الگوی سنجش عملکرد در اجرای سیاستهای توسعه شهری با محوریت هوشمندسازی (مطالعه موردی: شهرداری تهران)
الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهریالهام رحیمی معین 1 , ابوالحسن فقیهی 2 , کرم اله دانش فرد 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: اجرای سیاست, سنجش عملکرد, توسعه شهری, هوشمندسازی شهری.,
ملخص المقالة :
هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی الگوی سنجش عملکرد در اجرای سیاستهای توسعه شهری با محوریت هوشمندسازی بود. برای دستیابی به این هدف، از رویکرد ترکیبی متوالی اکتشافی استفاده شد. در مرحله کیفی، با به‌کارگیری روش تحلیل محتوا و انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 16 نفر از متخصصان، ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های الگوی سنجش عملکرد در اجرای سیاستهای توسعه شهری با محوریت هوشمندسازی شناسایی شدند. در این مرحله، سه مقوله اصلی، سیزده مقوله فرعی و شصت و چهار شاخص استخراج گردید. در مرحله کمی، به منظور اعتبارسنجی الگو، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد. بدین ترتیب، پرسشنامه‌ای بر اساس یافتههای مرحله کیفی طراحی و میان 120 نفر از مدیران شهرداری تهران توزیع شد. داده‌های این مرحله با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS نسخه 3 تحلیل شدند. نتایج نشان داد که الگوی سنجش عملکرد در اجرای سیاستهای توسعه شهری با محوریت هوشمندسازی، شامل سه بخش اصلی است: بخش اول شامل ارزیابی پیشران‌های اجرای سیاستهای توسعه شهری است که مشتمل بر اهداف و استانداردهای سیاستهای توسعه شهری مبتنی بر هوشمندسازی، منابع و ابزارهای مرتبط، مجریان و سازمان‌های اجرایی، مدیریت داده‌ها و اطلاعات، و زیرساخت‌ها و فناوری‌های شهر هوشمند است؛ بخش دوم شامل ارزیابی نتایج اجرای سیاستهای توسعه شهری است که شامل حکمرانی شهری هوشمند، اقتصاد شهری هوشمند، حمل‌ونقل هوشمند شهری، و مشارکت و همکاری شهری هوشمند است و در نهایت بخش سوم شامل ارزیابی پیامدهای اجرای سیاست توسعه شهری است که به توسعه جامع شهری، پایداری زیست‌محیطی، و بهبود کیفیت زندگی شهروندان می‌پردازد. تحلیل‌های کمی نیز معناداری روابط بین شاخص‌ها و مؤلفه‌های الگو را تأیید کردند. نتایج این پژوهش میتواند در سنجش عملکرد اجرای سیاستهای توسعه شهری و هوشمندسازی و بهبود و بهینهسازی آنها به کار برود.
منابع
حسینی، سید حسین؛ دانشفرد، کرم الله؛ معمارزاده طهران، غلامرضا و بهمن پور، هومن. (1399). ارزیابی و برازش مدل سیاست‌گذاری عمومی محیط زیست در کشور، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(12)، 12-1. https://civilica.com/doc/1287213
داوری، الهام؛ اجزاء شکوهی، محمد؛ و خاکپور، براتعلی. (1402). سنجش و ارزیابی شاخص‌های رشد هوشمند در مناطق شهری با تأکید بر مدل تصمیم‌گیری WASPAS (نمونه موردی: شهر ساری). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 10(4)، 83-103. doi: 10.22067/jgusd.2022.67165.0
دهبالایی، محمد؛ معمارزاده طهران، غلامرضا؛ و دانشفرد، کرم‌اله. (1402). عوامل کلیدی ارزیابی اجرای خط مشی توسعه پایدار شهری در چارچوب برنامه ششم. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۳۸ (۲) :۱۶۱-۱۷۰. http://georesearch.ir/article-1-1455-fa.html
دهقان¬پور، محمدحامد؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و کیائی، مجتبی. (1402). ارائه مدل ارزیابی سیاستهای عمومی در صنعت گردشگری ایران، چشم انداز مدیریت دولتی، 15(1)، 62-87. doi: 10.52547/jpap.2023.230748.1277
شهسواری، حسن رضا؛ طاهری گودرزی، حجت؛ و کاملی، محمدجواد. (1401). شناسایی مولفه¬ها و شاخص¬های مدل ارزیابی سیاست¬های صنعتی با رویکرد رونق تولید در خوشه کسب و کارهای کوچک و متوسط. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، 17(66)، 145-168. https://journal.iams.ir/article_376.html
غفاری، پانته‌آ؛ پورعزت، علی اصغر؛ آرائی، وحید؛ و الوانی، سید مهدی. (1403). تصویرپردازی از حکمرانی هوشمند برای شهر تهران (مورد مطالعه: شهرداری تهران). مطالعات مدیریت دولتی ایران، 7(2)، 149-174. doi: 10.22034/jipas.2023.37107.1514
فرهمند، رضا؛ سلاجقه، سنجر؛ پورکیانی، مسعود؛ و صیادی، سعید. (1400). شناسایی و تبیین عوامل بازدارنده اجرای تحول نظام اداری در حوزه منابع انسانی(مورد مطالعه: دستگاه¬های اجرایی شهر کرمان). فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، 16(63)، 161-184. https://journal.iams.ir/article_361.html?lang=fa
فیروز، حسین؛ شریف¬زاده، فتاح؛ قربانی¬زاده، وجه¬اله؛ و حسین¬پور، داوود. (1401). چارچوب ارزیابی اجرای خط مشی های توسعه ای محله محور در شهرداری تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۱۱(۴۱)، ۹۵-۱۱۴. https://iueam.ir/article-1-1965-fa.html
