اعتبار یابی الگوی برنامه درسی سبز برای مدارس ابتدایی
محبوبه سلیمان پور عمران
1
(
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد
)
افسانه احمدی مقدم
2
(
استاد مدعو دانشگاه فرهنگیان خراسان شمالی
)
الکلمات المفتاحية: دانش آموزان, دوره ابتدایی, مدارس, واژگان کلیدی: الگوی برنامه درسی, برنامه درسی سبز,
ملخص المقالة :
برنامه درسی سبز یک برنامه عملی در جهت یادگیری پایدار، آموزش پایدار و سیستماتیک و وابسته به یکدیگر است.پژوهش حاضر، باهدف اعتبار یابی الگوی برنامه درسی سبز دانش آموزان دوره دوم ابتدایی و با استفاده از روش توصیفی پیمایشی انجام شد و با توجه به مضامین شناسایی‌شده پرسشنامه‌ای با 73 گویه جهت اعتبار یابی مدل طراحی گردید. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات ده نفر از اساتید و صاحب‌نظران تأیید گردید. پایایی پرسشنامه برای مؤلفه‌های اهداف برابر با 89/0، محتوا 93/0، روش‌های تدریس برابر با 86/0 و برای مؤلفه ارزشیابی برابر با 89/0 به دست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصان حوزه برنامه درسی، اساتید علوم تربیتی، معاونان و مدیران آموزش‌وپرورش بود. حجم کل جامعه آماری 395 نفر مشخص گردید. نمونه‌گیری در این مرحله به روش خوشه‌ای انجام شد. جهت اعتبار یابی مدل از روش تحلیل عاملی استفاده گردید. بر اساس نتایج تحلیل عاملی همهی مضامین با بار عاملی بالا مورد تأیید قرار گرفتند.
رابطه فرصت های برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسه ای و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی فرهنگ مدرسه در دبیران متوسطه
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی فرصت های برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسه ای و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی فرهنگ مدرسه انجام شد. پژوهش توصيفي از نوع همبستگي و جامعه آماري شامل کلیه ی دبیران مدارس دخترانه شهر شیروان به تعداد 291 نفر بود که 165 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش چهار پرسشنامه استاندارد فرصتهای برابر آموزشی(جوانمرد، ۱۳۹۳)؛ کیفیت زندگی مدرسه ویلیامز و باتن(1981)؛ احساس تعلق به مدرسه (بری، بتی و وات 2004) و فرهنگ مدرسه الکساندر و ساد ( 1997) بود که روایی صوری و محتوایی و پایایی آن با آلفای کرونباخ برای فرصت های برابر آموزشی 8126/0، کیفیت زندگی مدرسه 8786/0، احساس تعلق به مدرسه 8271/0 و فرهنگ مدرسه 8321/0 بدست آمد. تحلیل داده ها با آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و معادلات ساختاری با SPSS نسخه 19 و لیزرل 18 بود. نتایج نشان داد که بین متغیرهای فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای رابطهای معنیدار وجود داشته و به ترتیب ضریب همبستگی بین فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای برابر 237/0، ضریب همبستگی بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه برابر 212/0 و ضریب همبستگی بین فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای برابر 379/0 است. بین متغیرهای فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه رابط ای معنیدار وجود داشته و به ترتیب ضریب همبستگی بین فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه برابر 403/0، ضریب همبستگی بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه برابر 212/0 و ضریب همبستگی بین فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه برابر 280/0 است. در مجموع این دو متغیر در گام دوم توانستند 19/74 درصد از واریانس احساس تعلق به مدرسه را بطور تعدیلی تبیین نمایند. به این ترتیب میانجی بودن نقش فرهنگ مدرسه تایید میگردد.
