زمینه و هدف: کاربرد مدل‌های هیدرولوژیکی در حوزه‌های آبریز همواره مورد توجه محققین منابع آب بوده است. مدل‌های شبیه‌سازی هیدرولوژیکی ابزارهای ارزشمندی برای بررسی موضوعات چالش برانگیز مرتبط با مدیریت حوزه آبریز همچون اثر تغییر اقلیم بر منابع آب و تأثیر شهرسازی بر سیلاب ها و خشکسالی‌ها هستند. مدل هیدرولوژیکی توزیعی مکانی WetSpa برای شبیه‌سازی جریان رودخانه در مقیاس حوزه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار برده می‌شود. این مدل جهت پیش‌بینی هیدروگراف‌ها و پارامترهای هیدرولوژیکی توزیعی- مکانی حوزه از نقشه‌های توپوگرافی، کاربری اراضی، نقشه خاک و سری زمانی روزانه هواشناسی (بارندگی، تبخیر و درجه حرارت) مشاهده شده استفاده می‌کند. در این مقاله از مدل شیءگرا، مدولار و فرآیندمحور WetSpa که بر اساس رویکرد مدل سازی انعطاف پذیر تهیه شده، جهت شبیه سازی هیدروگراف روزانه در حوزه خرم‌آباد استفاده شده است.روش پژوهش: ورودی‌ های مدل شامل نقشه‌های رقومی ارتفاع، تیپ خاک، کاربری اراضی و سری‌های زمانی بارش، دما و تبخیر و تعرق پتانسیل است که از آمار 6 ایستگاه هواشناسی در یک دوره ده ساله (سال آبی 85-84 تا 94-93) استفاده گردید. پس از آماده‌سازی ورودی های مدل، در ابتدا نقشه های پارامترهای توزیعی به وسیله مؤلفه پیش پردازش GIS مدل، به طور خودکار به قالب map تولید می‌شوند. پس از آن، واسنجی مدل با استفاده از یک دوره آماری 5 ساله (سال آبی 85-84 تا 89-88) از داده‌های بارش، دما و تبخیر و تعرق پتانسیل انجام شد. مدل جهت استفاده از داده های بارش، دما و تبخیر از پلیگون های تیسن استفاده می‌کند. بدین منظور از دبی های روزانه ایستگاه هیدرومتری چم‌انجیر واقع در خروجی حوزه آبریز مورد مطالعه استفاده گردید. واسنجی مدل با تعیین مقادیر 11 پارامتر عمومی (کلی) مدل به صورت دستی صورت گرفت، به‌نحوی که بهترین انطباق بین هیدروگراف شبیه سازی و مشاهده-ای به دست آید. در نهایت اعتبارسنجی مدل براساس یک دوره آماری 5 ساله (سال آبی 89-88 تا 94-93) و مقادیر پارمترهای عمومی (کلی) به دست آمده در مرحله واسنجی انجام شد.یافته‌ها: نقشه‌های پارامترهای توزیعی تولید شده که بعد از آماده‌سازی ورودی‌های مدل تولید می‌شدند نشان داد که متوسط ضریب رواناب پتانسیل حوزه 63 درصد و زمان تمرکز حوزه 17 ساعت می باشد. در ادامه طبق11پارامتر کلی که نماد و دامنه تغییرات آن ها در جدول (3) مشخص شده‌اند، مقادیر پارامترهای کلی مدل در مرحله واسنجی به دست آمد. مقایسه هیدروگراف شبیه سازی شده توسط مدل و هیدروگراف مشاهده ای در مرحله واسنجی نشان داد که بهترین انطباق بین داده های مشاهده ای و شبیه‌سازی شده با ضریب همبستگی 39/0 ایجاد شده است. اعتبارسنجی مدل نیز براساس دوره آماری 5 ساله (سال آبی 89-88 تا 94-93) و مقادیر پارامترهای کلی به دست آمد. فایل‌های خروجی مدل نشان داد که در دوره واسنجی 15/26 درصد از بارش تبدیل به رواناب می‌شود. در دوره اعتبارسنجی سهم کل رواناب از بارش برابر 42/26 درصد بدست آمد. همچنین نتایج شبیه‌سازی مدل، نسبت تبخیر به بارش را در دوره‌های واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب 18/57 و 20/69 درصد را نشان می‌دهد. نتایج ارزیابی مدل بر اساس شاخص کلینگ-گوپتا (KGE) نیز، مقدار 68/0 برای دوره واسنجی و 74/0 را برای دوره اعتبارسنجی نشان می دهد.نتایج: در این مقاله به بررسی کارایی مدل WetSpa بهمنظور شبیه سازی جریان روزانه رودخانه خرم‌آباد در محل ایستگاه هیدرومتری چم‌انجیر پرداخته شد. با توجه به نتایج به‌دست آمده از این تحقیق میتوان گفت که مدل توزیع مکانی Wetspa توانایی شبیه‌سازی رفتار هیدرولوژیکی حوزه را با دقت قابل قبولی دارد. مقایسه گرافیکی هیدروگراف‌های محاسبه‌ای و مشاهده‌ای برای دوره واسنجی و ارزیابی نیز نشان دهنده تطابق نسبتاً خوبی بین دو هیدروگراف می‌باشد. بررسی نتایج حاصل از محاسبه مؤلفه‌های بیلان آبی توسط مدل نشان می دهد که جریان خروجی در دوره واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب 15/26 و 42/26 درصد از کل بارش را به خود اختصاص داده است که با توجه به کاربری عمده کوهستان و مرتع در حوزه آبریز منطقی به نظر می‌رسد. تفاصيل المقالة

