واکاوی گونه‌های تمثیلی در پاردوکس‌های غزل حسین منزوی و محمدعلی بهمنی
الموضوعات :
مجتبی ناطوری زاده
1
,
سید محمود سیدصادقی
2
,
مریم پرهیزکاری
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
الکلمات المفتاحية: حسین منزوی, محمدعلی بهمنی, تمثیل, پارادوکس, غزل,
ملخص المقالة :
اگر پارادوکس را با همه پیچیدگی‌ها اوج هنر شاعرانه در انتقال مفاهیم بدانیم شیوه‌های گوناگون تمثیل راهی برای دستیابی به زوایا و ابعاد ابهام‌آمیز آن به شمار می‌رود؛ پیوند آرایه‌های معنوی تمثیل و پارادوکس افزون بر برجسته‌نمایی نقش آن‌ها در عمق بخشی، وسعت‌بخشی و تاثیرگذاری بیشتر کلام می‌تواند به وجود آورنده ظرفیت‌های بسیاری در محتوا، ساختار و تصویرسازی‌های یک اثر ادبی نیز باشد؛ با این همه تاکنون هیچ پژوهش ادبی در این زمینه پدید نیامده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی و واکاوی شیوه‌های گوناگون تمثیل در پارادوکس‌های غزل حسین منزوی و محمدعلی بهمنی به عنوان دو شاعر جریان‌ساز در شعر معاصر و همچنین پرداختن به شفاف‌سازی نقش گونه‌های تمثیلی در فهم و درک بهتر انواع پارادوکس خواهد بود که با روش تحلیلی-توصیفی بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است. نخست پاردادوکس‌های غزلیات این دوشاعر استخراج و پس از آن نمونه‌های مشخص شده طبق دسته‌بندی تمثیل‌های محتوایی و ساختاری مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد پیوند تمثیل و پارادوکس می‌تواند کارکردهایی چون برجسته‌سازی تضادها، عمق‌بخشی به عواطف مورد نظر شاعر، همذات‌پنداری، ساده‌سازی مفاهیم، ایجاد چندلایگی و دسترسی به لایه‌های معنایی و همچنین نقد مسائل اجتماعی را در پی داشته باشد. کارکردهایی که تا کنون به آن پرداخته نشده و هر کدام در جایگاه خود قادر هستند ارزش و عیار یک اثر ادبی را نشان بدهد.
1. براتی، مرتضی. (1397). طبقه¬بندی استعاره از دیدگاه جرجانی. دوفصلنامه زبان و ادبیات فارسی. ش84. صص 7-29.
2. بهمنی، محمدعلی. (1395). مجموعه اشعار. تهران: نگاه.
3. _____، ________. (1389). من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم. تهران: فصل پنجم.
4. _____، ________. (1396). یه‌حرف یه‌حرف حرفای من کتاب شد. تهران: فصل پنجم.
5. چناری، عبدالامیر.(1377). متناقض¬نمایی در شعر فارسی. تهران: فرزان.
6. رحیمی¬زنگنه، ابراهیم، نجفی، آزیتا. (1392). بررسي انواع پارادوكس تركيبي و معنايي در غزل منزوی. مجموعه مقالات همایش پژوهش¬های زبان و ادبیات فارسی. شماره 7، صص 853-860.
7. سالمیان غلامرضا، سلیمانی، خاطره. (1394). تحلیل بلاغی مجموعه اشعار محمدعلی بهمنی بر مبنای مولفه‌های هنجارگریزی معنایی. دو فصلنامه بلاغت کاربردی و نقد بلاغی. شماره 1. صص 24-40.
8. شفیعی¬کدکنی، محمدرضا. (1388). صورخیال در شعر فارسی. چ سیزدهم. تهران: آگاه.
9. شیری، قهرمان. (1389). تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن. فصلنامه علمی پژوهشی کاوش¬نامه. ش20. صص 33-54.
10. ____، ____. (1376). تمثیل و مثل، نماد و نشانه. مجله¬ی رشد آموزش ادب فارسی. ش 42. صص 1-66.
11. ____، ____. (1382). داستان¬نویسی، شیوه¬ها و شاخصه¬ها. تهران: پایا.
12. عطار، فریدالدین. (1353). منطق الطیر. به تصحیح محمدجواد مشکور. تهران: کتاب فروشی تهران.
13. غلامپور آهنگر کلایی، لیلا، طاووسی، محمود، اوجاق¬غلیزاده، شهین. (1398). تحلیل پارادوکس در منطق¬الطیر عطار و روانشناسی یونگ. نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز. شماره 240. صص 193-213.
14. فتوحی، محمود. (1383). تمثیل (ماهیت، اقسام و کارکرد). مجله¬ی دانشکده¬ی ادبیات و علوم انسانی. ش 47-49. صص 141-177.
15. قربانی، خاور. (1386). بررسی متناقض‌نما در آثار عطار نیشابوري. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش 201، صص97-118.
16. مرتضایی، جواد. (1385). نقد و تحلیل پارادوکس در روند و سیر تاریخی و بلاغی. مجله پژوهشی دانشگاه ادبیات و علوم انسانی. ش 47. صص 217-235.
17. منزوی، حسین، (1385). از شوکران و شکر. تصحیح مهدی خطیبی. تهران: آفرینش.
18. _____، _____. (1385). تیغ و ترمه و تعزل. تصحیح مهدی خطیبی. تهران: آفرینش.
19. _____، _____. (1399). مجموعه اشعار. تصحیح محمد فتحی. تهران: نگاه.
20. یوسف¬پور، محمدکاظم، محمدی¬کله¬سر، علیرضا. (1390). پیوندهای معنایی تمثیل¬های وحدت وجود در مثتوی. مجله علمی پژوهشی دانشگله علوم انسانی. شماره 13، صص 211-235.