کلمات کلیدی
فرهنگ مدرسه، کیفیت زندگی مدرسه، فرصت های برابر آموزشی، احساس تعلق به مدرسه
مقدمه
يكي از شاخص هاي پيشرفت اجتماعي، بهره مندي از تعلیم و تربیت بوده و براي بالا بردن شانس زندگي برابر، بازدهي اقتصادي بيشتر، بالابردن تحرك اجتماعي و كاهش نابرابري اجتماعي، نحوهی توزیع فرصت های آموزشی ضروري است. برهمين اساس، كشورهاي درحال توسعه درصدد ايجاد فرصت هاي برابر دسترسي همگان به نظام آموزشي با كيفيت بالا هستند (Sorkh. 2007.20) و نحوهی بهرهمندي از آن در جهان كنوني، یکی از شاخصهاي پيشرفت اجتماعي محسوب میشود (Ghasemi Ardahey et al.2011.126). در این میان، فراهم آوردن فرصت های برابر آموزشی1 به فرصتهاي آموزشي مطلوب (نظير شانس ورود به نظام آموزشي و مدرسهی بهتر) دسترسي به منابع موجود در نظام آموزشي (همانند معلم، متخصص، فضا و تجهيزات آموزشي مناسب) و برخورداري از عملكرد مطلوب آموزش از جهات متعدد حائز اهميت است. از اینرو توزیع برابر فرصتها و دسترسي همگانی به نظام آموزشي مطلوب، از اركان اساسي توسعهی پایدار در هزارهی سوم محسوب می شود. برابري فرصتها در بعد كلان نوعي نگاه انسانگرايانه و عدالتخواهانه را با خود به همراه دارد كه غالباً بهعنوان يك شاخص توسعهيافته در نظر گرفته ميشود. جامعهاي كه در آن مردم رفاه و آزادي، عدالت و برابري را با هم تجربه خواهند كرد. در اين تعبير، برابري فرصتها و عدالتخواهي يك ارزش محسوب ميشود و آموزش و پرورش بايد بتواند آن را در نظام شخصيتي انسان توسعه يافته تعبيه كند. اما در بعد خرد، برابري فرصتهاي آموزشي، ابزار و سازوكاري است كه موجب شكوفا شدن انديشههاي خلاق شده و امكان پرورش قابليت را براي همه بهطور مساوي فراهم ميسازد. برابري فرصتها و عدالت آموزشي ابزار و سازوكاري است كه موجب شكوفا شدن انديشههاي خلاق شده و امكان پرورش قابليت را براي همه به طور مساوي تأمين ميكند. فرصت مساوي به موقعيتي اطلاق مي شود كه در آن حتي افرادي كه از پايگاه ثروت و يا عضويت در گروه هايي كه از امكانات و امتيازات ويژه برخودار نيستند، امكان تحرك اجتماعي از طريق آموزش و تحصيل را دارا باشند (Babadi Akasheh et al. 2008.20).
مدارس برای پیشرفت مستلزم تأکید بر ارزش ها ، اعتقادات و باورهای مدرسه و محیط خارج ازمدرسه هستند. با توجه به نوع فرهنگ موجود در مدرسه، ایده ها و ابتکارات مختلف حفظ، حمایت و یا مانع می گردند (Zahed Babelan et al. 2018). فرهنگ، نگرش ها و رفتار اعضای سازمان را هدایت کرده و شکل می دهد. در هر سازمانی، فرهنگ منحصر به فرد آن سازمان وجود دارد که به افراد شیوه مفهوم و معنی بخشیدن به رویدادها را نشان می دهند.