حفاظت از کیفیت منابع آبی موجود در مناطق خشک و نیمه خشک اهمیتی فراوان دارد. به همین دلیل استفاده از سامانه نیزارهای مصنوعی برای پالایش فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی توجه زیادی را در تمام نقاط جهان به خود جلب کرده است. این امر از غنیشدن منابع آبی به مواد غذایی بر اثر تخلیه مستقیم فاضلاب ها به این منابع جلوگیری می کند. با توجه به رشد گیاهان آبزی به صورت طبیعی در زهکش های روباز کشاورزی، هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش این زهکش ها به عنوان سامانه های نیزار طبیعی در کاهش نیترون و فسفر از زهاب ها بود. در این تحقیق، ابتدا در پژوهشی در مقیاس آزمایشگاهی راندمان حذف نیتروژن و فسفر (در سه تکرار و در سطح غلظت 30 و 10 میلیگرم در لیتر) و در چهار زمان ماند 75/0، 5/1، 5/3 و 7 روزه در سامانه های حاوی دو گونه گیاهی نی فراگمتیس (australis Phragmites) و لوئی (latifolia Typha) در مقایسه با سامانه شاهد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بخش نشان داد که سامانه حاوی گیاه نی با میانگین 9/46، 3/48، 9/27 و 6/22 درصد در مورد NO3-N، TKN، PO4-P و TP بیشترین راندمان حذف را نشان داد. در مرحله دوم تحقیق که در یک بررسی میدانی در بازه ای به طول 1000 متر از مسیر زهکش روباز (به فواصل 200 متری) انجام شد، غلظت نیتروژن و فسفر در مسیر زهکش اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که غلظت این آلاینده ها در مسیر زهکش بطور چشمگیری کاهش می یابد. بطوری که غلظت کل نیتروژن از ابتدای مسیر تا انتها، از 6/17 به 8/8 و کل فسفر از 73/1 به 85/0 میلی گرم در لیتر رسید. تفاصيل المقالة

