ارائه الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

الموضوعات : مدیریت بازاریابی

سیدشاهین حسینی ¹ (دانشجوی دکتری کارآفرینی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران)
مجید فتاحی ² (استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران)
سعید صفاریان همدانی ³ (استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 الأربعاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1445 تاريخ الإصدار : 26 الثلاثاء , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: کارآفرینی الکترونیکی, کسب و کارهای کوچک و متوسط, داده‌بنیاد. ,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: با توجه به روند روزافزون تغییر و تحولات محیطی، شرکت‏ها برای پاسخگویی اثربخش به نیازهای محیطی خویش، نیازمند کارآفرینی الکترونیکی هستند. لذا، هدف کلی پژوهش، الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط در پارادایم کیفی می‏باشد. روش: ماهیت پژوهش حاضر اکتشافی و از داده‏های کیفی در آن استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، نخبگان و صاحب ‌نظران دانشگاه‏های استان مازندران می‏باشند. محقق در این زمینه از روش گلوله برفی استفاده نمود که پس از مصاحبه با تعداد 10 نفر از نخبگان و صاحب نظران به اشباع نظری دست یافت. داده‏ها با بکارگیری مصاحبه‏های نیمه ساختاریافته گردآوری و تجزیه و تحلیل داده‏ها با روش کیفی تئوری داده بنیاد، انجام شد. یافته ها: شرایط علّى شامل ویژگی‏های شخصیتی، خط‏مشی سازمانی، برنامه‏ها و سیاست‏هاي دیجیتال، فرهنگ و ساختار سازمانی، هنجارهای ذهنی و اجتماعی و تخصص در کارآفرینی دیجیتال، شناسایی شدند. و شرایط زمینه ای شامل، استفاده صحیح و به موقع از فناوري ارتباطات و اطلاعات، قراردادهاي پژوهشی، آموزش کارآفرینی الکترونیکی، مزیت نسبی سازمان و مهارت کارآفرینی الکترونیکی و عوامل مداخله گر شامل محیط کسب و کارهای کوچک و متوسط، محیط سیاسی، محیط اقتصادي و محیط فرهنگی می‏باشند. راهبردها در قالب دو مفهوم راهبردهای توسعه کارآفرینی الکترونیکی و قابلیت پویای کارآفرینی الکترونیکی دسته بندی شدند. و پیامدها قالب چهار مفهوم نگرش کارآفرینی الکترونیکی، رشد کسب و کار شرکت‏های کوچک و متوسط، توسعه پایدار کسب و کارهای کوچک و متوسط و توسعه سهم بازار کسب و کارهای کوچک و متوسط شناسایی شدند. نتیجه: الگوی کارآفرینی الکترونیکی به مدیران کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران می‏تواند به عنوان یک بسته کاربردی و جامع، برای همه مدیران، بطور عام پیشنهاد گردد.

المصادر:

الف- منابع فارسی
ارفعی، عزیز؛ محمدی، رستگار؛ اکبری، پیمان (1395) ارائه الگوی مفهومی برای عوامل مؤثر در ایجاد موفقیت کارآفرینی الکترونیکی (مطالعه موردی: شرکت‏های کارآفرینی الکترونیک)، مطالعات اقتصاد، مدیریت مالی و حسابداری، 2(11)، 28 - 38.
امینی، محمد. تمنایی‏فر، محمدرضا و غلامی علوی، صدیقه. (1392). ارزیابی قابلیت‏های کارآفرینی دانشجویان؛ بازاندیشی در مأموریت‌های برنامه درسی آموزش عالی، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 6(1)، 145-164.
تواضعی فر، اسما، شیهکی تاش، مهیم، کشاورز، سهیلا. (1398). شناسایی پیشران‏‎های مؤثر بر کارآفرینی الکترونیکی در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با رویکرد فراترکیب. سیاست نامه علم و فناوری، 09(3)، 61-72.
دیده‏خانی، حسین، علیزاده، روح‏اله، شریف‌زاده، محمدشریف، سمیعی، روح اله. (1402) طراحی الگوی کارآفرینی دیجیتال در شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد تئوری داده بنیاد، فصلنامه رشد فناوری، 75 (19)، 1-11.
ربانی، مژده.، حیدریانی‏زاده، ابوذر.، و قاضی، مجید. (1400). شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر بهبود سازمان کارآفرین الکترونیک (مورد مطالعه بانک‏های صادرات استان یزد)، نشریه پژوهش‏های نوین در مدیریت کارآفرینی و توسعه کسب و کار، 2(2)، 509-519.
روستا، علیرضا.، جعفری زارع، مرتضی.، و بیرانوند، راحله. (1401). تبیین نقش بازاریابی الکترونیکی هوشمند بر قصد خرید با نقش میانجی کارآفرینی الکترونیکی، نشریه مدیریت تبلیغات و فروش، 3(3)، 224-235.
شهرام فر شیوا، عالم تبریز اکبر، زند حسامی حسام، سخدری کمال (1400). ارائه الگوی کارآفرینی استراتژیک در نهادهای عمومی (مورد مطالعه: شهرداری‌های استان قزوین). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۹ (۳۴)، ۱-۱۸.
صادقی، عباس؛ جلالی، علیرضا. (۱۳۸۸). بررسی تأثیر قابلیت سنجش بازار بر خلق دانش و نوآوری فرایندی و تولید با نقش تعدیل کننده جهت گیری کارآفرینی استراتژیک. سومین کنفرانس ملی مطالعات نوین مدیریت و حسابداری در ایران.
صالح نژاد بهرستاقی، صابر.، رسولی، سیده عصمت.، و حیدری پرچکوهی، علی. (1400). تاثیر رهبری معنوی بر کارآفرینی الکترونیکی با توجه به نقش میانجی یادگیری سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان حوزه مالی وزارت آموزش و پرورش)، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، 13(1)، 185-204.
صفار، محمد؛ چرخکار، محمدصادق. (۱۳۹۰). نقش کارآفرینی استراتژیک در شناسایی و کشف فرصت‏های کارآفرینی فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، ۴ (۳)، ۱۰۰-۱۱۲.
عشقی مجید، سرلک محمدعلی، درویش حسن، موسوی محمد (1398). طراحی و تبیین الگوی سازمان کارآفرین الکترونیکی در صنعت بانکداری کشور (مورد مطالعه: بانک رفاه). پژوهش‏های مدیریت در ایران. ۲۳(۲)، ۲۸-۵۳.
فیض الهی، صادق، حیدری، حسینعلی، حیدری، حسن علی. (1401). شناسایی موانع و چالش‏های کارآفرینی الکترونیکی با رویکرد آمیخته (مورد مطالعه:کسب و کارهای الکترونیکی نوپا در سطح شهر ایلام ). دانش کارآفرینی، 2(1)، 12-24.
کریمیان، زهرا، صالحی، کیوان، خدایی، ابراهیم. (1399). ارائه نظریه داده بنیاد برای تبیین فرایند شکل‌گیری روحیه کارآفرینی در بین دانش آموزان مدارس فنی و حرفه‌ای. اندیشه‏های نوین تربیتی، 16(1).
میر پارسا، س. (۱۳۹۲). شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد و توسعه اثربخش در کارآفرینی الکترونیکی. همایش ملی دانشگاه کارآفرین، صنعت دانش محور، دانشگاه مازندران، ۱۵-۱.
یعقوبی فرانی، ا.، معتقد، م.، کریمی، س. (۱۳۹۵). نقش دانش و مهارت کارآفرینانه در توسعه قصد کارآفرینی الکترونیکی دانشجویان دانشگاه‏های دولتی استان همدان، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، ۳۱، (۳)، ۷۸۵-۸۰۲.

ب- منابع انگلیسی
Alayoubi, M. M., Al Shobaki, M. J., & AbuNaser, S. S. (2020). Requirements for Applying the Strategic Entrepreneurship as an Entry Point to Enhance Technical Innovation: Case Study-Palestine Technical College-Deir al-Balah
Barba-Sánchez, Virginia, and Carlos Atienza-Sahuquillo. (2018). Entrepreneurial intention among engineering students: The role of entrepreneurship education. European Research on Management and Business Economics, 24(1), 53–61.
Ferreira, J. J., Ratten, V., & Dana, L. P. (2017). Knowledge spillover-based strategic entrepreneurship. International Entrepreneurship and Management Journal, 13(1), 161-167.
Gide, E., Wu, M.X. (2006). A study of e-commerce business satisfaction model to measure e-commerce success in service SMEs. Journal of Electronic Commerce Research, 5(2), 23-28.
Gölgeci, I., Larimo, J., & Arslan, A. (2017). Institutions and dynamic capabilities: Theoretical insights and research agenda for strategic entrepreneurship. Scandinavian Journal of Management, 33(4), 243-252
Gümüsay, A.A. and Marc Bohné, T. (2018). Individual and organizational inhibitors to the development of entrepreneurial competencies in universities, Research Policy 47, 363–378.

