وراوینی بر خوان تمثیلی متنبی
الموضوعات :
مریم خزائیلی
1
,
عطامحمّد رادمنش
2
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
تاريخ الإرسال : 14 الجمعة , رمضان, 1438
تاريخ التأكيد : 14 الجمعة , رمضان, 1438
تاريخ الإصدار : 27 الخميس , رمضان, 1438
الکلمات المفتاحية:
مرزبان‌نامه,
proverbs,
امثال,
Mutanabbi,
وراوینی,
متنبی,
اشتراکات,
Marzban-nameh,
Varavini,
parallels,
ملخص المقالة :
مرزبان‌نامه یکی از کتب مهم ادب پارسی و از جمله شاهکارهای نثر به شمار می‌رود، که با انشایی مصنوع و مزّین و در عین حال در اغلب موارد به طرزی ساده، بسیار فصیح و زیبا نگارش یافته است. این اثرِ ارزنده، توسّط مرزبان بن رستم بن شروین، یکی از شاهزادگان طبرستان، به گویش طبری به رشتۀ تحریر درآمده و در قرن ششم و اوایل قرن هفتم، به دست نویسنده و ادیب گرانقدر، سعدالدیّن وراوینی از لهجۀ طبریِ باستان به زبان فارسی دری، آراسته به صنایع لفظی و معنوی و اشعار تازی و پارسی و امثال و اخبار بازنویسی شده است. مرزبان‌نامه از نوع ادب تمثیلی (فابل) محسوب می‌شود و نوع نثر آن، فنّی است. امثال عربی و پارسیِ فراوانی در این کتاب گرانقدر یافت می‌شود. یکی از شعرایی که از اشعارش در مرزبان‌نامه به عنوان شاهد و مثال استفاده شده، شاعر پرآوازۀ عرب، متنبی است. وی از شعرای دورۀ عبّاسیان، در اوایل قرن چهارم هجری است، که صاحب این گنجینۀ نفیس از امثال و حِکَم وی در نگارش اثرش بهره برده است. حتّی مضامین مشترکی بین امثال متنبی و امثالی که در مرزبان‌نامه وجود دارد، مشاهده می‌شود. در این پژوهش سعی بر این است، اَمثال و حِکمی که در این دو اثر دارای تشابه و اشتراکاتی است، تطبیق، بررسی و شناخته شود.
المصادر:
قرآن کریم، ترجمۀ آقای محمّد مهدی فولادوند.
آمِدی، ابوالفتح (1412 ق)، غُررالحِکَم و دُرَرُالکَلِم، 2 ج، ترجمه و نگارش حاج محمّدعلی انصاری قمی، قم: دارالکتاب.
احسان‌بخش، حاج شیخ صادق (1371)، آثارالصادقین، 17 ج، رشت: روابط عمومی ستاد برگزاری نماز جمعۀ گیلان.
برقوقی، عبدالرّحمن (1428 ه - 2007 م)، شرح دیوان المتنبی، 4 ج (در 2 مجلد) بیروت: دارالکتاب العربی.
بهار، محمّدتقی (1336)، سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، تهران: امیرکبیر.
دامادی، محمّد (1379)، مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی (شامل هزار مدخل)، ویرایش 2، تهران: دانشگاه تهران.
دهخدا، علی اکبر (1363)، امثال و حکم، 4 ج (با صفحه شمار پیاپی)، چ 6، تهران: امیرکبیر.
رضایی هفتادری، غلام‌عبّاس و حسن‌زادۀ نیری محمّدحسن (1383)، شرح گزیدۀ دیوان متنبی، تهران: دانشگاه تهران.
زین الدّین الرّازی، محمّد بن ابی بکر (1371)، امثال و حکم، ترجمه و تصحیح و توضیح از فیروز حریرچی، با مقدمۀ شاکر الفحام، چ 2، تهران: دانشگاه تهران.
صاحب بن عباد (1356)، امثال سائره از شعر متنبی، ترجمه و تفسیر و شرح لغات و اعراب از فیروز حریرچی، تهران: سحر، شاهرضا.
صفا، ذبیح‌الله (1370)، گنجینۀ سخن پارسی نویسان بزرگ و منتخب آثار آنان، ج 4، از منهاج سراج تا شرفالدّین رامی، چ 5، تهران، امیرکبیر.
---------- (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
فرید، مرتضی (1366)، الحدیث، 3 ج، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کمرهای، محمّدباقر (1383)، ترجمۀ بحارالانوار، 28 ج، تألیف محمّدباقر مجلسی، تهران: اسلامیّه، چ دوم.
متنبی، احمد بن الحسین (1384)، چکامه‌های متنبی، مترجم آرتور جان آربری، ترجمۀ اشعار از عربی به فارسی موسی اسوار، تهران: هرمس.
--------------- (1431 هـ-2010 م)، دیوان متنبی، شرح از عبدالرّحمن المصطاوی، بیروت: دارالمعرفة.
محمّدی ری‌شهری، محمّد (1385)، میزان‌الحکمة، 14 ج، ترجمۀ حمیدرضا شیخی، قم: دارالحدیث، چ دوم.
معادی‌خواه، عبدالمجید (1374)، خورشید بی غروب نهج البلاغه با فهرستهای دهگانه، تهران: ذرّه.
معین، محمّد (1381)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر، چ نوزدهم.
منوچهریان علیرضا، (1382)، ترجمه و تحلیل دیوان متنبی، همدان: نور علم.
نصرالله منشی، ابوالمعالی (1376)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
وراوینی، سعدالدّین (1386)، مرزبان‌نامه، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: صفی علیشاه، چ یازدهم.
_||_
