ارایه مدلی برای تحلیل سیاست های مقابله با بحران آب در ایران

الموضوعات :

ابراهیم یوسفیان ¹ , فواد مکوندی ² , آرش جمال منش ³ , وحید چناری ⁴ , علی افروس ⁵

1 - گروه مديريت دولتي، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ايران
2 - گروه مديريت دولتي، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ايران
3 - گروه مدیریت دولتی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
4 - گروه مدیریت دولتی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
5 - گروه مهندسی آب، واحد دزفول، دانشگاه ازاد اسلامی، دزفول، ایران

تاريخ الإرسال : 28 الجمعة , رجب, 1445 تاريخ التأكيد : 04 الأحد , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: بحران آب, روش پویایی سیستم, سیاست های مقابله با بحران آب,

ملخص المقالة :

این تحقیق به ارایه مدلی برای تحلیل سیاست های مقابله با بحران آب در ایران با توجه به تغییرات اقلیمی و جمعیتی در افق بیست ساله با رویکرد پویایی سیستم پرداخته است. این مدل منطبق با چرخه هیدرولوژیکی آب و نمایش مؤثر امنیت منابع آبی در کشور با نرم افزار ونسیم طراحی‌شد. منابع آب سطحی، آب زیرزمینی، آب سدها و جمعیت به‌عنوان متغیرهای انباشت مدل در نظر گرفته‌شده‌اند. آمار مورد نیاز از مرکز آمار ایران، وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی برای افق 20 ساله 1396-1416 استخراج شد. براساس مدل تحقیق، وضعیت منابع آبی در کشور طی افق زمانی مذکور روند نزولی را نشان میدهد. در ادامه سیاست‌های مختلف در خصوص مقابله با بحران آب و تأثیر آن بر امنیت منابع آبی کشور با استفاده از مدل طراحی شده موردبررسی قرار گرفت. آزمون اعتبار سنجی مدل از نظر ساختاری بررسی شد. ابعاد مختلف مدل تحت 5 سناریو تغییر داده شد و تأثیر آن بر امنیت منابع آبی بررسی شد. سناریوهای موردبررسی در دو بخش مدیریت عرضه و تقاضای منابع آبی است. این سناریوها شامل تغییر اقلیم و کاهش منابع آب تجدید پذیر، بهره‌وری پایین آب در بخش‌های مختلف، افزایش جمعیت و بازگشت آب از بخش‌های مختلف است. این سناریوها حسب ماهیت خود موجب تغییر امنیت منابع آب میشود. در پایان نیز مدل مفهومی تحلیل سیاست های مقابله با بحران آب ارایه شده و پیشنهادات کاربردی با تلفیق مدیریت عرضه و تقاضای آب برای مقابله با این بحران اتخاذ شد.

المصادر:

 احمدی، سعیده (1400). آثار و پیامدهای اقتصادی و امنیتی بحران آب در کشور. امنیت اقتصادی، آبان 1400 - شماره 91، ص 25 - 36
 اسلامی، روح‌الله، رحیمی، احمد، (1398). سیاست‌گذاری و بحران آب در ایران، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 7 شماره 3
 بشیری، سعید، بیات، بهرام، جمشیدی، شروین، صالح زاده، رضا (1400). تبیین ابعاد و مولفه های تاب آوری در مدیریت بحران آب (مورد مطالعه: شهر تهران). مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی، پاییز 1400 - شماره 44 علمی-پژوهشی/ISC (‎36 صفحه - از 61 تا 96)
 خدایی، مصطفی، میرفخرایی، سیدحسن (1400). بحران آب و چارچوب‌های حقوقی نوین منطقه‌ای و بین‌المللی. پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل « بهار و تابستان 1400 - شماره 18 علمی-پژوهشی/ISC (‎27 صفحه - از 307 تا 333 )
 خلیلی، عبدالرضا، احمدلو، اشرف(1393). بررسی وضعیت بحران آب در ایران و جهان. دومین همایش ملی بحران آب (تغییر اقلیم، آب و محیط زیست)،شهرکرد.
 دهشیری، محمدرضا، افشار، ماهرخ(1398). بحران آب در خاورمیانه(نوع مقاله: پژوهشی)، راهبرد سیاسی » زمستان 1398- شماره 11 (‎19 صفحه - از 99 تا 117 )
 سازمان هواشناسی کشور «بولتن پیش بینی فصلی»، ۱۴۰۰.
 شیاری، علی، باقری، رضا، احدی، پرویز، اسمعیل‌زاده، علیرضا(1400). حکمرانی و اقتصاد سیاسی بحران آب در جمهوری اسلامی ایران. سیاست جهانی » تابستان 1400 - شماره 36 علمی-پژوهشی/ISC (‎28 صفحه - از 185 تا 212 )
 مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی(1398)، اصلاحات نهادی به منظور ارتقای ظرفیت سیستم حکمران برای انطباق با شرایط جدید آبی (۲ دفتر زیربنایی، ۱۳۹۸
 مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی(1398)، آسیب شناسی حوزه قانونگذاری ایران از منظر سازوکارهای تأثیرگذار بر منابع آب (۲) دفتر زیربنایی، ۱۳۹۸.
 مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1398) بررسی تحولات قوانین بخش آب و تأثیر آن بر منابع زیرزمینی»، دفتر زیربنایی، ۱۳۹۸.
 مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (1400)، بررسی تحلیلی شرایط موجود و تبیین وضعیت آینده بحران آب در کشور، دفتر مطالعات زیربنایی
 وزارت نیرو، (1399)، گزارش آماری سالانه صنعت آب و برق 1398.
 وزارت نیرو شرکت مدیریت منابع آب ایران تنش آبی سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰، ۱۴۰۰.
 Araujo, W.C., Esquerre, K. P. O. Sahin, O., (2019). building a System Dynamics Model to Support Water Management: A Case Study of the Semiarid Region in the Brazilian Northeast, Water 2019, 11(12), 2513; https://doi.org/10.3390/w11122513
 Eslamian, S., Dalezios, N.R.,(2018), Water scarcity management: part 1: methodological framework, Int. J. Global Environmental Issues, Vol. 17, No. 1, 2018.
 Gupta, Joyeeta, Ahlers, Rhodante and Lawal, Ahmed (2010), The Human Right to Water: Moving Towards Consensus in a Fragmented World, Review of European Community & International Environmental Law, Vol.19, Issue.3.
 Gupta, E., (2020), AN ANALYSIS OF THE INDIAN WATER CRISIS AND PRIVATIZATION, SAE./No.148/February 2020
 Mountford, J.. (2020). Wetland Assessment Methods: Biological Assessment. 10.1007/978-90-481-9659-3_287.
 Muñoz, A. A. Klock-Barría, K., Alvarez-Garreton., C., Aguilera-Betti, I., González-Reyes., Á., A. Lastra J., O. Chávez R., Barría., P.,(2020), Water Crisis in Petorca Basin, Chile: The Combined Effects of a Mega-Drought and Water Management, Water 2020, 12, 648; doi:10.3390/w12030648
 Sterman, J. D. (2000). "Business Dynamics: Systems Thinking and Modeling for a system dynamics approach''. Futures, 38: 74-92.
 Yazdanpanah, M., Thompson, M., Hayati ., D. Zamani., Gh.H. (2013). A new enemy at the gate: Tackling Iran's water super-crisis by way of a transition from government to governance, Progress in Development Studies 2013 13: 177