کسب دوست، عباس؛ دانشفرد، کرم اله؛ و معمارزاده طهران، غلامرضا. (1401). آسیب‌شناسی شکاف اجرای سیاست برنامه جامع اصلاح نظام اداری. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، 1401(48)، 25-34. https://sanad.iau.ir/journal/jdem/Article/691353?jid=691353
گرجی¬پور، حسین؛ خاشعی، وحید؛ اسلامبولچی، علیرضا؛ اصغری صارم، علی. (1398). الگوی ارزشیابی فرایند خطمشیگذاری فرهنگی با رویکرد مطالعه کیفی اسناد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مدیریت دولتی، 11(1)، 47-72. doi: 10.22059/jipa.2019.268859.2409
منوریان، عباس. (1394). مدل اجرای سیاستهای اصلاح اداری با رویکرد یادگیری. مدیریت دولتی، 7(4)، 839-864. doi: 10.22059/jipa.2015.51040
یونسی، امید؛ معمارزاده طهران، غلامرضا. (1401). ارزیابی سیاستهای پولی با رویکرد شکوفایی اقتصادی شهرها. فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۱۰(۳۹)، ۴۷-۷۲. http://iueam.ir/article-1-1897-fa.html
References:
Abdelghani, K., Boudhar, A., & Oudgou, M. (2024). Assessing Public Policies A Comprehensive Review of Evaluation Methods. International journal of applied management and economics. DOI:10.5281/zenodo.14035228
Ballestar, M. T., Doncel, L. M., Sainz, J., & Ortigosa-Blanch, A. (2019). A novel machine learning approach for evaluation of public policies: An application in relation to the performance of university researchers. Technological Forecasting and Social Change, 149, 119756. DOI:10.1016/j.techfore.2019.119756
Bayramzadeh, N., Mousavi, M. N., & Panezai, S. (2025). Provincial inequalities in Iran: A comprehensive planning model for budget allocation. Town and Regional Planning, 86, 46-61. https://doi.org/10.38140/trp.v86i.8271
Befani, B., Ramalingam, B., & Stern, E. (2015). Introduction–towards systemic approaches to evaluation and impact. IDS Bulletin, 46(1), 1-6. https://doi.org/10.1111/1759-5436.12116
Catano-Lopez, A., Rojas-Diaz, D., Lizarralde-Bejarano, D. P., & Puerta Yepes, M. E. (2023). A discrete model for the evaluation of public policies: The case of Colombia during the COVID-19 pandemic. Plos one, 18(2), e0275546. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0275546
Ceron, A., & Negri, F. (2016). The “social side” of public policy: Monitoring online public opinion and its mobilization during the policy cycle. Policy & Internet, 8(2), 131-147. https://doi.org/10.1002/poi3.117
Chen, P. (2023). Urban planning policy and clean energy development Harmony-evidence from smart city pilot policy in China. Renewable Energy, 210, 251-257. https://doi.org/10.1016/j.renene.2023.04.063
Coelho, T. R., Pozzebon, M., & Cunha, M. A. (2022). Citizens influencing public policy‐making: Resourcing as source of relational power in e‐participation platforms. Information Systems Journal, 32(2), 344-376. DOI:10.1111/isj.12359
Davari, E., Ehrat Shokohi, M, & Khakpour, B. (2022). Measuring and evaluating smart growth indicators in urban areas with emphasis on the WASPAS decision-making model (case study: Sari city). Geography and Urban Space Development, 10(4), 83-103. doi: 10.22067/jgusd.2022.67165.0 . [In Persian]
Dehbalaei, M., Memarzadeh Tehran, G., & Danesahfard, K. (2023). Key Factors in Evaluating the Implementation of the Sustainable Urban Development Policy in the Framework of the Sixth Plan. GeoRes, 38(2), 161-170. http://georesearch.ir/article-1-1455-fa.html [In Persian]
Dehghanpour, M. H., Faghihi, A. & Kiaei, M. (2024). Giving the Evaluation Model of Public Policies in Iran's Tourism Industry. Public Administration Perspective, 15(1), 62-87. doi: 10.52547/jpap.2023.230748.1277 [In Persian]
Edwards, S., & Heiduk, F. (2015). Hazy Days: Forest Fires and the Politics. Journal of Current Southeast Asian Affairs, 34(3), 65–94. DOI:10.1177/186810341503400303
farahmand, R., Salajeghe, S., pourkiani, M. & sayadi, S. (2021). Identifying and explaining the factors hindering the implementation of the administrative reform in HR: A study on Kerman executive organizations. Iranian journal of management sciences, 16(63), 161-184. https://journal.iams.ir/article_361.html?lang=fa [In Persian]