تالاب‌های مصنوعی، سامانه‌های مصنوعی تصفیۀ فاضلاب متشکل از برکه‌های کم‌عمق و یا کانال‌هایی که با گیاهان آبزی کاشته شده‌اند؛ می باشند که در آنها با استفاده از فرآیند‌های طبیعی میکروبی، بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی عمل تصفیۀ فاضلاب صورت می‌گیرد. در تالاب‌های مصنوعی فاضلاب هنگام عبور از لایۀ خاک و همچنین در مجاورت ریشه نی تصفیه می‌گردد. در این تحقیق از گونه گیاهی پیزر در سامانه تالاب مصنوعی با جریان عمودی ، جهت حذف و کاهش غلظت COD و DO از پساب شهری دزفول استفاده گردید. دراین بررسی از سه زمان ماند 3، 6 و 9 روزه و همچنین سه عمق 45، 70 و 90 سانتی متری سامانه جریان عمودی به عنوان متغیر استفاده شد. نتایج این بررسی ها نشان داد که تاثیرات زمان ماند و همچنین عمق سامانه تالاب مورد استفاده در تحقیق بر راندمان حذف COD در سطح 1درصد معنی دار شد. همچنین تاثیر زمان ماند بر حذف DO در سطح 5 درصد معنی دار و تاثیر عمق سامانه بر حذف DO غیر معنی دار مشاهده گردید. تفاصيل المقالة

در سال های اخیر به دلیل رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی، صنعت و کشاورزی، مصرف سرانه آب و به تبع آن تولید فاضلاب افزایش چشمگیری یافته است. استفاده از پساب تصفیه خانه های فاضلاب در کشاورزی و صنعت مزایای متعددی از قبیل فراهم نمودن یک منبع آب ارزان و دائمی، کاهش هزینه های تصفیه، آزادسازی بخشی از منابع آب با کیفیت خوب برای سایر مصارف، کاهش مصرف کودهای شیمیایی و اثرات زیست محیطی آنها و کاهش اثرات زیست محیطی دفع پساب به منابع آبی را به دنبال دارد. در طرح استفاده مجدد پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب ضرورت دارد تمامی پارامترهای کیفی تصفیه مطابق دستورالعمل های کیفی ارائه شده توسط سازمان محیط زیست در نظر گرفته شوند. با توجه به اینکه در تصفیه خانه فاضلاب با سیستم لاگون های[1] هوادهی بدون برگشت لجن، نظیر تصفیه خانه فاضلاب دزفول، لاگون های هوادهی بویژه نوع هواده ها و زمان کارکرد هواده ها بیشترین تاثیر را روی روند فعالیت های بیولوژیکی و نهایتاً پارامترهای کیفی نظیر T.S.S دارد. لذا در این تحقیق اثر هواده ها در فواصل زمانی 4، 5 و7 ساعته بر روی راندمان حذف مواد معلق مورد بررسی قرارگرفت. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که هوادهی اثر معنی داری بر میانگین راندمان حذف T.S.S داشته است. همچنین مقایسه میانگین ها نشان داد که زمان هوادهی 7 ساعت نسبت به 4 ساعت اختلاف معنی داری درسطح 5 درصد بر روی میانگین راندمان حذف پارامتر T.S.S داشته است؛ در حالیکه بین هوادهی 5 و 7 ساعته و 4 و 5 ساعته اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد مشاهده نشد. 1- Lagoon تفاصيل المقالة

در این تحقیق، هدف طراحی یک پایگاه داده مکان مرجع و شبکه هندسی جهت مدلسازی و در نتیجه مدیریت بهینه منطقه سبیلی شبکه آبیاری و زهکشی دز می‌باشد‌. برای این منظور پایگاه داده ای با نامdez_sabili.mdb ایجاد گردید و سپس سه دسته داده به نام‌های Network_Canal، Network _Drain و Farm_lands درون آن ایجاد شد و کلاس های عارضه مربوط به هر دسته درون آنها آورده شد‌. برای نظارت بهتر و بهینه بر کلاسهای عارضه‌، بر اساس اطلاعاتی که کاربر سریعا میخواهد به آنها پی ببرد زیر گروههایی ایجاد شده است. در مرحله بعد با ایجاد کلاسهای رابطه، ارتباطات موجود در دنیای واقعی بین پدیده‌ها، در پایگاه داده مدل گردید .برای یافتن خطاهای موجود در داده های ورودی و نیز جلوگیری از ویرایش غلط داده‌ها در آینده، قوانین توپولوژی در پایگاه داده تعریف گردید. در نهایت شبکه هندسی برای شبکه‌های آبیاری و زهکشی به طور مجزا طراحی و جریان درون شبکه‌ها نیز مدل گردید. سپس برای مدیریت حوادث در شبکه‌های آبیاری و زهکشی از آنالیزهای شبکه استفاده گردید. تفاصيل المقالة