فرهنگ مدرسه2 الگویی از باورها و ارزش های مشترک اعضای آن می باشد که بر رفتارآنها تأثیر می گذارد. باتوجه به اینکه شکست و موفقیت هر سازمانی را به حساب فرهنگ حاکم برآن می گذارند، برای ایجادتحول و نوآوری در مدارس و قرار گرفتن در مسیر موفقیت به فرهنگ مدارس قوی نیاز است. از این رو شناخت مدرسه و فرهنگ حاکم برآن ضرورتی اجتناب ناپذیراست Zahed Babelan et al. 2018)). موفقیت سازمان ها نیازمند اصلاحات همه جانبه در فرهنگ است. از آنجا که سازمانهای آموزشی از جمله مدارس در ارتباطی با سایر نهادهای اجتماعی و فرهنگی، وسیله انتقال میراث فرهنگی وعامل تکامل فرهنگ درقلب هرگونه اصلاحات و آسیب‌شناسی فرهنگی است؛ بنابراین، مدیران و کارکنان سازمانهای آموزشی از جمله مدارس باید توجه ویژه به آن داشته باشند (Goodarzi. 2018). فرهنگ مدرسه شامل ارزش ها، نمادها، باورها و معانی مشترک ما بین والدین، معلمان، دانش آموزان وسایر دست اندرکاران تعلیم وتربیت به عنوان بخشی از جامعۀ بزرگ است. رسوم، سنت ها، باورهای تاریخی، عادات، هنجارها، انتظارات، برداشت های مشترک، و نیز مفروضه های مشترک، شالودۀ فرهنگ مدرسه محسوب می شوند (Safari. 2015). در یک فرهنگ قوی و مثبت، مشکلات تحصیلی دانش آموزان کاهش یافته و پیشرفت تحصیلی بهتری خواهند داشت. وجود معلمان متخصص و باتجربه، تعامل معلمان و حمایت از همدیگر، ارتباط با مدیر و دیگر کارکنان، تعامل با والدین حمایتگر، دسترسی بهتر به تسهیلات فیزیکی در مدارس و عواملی از این قبیل که فرهنگ مدرسه را ارتقاء می دهند با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه مستقیمی وجود دارد (Moore Johnson et al. 2011).
برخورداري از احساس تعلق به مدرسه3 علاوه بر ایجاد محیطی سالم براي نوجوان در جهت کسب شخصیت مستقل و اجتماعی شدن، داراي بازده هاي تحصیلی مثبتی نیز می باشد. احساس تعلق به مدرسه و مولفه هاي آن داراي ارتباط معنادار با عملکرد تحصیلی هستند (Darban. 2013). احساس تعلق داشتن به فرهنگ مدرسه بر میگردد و فرهنگ مدرسه را یکی از عوامل مهمی می دانند که بر موفقیت علمی دانش آموزان تاثیر دارد. احساس تعلق به مدرسه سازهای است آن را یک عامل مهم یادگیری میدانند. همچنین باعث مشارکت مؤثر در فعالیتهای مدرسه، شرکت در فعالیتهای کلاسی، سازگاری با فرهنگ مدرسه و رابطة مناسب با معلمان و سایر دانشآموزان میشود (Shaaria et al. 2014.118) و دارای سه بعد می باشد: 1. رفتاری (رفتارهای مثبت، انجامدادن تکالیف درسی، مشارکت در فعالیتهای فوق برنامة درسی مدرسه که برای سازگاری روانی اجتماعی و پیشرفت دانشآموز مفیدند)؛ 2. عاطفی (احساسات، علایق، ادراکات و نگرشهای دانشآموز دربارة مدرسه) و 3. شناختی (نیروگذاری روانشناختی دانشآموزان در امر یادگیری و کاربرد راهبردهای خودتنظیمی آن هاست). فقدان تعلق به مدرسه میتواند پیامدهاي جدي نظیر عدم پیشرفت در مدرسه، تمایل به رفتارهاي انحرافی و خطر ترك تحصیل به دنبال داشته باشد. احساس تعلق در درجه نخست به معنای خاص و متمایز بودن، ثابت و پایدار ماندن، تداوم داشتن و به جمع تعلق داشتن است. زندگی کسب می کند. کیفیت زندگی، موضوعی چالشبرانگیز شامل ارزیابی و ادراک افراد از وضعیت زندگی و بافت فرهنگی و نظام ارزشی ارتباطی این عوامل با انتظارات، اهداف، معیارها و علایق شخصی است (Karshki. 2014).
