مبانی فقهی ممنوعیت تخریب انبوه و گسترده محیط زیست در جنگ؛ با تاکید بر نقد گزارش‌های تاریخی مربوط به جنگ‌های نبوی
الموضوعات :
احمد احسانی فر
1
(استادیار، پژوهشگاه قوه قضائیه، تهران، ایران)
تاريخ الإرسال : 18 السبت , شعبان, 1441
تاريخ التأكيد : 24 الخميس , شوال, 1440
تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441
الکلمات المفتاحية:
محیط زیست,
یهودیان بنی‌نضیر,
جنگ,
سنت نبوی,
ملخص المقالة :
در پژوهش پیش رو با پیرایش تاریخی جنگ‌های نبوی از تحریفات، زوائد و اغراقات، و با بررسی ادله منع‌کننده تخریب و اتلاف گسترده و انبوه محیط زیست، موضع فقه شیعه در مورد این رفتار جنگی روشن می‌شود. بر مبنای ادله مطرح، در حالت اضطرار و ضرورت جنگی می‌توان به تخریب و اتلاف محدود، کنترل شده و تحت مدیریت عناصر محیط زیست اقدام کرد؛ لکن تخریب انبوه و گسترده محیط زیست امکان‌پذیر نمی‌باشد.
المصادر:
* قرآن کریم
ابن‌ادریس حلی، محمدبن منصور (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج2.
ابن‌حزم، ابومحمد علی‌بن‌احمد (بی‌تا). المحلی. بیروت: دارالفکر، ج7.
ابن‌رجب، زین‌الدین عبدالرحمن‌بن احمد (1419ق). تقریر القواعد و تحریر الفوائد. تحقیق ابوعبیده مشهور‌بن حسن آل سلمان. عربستان: دار ابن عفان، ج2.
ابن‌عاشور، محمدبن طاهر(بی‌تا). التحریر و التنویر (تفسیر ابن‌عاشور). بیروت:مؤسسه التاریخ، ج28.
ابن‌قدامه، ابومحمد عبدالله‌بن احمد (بی‌تا). المغنی. بیروت: دارالکتاب العربی، ج10.
ابن‌نجیم المصری الحنفی، ابی‌البرکات عبدالله‌بن احمدبن محمود (1418ق). البحر الرائق شرح کنز الدقائق. تحشیه ابن‌عابدین الدمشقی الحنفی؛ تحقیق زکریا عمیرات. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج5.
ابن‌هائم، شهاب‌الدین احمدبن محمد (1423ق). التبیان فی تفسیر غریب القرآن. تحقیق ضاحی عبدالباقی محمد. بیروت: دار الغرب الاسلامی.
امین عاملی، سیدمحسن (1403ق). اعیان الشیعه. بیروت: دارالتعارف، ج1.
آلوسی، سیدمحمود ابوالفضل شهاب‌الدین (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. تحقیق علی عبدالباری عطیه. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج14.
بیهقی، ابوبکر احمدبن حسین (1377ق). السنن الکبری. بیروت: دارالفکر، ج9.
جوادی آملی، عبدالله (1389). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء، ج10-9.
حسینی روحانی، سیدصادق (1412ق). فقه الصادق علیه السلام. قم: دارالکتاب، ج4.
حسینی سیستانی، سیدعلی (1414ق). قاعده لاضرر و لاضرار. قم: دفتر آیت‌الله سیستانی.
حسینی شیرازی، سیدمحمد (1413ق). الفقه: القواعد الفقهیه. بیروت: مؤسسه امام رضا.
حسینی شیرازی، سیدمحمد (بی‌تا). الفقه: کتاب الجهاد، الامر بالمعروف و النهی عن المنکر. قم: دار القرآن الحکیم.
حلبی، تقی‌الدین ابوالصلاح (1403ق). الکافی فی الفقه. اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین.
حلی، یحیی‌بن سعید (1405ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسه سیدالشهداء العلمیه.
دیار البکری، حسین (بی‌تا). تاریخ الخمیس فی احوال انفس النفیس. بیروت: دارالصادر، ج1.