در تحقیق حاضر تأثیر دو نمونه طوقه ی کامل و ال شکل در کاهش آبشستگی پیرامون تکیه گاه پل به صورت عددی و با استفاده از نرم افزار Flow 3D مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل با تحقیق آزمایشگاهی مشابهی مقایسه شد و نموداری کاربردی در این زمینه استخراج و مشخص گردید که ابعاد طوقه بر عملکرد آن، تاثیر بسزایی دارد. نتایج نشان داد با افزایش ابعاد طوقه عملکرد آن بهبود می یابد. با مقایسه ی دو نوع طوقه، مشخص شد، درصورتی که پیش آمدگی طوقه در طول، بیش از نیم برابر طول تکیه گاه باشد، طوقه های ال شکل موثرتر از طوقه ی کامل عمل می کنند. طوقه های ال شکل به دلیل اینکه مانع حرکت رسوبات ناشی از فعالیت گرداب برخاستگی در پایین دست تکیه گاه نمی شوند، عملکرد بهتری از خود نشان دادند، از طرفی طوقه های ال شکل به دلیل مساحت کمتر درمقایسه با طوقه های کامل، در صورت کاربردی شدن از نظر اقتصادی نیز به صرفه تر خواهند بود. تفاصيل المقالة

آفتابگردان یکی از مهمترین دانه‌های روغنی در جهان است که به علت کیفیت روغن بالا کاشت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به منظور بررسی اثر سه عامل تنش آبی، پیش‌تیمار مغناطیس و پیش‌تیمار آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه آفتابگردان آزمایشی به صورت طرح اسپلیت فاکتوریل اجرا گردید که در آن تنش آبی به عنوان عامل اصلی و دو پیش‌تیمار دیگر به صورت فاکتوریل در قالب عامل فرعی بررسی شدند. نتایج نشان داد در این آزمایش هیچ یک از اثرات اصلی و اثرات متقابل بر عملکرد دانه تأثیرگذار نبودند. عملکرد دانه تحت تأثیر بر هم کنش تنش آبی و پیش‌تیمار مغناطیس و اثرات متقابل سه گانه قرار گرفت و بالاترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل، پیش‌تیمار مغناطیس 150 میلی‌تسلا به مدت 30 دقیقه و اعمال پیش‌تیمار آبی بود. اثر تنش روی شاخص برداشت بر مبنای عملکرد روغن و همچنین اثر متقابل تنش در مغناطیس معنی‌دار گردید. تفاصيل المقالة

روش‌های مدیریتی امروزه از کارآمدترین روش‌ها برای افزایش کارایی و بهره‌وری و ایجاد بازدة بیشتر در یک سیستم می‌باشند. کنترل و مدیریت بخش‌های مختلف یک سیستم به‌منظور هدایت آن به سمت ایجاد سیستم بهتر مهم‌ترین وظیفه‌ای است که درکنار طراحی باید به آن پرداخته شود مدیریت سیستم‌های آبیاری و زهکشی بسیار مهم و بسیار تاثیرگذار بر روی قسمت‌های مختلف سیستم نظیر آب، خاک و گیاه بوده و در تولید محصول نقش موثری ایفا می‌کند. در مناطق مرطوب ایجاد سطح ایستابی و حفظ آن درطول دوره ی رشد به منظور استفادة بهینه از آب آبیاری و ایجاد رطوبت در منطقة ریشه‌ها روشی متداول است. اما در مناطق گرم و خشک بالا آمدن نمک‌ها به همراه آب در اثر جریان مویینه ای که به دلیل تبخیر و تعرق زیاد صورت می‌گیرد، می‌تواند عامل باز دارنده ای برای استفاده از این روش‌ها محسوب شود.در این تحقیق بوسیله ی گلدان های آزمایشگاهی بزرگ امکان استفاده از روش‌های کنترل سطح ایستابی (زهکشی کنترل‌شده و آبیاری زیرزمینی) با اعمال مدیریت آبشویی در اقلیم گرم و خشک دزفول بررسی گردید. به این منظور سه تیمار با شرایط مختلف کنترل سطح ایستابی شامل زهکشی آزادو زهکشی کنترل‌شده و آبیاری زیرزمینی در سه تکرار در 9 عدد لایسیمتر (ارتفاع 75 و قطر 40سانتی‌متر) در نظر گرفته شد. سطح ایستابی با EC آب برابر3.5در عمق 50سانتی‌متری ازسطح خاک در دو تیمار زهکشی کنترل‌شده و آبیاری زیرزمینی ایجاد گردید. گیاه آزمایش شده گوجه فرنگی بود. آبشویی خاک زمانیکه میزان تجمع نمک در منطقة ریشه به حد آستانة شوری می رسید در نظر گرفته شده بود. شوری زهاب در زهکشی آزاد بیشتر زهکشی کنترل شده بود از نظر دفع فسفات روش زهکشی آزاد با بالاتر بودن غلظت فسفات (4 Po) موجود در زهاب، تلفات بیشتری را نشان داد و کلا تنظیم سطح ایستابی تاثیر مثبتی در جذب املاح داشت.با توجه به اینکه میزان شوری در منطقة ریشه و در آبیاری زیرزمینی کمتر از dS/m 3 بود هیچگونه آبشویی صورت نگرفت. لذا نتایج فوق امکان کارایی این سیستم را در مناطق گرم و خشک مشخص می‌کند. تفاصيل المقالة