Haddawee, A. H. (2018). The impact of strategic foresight on strategic entrepreneurship. The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 5(5), 4687-4692.
Harkema, S., & Popescu, F. (2015). Entrepreneurship Education For Adults: A Case-study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 209, 213-220.
Kendall, J. (2001). Receptivity of Singapore’s SMEs to electronic commerce adoption. Journal of Strategic Information System, 10(2), 223-242.
Kraus, S., Palmer, C., Kailer, N., Kallinger, F. L. and Spitzer, J. (2019), "Digital entrepreneurship: A research agenda on new business models for the twenty-first century", International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 25(2), 353-375.
Kubberoed, E., & Hagen, S. T. (2015). Mentoring models in entrepreneurship education (pp. 4059-4069). In 7th International Conference on Education and New Learning Technologies, Edulearn15 Proceedings, Barcelona.
Lyver, M. J., & Lu, T. J. (2018). Sustaining innovation performance in SMEs: Exploring the roles of strategic entrepreneurship and IT capabilities. Sustainability, 10(2), 442.
Miranda, F. J., Chamorro-Mera, A., & Rubio, S. (2017). Academic entrepreneurship in Spanish universities: An analysis of the determinants of entrepreneurial intention. European Research on Management and Business Economics, 23(2), 113-122
Mutula, S.M., Brakel, P.V. (2006). E-readiness of SMEs in the ICT sector in Botswana with respect to information access. The Electronic Library, 24(3), 402-417.
Ongori, H., Migiro, S. O. (2010). Information and communication technologies adoption in SMEs: literature review. Journal of Chinese Entrepreneurship, 2(1), 93-104.
Ratten V. (2018). Social entrepreneurship through digital communication in farming. Word journal of Entrepreneurship, Management link to this document.
Ray, D.M. (2018) Teaching Entrepreneurship in Asia: Impact of a pedagogical innovation. Entrepreneurship, Innovation and Change, 6(3), 193–227.
Sameni, M. K., Khoshalhan, F. (2009). E-business adoption in Iranian small and medium enterprises: analyzing and prioritizing the extra organizational factors. Paper presented at PICMET, USA.
Simeone, L., Secundo, G., & Schiuma, G. (2018). Arts and design as translational mechanisms for academic entrepreneurship: The metaLAB at Harvard case study. Journal of Business Research, 85, 434-443
Sitaridis, I. and Kitsios, F. (2023), "Digital entrepreneurship and entrepreneurship education: a review of the literature", International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/IJEBR-01-2023-0053
Shirokova, G., Ivvonen, L., & Gafforova, E. (2019). Strategic entrepreneurship in Russia during economic crisis. Foresight and STI Governance, 13(3), 62-76.
Shu, R., Ren, S. and Zheng, Y. (2018). Building networks into discovery: The link between entrepreneur network capability and entrepreneurial opportunity discovery, Journal of Business Research 85, 197–208.
Stanzin Mantok, Harjit Sekhon, Gurjeet Kaur Sahi, Paul Jones, (2020) "Entrepreneurial orientationand the mediating role of organisational learning amongst Indian S-SMEs", Journal of Small Businessand Enterprise Development.
Todd, P. R., Javalgi, R. G. (2007). Internationalization of SMEs in India: Fostering entrepreneurship by leveraging information technology. International Journal of Emerging Markets, 2(2), 166-180.
Tumbas S., Berente N., Brocke J.V. (2018). Digital innovation and institutional entrepreneurship: Chief Digital Officer Perspectives of their emerging role. Journal or information Technology.
Paul, Justin Alhassan, Ibrahim Binsaif, Nasser Singh, Prakash (2023) Digital entrepreneurship research: A systematic review, Journal of Business Research, 156, 113507.
Zhao, E. Y., Ishihara, M., & Jennings, P. D. (2020). Strategic entrepreneurship's dynamic tensions: Converging (diverging) effects of experience and networks on market entry timing and entrant performance. Journal of Business Venturing, 35(2), 105933.

نص كامل:



ارائه الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

 

 

 

چکیده

زمینه و هدف: با توجه به روند روزافزون تغییر و تحولات محیطی، شرکت ها برای پاسخگویی اثربخش به نیازهای محیطی خویش، نیازمند کارآفرینی الکترونیکی هستند. لذا، هدف کلی پژوهش، الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط در پارادایم کیفی می باشد.

روش: ماهیت پژوهش حاضر اکتشافی و از داده های کیفی در آن استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، نخبگان و صاحب ‌نظران دانشگاه های استان مازندران می باشند. محقق در این زمینه از روش گلوله برفی استفاده نمود که پس از مصاحبه با تعداد 10 نفر از نخبگان و صاحب نظران به اشباع نظری دست یافت. داده ها با بکارگیری مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها با روش کیفی تئوری داده بنیاد، انجام شد.

یافته ها: شرایط علّى شامل ویژگی های شخصیتی، خط مشی سازمانی، برنامه ها و سیاستهاي دیجیتال، فرهنگ و ساختار سازمانی، هنجارهای ذهنی و اجتماعی و تخصص در کارآفرینی دیجیتال، شناسایی شدند. و شرایط زمینه ای شامل، استفاده صحیح و به موقع از فناوري ارتباطات و اطلاعات، قراردادهاي پژوهشی، آموزش کارآفرینی الکترونیکی، مزیت نسبی سازمان و مهارت کارآفرینی الکترونیکی و عوامل مداخله گر شامل محیط کسب و کارهای کوچک و متوسط، محیط سیاسی، محیط اقتصادي و محیط فرهنگی می باشند. راهبردها در قالب دو مفهوم راهبردهای توسعه کارآفرینی الکترونیکی و قابلیت پویای کارآفرینی الکترونیکی دسته بندی شدند. و پیامدها قالب چهار مفهوم نگرش کارآفرینی الکترونیکی، رشد کسب و کار شرکت های کوچک و متوسط، توسعه پایدار کسب و کارهای کوچک و متوسط و  توسعه سهم بازار کسب و کارهای کوچک و متوسط شناسایی شدند.

نتیجه: الگوی کارآفرینی الکترونیکی به مدیران کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران می تواند به عنوان یک بسته کاربردی و جامع، برای همه مدیران، بطور عام پیشنهاد گردد.

 

واژه های کلیدی: کارآفرینی الکترونیکی، کسب و کارهای کوچک و متوسط، داده‌بنیاد

 

1-مقدمه

بهبود وضعیت اقتصادی یکی از بزرگ­ترین دغدغه­های مسئولین و تصمیم­گیرندگان کلان کشوری است. رشد اقتصادی هر کشور رابطه زیادی با ایجاد و بهبود زیرساخت­های اقتصادی و فضای کسب و کار آن کشور دارد. آشنایی با محیط کسب و کار و عوامل پیش­برنده و بازدارنده زیرساختی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در توسعه کارآفرینی و کسب و کار نقش مهمی دارد (رأی¹، 2018). امروزه توسعه کارآفرینی به عوان عامل فعال­سازی توسعه اقتصادی کشورها شناخته شده است. در ایران نیز توسعه کارآفرینی در برنامه­های 5 ساله سوم و چهارم به منظور مقابله با افزایش نرخ بیکاری مطرح شده است. در برنامه چهارم توسعه، ارزیابی سیاست­ها و برنامه­های مربوط به کارآفرینی نیز مورد توجه قرار گرفته است (کریمیان و دیگران، 1399). توجه به کارآفرینی، ایجاد و توسعه آن گام مثبتی در جهت ایجاد فضای مناسب جهت افزایش منابع ملی، کاهش نرخ بیکاری، تعادل ساختاری و توسعه در شهرها و روستاها خواهد بود (امینی و همکاران، 1392).

کارآفرینی، نیروی محرک توسعه است و با جایگزینی خلاقیت و نوآوری به جای فروش منابع نفتی، دستیابی به رشد و توسعه پایدار را میسر می سازد. در واقع، توسعه، با کالاهای مادی آغاز نمی شود بلکه این انسان است و نه طبیعت که منابع اصلی را فراهم می سازد و عامل اصلی توسعه اقتصادی از ذهن انسان برمی خیزد(شهرام فر و دیگران، 1400). نظر به اهمیتی که کار آفرینی دارد، این مفهوم دستخوش تغییراتی گردیده است و با رویکردی پویا باید به آن نگریست. (فریرا ²و دیگران، 2017). پیشرفت‌های مستمر در فناوری دیجیتال و دیجیتال‌سازی مدل‌های کسب‌وکار، چشم‌انداز کارآفرینی را تغییر داده است و اهداف و الزامات آموزش کارآفرینی را برای مطابقت با واقعیت دیجیتال جدید در کارآفرینی بازتعریف می‌کند(سیتاریدیس و کیتسیوس³، 2023).

اهمیت کارآفرینی به حدی است که برخی از صاحب نظران، عصر حاضر را عصر کارآفرینی نامیده اند. از نظر آنان، افراد کارآفرین، انقلابی را هدایت می کنند که منجر به تحول و نوسازی اقتصاد در پهنه جهانی شده است. با کارآفرینی، توانایی خاصی درون سازمان ایجاد می شود و سازمان در راستای تحول اساسی، هدایت میشود (صادقی و جلالی، ۱۳۹۸). بنابراین مدیران سازمان ها باید شرایط را برای ظهور و بروز رفتارهای کارآفرینانه مهیا کنند. در این راستا یکی از اقدامات مدیریتی که منجر به تسهیل رفتار کارآفرینانه می گردد، کارآفرینی الکترونیکی است. ترکیب کارآفرینی و فناوری اطلاعات، به کارآفرینی الکترونیکی منجر میشود و در نهایت دسترسی به کشف و ایجاد فرصتهای کارآفرینی را تسهیل می کند(ژائو⁴ و دیگران، 2020) از این منظر، شرکت ها به کارآفرینی الکترونیکی روی آورده اند؛ زیرا این رویکرد به رشد و تولید ثروت منتهی می شود؛ بنابراین با توجه به روند روزافزون تغییر و تحولات محیطی، شرکت ها برای پاسخگویی اثربخش به نیازهای محیطی خویش، نیازمند کارآفرینی الکترونیکی هستند (صفار و چرخکار، ۱۳۹۹)

کارآفرینی الکترونیکی، بررسی دقیق فناوری های الکترونیکی و ویژگی های منحصر به فرد آن در شکل دادن به فعالیت های کارآفرینی است. تأکید بیشتر بر کارآفرینی الکترونیکی، به دلیل نقش فناوری های جدید الکترونیکی در کسب و کار آنلاین است. با توجه به اقتصاد دانش بنیان، سازمانها برای سازماندهی و کسب رقابت در سطح جهانی، فرایند الکترونیکی ی کردن را در کسب و کار خود به کار می برند(راتن⁵، 2018). کارآفرینی الکترونیکی، نه تنها برای بخش های فناوری اطلاعات شرکت ها، بلکه برای همه صنایع، کاربردی و مهم است(تومباس⁶ و دیگران، 2018).

کارآفرینان، توانایی شناخت فرصت هایی را دارند که به نظر می رسد افراد عادی آنها را نمی بینند و در کشف آنها ناتوان هستند. از سوی دیگر فناوری اطلاعات با در اختیار قرار دادن ابزارها و الگوهای مختلف، کارآفرینان را قادر خواهند ساخت تا از این فرصت های شناسایی شده برای معرفی محصولات و خدمات نو و سودمند برای بازار رقابتی بهره بگیرند و در نهایت با تکیه بر قابلیتهای رقابتی، ارزش آفرینی کنند. بنابراین کارآفرینی الکترونیکی یکی از کلیدی ترین ابزارها در دست مدیران سازمانها برای شروع، توسعه و احیای فعالیتها است(گلجسی⁷ و دیگران، 2017). هم کارآفرینی و هم فناوری اطلاعات، رویکردهایی هستند که با ارائه الگوها و ابزارهای متنوع این امکان را برای کسب و کارها به وجود آورده اند تا با بهره برداری از فرصت هایی که در محیط کسب و کار وجود دارد، تحول ایجاد کنند، کسب و کارها را توسعه دهند و در نهایت به خلق ارزش بپردازند(لیور و لو⁸، 2018).