Farazmand, A. (Ed.). (2023). Global encyclopedia of public administration, public policy, and governance. Springer Nature. https://link.springer.com/referencework/10.1007/978-3-030-66252-3
Firouz, H., Sharifzadeh, F., Ghorbanizadeh, V., & Hosseinpour, D. (2022). Framework for evaluating the implementation of neighborhood-based development policies in Tehran Municipality. Quarterly Journal of Urban Economics and Management, 11 (41): 95-114. https://iueam.ir/article-1-1965-fa.html [In Persian]
Ghaffari, P., Pourezzat, A. A., Araei, V. and Alvani, S. M. (2024). Depicting the Future of Smart Governance in Tehran (Case Study: Tehran Municipality). Journal of Iranian Public Administration Studies, 7(2), 149-174. doi: 10.22034/jipas.2023.37107.1514 [In Persian]
Gorjipour, H., Khashei, V., Eslambolchi, A. and Asghari Sarem, A. (2019). Developing the Evaluative Model for Cultural Policy Making Process based on Qualitative Study of Cultural Documents of Islamic Republic of Iran. Journal of Public Administration, 11(1), 47-72. doi: 10.22059/jipa.2019.268859.2409 [In Persian]
Grindle, M. (2017). Politics and policy implementation in the Third World. Princeton University Press. DOI: 10.4236/health.2012.42010
He, W., & Chen, M. (2024). Advancing Urban Life: A Systematic Review of Emerging Technologies and Artificial Intelligence in Urban Design and Planning. Buildings, 14(3), 835. https://doi.org/10.3390/buildings14030835
Hosseini, S. H., Daneshfard, K., Memarzadeh Tehran, G., & Bahmanpour, H. (2019). Evaluation and Fitting of the Model of Public Environmental Policy in the Country, Environmental Science and Technology, 22(12), 12-1. https://civilica.com/doc/1287213 [In Persian]
Huang, Y., Gan, J., Liu, B., & Zhao, K. (2024). Environmental policy and green development in urban and rural construction: beggar-thy-neighbor or win-win situation? Journal of Cleaner Production, 446, 141201. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2024.141201
Janssen, C., & Basta, C. (2024). Are good intentions enough? Evaluating social sustainability in urban development projects through the capability approach. European Planning Studies, 32(2), 368-389. https://doi.org/10.1080/09654313.2022.2136936
Kasb Doost, A., Daneshfard, K., & Memarzadeh Tehran, G. (2022). Pathology of the Gap in the Implementation of the Comprehensive Administrative Reform Program Policy. Quarterly Journal of Development and Transformation Management, 1401(48), 25-34. https://sanad.iau.ir/journal/jdem/Article/691353?jid=691353 [In Persian]
Khan, A. A., Mashat, D. S., & Dong, K. (2024). Evaluating Sustainable Urban Development Strategies through Spherical CRITIC-WASPAS Analysis. Journal of Urban Development and Management, 3(1), 1-17. https://library.acadlore.com/JUDM/2024/3/1/JUDM_03.01_01.pdf
Leite, L. S., Vilarinho, L. R. G., Ferreira, S. M. M. R., Freitas, S. R. N. D., & Santos, F. G. D. A. D. (2024). Evaluation of public policies: an analysis of academic articles stored in the e-Aval database. Ensaio: Avaliação e Políticas Públicas em Educação, 32(123). https://doi.org/10.1590/S0104-40362024003204308
Luan, Y. (2023). Green city and land utilization policy evaluation based on soft computing. Soft Computing, 1-10. http://dx.doi.org/10.1007/s00500-023-08776-8
Maqousi, A., al-Qerem, A., Basu, K., & Alateef, S. (2025). Comprehensive Framework for Smart City Assessment Indicators, Methods, and Practical Applications. In Revolutionizing Urban Development and Governance with Emerging Technologies (pp. 549-578). IGI Global Scientific Publishing. DOI: 10.4018/979-8-3373-1375-7.ch019
Mardatillah, A. (2025). Smart City in Sustainable Policy Development as A Competitiveness Strategy: Literature Review. Jurnal Review Pendidikan dan Pengajaran., 7(4). http://repository.uir.ac.id/id/eprint/24679
Mergoni, A., & De Witte, K. (2022). Policy evaluation and efficiency: a systematic literature review. International transactions in operational research, 29(3), 1337-1359. DOI:10.1007/s00500-023-08776-8