این پژوهش با هدف بهبود الگوی فرسایش و رسوب در محل تقاطع کانال ها با بهینه سازی پارامترهای هندسی و هیدرولیکی به کمک الگوریتم ژنتیک انجام گرفته است. در مطالعه حاضر الگوی سه بعدی جریان در قوس 180 درجه با آبگیر جانبی با بستر صلب و نیز مکانیسم شکل گیری توپوگرافی بستر در قوس 180 درجه با آبگیر جانبی به روش وارد شدن رسوب بر روی بستر صلب با استفاده از نرم افزارHEC-RAS و الگوریتم ژنتیک در متلب مدل سازی عددی و شبیه سازی شده است.. برای روندیبی از روش محاسباتی و روش الگوریتم ژنتیک بهره گرفته شده است و در این زمینه نتایج نشان می دهد که الگوریتمGA دقت بالاتری در روندیابی سیل رودخانه داشته است. علاوه براین تفاوت بین دبی پیک مشاهداتی و روندیابی شده در الگوریتمGA، 85/4 و در محاسباتی 7/9 متر مکعب بر ثانیه به دست آمده است. تفاصيل المقالة

رودخانه ها یکی از مهم ترین اکوسیستم های پویا هستند و آگاهی از تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این پژوهش تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای کیفیت آب در حوزة آبخیز دز طی دورة آبی 1395-1396 با استفاده از استانداردهای کیفی و نرم افزارهای Excel و SPSS مورد تحلیل و مطالعه شد. ابتدا پارامترهای کیفیت آب رودخانه دز در شش ایستگاه پارک جنگلی، پل چهارم، پل سوم، علی کله، پل سوم، پل قدیم و پل پنجم شامل DO، BOD5 و T نمونه برداری و اندازه گیری گردید. عمده آلودگی رودخانه دز از فاضلاب های شهری می باشد که یا مستقیماً توسط ساکنین کنار رودخانه، به آن وارد می گردند و یا به وسیله کانال های شهری جمع آوری شده، سپس در یک نقطه وارد رودخانه می شود. با توجه به نتایج مشاهداتی درجه حرارت (T) در بازه مورد مطالعه عامل تهدید کننده ای برای حیات آبزیان محسوب نمی باشد ولی DO و BOD5 در پایین دست بازه مطالعاتی عامل تهدید کننده ای برای حیات آبزیان محسوب می شوند. بر اساس استاندارد طبقه بندی آب های سطحی ملی پاکستان، برای کاربری شرب پارامتر DO در تمامی ماه های سال 95 و 96 رعایت شده است اما استاندارد BOD5 در تمامی ایستگاه های مورد بررسی نقض شده است. شرایط بحرانی رودخانه دز پایین بودن دبی و بارگذاری بالای آلاینده ها سبب افزایش غلظت پارامترهای کیفی آب در پایین دست بوده است. با توجه به نتایج تست ANOWA میانگین پارامترهای درجه حرارت، DO و BOD5 اختلاف معنی داری بین ایستگاه ها وجود دارد 0.05 >P تفاصيل المقالة