کارآفرینی الکترونیکی منجر به ایجاد فرصت های شغلی بسیاری در بخش های مختلف اقتصادی و تجاری، حمل ونقل، هتلداری، زیرساخت های فناوری و مسائل مرتبط با آنها شده است. کارآفرینی الکترونیکی با خود مسیر ورود درآمد اقتصادی را در ابعاد ملی، منطقه ای و محلی باز خواهد نمود. بی گمان این مسئله روشن است که روند رو به رشد کارآفرینی الکترونیکی در دنیا، مدیون به کارگیری فناوری های نوین از جمله فناوری اطلاعات، فضای سایبری و اینترنت، زیرساخت های اطلاعاتی IT و ICT است(میر پارسا، ۱۳۹۲)

کسب وکارهای کوچک و متوسط نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می کنند و یکی از عوامل مهم اشتغال زایی به شمار می روند. از این رو امروزه توجه به این شرکت ها افزایش یافته است. در کشورهای درحال توسعه، شرکت های کوچک و متوسط در جهت اشتغال زایی، تولید و توزیع درآمد نقش قابل توجهی ایفا می کنند(انگوری و میگیرو⁹  ، 2010) در ایران نیز بیشتر از ۹۸ درصد از اقتصاد، تحت سلطه شرکت های کوچک و متوسط است. شرکت های کوچک و متوسطی که از خدمات اینترنتی استفاده می کنند، ۴۶ درصد سریع تر از همتایان خود که از اینترنت استفاده نمی کنند، رشد داشته اند. بنابراین توجه به شرکت های کوچک و متوسط به استقرار فرایندهای الکترونیکی افزایش یافته است(سمنی¹⁰، 2009). با توجه به اهمیت و رشد کارآفرینی دیجیتال در دنیای امروز و همچنین عدم مطالعه نظام‌مند درباره آن در کشور، طراحی الگوی آن از اهمیت بالایی برخوردار است(دیده خانی و همکاران،1402).

بنگاه های کوچک و متوسط به دلیل برخورداری از ظرفیت های قابل توجه از جمله انعطاف پذیری بالا، رشد و توسعه کارآفرینی، پرورش و نمایش خلاقیت و نوآوری، پتانسیل بالای جذب نیروی انسانی متخصص برای شرکت های بزرگ، کم بودن هزینه خروج از صنعت در مقایسه با شرکت های بزرگ، نیاز به سرمایه کم برای شروع کسب و کار، سهم کم واردات مواد خام، کاهش اختلاف در آمد در جریان توسعه اقتصادی، تجمیع پس اندازهای کوچک جهت سرمایه گذاری، استفاده از منابع و مواد خام مخلی، قابلیت استقرار در بسیاری از مناطق و اجرای آن توسط صنعتگران بومی، کانون توجه بسیاری از دست اندرکاران توسعه اشتغال و کسب وکار است، ضرورت توجه به شرکت های کوچک و متوسط و هم چنین اهمیت روزافزون کسب و کار الکترونیک باعث شده که تسهیل ورود سازمان های کوچک و متوسط به کسب و کار الکترونیک از اهمیت بالایی برخوردار باشد (تواضعی فر  و دیگران، 1398)

به طور کلی می‌توان اذعان داشت که اقتصاد هر کشور به بهبود زیرساخت‌ها و فضای کسب‌وکار وابسته بوده و کارآفرینی نقش کلیدی در توسعه اقتصادی دارد و در ایران برای کاهش بیکاری مطرح شده است (رأی، 2018؛ کریمیان و دیگران، 1399). کارآفرینی الکترونیکی، ترکیبی از کارآفرینی و فناوری اطلاعات، نقش مهمی در شناسایی و استفاده از فرصت‌های کسب‌وکار دارد (ژائو و دیگران، 2020). همچنین، کارآفرینی الکترونیکی باعث افزایش بهره‌وری و نوآوری در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط می‌شود. این رویکرد، با تأکید بر استفاده از فناوری‌های نوین، فرصت‌های بازاری را گسترش می‌دهد و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بر تحولات سریع محیط کسب‌وکار واکنش نشان دهند (روستا، جعفری زارع و بیرانوند، 1401). بررسی‌ها نشان می‌دهد که کسب‌وکارهایی که از فناوری‌های دیجیتال بهره‌برداری می‌کنند، قادر به دستیابی سریع‌تر به بازارهای جدید و افزایش رقابت‌پذیری خود هستند (صالح نژاد بهرستاقی، رسولی و حیدری پرچکوهی، 1400). از سوی دیگر، کارآفرینی الکترونیکی همچنین به توسعه مهارت‌های دیجیتالی در بین کارآفرینان کمک کرده و زمینه‌ساز تولید محصولات و خدمات نوآورانه است. تحقیقات نشان داده‌اند که کارآفرینانی که از ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کنند، توانایی بیشتری در شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید دارند (ربانی، حیدریانی زاده و قاضی، 1400). این امر به ایجاد فضایی خلاقانه و نوآورانه در سازمان‌ها منجر می‌شود که برای موفقیت در اقتصاد دیجیتال امروزی حیاتی است.

با این حال، علی‌رغم اهمیت شناخته‌شده کارآفرینی الکترونیکی، هنوز چالش‌ها و موانعی در مسیر توسعه و استقرار آن در کسب و کارهای کوچک و متوسط وجود دارد. برخی از این چالش‌ها شامل محدودیت‌های فنی، نبود آگاهی کافی در میان کارآفرینان و مسائل مربوط به امنیت دیجیتال و حفظ حریم خصوصی می‌باشد (روستا، جعفری زارع و بیرانوند، 1401). از این رو، اهمیت و ضرورت انجام این پژوهش در راستای توسعه کارآفرینی الکترونیکی در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط قرار دارد. با توجه به پیشرفت‌های مداوم در فناوری دیجیتال و تغییرات سریع در محیط کسب‌وکار، شرکت‌های کوچک و متوسط نیازمند الگوهای جدیدی برای بهره‌برداری از فرصت‌های کسب‌وکار الکترونیکی هستند. این تحقیق با شناسایی و بررسی این چالش‌ها و ارائه راهکارهای عملی برای رفع آنها بر آن است تا کارآفرینی الکترونیکی به عنوان یک ابزار کلیدی در تحقق پتانسیل کامل کسب و کارهای کوچک و متوسط در ایران مورد استفاده قرار گیرد. لذا، این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر و ارائه راهکارهای عملی برای بهبود عملکرد این کسب‌وکارها در محیط دیجیتالی انجام می‌گیرد، که می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری، اشتغال‌زایی و نوآوری در اقتصاد کشور کمک کند. 

براین اساس در این پژوهش تلاش می­شود تا کاوشی عمیق در شناسایی مقولات اصلی، شرایط علی، عوامل زمینه­ای، راهبردها و پیامدهای کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط انجام شود و با بهره­گیری از روش کیفی نظریه برخاسته از داده­ها، الگوی  الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران ارائه شود.

 

2-مبانی نظری و پیشینه تحقیق

کارآفرینی یک فرآیند است که شامل شناخت، ارزیابی و بهره برداری از فرصت ها برای معرفی محصولات جدید، دسترسی به بازارهای جدید یا مواد اولیه با سازماندهی تلاش هایی است که قبلا وجود نداشته است(سیمیئون¹¹ و همکاران،2018). کارآفرینی مفهومی است که همواره همراه بشر بوده و به عنوان یک پدیده نوین نقش موثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها داشته است، به طوری که در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار امروزی دارای نقش کلیدی می باشد. در عصر حاضر کارآفرینی موتور رشد اقتصادی محسوب می شود و بسیاری از دولت ها اعم از در حال توسعه و توسعه یافته افزایش کارآفرینی را در سیاست های کلان خود پیگیری می کنند(میراندا¹² و همکاران، 2017)

کارآفرینی در فضای الکترونیکی به عنوان رویکردی نو در راه اندازی کسب وکار بر مبنای یک تفکر و ایده جدید در بین فعالان عرصه خدمات و تولید جایگاه برجسته ای یافته است (تواضعی فر  و دیگران، 1398) کارآفرینی الکترونیکی را میتوان نوعی اشتغال زایی مبتنی بر مؤلفه های فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت مستقیم دانست. شاید بتوان کارآفرینی در فضای مجازی را، یکی از مهم ترین زمینه های اشتغال زایی در هزاره سوم تلقی نمود که فرصتی برای استفاده از نیروهای خلاق، با کمترین هزینه و حداکثر اثربخشی در کسب و کار را فراهم می نماید (یعقوبی فرانی و همکاران، ۱۳۹۴)

کارآفرین الکترونیکی، فردی است که از شبکه کامپیوتری و به طور كل فناوری اطلاعات و ارتباطات ICT به عنوان یک ابزار جهت خلق فرصت های بازرگانی و تجاری بهره می گیرد تا کسب وکاری با توانمندی های فناوری روز، تدارک ببیند. این تعریفی است که مؤسسه کارآفرینی الکترونیکی رچستر برای کارآفرین الکترونیکی ارائه می کند. فرایندی که این فرد برای ایجاد شغل برای خود و دیگران به کار می بندد، در نهایت به اشتغال زایی مولدی تبدیل می شود که می توان به آن کارآفرینی الکترونیکی اطلاق کرد. از صفر تا صد هیچ کسب و کاری در دنیای الکترونیکی، نمی تواند بر مبنای فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد. چراکه بخشی از بدنه تشکیل دهنده آن، در محیط غیر الکترونیکی ی شکل می گیرد(تواضعی فر  و دیگران، 1398)