Monavvarian, A. (2015). The implementation model of administrative reform with learning approach. Journal of Public Administration, 7(4), 839-864. doi: 10.22059/jipa.2015.51040 [In Persian]
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., Bagheri Kashkouli, A., Bayramzadeh, N. (2024). Mitigating development barriers and addressing disparities in border cities of Iran: a comprehensive analysis of border provinces and influential factors. GeoJournal 89, 168. https://doi.org/10.1007/s10708-024-11181-9
Ruvalcaba-Gomez, E. A., Criado, J. I., & Gil-Garcia, J. R. (2023). Analyzing open government policy adoption through the multiple streams framework: The roles of policy entrepreneurs in the case of Madrid. Public Policy and Administration, 38(2), 233-264. https://doi.org/10.1177/0952076720936349
Shahsavari, H., Taheri Goodarzi, H. and Kameli, M. J. (2022). Identifying the main components and indicators governing the industrial policy evaluation model with a production boom approach in small and medium business clusters. Iranian journal of management sciences, 17(66), 145-168. https://journal.iams.ir/article_376.html [In Persian]
Shosha, G. A. (2012). Employment of Colaizzi's strategy in descriptive phenomenology: A reflection of a researcher. European Scientific Journal, 8(27). https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=2199768
Supriyanto, E. E., Warsono, H., & Herawati, A. R. (2021). Literature Study on the Use of Big Data and Artificial Intelligence in Policy Making in Indonesia. Administratio, 12(2), 139-153. DOI:10.23960/administratio.v12i2.235
Swinburn, B., Vandevijvere, S., Kraak, V., Sacks, G., Snowdon, W., Hawkes, C., ... & INFORMAS. (2013). Monitoring and benchmarking government policies and actions to improve the healthiness of food environments: a proposed G overnment H ealthy Food E nvironment P olicy I ndex. Obesity reviews, 14, 24-37. DOI:10.1111/obr.12073
Turimubumwe, P., Adam, A. G., & Alemie, B. K. (2023). Policy level analysis of public urban lands management in Burundi: insights for harmonization of policy frameworks. GeoJournal, 88(3), 3223-3237. DOI:10.1007/s10708-022-10801-6
Velencoso, L. A. (2021). Analyzing the Effectiveness of Environmental Policies to Reduce Citizens’ Exposure to Air Pollution. J. Sci. Policy Gov, 19(1). DOI:10.38126/JSPG190112
Venigandla, K., Vemuri, N., & Aneke, E. N. (2024). Empowering Smart Cities with AI and RPA: Strategies for Intelligent Urban Management and Sustainable Development. Valley International Journal Digital Library, 1117-1125. DOI:10.18535/ijsrm/v12i04.ec02
Wu, T., Xu, W., & Kung, C. C. (2025). The impact of data elements on urban sustainable development: Evidence from the big data policy in China. Technology in Society, 81, 102800. DOI:10.1016/j.techsoc.2024.102800
Xu, Z., Liu, Z., & Luo, H. (2025). Can Artificial Intelligence Technology Help Achieving Good Governance: A Public Policy Evaluation Method Based on Artificial Neural Network. SAGE Open, 15(1), https://doi.org/10.1177/2158244025131783
Yang, W., Jingwei He, A., Fang, L., & Mossialos, E. (2016). Financing institutional long-term care for the elderly in China: a policy evaluation of new models. Health Policy and Planning, 31(10), 1391-1401. DOI:10.1093/heapol/czw081
Yonesi, O., & Memarzadeh Tehran, G. (2022). Measuring Monetary Policy with the Economic Flowering Approach of the Cities. IUESA, 10(39), 47-72. http://iueam.ir/article-1-1897-fa.html [In Persian]
Zhang, L., Sun, Y., Li, C., & Li, B. (2024). Promoting Sustainable Development in Urban–Rural Areas: A New Approach for Evaluating the Policies of Characteristic Towns in China. Buildings, 14(4), 1085. DOI:10.3390/buildings14041085
Zhao, P., Ali, Z. M., Hashim, N. H. N., Ahmad, Y., & Wang, H. (2024). Evaluating social sustainability of urban regeneration in historic urban areas in China: The case of Xi'an. Journal of Environmental Management, 370, 122520. DOI:10.1016/j.jenvman.2024.122520
