هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی تعریف دین از نگاه توماس لوکمان
الموضوعات :سمانه فیضی 1 , مهدی حسن زاده 2 , بهزاد حمیدیه 3 , منصور معتمدی 4
1 - دانشجوی دکتری ادیان و عرفان تطبیقی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - دانشیار، گروه ادیان وعرفان تطبیقی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 - استادیار،گروه ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه فردوسی مشهد
الکلمات المفتاحية: توماس لوکمان, تعریف دین, هستی‌شناسی, معرفت‌شناسی, روش‌شناسی,
ملخص المقالة :
لوکمان دین را نظامی معنایی تعریف می کند که انسان را از ماهیت بیولوژیک خود فراتر برده و به کنش‌گر صحنه ی اجتماعی تبدیل می کند. از آنجاکه درک مبانی فلسفی علم برای فهم و تفسیر دقیق نظریه ها و نتایج پژوهش مهم است و بنیان اندیشه ی محقق و میزان انسجام نظریه او را روشن می‌کند، در نوشتار حاضر مبانی هستی‌شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی این تعریف بررسی شده است. لوکمان در هستی شناسی موضعی بینابین دارد؛ در این که دین در رابطه بیناذهنی افراد به وجود می آید برساخت گرا و در این که به عنوان نهاد، قدرت کنترل اجتماعی دارد واقع‌گرا به نظر می‌رسد. او در معرفت‌شناسی و روش شناسی، برساخت‌گرا است و معتقد است پدیدارشناسی رهیافتی است که می تواند چارچوبی برای درک مفاهیم و اندازه‌گیری واقعیت اجتماعی از موضع برساخت گرا به دست بدهد اما در روش میان جامعه شناسی به عنوان علم و پدیدارشناسی به عنوان فلسفه تمایز می نهد و پدیدارشناسی را هم چون زمینه نظری برای اندیشه خویش به کار می گیرد.
ـ برگر، پیتر و لوکمان، توماس (1375). ساخت اجتماعی واقعیت: رسالهای در جامعهشناسی شناخت، مترجم: فریبرز مجیدی، تهران، علمی فرهنگی.
- Berger, Peter L& Luckman, Thomas (1955). Modernity, Pluralism and the Crisis of Meaning, The Orientation of Modern Man. Translated: Tooze, J. Adam, Bertelsmann Foundation Pubs.
- Blaikie, Norman & Priest, Jan (2018). Designing Social Research: The Logic of Anticipation. Cambridge, Polity Press.
- Bryman, Alan (2012). Social Research Methods, Oxford University Press.
- Crotty, Michael (1998). The Foundations of Social Research, Meaning and Perspective in the Research Process, London, Sage Publication.
- Durkheim, Emile (1912). The Elementary Forms of the Religious Life, New York, The Free Press.
- Epstein, Brian, Social Ontology, in: Stanford encyclopedia of Philosophy, Wed Mar 21, 2018, (https://plato.stanford.edu/entries/social-ontology/).
- Kenneth, Allan (2005). Explorations in classical Sociological Theory. London, Pine Forge Press.
- Luckmann, Thomas, (2013). “Ontological Realism and the Social Construction of Reality”, Bulletin of Yerevan University F: Sociology, 4(1), 3-8.
- _______________, (2008). “On Social Interaction and the Communicative Construction of Personal Identity”, Knowledge and Reality, Organization Studies, 29(2), 277-290.
- ______________, (2001). The Social Forms of Religion in Western Societies at the End of the Twentieth Century, in: Cruttie, Furrio & Ragionieri, Rodolfo, Identities and Conflicts the Mediterranean, Macmillan, Palgrave.
- _______________, (1989). “On Meaning in Everyday Life and in Sociology”, Current Sociology, 37(17), 17-20.
- _______________, (1983). Philosophy, Science and Everyday Life, in: Luckmann, Thomas, Life-world and Social Realities, London, Heinemann.
- _______________, (1977). “Theories of Religion and Social Change”, in: The Annual Review of the Social Sciences of Religion, 1(1), 1-28.
- _____________, (1976). The Invisible Religion: The Problem of Religion in Moedern Societies, New York, MacMillan.
- ______________, (1963). “On Religion in Modern Society: Individual Consciousness, World View, Institution”, Journal for the Scientific Study of Religion, 2(2), 147-162.
- _____________ & Berger, Peter, (1966). “Secularization and Pluralism”, International Yearbook for Sociology of Religion, Köln, Opladen.
- Marsh, David; Furlong, Paul, (2010). A skin not a sweater: ontology and epistemology in political science, in: Theory and Methods in Political Science, Macmillan, Palgrave.
- Moon, Katie; Blackman, Deborah, (2014). A Guide to Understanding Social Science Research for Natural Scientists, Conservation Biology, 28(5), 167-177.
- Moses, J. W., T. Knutsen, (2010). Ways of knowing: competing methodologies in social and political research, Macmillan, Palgrave.
- Neuman, W. Lawrence (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, UK, Pearson Ltd.
- Outhwaite, William; Turner, p. Stephen, (2007). The Sage Handbook of Social Science Methodology, London, Sage Publication.
- Schutz, Alfred (1967). The Phenomenology of the Social World, translated: G. Walsh, F. Klehnert, Evanston, Northwestern University Press.
- __________ (1976). Fragments on the Phenomenology of Music, in: F. J. Smith (ed.) In Search of Musical Method, London: Gordon and Breach Science Publishers.
- Weber, Max (1991). The Nature of Social Action, in: Runciman, W.G. Weber: Selections in Translation, Cambridge University Press.
- Weber, Max (1964). The Theory of Social and Economic Organization, translated: Henderson, A.M; Parsons, Talcott, New York, The Free Press & The Falcon’s Wings Press.
_||_