در تحقیق حاضر تأثیر دو نمونه طوقه ی کامل و ال شکل در کاهش آبشستگی پیرامون تکیه گاه پل به صورت عددی و با استفاده از نرم افزار Flow 3D مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل با تحقیق آزمایشگاهی مشابهی مقایسه شد و نموداری کاربردی در این زمینه استخراج و مشخص گردید که ابعاد طوقه بر عملکرد آن، تاثیر بسزایی دارد. نتایج نشان داد با افزایش ابعاد طوقه عملکرد آن بهبود می یابد. با مقایسه ی دو نوع طوقه، مشخص شد، درصورتی که پیش آمدگی طوقه در طول، بیش از نیم برابر طول تکیه گاه باشد، طوقه های ال شکل موثرتر از طوقه ی کامل عمل می کنند. طوقه های ال شکل به دلیل اینکه مانع حرکت رسوبات ناشی از فعالیت گرداب برخاستگی در پایین دست تکیه گاه نمی شوند، عملکرد بهتری از خود نشان دادند، از طرفی طوقه های ال شکل به دلیل مساحت کمتر درمقایسه با طوقه های کامل، در صورت کاربردی شدن از نظر اقتصادی نیز به صرفه تر خواهند بود. تفاصيل المقالة

در مطالعات منابع آب بررسی کیفی آب از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا بررسی و شناخت ترکیبات شیمیایی موجود در آبهای زیر زمینی حائز اهمیت می باشد. با توجه به اینکه در مناطق خشک و نیمه خشک تقریبا تمام آب مورد مصرف کشاورزی و شرب از آبهای زیر زمینی تامین میگردد، لذا به بررسی آب چاه ها توجه شده است. در این تحقیق، خصوصیات شیمیایی آب های زیرزمینی دشت شوش در شمال استان خوزستان با توجه به مناسب بودن آب برای مصرف کشاورزی از دادههای 43 نمونه از چاه های منطقه در سال 1391 و داده های 43 نمونه از چاه های منطقه در سال 1396 استفاده شد. نقشه پهنه بندی کشاورزی نشان داد که دشت دارای کیفیت مناسبی برای کشاورزی است و تنها در قسمت شمال غربی دشت کیفیت آبهای زیرزمینی پایین تر از بقیه نقاط می باشد و در حد متوسط قرار دارد و برای کشاورزی قابل استفاده است و لذا مقایسه آن با نمودار ویلکوکس نیز موید این نتیجه می باشد. همچنین میزان افت سطح آب زیرزمینی در طول دوره آماری بصورت صعودی رو به افزایش است مخصوصا در سالهای اخیر که این نشان دهنده خشکسالی های پی درپی و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی می باشد که احتمال تاثیرپذیری کیفیت آب زیر زمینی هم زیاد می باشد و در صورت ادامه، باعث پایین آمدن تدریجی کیفیت آب های زیرزمینی خواهد شد. تفاصيل المقالة

In the present study, the potential adverse effects of heavy metals in the soil of Ahvaz oil field were evaluated. 9 soil samples were collected and chemical digestion was performed. Global standard methods was used to collect samples and measure metals. Heavy metals Ni, Cd, Pb, Zn, Cu were measured. and geochemical indicators were evaluated. Average concentrations of heavy metals in soil samples were Cd 0.16, Pb 16.63, Zn 22.03, Cu 10.39, Ni 62.97 ppm. The igeo index findings demonstrated that the values for the metals Ni, Cd, Pb, Zn, and Cu were at an uncontaminated level. TRI index values of metals were Moderate. EF of Cd and Ni wer moderate. CF index of Pb is considerable and cf of Cd and Ni and Zn were moderate. The results of CD, MCD, PLI indicators showed that heavy metals in the studied soils are at the level of contamination. The amount of this contamination was moderate to considerable. The ecological risk of these metals was considerable. تفاصيل المقالة