سیتاریدیس و کیتسیوس¹³(2023) در تحقیقی تحت عنوان کارآفرینی الکترونیکی و آموزش کارآفرینی بیان کردند که پیشرفت‌های مستمر در فناوری دیجیتال و دیجیتال‌سازی مدل‌های کسب‌وکار، چشم‌انداز کارآفرینی را تغییر داده است و اهداف و الزامات آموزش کارآفرینی را برای مطابقت با واقعیت دیجیتال جدید در کارآفرینی بازتعریف می‌کند. یافته ها حاکی از رابطه متقابل موضوعی بین مطالعات مورد بررسی، دید وسیعی از مکاتب فکری مختلف در زمینه تحقیقاتی را نشان داد و همچنین درک بهتری در مورد چگونگی پرداختن به آموزش کارآفرینی به الزامات عملی کارآفرینی الکترونیکی ارائه داد. پائول¹⁴ و همکاران(2023) در تحقیقی تحت عنوان تحقیق کارآفرینی الکترونیکی: مروری سیستماتیک بیان کردند که ادبیات  موجود، فقدان زیربنای نظری صحیح پدیده کارآفرینی الکترونیکی را تشخیص می‌دهند. این مرور ادبیات سیستماتیک، مسیرهای تحقیقاتی فعلی را در مورد کارآفرینی دیجیتالی شناسایی می‌کند و یافته‌های کلیدی را در مضامین، زمینه‌ها و روش‌شناسی با استفاده از چارچوب کارآفرینی الکترونیکی دسته‌بندی می‌کند. این مطالعه با ایجاد زمینه‌ای برای توسعه تحقیقات بیشتر و تشویق محققان به بررسی این پدیده به درک مفهوم‌سازی کارآفرینی الکترونیکی کمک می‌کند. الايوبی¹⁵ و همکاران(۲۰۲۰) تحقیقی با عنوان الزامات استفاده از کارآفرینی الکترونیکی به عنوان نقطه ورود به پیشرفت نوآوری فنی انجام دادند. نتایج پژوهش نشان داد که بین الزامات استفاده از کارآفرینی استراتژیک (رهبری، تفکر پیشگام، فرهنگ پیشگام، مدیریت منابع استراتژیک و دستیابی به نوآوری فنی در همبستگی مثبت و قوی وجود دارد. همچنین از نظر آماری، تأثیر معناداری بین الزامات اجرای کارآفرینی الکترونیکی(فرهنگ پیشگام، مدیریت منابع و دستیابی به نوآوری) وجود دارد و متغیرهای باقی مانده نشان میدهد که تأثیر آنها ضعیف است. استانزین¹⁶ و دیگران(2020) در تحقیقی تحت عنوان الگوی جهت گیری کارآفرینانه نشان می دهند که یادگیری در رابطه ی بین جهت گیری کارآفرینانه و عملکرد، به طور جزئی، نقش میانجی را ایفا می کند. این مطالعه با شناسایی عوامل موثر در جهت گیری کارآفرینانه و تاثیرات آن بر عملکرد ، این باور را ایجاد کرد که یادگیری در ارتباط بین جهت گیری کارآفرینانه و عملکرد کسب و کار ،نقش میانجی دارد که به طور بالقوه مالک یا مدیران را تشویق می کند تا زمان و منابع را برای ایجاد و حفظ یک محیط آموزشی مفید فراهم کنند. شیرکووا¹⁷ و همکاران(۲۰۱۹) در تحقیقی با عنوان «کارآفرینی الکترونیکی در روسیه در طول بحران های اقتصادی» به بررسی رابطه بین مؤلفه های کارآفرینانه و مؤلفه های الکترونیکی کارآفرینی و تأثیر آنها بر عملکرد شرکت ها پرداختند. نتایج نشان دادند همبستگی مثبت و معناداری بین مؤلفه های کارآفرینی الکترونیکی و عملکرد شرکتهای کوچک و متوسط روسیه در بحران های اقتصادی وجود دارد. حداوی¹⁸(۲۰۱۸) تحقیقی با عنوان «تأثیر پیش بینی استراتژیک بر کارآفرینی الکترونیکی» نشان دادند که نقش مهمی در پیش بینی استراتژیک در کارآفرینی الکترونیکی وجود دارد و مؤسسات موفق به پیش بینی استراتژیک توجه زیادی دارند. شو و همکاران¹⁹ (2018) مقاله ای با عنوان " ایجاد شبکه هایی به منظور اکتشاف: ارتباط بین توانایی شبکه کارآفرین و کشف فرصت های کارآفرینی" ارائه نمودند. که رابطه مثبت بین توانایی شبکه و کشف فرصت ها پس از کنترل دانش پیشین کارآفرین، تعصب شناختی و مهارت های سیاسی را حمایت می کند. دیده خانی و همکاران(1402) در تحقیقی تحت عنوان طراحی الگوی کارآفرینی دیجیتال در شرکت‌های دانش‌بنیان بیان کردند که مفاهیمی مانند دانش و تجربه، ذهنیت کارآفرینانه، ویژگی‌های شخصیتی، چابکی سازمان، نارضایتی از وضعیت موجود و جو و فرهنگ تیم به‌عنوان شرایط علّی و عوامل فرهنگی، عوامل اقتصادی، عوامل فناوری و عوامل قانونی به‌عنوان شرایط زمینه‌ای به نتایجی از قبیل ارزش اقتصادی و ارزش اجتماعی منتهی شدند و الگوی کارآفرینی دیجیتال طراحی شد. فیض الهی و همکاران(1401) در تحقیقی تحت عنوان شناسایی موانع و چالش های کارآفرینی الکترونیکی بیان کردند که پنج مولفه اصلی موانع کارآفرینی الکترونیکی، شامل تشخیص فرصت، کشف ایده، تحلیل بازار، امکان سنجی و راه اندازی در 19 مقوله و 48 مولفه شناسایی و استخراج شد. یافته ها نشان داد که کلیه این مولفه ها به عنوان موانع و مشکلات کارافرینی الکترونیکی بر عملکرد کارآفرینان تاثیر گذار است. عشقی و دیگران(1398) در تحقیقی تحت عنوان طراحی و تبیین الگوی سازمان کارآفرین الکترونیکی در صنعت بانکداری کشور  دریافتند که چنانچه ارکان سازمان تحت تاثیر مولفه‌های کارآفرینی و مولفه‌های آمادگی الکترونیکی قرار بگیرند؛ با توجه به نقش تعدیل‌گری ارزش‌های حاکم بر جامعه و همچنین ارزش‌های حاکم بر صنعت بانکداری، نتیجه ایجاد چهره جدیدی از سازمان به نام سازمان کارآفرین الکترونیکی است که به‌واسطه ارائه محصولات جدید و خلق ارزش الکترونیکی نسبت به سازمان‌های سنتی کارآمدتر خواهدبود. ارفعی و دیگران(1395) در تحقیقی تحت عنوان ارائه الگوی مفهومی برای عوامل مؤثر در ایجاد موفقیت کارآفرینی الکترونیکی بیان کردند که مؤلفه های گرایش کارآفرینی شرکتی، دانش فرد و اقتصاد شبکه بر جنبه های مختلف موفقیت کارآفرینی الکترونیکی اثر مثبت و معنی داری دارد.

بنابراین، از جنبه نظری، این پژوهش با ادغام دیدگاه‌های مختلف از حوزه‌های کارآفرینی، فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال، به ارائه یک چارچوب نظری جامع و مدرن در زمینه کارآفرینی الکترونیکی می‌پردازد. این چارچوب به دنبال تلفیق مفاهیم نوین فناوری اطلاعات با رویکردهای کارآفرینی مدرن است و بر اهمیت نقش تکنولوژی‌های دیجیتال در تحول کسب و کارهای کوچک و متوسط تأکید دارد. تحقیق حاضر سعی دارد با شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر کارآفرینی الکترونیکی، به فهم عمیق‌تری از تعامل بین فناوری و کسب و کار برسد. همچنین، از نظر عملی، این تحقیق با ارائه راهبردهای مشخص و قابل اجرا برای مواجهه با چالش‌های کارآفرینی الکترونیکی در محیط کسب و کار ایران، به ارتقاء عملکرد و پایداری کسب و کارهای کوچک و متوسط کمک می‌کند. تمرکز بر توسعه مهارت‌های دیجیتالی کارآفرینان، ارتقاء امنیت سایبری و حفظ حریم خصوصی، و استفاده بهینه از فناوری‌های نوین اطلاعاتی، نمونه‌هایی از این راهبردها هستند. این رویکرد عملی نه تنها به تقویت بنیان‌های کارآفرینی الکترونیکی در ایران می‌انجامد، بلکه به توانمندسازی کسب و کارها برای رقابت در بازار جهانی کمک می‌کند.

حال با توجه به اشراف بر پیشینه تجربی پژوهش، مشخص گردید که بسیاری از کارهای انجام شده سایر محققین، حاصل ترکیب متغیرهایی از مدل­های مختلف است و یا اینکه محققین گذشته هر یک بخشی از رویکرد فردی یا سازمانی آموزش را در سازمان یا صنعتی خاص در نظر گرفته­اند؛ اما آنچه بسیار مهم است، توجه به نقش کارآفرینی الکترونیکی است.

 

3- روش شناسی پژوهش

ماهیت پژوهش حاضر اکتشافی و از داده های کیفی در آن استفاده شده است. هدف پژوهش حاضر مفهوم پردازی و ارائه الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد می باشد. از آنجایی که مطالعات اندکی پیرامون مدل کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران پرداخته شده است، این مطالعه رویکرد تحقیق کیفی و به طور مشخص، راهبرد پژوهش موردی کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران را برای بررسی مورد استفاده قرار می دهد. جامعه آماری؛ نخبگان و صاحب ‌نظران دانشگاه های استان مازندران می باشند. با توجه به اینکه نمونه های بخش کیفی پژوهش به صورت هدفمند انتخاب شده اند، هیچ گونه طرح محاسبه حجم نمونه مد نظر قرار نگرفت و محقق در این زمینه از روش گلوله برفی برای رسیدن به اشباع نظری استفاده نمود که پس از مصاحبه نیمه ساختارمند با تعداد 10 نفر از نخبگان و صاحب نظران، به اشباع نظری دست یافت. در این پژوهش از تئوری بنیاد هم به عنوان یک روش تحقیق و هم به عنوان یک روش تجزیه و تحلیل استفاده می­شود. زیرا به دلیل فقدان یک چارچوب نظری منسجم و قوی در خصوص «الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران»، محقق از آن به عنوان یک روش تحقیق و سپس به دلیل استفاده از مصاحبه­های نیمه ساختارمند مبتنی بر تئوری داده بنیاد، به عنوان یک روش تجزیه و تحلیل بهره برد. به منظور تأمین روایی سازه در پژوهش کیفی حاضر، از روش کنترل توسط مشارکت کنندگان استفاده شد. علاوه بر آن، جستجو برای موارد منفی و توجیحات جایگزین اعمال گردید. همچنین تلاش شد تا در انتخاب مصاحبه شوندگان افرادی با تجارب و با تمایلات مختلف انتخاب شوند، تا علاقه یا میل شخصی مصاحبه شونده موجب یكسونگری نسبت به موضوع پژوهش نشود. و همچنین برای دستیابی به روایی درونی پس از کدگذاری، دسته بندی و تحلیل داده های کیفی، الگویی مبتنی بر تجربه به دست آمد که با الگوی پیش بینی شده حاصل از موضوعات نظری مقایسه شد. در پژوهش کیفی، از آنجایی که مشارکت کنندگان نماینده جامعه نیستند، امکان تعمیم نتایج به جامعه وجود ندارد، لذا نمی توان در این پژوهش مدعی وجود روایی خارجی شد. برای حصول اطمینان از پایایی بخش کیفی پژوهش از روش‌های ضریب کاپا استفاده شده است و با استفاده از تکنیک­های هدایت دقیق جریان مصاحبه برای گردآوری داده‌ها، ایجاد فرآیندهای ساخت ‌مند برای اجرا و تفسیر مصاحبه­های همگرا، استفاده از نظرات ارزشمند اساتید آشنا با این حوزه و متخصصان که در این حوزه خبره و مطلع بودند، همچنین به­ طور هم‌زمان استفاده از مشارکت کنندگان درتحلیل و تفسیر داده­ها کمک گرفته شد.