رازی، ابوالفتوح حسین‌بن علی (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. تحقیق محمدجعفر یاحقی، محمدمهدی ناصح. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ج19.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1408ق). مفردات الفاظ القرآن. تحقیق صفوان عدنان داودی. بیروت: دارالقلم.
زیدبن علی‌بن الحسین (بی‌تا). مسند الامام زید. بیروت: منشورات دار مکتبه الحیاه.
سبحانی، جعفر (1421ق). مفاهیم القرآن. قم: موسسه الامام الصادق، چاپ چهارم، ج7.
سبزواری، سیدعبد الاعلی (1409ق). مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه اهل بیت، چاپ دوم، ج3.
سبکی، تاج‌الدین عبدالوهاب‌بن تقی الدین (1411ق). الاشباه و النظائر. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج1.
سرخسی، شمس‌الدین محمدبن‌ابی‌سهل (1406ق). المبسوط. بیروت: دار المعرفه، ج10.
شافعی، ابوعبدالله محمدابن ادریس (1403ق). کتاب الام. بیروت: دارالفکر، چاپ دوم، ج4.
شربینی، محمدبن احمد (1377ق). مغنی المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج4.
صادقی تهرانی، محمد (1365ق). الفرقان فی تفسیر القرآن. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، ج3، 28.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1428ق). العروه الوثقی مع التعلیقات. قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن‌ابی طالب علیه السلام، ج1.
طباطبائی حکیم، سیدمحسن (1416ق). مستمسک العروه الوثقی. قم: مؤسسه دارالتفسیر، ج1.
طبرسی، ابوعلی الفضل‌بن حسن (1415ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج2.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن(تفسیر طبری). بیروت: دارالمعرفه، ج28.
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم، ج2.
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج1.
عاملی(شهید اول)، محمدبن مکی (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ج2.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، ج14.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج1.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1414ق). تذکره الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت، ج9.
عمید زنجانی، عباس‌علی (1383). فقه سیاسی. تهران: انتشارات امیرکبیر، ج5.
فخر رازی، محمدبن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر). بیروت:دار احیاء التراث العربی،چاپ سوم،ج5، 29.
فضل‌الله، سید محمدحسین (1419ق). تفسیر من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک، ج22.
قرطبی، ابوعبدالله محمدبن‌احمد (1405ق).الجامع لأحکام القرآن(تفسیر القرطبی).بیروت:دار إحیاء التراث العربی، ج18.
کاسانی، علاء‌الدین (1409ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع. پاکستان: المکتبه الحبیبیه، ج7.
کرکی، علی‌بن حسین (محقق ثانی) (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم:مؤسسه آل البیت، چاپ دوم، ج3.
کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1429ق). الکافی. قم: دارالحدیث، ج9، 12.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق). بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار. بیروت: موسسه الوفاء، چاپ دوم، ج20.
محقق حلی، نجم‌الدین (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ج1.
مدرسی یزدی، سید محمدرضا (1429ق). دراسه حول الافساد فی الارض. فقه اهل البیت، ج52، سال13، ص61-100.
مرتضی عاملی، سیدجعفر (1426ق). الصحیح من سیره النبی الاعظم. قم: دارالحدیث، ج25، 8.
مصطفوی، حسن (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب، ج12،9.
معروف الحسنی، هاشم (1416ق). سیره المصطفی. بیروت: دارالتعارف.
مغنیه، محمدجواد (بی‌تا). التفسیر المبین. قم: بنیاد بعثت، چاپ سوم، ج1.
مقریزی، تقی‌الدین (1420ق). امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفده و المتاع. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج1.
مکارم شیرازی، ناصر (1421ق). الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. قم: مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب، ج18.
منتظری، حسین‌علی (بی‌تا). العروه الوثقی مع تعلیقات المنتظری. بی‌جا: بی‌نا، ج1.
نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. تحقیق عباس قوچانی، علی آخوندی. بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ج21.
نووی، ابی‌زکریا محیی‌الدین یحیی‌بن شرف (بی‌تا). روضه الطالبین. تحقیق عادل أحمد عبدالموجود، علی محمد معرض. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج7.
واقدی، محمدبن عمر (1409ق). المغازی. بیروت: اعلمی، ج1-2.
_||_
