohammad, (1396), Sociology of Persian Literature, Samt, Fourth Edition.

Pirnia, Hassan; Iqbal Ashtiani, Abbas; Aqeli, Bagher, (1384), History of Iran, Namak, fifth edition.

Razmjoo, Hossein, (1390), Literary Types, Ferdowsi University of Mashhad, Third Edition.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza, (1383), Persian Poetry Periods from Mashrootiat to the fall of the Kingdom, Sokhan, Second Edition.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza, (1390) a , Persian Literature (From Jami to Our Times), Translator: Hojjatullah Asil, Ney, Third Edition.

 Shafiee Kadkani, Mohammad Reza, (1390) b, with lights and mirrors, Sokhan, third edition.