 

4-یافته های پژوهش

 ظهور کد گذاری باز، محوری و انتخابی در روش نظریه داده بنیاد

به منظور دستیابی به مفاهیمی انتزاعی که بتواند به خوبی توصیف گر کدگذاری محوری باشد، داده ها و کدهای اولیه بارها و بارها مورد ارزیابی و مقایسه های مستمر قرار می گیرند و تلاش شد که کدهای اولیه که از نظر معنایی تشابه بیشتری با هم دارند در قالب داده های واحد سازماندهی شده و سپس داده های بدست آمده بر اساس سنخیت مفهومی در قالب مفاهیم که سطحی انتزاعی تر از داده ها دارند، قالب بندی و در نهایت مفاهیم بر مبنای بار معنایی و مفهومی و هم شکلی محتوایی در چارچوب مقولات، طبقه بندی می شوند که در واقع همین فرآیند به رویش نظریه منجر خواهد شد.

شواهد گفتاری مصاحبه شوندگان (تيم مشارکت کنندگان): مشارکت کنندگان در پاسخ به سؤالات مرتبط با هر یک از ابعاد مدل به تشریح الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران پرداختند. در جدول زیر از شواهد گفتاری و دیدگاه های این افراد بصورت نمونه ارائه شده است. 

کد گذاری باز: کدگذاری باز، جزئی از تحلیل است که با تحلیل دقیق داده ها، نام گذاری و طبقه بندی کردن داده ها انجام می شود. در این مرحله کدگذاری باید به حدی وسیع انجام شود تا محقق قادر به کشف مفاهیم در موقعیت باز باشد. بررسی کدهای مستخرج از پاسخ های مصاحبه شوندگان منجر به شناسایی کدگذاری باز مندرج در جدول زیر بصورت نمونه آورده شده است.

جدول3- نمونه کدگذاری باز مرتبط با شواهد گفتاری مشارکت کننده5

شواهد گفتاری	کد گذاری باز
فناوري اطلاعات با پتانسیل هاي ذاتی خود مسیر و محیط را براي بروز و توسعه ظرفیت هاي کارآفرینی الکترونیکی مهیا می کند.	استفاده صحیح و به موقع از فناوري ارتباطات و اطلاعات
برای تربیت افراد کارآفرین الکترونیکی می بایست گستردگی و تنوع قراردادهای پژوهشی با دانشگاه را مدنظر قرار دهد.	قراردادهاي پژوهشی
شیوه های آموزشی کسب و کارها نقش اصلی در شکل گیری روحیه ی کارآفرینانه ی الکترونیکی بازی می کنند.	آموزش کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کار
افراد کارآفرین به خود ایمان دارند و موفقیت و یا شکست را به سرنوشت و اقبال نسبت نمی‌دهند، بلکه شکست و پیشرفت را تحت کنترل خود می‌دانند.	ویژگی های شخصیتی
تحصیلات و فرهنگ ریسک پذیری مدیریت در کارآفرینی الکترونیکی دارای اهمیت است.	تخصص مدیریت در مورد کارآفرینی دیجیتال

 

زیر مقوله و مقوله ها بر اساس مدل پارادایمی:

هدف از این مرحله برقراری ارتباط بین مفاهیم تولید شده در مرحله ی کدگذاری باز است. این کار بر اساس مدل پارادایمی انجام می شود و به نظریه پرداز کمک می کند تا فرآیند نظریه را به سهولت انجام دهد. در تحقیق حاضر به توسعه ی مدل پارادایمی تحقیق پرداخته شد که روابط مؤلفه ها و مقوله ها با داده های فرآیند تحقیق در آن به تصویر کشیده می شود. بدیهی است برخی از پژوهش ها با انجام این مرحله یعنی تعیین گزاره ها و یا فرضیات تحقیق به پایان می رسد و کار آزمون فرضیات و روابط بین گزاره ها به تحقيقات دیگری واگذار می شود. ولی در پژوهش حاضر، روابط على بين اجزای مدل پارادایمی حاصله با نقشه شناختی مورد آزمون قرار می گیرد. در ادامه اجزای مدل پارادایمی پژوهش تشریح می شود.

1- شرایط علّى

شرایط على، مجموعه علل و شرایطی که کنشگر را ترغیب به روی آوردن به رفتاری خاص می کند. شرایط علی معمولا رویدادها و وقایعی هستند که بر ایجاد و توسعه پدیده محوری اثر می گذارند. در جدول شماره 4 کدگذاری محوری مرتبط با شرایط على ارائه شده است.

جدول4-زیر مقوله و مقوله ها بر اساس مدل پارادایمی

زیر مقوله	کد باز
شرایط علّی	ویژگی های شخصیتی
	خط مشی سازمانی
	برنامه ها و سیاستهاي دیجیتال شرکت ها
	فرهنگ سازمانی کارآفرینی دیجیتال
	ساختار سازمانی
	تخصص مدیریت در مورد کارآفرینی دیجیتال
	هنجارهای ذهنی
	هنجارهای اجتماعی
	توسعه زیرساخت‌های دیجیتالی
	الزامات قانونی و مقرراتی

بر این اساس، از مصاحبه شوندگان در مرحله اول پژوهش خواسته شد تا عوامل ترغیب کننده یا الزام آور را عنوان کنند. پس از هر مصاحبه کدهای اولیه پالایش گردیده و با توجه به سنخیت و تجانس با سایر کدهای کشف شده، در ذیل یک مفهوم کلان تر قرار گرفته و این فرآیند بارها و بارها تکرار گردید تا پس از پالایش های مکرر، کدهای اولیه به کدگذاری باز و هر یک از داده ها بر اساس فرآیند تجانس مفهومی، در قالب هشت مفهوم شامل ویژگی های شخصیتی، خط مشی سازمانی، برنامه ها و سیاستهاي دیجیتال شرکت ها، فرهنگ سازمانی کارآفرینی دیجیتال، ساختار سازمانی، تخصص مدیریت در مورد کارآفرینی الکترونیکی و هنجارهای ذهنی، هنجارهای اجتماعی شناسایی، توسعه زیرساخت‌های دیجیتالی و الزامات قانونی و مقرراتی شدند. اگر چه ممکن است این گونه به نظر بیاید که برخی از کدهای مندرج در مفاهیم را می توان در هم ادغام نمود، اما گستردگی کدهای باز که هر یک از این مفاهیم را حمایت می کند، بیانگر میزان اهمیت مفاهیم بود و این امر، محقق را ناچار نمود که در دسته بندی کدها و مفاهیم، سرفصل جداگانه ای را برای آنها در نظر بگیرد.

 

۲. شرایط زمینه ای

شرایط زمینه ای را مجموعه ای از مفاهیم و مقوله های خاص تشکیل می دهند که با شرایط مداخله گر بر راهبردها تأثیر می گذارند. در جدول شماره 5 زیر مقوله های مرتبط با شرایط زمینه ای ارائه شده است.

 

 

 

جدول5- زیر مقوله و مقوله ها بر اساس مدل پارادایمی

زیر مقوله	کد باز
زمینه ای	تجارب گذشته
	استفاده صحیح و به موقع از فناوري ارتباطات و اطلاعات
	قراردادهاي پژوهشی
	آموزش کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کار
	مزیت نسبی سازمان
	مهارت کارآفرینی الکترونیکی مدیران و کارکنان
	دسترسی به بازارهای بین‌المللی
	سطح آمادگی دیجیتالی جامعه

یافته های حاصل از کدگذاری باز، در قالب شش مفهوم تجارب گذشته، استفاده صحیح و به موقع از فناوري ارتباطات و اطلاعات، قراردادهاي پژوهشی، آموزش کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کار، مزیت نسبی سازمان، مهارت کارآفرینی الکترونیکی مدیران و کارکنان، دسترسی به بازارهای بین‌المللی و سطح آمادگی دیجیتالی جامعه شناسایی شدند.

 

٣. عوامل مداخله گر(محیطی)

در این بررسی، عوامل مداخله گر، شرایط عامی قلمداد شده اند که همراه با شرایط زمینه ای، راهبردها را تحت تأثیر قرار می دهند. این شرایط تاثیر گذاری شرایط علی و زمینه ای را تسهیل یا دشوار می سازند. در جدول شماره 6 کد های باز مرتبط با شرایط مداخله گر ارائه شده است.

جدول6- زیر مقوله و مقوله ها بر اساس مدل پارادایمی

زیر مقوله	کد باز
مداخله گر(محیطی)	محیط کسب و کارهای کوچک و متوسط
	محیط سیاسی
	محیط اقتصادي
	محیط فرهنگی
	نوسانات اقتصادی محلی و جهانی
	نحولات فناورانه و نوآوری‌های جدید

 

پس از هر مصاحبه کدهای اولیه پالایش گردیده و با توجه به سنخیت و تجانس با سایر کدهای کشف شده، در ذیل یک مفهوم کلان تر قرار گرفته و این فرآیند بارها و بارها تکرار گردید تا پس از پالایش های مکرر، کدهای اولیه به کدگذاری باز و هر یک از داده ها بر اساس فرآیند تجانس مفهومی، به استناد يافته های حاصل از کدگذاری باز، در قالب چهار مفهوم محیط کسب و کارهای کوچک و متوسط، محیط سیاسی، محیط اقتصادي، محیط فرهنگی، نوسانات اقتصادی محلی و جهانی و تحولات فناورانه و نوآوری‌های جدید برای شرایط مداخله گر شناسایی شدند.

 

4. راهبردها

راهبردهای کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط که بیانگر تعاملات و فعالیت هایی هستند که در واکنش به مقوله اصلی و تحت تأثیر شرایط مداخله گر و شرایط زمینه ای اتخاذ می شوند. در جدول شماره7 زیر مقوله مرتبط با راهبرد ارائه شده است.

جدول7-زیر مقوله و مقوله ها بر اساس مدل پارادایمی

مقوله	زیر مقوله	کد باز
راهبردهای آن در  کسب و کارهای کوچک و متوسط	راهبردهای توسعه کارآفرینی الکترونیکی	مشارکت در دوره هاي آموزش کارآفرینی الکترونیکی
		ارزیابی کارآفرینی الکترونیکی
		طراحی کارآفرینی الکترونیکی
		اجرای کارآفرینی الکترونیکی
		بکارگیری دانش کارآفرینی الکترونیکی
		فرصت یابی کارآفرینی الکترونیکی
	قابلیت پویای  کارآفرینی الکترونیکی	استفاده از متخصصین کارآفرینی الکترونیکی
		استفاده از شیوه‌های کارآفرینی الکترونیکی ترکیبی و خلاقانه
		بهره گیری از مشاوران متخصص کارآفرینی الکترونیکی
	همکاری با موسسات آموزشی و تحقیقاتی	برگزاری کارگاه‌های مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
		برنامه‌ریزی برای پروژه‌های تحقیقاتی مشترک با دانشگاه‌ها
		استفاده از تخصص و مهارت دانشجویان و پژوهشگران در پروژه‌های نوآورانه
		مشارکت در توسعه برنامه‌های آموزشی متناسب با نیازهای صنعت
		ایجاد برنامه‌های کارآموزی و استاژوری برای دانشجویان در شرکت‌ها
		برگزاری کارگاه‌های مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
	توسعه محصولات و خدمات دیجیتالی	تمرکز بر نوآوری و توسعه محصولات دیجیتالی جدید
		استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای ارتقاء کیفیت محصولات
		تجزیه و تحلیل بازار به منظور شناسایی فرصت‌های جدید برای محصولات دیجیتالی
		سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای بهبود ویژگی‌های محصولات
		تمرکز بر نوآوری و توسعه محصولات دیجیتالی جدید

 

پس از هر مصاحبه کدهای اولیه پالايش گردیده و با توجه به سنخیت و تجانس با سایر کدهای کشف شده، در ذیل یک مفهوم کلان تر قرار گرفته و این فرآیند بارها و بارها تکرار گردید تا پس از پالایش های مکرر، کدهای اولیه به کدگذاری باز و هر یک از داده ها بر اساس فرآیند تجانس مفهومی، به استناد یافته های حاصل از کدگذاری باز، در قالب دو مفهوم راهبردهای توسعه کارآفرینی الکترونیکی، قابلیت پویای کارآفرینی الکترونیکی، همکاری با موسسات آموزشی و تحقیقاتی و توسعه محصولات و خدمات دیجیتالی شناسایی شدند.

 

5. پیامد

برخی از مقوله ها، پیامدها و نتایج آن در کسب و کارهای کوچک و متوسط می باشند. در جدول شماره 8 زیر مقوله های مرتبط با پیامدها ارائه شده است.

جدول8-زیر مقوله و مقوله ها بر اساس مدل پارادایمی

مقوله	زیر مقوله	کد باز
پیامدهای آن در  کسب و کارهای کوچک و متوسط	نگرش کارآفرینی الکترونیکی	یادگیری از تجارب
		استقلال در کسب و کار
		قصد و تصمیم به کارآفرینی الکترونیکی
		توان ریسک پذیری
	رشد کسب و کار شرکت های کوچک و متوسط	جذب سرمایه
		رشد درآمدی
	توسعه پایدار کسب و کارهای کوچک و متوسط	بهبود نوآوری سبز
		توسعه انگیزه کارآفرینی الکترونیکی
		برخورداري کارکنان از فرایندهای کارآفرینی الکترونیکی
		بهبود کیفیت کارکنان
	توسعه سهم بازار کسب و کارهای کوچک و متوسط	ایجاد کسب وکارهاي زایشی
		توسعه پارک علم و فناوری
		توسعه ظرفیتهای نوآوری
		توسعه تاثیرگذاری در بازار
	بهبود پایداری مالی و اقتصادی کسب و کارها	افزایش درآمدهای سازمانی از طریق فروش محصولات دیجیتالی
		کاهش هزینه‌ها به دلیل بهبود بهره‌وری و کارآمدی
		دسترسی به بازارهای جدید و افزایش مشتریان
		ایجاد منابع درآمدی جدید و تنوع‌بخشی به سبد محصولات
	افزایش توان رقابتی در بازارهای جهانی	ارتقاء برند و شناخت بین‌المللی کسب و کار
		دستیابی به بازارهای جدید و افزایش سهم بازار جهانی
		بهبود کیفیت و استانداردهای محصولات برای رقابت در بازارهای جهانی
		ایجاد شبکه‌های تجاری بین‌المللی و همکاری‌های استراتژیک
		استفاده از تکنولوژی و نوآوری‌های دیجیتال برای متمایز ساختن محصولات و خدمات در بازار جهانی

پس از هر مصاحبه کدهای اولیه پالايش گردیده و با توجه به سنخیت و تجانس با سایر کدهای کشف شده، در ذیل یک مفهوم کلان تر قرار گرفته و این فرآیند بارها و بارها تکرار گردید تا پس از پالایش های مکرر، کدهای اولیه به کدگذاری باز و هر یک از داده ها بر اساس فرآیند تجانس مفهومی، به استناد یافته های حاصل از کدگذاری باز، در قالب چهار مفهوم نگرش کارآفرینی الکترونیکی، رشد کسب و کار شرکت های کوچک و متوسط، توسعه پایدار کسب و کارهای کوچک و متوسط، توسعه سهم بازار کسب و کارهای کوچک و متوسط، بهبود پایداری مالی و اقتصادی کسب و کارها و افزایش توان رقابتی در بازارهای جهانی شناسایی شدند.

خروجی مدل پارادایمی در نمودار شماره 1نشان داده شده است.

 

زمینه‌ها تجارب گذشته استفاده صحیح و به موقع از فناوري ارتباطات و اطلاعات قراردادهاي پژوهشی آموزش کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کار مزیت نسبی سازمان مهارت کارآفرینی الکترونیکی مدیران و کارکنان دسترسی به بازارهای بین‌المللی سطح آمادگی دیجیتالی جامعه

 

 

 

 

 

 

 

عوامل علّی ویژگی های شخصیتی  خط مشی سازمانی برنامه ها و سیاستهاي دیجیتال شرکت ها فرهنگ سازمانی کارآفرینی دیجیتال ساختار سازمانی  تخصص مدیریت در مورد کارآفرینی دیجیتال هنجارهای ذهنی هنجارهای اجتماعی توسعه زیرساخت‌های دیجیتالی الزامات قانونی و مقرراتی

 

پیامدها نگرش کارآفرینی الکترونیکی رشد کسب و کار شرکت های کوچک و متوسط توسعه پایدار کسب و کارهای کوچک و متوسط توسعه سهم بازار کسب و کارهای کوچک و متوسط بهبود پایداری مالی و اقتصادی کسب و کارها افزایش توان رقابتی در بازارهای جهانی

 

راهبردها راهبردهای توسعه کارآفرینی الکترونیکی قابلیت پویای کارآفرینی الکترونیکی همکاری با موسسات آموزشی و تحقیقاتی توسعه محصولات و خدمات دیجیتالی

 

مقوله محوری کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط

 

 

 

 

 

 

مداخله‌گرها محیط کسب و کارهای کوچک و متوسط محیط سیاسی محیط اقتصادي محیط فرهنگی نوسانات اقتصادی محلی و جهانی نحولات فناورانه و نوآوری‌های جدید

 

 

 

 

 

 

نمودار 1- مدل پارادایمی پژوهش

 

5- بحث و نتیجه گیری

یافته های تحقیق که عناصر اصلی مدل عوامل(علًی، زمینه ای و مداخله گر) مؤثر بر کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط را تشکیل دادند، را می توان به چند دسته تقسیم و تحلیل نمود. دسته اول بعد درون سازمانی است که منظور از بعد درون سازمانی، فضای حاکم بر سازمانها، امکانات و تسهیلات موجود در آنهاست. در این پژوهش می تواند شامل قابلیتهای سازمانی و خط مشی سازمانی است. مؤلفه قابلیتهای سازمانی از طریق شاخص هایی چون فرهنگ سازمانی، مزیت نسبی سازمان، تخصص مدیریت در مورد کارآفرینی الکترونیکی، تخصص کارکنان، مهارت کارآفرینی الکترونیکی کارکنان و مدیران، و در نهایت مؤلفه خط مشی سازمانی از طریق شاخص هایی چون حمایت از مدیریت ارشد، آمادگی سازمانی برای پذیرش کار آفرینی دیجیتال، آموزش کارکنان، ایجاد و تقویت دانش سازمانی تبیین می گردد. دسته دوم بعد برون سازمانی است که منظور از بعد برون سازمانی هر آنچه سازمان در تعیین آن نقش ندارد است. در این پژوهش مؤلفه های مؤثر بر کارآفرینی الکترونیکی از طریق شاخص هایی چون کنترل هنجارهای ذهنی، کنترل رفتار درک شده و هنجارهای اجتماعی تبیین می گردد. و دسته بعد زیرساختها می باشد که منظور از بعد زیرساختی، هر آنچه در سازمان باعث بهبود وضعیت سازمان می شود، اشاره دارد. مؤلفه های این بعد شامل زیرساختهای فناوری اطلاعات می باشند. مؤلفه زیرساخت فناوری اطلاعات از طریق شاخص هایی چون کیفیت وب سایت، بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری، شبکه، تبلیغات اینترنتی تبیین می گردد. با توجه به مراحل قبلی مدل استنتاج شده از یافته های کیفی، می توان بیان نمود که فرهنگ سازمانی یکی از با اهمیت ترین شاخص مؤثر بر کار آفرینی الکترونیکی در کسب وکارهای کوچک و متوسط شناسایی شده است. شاخص فرهنگ سازمانی که به عنوان مهم ترین شاخص این پژوهش شناسایی شده است با پژوهش های یعقوبی فرانی و همکاران(۱۳۹۴)، ارفعی و همکاران(۱۳۹۵)، باربا سانچز و همکاران²⁰(2018)، گاید²¹(2006)، گوموسای²²(2018)، کندال²³(2001)، موتولا²⁴(2006) و تود²⁵(2007) همسو بوده است که این شواهد بیانگر اهمیت بسیار زیاد شاخص ها بر کار آفرینی الکترونیکی است. هنجار های ذهنی و اجتماعی در رتبه های دوم و سوم شاخص های مؤثر بر کار آفرینی دیجیتال در کسب و کارهای کوچک و متوسط قرار دارند. نه تنها در بحث کار آفرینی دیجیتال بلکه در هر نوع کسب و کاری توجه به هنجارها، شرط بقا و موفقیت کسب و کارهاست. شاخص هنجار اجتماعی در کارآفرینی دیجیتال تأثیر بسزایی دارد؛ زیرا اطلاعات مرتبط با سبک های افراد در تخصیص منابع را بهتر انتقال داده، صرفه جویی های ناشی از مقیاس را به وجود آورده و می توانند باعث خلق تقاضای اضافی شوند.

نتایج مطالعه راهبردها نشان داد، برای تسهیل در امر پیاده سازی و یادگیری کارآفرینی الکترونیکی، ارزشیابی، طراحی، اجرا به همراه بکارگیری دانش و جستجوی فرصت به درستی انجام شود، زیرا یکی از نیازهای پرورش شایستگی های کار آفرینان الکترونیکی در فراگیران عمل گرایی و فعال بودن آنهاست. با توجه به اینکه مهم ترین هدف از کارآفرینی الکترونیکی تقویت شایستگی های کارآفرینانه و قصد کارآفرینی در کارآفرینان است، می توان بدین منظور اصلی ترین فعالیتهای یادگیری را استفاده از مربیان کارآفرین و متخصص، بهره‌گیری از شیوه‌های آموزش ترکیبی و خلاقانه و استفاده از مشاوران مخصوص کارآفرینی دانست. همچنین، همکاری با موسسات آموزشی و تحقیقاتی به اهمیت ایجاد ارتباط و همکاری بین کسب و کارهای کوچک و متوسط با موسسات آموزشی و تحقیقاتی می‌پردازد. هدف از این همکاری‌ها بهره‌برداری از دانش، تخصص، و نوآوری‌های موجود در محیط‌های آکادمیک است تا به ارتقای فعالیت‌های کارآفرینی الکترونیکی و توسعه محصولات جدید کمک کند. توسعه محصولات و خدمات دیجیتالی نیز بر اهمیت نوآوری و توسعه مداوم محصولات و خدمات دیجیتالی تأکید دارد. با توجه به رشد سریع فناوری و تغییرات بازار، کسب و کارها باید به طور مداوم محصولات و خدمات خود را به‌روزرسانی کنند تا رقابت‌پذیر باقی بمانند.

همسو با این یافته، پیشنهاد شده است که طراحی یک طرح شغلی، متدهای مشارکتی، همکاری و هرگونه روشی که یادگیری تجربی یعنی یادگیری همراه با دخیل کردن کارکنان در انجام کار را به دنبال داشته باشد، جزء فعالیت های کاری باشد (استانزین و همکاران، ۲۰2۰) مطالعه دیگری نیز اشاره می کند که اگر بخواهیم، برآیند بهتری از کارآفرینی الکترونیکی داشته باشیم، باید کارکنان را علاوه بر محفوظات نظری به سمت کسب مهارت های وسیع تر سوق داده و از پتانسیل خلاقانه، بهترین بهره را برده و او را در فرایند کارآفرینی الکترونیکی فعال سازیم(کراوس²⁶ و همکاران، ۲۰۱9).

 بنا بر یافته های پیامدها مشخص شد، توسعه انگیزه کارآفرینی الکترونیکی و برخورداري کارکنان از فرایندهای کارآفرینی الکترونیکی، می تواند باعث ایجاد کسب وکارهاي زایشی، توسعه ظرفیتهای نوآوری و توسعه تاثیرگذاری در بازار در حوزه کارآفرینی الکترونیکی شود. همسو با این یافته، مطالعه دیگری پیشنهاد می دهد، کار گروهی با اهداف حل مسئله، یادگیری مشارکتی، انجام پروژه های کسب و کار، بحث در گروه های کوچک، یادگیری بازتابی و شبکه سازی صورت گیرد.  از سوی دیگر این پژوهش به پیامدهای مثبت همکاری با موسسات آموزشی و تحقیقاتی و توسعه محصولات و خدمات دیجیتالی اشاره دارد. بهبود پایداری مالی شامل افزایش درآمد، کاهش هزینه‌ها، و دسترسی به منابع مالی جدید است که به کسب و کارها کمک می‌کند تا در بازارهای رقابتی بهتر عمل کنند. همچنین به این موضوع می‌پردازد که چگونه کسب و کارهای کوچک و متوسط می‌توانند با استفاده از فناوری‌های دیجیتالی و نوآوری‌های جدید، توانایی‌های رقابتی خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند. این شامل ارتقاء برند، دستیابی به بازارهای جدید، و ایجاد ارتباطات تجاری موثر است. استفاده از یک شبکه خارجی مانند متخصصان و کار آفرینان، می تواند چالش هایی با تفکر و افزایش عملکرد گروهی به دنبال داشته و منجر به افزایش موفقیت نهایی پروژه کارآفرینی الکترونیکی شود (کوبرود و هاگن²⁷، ۲۰15) یافته های مطالعه حاضر نشان داد، فضاهای نوآوری امن و پذیرنده ی هر گونه اشتباه، شغل محور و با قابلیت برقراری تعامل متقابل بین کارکنان و دخیل شدن آنها در فرایند یادگیری مانند پارک علم و فناوری که شکوفا کننده و تسهیل کننده رشد استعدادهای کارآفرینی باشد، مکان مناسبی برای کارآفرینی الکترونیکی است. در یکی از مطالعات مطرح شده است که محیط یادگیری باید تسهیل کننده شکوفایی معنا باشد. فراگیران در چنین محیطی باید احساس امنیت و پذیرش داشته باشند، باید بتوانند خطرات و مزایای جستجوی دانش را درک کنند. محیط باید مجموعه ای ایجاد کند تا کارکنان بتوانند در امر یادگیری درگیر شده، با یکدیگر تعامل داشته و اجتماعی شوند. چنین محیطی باید رویکردی شغل محور مشابه محیط شغلی داشته باشد و وظیفه خاصی در آن دنبال شود(هارکما و پاپسکو²⁸، ۲۰۱۵). 

این تحقیق، با توجه به تمرکز خود بر استان مازندران، با محدودیت‌های جغرافیایی مواجه است که ممکن است نتایج را از تعمیم به سایر مناطق باز دارد. همچنین، استفاده از داده‌های کیفی ممکن است منجر به برداشت‌های ذهنی و نتایجی که تحت تأثیر تفسیرهای موضوعی هستند، شود. علاوه بر این، دسترسی محدود به منابع ممکن است بر دقت و کامل بودن داده‌ها تأثیر بگذارد، و در نتیجه برخی از دیدگاه‌های مهم کارآفرینان ممکن است نادیده گرفته شوند.

نتایج حاصل از مطالعه حاضر، منجر به تدوین مدلی نظری برای طراحی الگوی کارآفرینی الکترونیکی در کسب و کارهای کوچک و متوسط استان مازندران با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد شده است.  اصلی ترین هدف از طراحی الگوی کارآفرینی الکترونیکی، تقویت قصد کارآفرینی الکترونیکی و تصمیم به راه اندازی کسب و کار است. برای رسیدن به این هدف پیشنهاد می شود که، برنامه ریزان باید محتوایی، مبتنی بر نیاز شغلی فراگیران و نیاز جامعه، متناسب با هر رشته تحصیلی و تجارب و علایق و با سازماندهی در قالب مهارت های مدیریتی، کارآفرینی الکترونیکی، عمومی و حرفه ای طراحی کنند. چنین محتوایی بایستی با یادگیری عملی و تجربی، نقش فعال فراگیر در فرایند یادگیری و تجربه دنیای واقعی کار همراه شود. همچنین پیشنهاد می شود که کسب و کارهای کوچک و متوسط، همزمان با گرایش به سمت کارآفرینی سازمانی، بستر خلق، اجرا و بهره برداری از ایده های کارآفرینانه را فراهم نمایند و از طرف دیگر با کسب آمادگی الکترونیکی از طریق دسترسی به زیرساخت ها و سپس حضور در فضای الكترونیكی و مجازی و با کاربرد انواع فن آوری های ارتباطی و اطلاعاتی برای طراحی، تولید و ارائه خدمات خود به بازار، فرآیند کارآفرینی الکترونیکی را در خود جاری سازند. همچنین، برای بهبود اثربخشی کارآفرینی الکترونیکی، پیشنهاد می‌شود که مطالعات آتی تمرکز بیشتری بر افزایش همکاری بین شرکت‌های کوچک و متوسط و سایر سازمان‌های مرتبط داشته باشند. همچنین، توسعه برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌هایی برای افزایش دانش فنی و مهارت‌های دیجیتالی کارآفرینان پیشنهاد می‌شود. ایجاد انگیزه و حمایت‌های مالی برای تشویق به نوآوری و تبدیل ایده‌های کارآفرینانه به واقعیت نیز می‌تواند به توسعه کارآفرینی الکترونیکی کمک کند. علاوه بر این برای تحقیقات آتی، پیشنهاد می‌شود که تمرکز بر روی مطالعات چندمنطقه‌ای و بین‌المللی قرار گیرد تا دیدگاهی جامع‌تر در مورد کارآفرینی الکترونیکی ارائه شود. همچنین، تحقیقات آینده می‌تواند بر ارزیابی تأثیر پیاده‌سازی مدل‌های کارآفرینی الکترونیکی موفق بر کسب‌وکارها تمرکز کند. استفاده از روش‌های کمی برای تکمیل داده‌های کیفی و ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر نیز می‌تواند به درک عمیق‌تری از موضوع کمک کند.

 

 

 

فهرست منابع

الف- منابع فارسی

ارفعی، عزیز؛ محمدی، رستگار؛ اکبری، پیمان(1395) ارائه الگوی مفهومی برای عوامل مؤثر در ایجاد موفقیت کارآفرینی الکترونیکی (مطالعه موردی: شرکت های کارآفرینی الکترونیک)، مطالعات اقتصاد، مدیریت مالی و حسابداری، 2(11)، 28 - 38.

امینی، محمد. تمنایی فر، محمدرضا و غلامی علوی، صدیقه. (1392). ارزیابی قابلیت‌های کارآفرینی دانشجویان؛ بازاندیشی در مأموریت‌های برنامه درسی آموزش عالی، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 6(1)، 145-164.

تواضعی فر، اسما، شیهکی تاش، مهیم، کشاورز، سهیلا. (1398). شناسایی پیشران‏‎های مؤثر بر کارآفرینی الکترونیکی در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با رویکرد فراترکیب. سیاست نامه علم و فناوری، 09(3)، 61-72.

دیده خانی، حسین، علیزاده، روح اله، شریف‌زاده، محمدشریف، سمیعی، روح اله.(1402) طراحی الگوی کارآفرینی دیجیتال در شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد تئوری داده بنیاد، فصلنامه رشد فناوری، 75 (19)،1-11.

ربانی، مژده.، حیدریانی زاده، ابوذر.، و قاضی، مجید. (1400). شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر بهبود سازمان کارآفرین الکترونیک (مورد مطالعه بانک های صادرات استان یزد)، نشریه پژوهش های نوین در مدیریت کارآفرینی و توسعه کسب و کار، 2(2)، 509-519.

روستا، علیرضا.، جعفری زارع، مرتضی.، و بیرانوند، راحله. (1401). تبیین نقش بازاریابی الکترونیکی هوشمند بر قصد خرید با نقش میانجی کارآفرینی الکترونیکی، نشریه مدیریت تبلیغات و فروش، 3(3)، 224-235.

شهرام فر شیوا، عالم تبریز اکبر، زند حسامی حسام، سخدری کمال(1400). ارائه الگوی کارآفرینی استراتژیک در نهادهای عمومی (موردمطالعه: شهرداری‌های استان قزوین). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۹ (۳۴)، ۱-۱۸.

صادقی، عباس؛ جلالی، علیرضا. (۱۳۸۸). بررسی تأثیر قابلیت سنجش بازار بر خلق دانش و نوآوری فرایندی و تولید با نقش تعدیل کننده جهت گیری کارآفرینی استراتژیک. سومین کنفرانس ملی مطالعات نوین مدیریت و حسابداری در ایران.

صالح نژاد بهرستاقی، صابر.، رسولی، سیده عصمت.، و حیدری پرچکوهی، علی. (1400). تاثیر رهبری معنوی بر کارآفرینی الکترونیکی با توجه به نقش میانجی یادگیری سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان حوزه مالی وزارت آموزش و پرورش)، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، 13(1)، 185-204.

صفار، محمد؛ چرخکار، محمدصادق. (۱۳۹۰). نقش کارآفرینی استراتژیک در شناسایی و کشف فرصت های کارآفرینی فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، ۴ (۳)، ۱۰۰-۱۱۲.

عشقی مجید، سرلک محمدعلی، درویش حسن، موسوی محمد(1398). طراحی و تبیین الگوی سازمان کارآفرین الکترونیکی در صنعت بانکداری کشور (مورد مطالعه: بانک رفاه) . پژوهش های مدیریت در ایران. ۲۳(۲)، ۲۸-۵۳.

فیض الهی، صادق، حیدری، حسینعلی، حیدری، حسن علی. (1401). شناسایی موانع و چالش های کارآفرینی الکترونیکی با رویکرد آمیخته (مورد مطالعه:کسب و کارهای الکترونیکی نوپا در سطح شهر ایلام ). دانش کارآفرینی، 2(1)، 12-24.

کریمیان، زهرا، صالحی، کیوان، خدایی، ابراهیم. (1399). ارائه نظریه داده بنیاد برای تبیین فرایند شکل‌گیری روحیه کارآفرینی در بین دانش آموزان مدارس فنی و حرفه‌ای. اندیشه های نوین تربیتی، 16(1).

میر پارسا، س. (۱۳۹۲). شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد و توسعه اثربخش در کارآفرینی الکترونیکی. همایش ملی دانشگاه کارآفرین، صنعت دانش محور، دانشگاه مازندران، ۱۵-۱.

یعقوبی فرانی، ا.، معتقد، م.، کریمی، س. (۱۳۹۵). نقش دانش و مهارت کارآفرینانه در توسعه قصد کارآفرینی الکترونیکی دانشجویان دانشگاه های دولتی استان همدان، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، ۳۱، (۳)، ۷۸۵-۸۰۲.

ب- منابع انگلیسی

Alayoubi, M. M., Al Shobaki, M. J., & AbuNaser, S. S. (2020). Requirements for Applying the Strategic Entrepreneurship as an Entry Point to Enhance Technical Innovation: Case Study-Palestine Technical College-Deir al-Balah

Barba-Sánchez, Virginia, and Carlos Atienza-Sahuquillo. (2018). Entrepreneurial intention among engineering students: The role of entrepreneurship education. European Research on Management and Business Economics, 24(1), 53–61.

Ferreira, J. J., Ratten, V., & Dana, L. P. (2017). Knowledge spillover-based strategic entrepreneurship. International Entrepreneurship and Management Journal, 13(1), 161-167.

Gide, E., Wu, M.X. (2006). A study of e-commerce business satisfaction model to measure e-commerce success in service SMEs. Journal of Electronic Commerce Research, 5(2), 23-28.

Gölgeci, I., Larimo, J., & Arslan, A. (2017). Institutions and dynamic capabilities: Theoretical insights and research agenda for strategic entrepreneurship. Scandinavian Journal of Management, 33(4), 243-252

Gümüsay, A.A. and Marc Bohné, T. (2018). Individual and organizational inhibitors to the development of entrepreneurial competencies in universities, Research Policy 47 ,363–378.

Haddawee, A. H. (2018). The impact of strategic foresight on strategic entrepreneurship. The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 5(5), 4687-4692.

Harkema, S., & Popescu, F. (2015). Entrepreneurship Education For Adults: A Case-study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 209, 213-220.

Kendall, J. (2001). Receptivity of Singapore’s SMEs to electronic commerce adoption. Journal of Strategic Information System, 10(2), 223-242.

Kraus, S., Palmer, C., Kailer, N., Kallinger, F.L. and Spitzer, J. (2019), "Digital entrepreneurship: A research agenda on new business models for the twenty-first century", International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 25(2), 353-375.

Kubberoed, E., & Hagen, S. T. (2015). Mentoring models in entrepreneurship education (pp. 4059-4069). In 7th International Conference on Education and New Learning Technologies, Edulearn15 Proceedings, Barcelona.

Lyver, M. J., & Lu, T. J. (2018). Sustaining innovation performance in SMEs: Exploring the roles of strategic entrepreneurship and IT capabilities. Sustainability, 10(2), 442.

Miranda, F. J., Chamorro-Mera, A., & Rubio, S. (2017). Academic entrepreneurship in Spanish universities: An analysis of the determinants of entrepreneurial intention. European Research on Management and Business Economics, 23(2), 113-122

Mutula, S.M., Brakel, P.V. (2006). E-readiness of SMEs in the ICT sector in Botswana with respect to information access. The Electronic Library, 24(3), 402-417.

Ongori, H., Migiro, S. O. (2010). Information and communication technologies adoption in SMEs: literature review. Journal of Chinese Entrepreneurship, 2(1), 93-104.

Ratten V. (2018). Social entrepreneurship through digital communication in farming. Word journal of Entrepreneurship, Management link to this document.

Ray, D.M. (2018) Teaching Entrepreneurship in Asia: Impact of a pedagogical innovation. Entrepreneurship, Innovation and Change, 6(3), 193–227.

Sameni, M.K., Khoshalhan, F. (2009). E-business adoption in Iranian small and medium enterprises: analyzing and prioritizing the extra organizational factors. Paper presented at PICMET, USA.

Simeone, L., Secundo, G., & Schiuma, G. (2018). Arts and design as translational mechanisms for academic entrepreneurship: The metaLAB at Harvard case study. Journal of Business Research, 85, 434-443

Sitaridis, I. and Kitsios, F. (2023), "Digital entrepreneurship and entrepreneurship education: a review of the literature", International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/IJEBR-01-2023-0053

Shirokova, G., Ivvonen, L., & Gafforova, E. (2019). Strategic entrepreneurship in Russia during economic crisis. Foresight and STI Governance, 13(3), 62-76.

Shu, R., Ren, S. and Zheng, Y. (2018). Building networks into discovery: The link between entrepreneur network capability and entrepreneurial opportunity discovery, Journal of Business Research 85, 197–208.

Stanzin Mantok, Harjit Sekhon, Gurjeet Kaur Sahi, Paul Jones, (2020) "Entrepreneurial orientationand the mediating role of organisational learning amongst Indian S-SMEs", Journal of Small Businessand Enterprise Development.

Todd, P.R., Javalgi, R.G. (2007). Internationalization of SMEs in India: Fostering entrepreneurship by leveraging information technology. International Journal of Emerging Markets, 2(2), 166-180.

Tumbas S., Berente N., Brocke J.V. (2018). Digital innovation and institutional entrepreneurship: Chief Digital Officer Perspectives of their emerging role. Journal or information Technology.

Paul, Justin Alhassan, Ibrahim Binsaif, Nasser Singh, Prakash (2023) Digital entrepreneurship research: A systematic review, Journal of Business Research, 156, 113507.

Zhao, E. Y., Ishihara, M., & Jennings, P. D. (2020). Strategic entrepreneurship's dynamic tensions: Converging (diverging) effects of experience and networks on market entry timing and entrant performance. Journal of Business Venturing, 35(2), 105933.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A Model of Electronic Entrepreneurship in Small and Medium Businesses with Grounded Theory Approach

 

 

Abstract

Background and purpose: According to the increasing process of change and environmental developments, companies need e-entrepreneurship to respond effectively to their environmental needs. Therefore, the general purpose of the research is the model of e-entrepreneurship in small and medium businesses in the qualitative paradigm.

Method: The nature of the current research is exploratory and qualitative data is used in it. The statistical population of the research is the elites and experts of the universities of Mazandaran province. In this field, the researcher used the snowball method, which achieved theoretical saturation after interviewing 10 elites and experts. The data was collected using semi-structured interviews and data analysis was done with the qualitative method of Grounded Theory.

Findings: Causal conditions including personality traits, organizational policy, digital plans and policies, organizational culture and structure, mental and social norms and expertise in digital entrepreneurship were identified. And the background conditions including correct and timely use of communication and information technology, research contracts, e-entrepreneurship training, relative advantage of the organization and e-entrepreneurship skills and intervening factors including small and medium business environment, political environment, economic environment and They are a cultural environment. The strategies were categorized in the form of two concepts of e-entrepreneurship development strategies and e-entrepreneurship dynamic capability. And the consequences of four concepts of e-entrepreneurship attitude, business growth of small and medium enterprises, sustainable development of small and medium enterprises and development of market share of small and medium enterprises were identified.

Result: The model of e-entrepreneurship can be suggested to managers of small and medium businesses in Mazandaran province as a practical and comprehensive package for all managers.

Keywords: electronic entrepreneurship, small and medium businesses, Grounded Theory

1

 

---

[1]  Ray

[2]  Ferreira

[3]  Ioannis Sitaridis, Fotis Kitsios

[4]  Zhao

[5]  Ratten

[6]  Tumbas

[7]  Golgeci

[8]  Lyver & Lu

[9]  Ongori and Migiro

[10]  Sameni

[11]  Simeone

[12]  - Miranda

[13]  Ioannis Sitaridis, Fotis Kitsios

[14]  Paul

[15]  Alayoubi

[16]  Stanzin Mantok

[17]  Shirokova

[18]  Haddawee

[19]  Shu et al.

[20]  Barba-Sánchez

[21]  Gide

[22] Gümüsay

[23]  Kendall

[24]  Mutula

[25]  Todd

[26]  Kraus

[27]  Kubberoed

[28]  Harkema, S., & Popescu

---