کیفیت زندگی در مدرسه4 سازهای است که در دهة اخیر بهدلیل اهمیت آن در زندگی دانشآموزان بدان توجه شده است (Park. 2000) و عبارت است از بهزیستی و رضایت کلی دانش آموزان از جنبه تجارب منفی و مثبت که ریشه در فعالیت درون مدرسه ای آنها دارد این تجارب مثبت و منفی که شکل دهنده ادراک کلی دانش آموزان از میزان رفاه، بهزیستی و رضایت کلی وی از زندگی درون مدرسه می باشد و حاصل مشارکت و درگیر شدن او در فعالیتهای مدرسه و بیانگر سطح رضایت دانش آموزان از زندگی روزانه خود در مدرسه می باشد (Soltani Shal. 2012.73) و به عنوان بهزیستی و رضایت کلی دانشآموزان از تجارب کسب شده که ریشه در فعالیتهای درونمدرسهای دارند، تعریف شده است (Karshki. 2014.39). این تجارب مثبت و منفی، سازندة ادراک کلی دانشآموز از میزان رفاه، بهزیستی و رضایت کلی وی از زندگی درون مدرسهای است و بیانگر سطح رضایت از زندگی روزانة او در مدرسه می باشد.
Fallahi et al (2019) نشان دادند که انگیزه پیشرفت با مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی مدرسه، روابط دانشآموزان و معلمان، فرصتهای آموزشی، انتظارات هنجاری و همچنین خودتنظیمی رابطه مثبت و معناداری دارد. Soleimanpour Omran et al (2020) دریافتند رابطه معناداری بین فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه و موفقیت تحصیلی وجود دارد 27درصد از واریانس متغیر احساس تعلق به مدرسه و 24 درصد از واریانس متغیر موفقیت تحصیلی دانشآموزان به‌وسیله متغیر فرهنگ مدرسه پیشبینی میشود. Zahed Babelan et al (2019) دریافتند رهبری آموزشی به واسطه فرهنگ مدرسه با اشتیاق شغلی معلمان ارتباط غیر مستقیم مثبت و معنادار دارد که تاکیدی بر لزوم تمرکز بر تغییر فرهنگ قبل از هرگونه بهسازی مدارس میباشد. Hassani & Khezri (2018) نشان دادند که ابعاد هوش فرهنگی به ترتیب بعد فراشناختی، شناختی، انگیزشی، و رفتاریبا فرهنگ مدرسه رابطه مثبت و معناداری دارند. Mirzabeigi et al (2018) دریافتند بین دانشآموزان پسر و دختر مدارس متوسطه دوم شهر ایلام در ابعاد تعلق به همسالان، حمایت معلم، عدالت در مدرسه، ارتباط در مدرسه، مشارکت علمی و متغیرهای انگیزه پیشرفت تحصیلی و سرزندگی تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد.Heidarzadegan & Sandooghdaran (2018) دریافتند که نظام آموزشی مناطق عشایری استان در تمام شاخصهای نرخ گذر تحصیلی، ضریب بهره برداری از فضاهای آموزشی، نرخ تراکم و نحوه توزیع معلمین در مقاطع ایتدایی، راهنمایی و متوسطه از وضعیت مناسبی برخوردار نمیباشد و فرصتهای آموزشی آن نابرابر است. Nyamubi (2017) به احساس تعلق معلمان به مدرسه پرداخته در این میان مهم ترین واکنش معلمان نسبت به مدرسه، واکنش فردی بوده که اشاره به رفتارها و بروندادهای شغلی از قبیل رضایت شغلی، ادراک پویای سازمانی و عملکردی فردی بوده است. Gunuc & Kuzu (2015) نیز ثابت کرده است که محیط مدرسه و امکانات تکنولوژیک آن بر اشتیاق تحصیلی (رفتاری، شناختی و عاطفی) تأثیر دارد.Wang & Eccle (2013) نشان میدهد که ادراک دانشآموزان از موقعیت مدرسه و انگیزش پیشرفت آنان پیشبین معنیدار اشتیاق تحصیلی هستند. Wang & Holcombe (2010) دریافتند که ادراک دانش آموزان از فرهنگ مدرسه بر درگیری و پیشرفت تحصیلی آنان اثر می گذارد. به این ترتیب ارتباط بین این متغیرها آشکار می گردد. ضرورت احساس تعلق در مدرسه سبب پاسخ به نیازهایی چون اعتماد به نفس، استقلال فردی، فرصت هایی برای رقابت، مواظبت و حمایت و پذیرفته شدن می شود. ارزش ها، نمادها، باورها ومعانی مشترک ما بین والدین، معلمان، دانش آموزان و سایر دست اندر کاران تعلیم وتربیت که بعنوان بخشی از جامعۀ بزرگ است را بوجود می آورد. ارزشمندی امور برای این گروه از اعضای جامعه و نیز چگونگی تفکر، احساس و رفتار آنان از معبر فرهنگ مدرسه تعیین می شود. رسوم، سنت ها، باورهای تاریخی، عادات، هنجارها، انتظارات، برداشت های مشترک، ونیز مفروضه های مشترک، شالودۀ فرهنگ مدرسه محسوب می شوند. درک، پذیرش واقدام در جهت انسجام فرهنگ مدرسه، راه رسیدن به اهدافی که مدرسه دنبال می کند را هموار می سازد. موارد یاد شده به نوعی فرهنگ مدرسه را تحت الشعاع خود قرار میدهد و بر آن تاثیر می گذارد یا تاثیر می پذیرد. بنابراین با آگاهی از فرهنگ مدرسه میتوان درک درستی از الزامات برنامه درسی و انگیزههای دانشآموزان داشت. کيفيت زندگی در مدرسه می تواند با احساس تعلق به مدرسه، مشارکت بيشتر در تکاليف و امور مدرسه، انگيزة بسيار برای فراگيری مطالب درسی، نگرش مثبت به مدرسه و رابطة صميمی تر و بهتر دانشآموزان با معلم و سایر همسالان و سلامت جسمی و روانی رابطه داشته باشد. بنابراین باتوجه به اینکه دانش آموزان زمان بسيار زیادی از زندگی خود را در مدرسه صرف می کنند و همچنين در آینده عهده دار مسئوليت در عرصه های مختلف خواهند بود، بنابراین کيفيت زندگی در یادگيرندگان به دليل نقش اثرگذار آن بر سلامت روانی و جسمی اساسی است و نيازمند ارزیابی دقيق است. از طرفی در كشورهاي در حال توسعه كه شكاف طبقاتي در آنها زياد است، كاركرد تفكيك و گزينش در نظام آموزشي در تضاد قرار مي گيرد و حاصل آن تبعيض در محيط هاي آموزشي از لحاظ برخورداري از فرصتهاي برابر آموزش و پرورش است و این امر در کشور ما نیازمند بررسی می باشد. لذا پژوهش حاضر درصدد است تا بررسی نماید آیا بین فرصت های برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسه ای و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی فرهنگ مدرسه رابطه معناداری وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. از نظر هدف از نوع پژوهش های کاربردی است و از نظر روش اجرا از نوع پژوهشهای زمینهیابی (پیمایشی) میباشد. جامعه آماري در اين تحقيق شامل کلیه دبیران مدارس دخترانه شهر شیروان به تعداد 291 نفر میباشند که مطابق مورگان به شیوه ی تصادفی ساده تعداد 165 نفر دبیران مدارس راهنمایی دخترانه شیروان مورد بررسی قرار گرفتند. روش جمع آوری دادهها، روش کتابخانه ای و پرسشنامه بود. ابزار جمع آوری داده ها چهار پرسشنامه استاندارد می باشد:
1- پرسشنامه فرصتهای برابر آموزشی، این پرسشنامه مشتمل بر 20 سوال است که سه بعد حداکثرسازی، برابرسازی و نخبهپروری را مورد سنجش قرار میدهد.
2- پرسشنامه کیفیت زندگی مدرسه، پرسشنامه کیفیت زندگی توسط Williams (1981)& Batten به منظور سنجش و رفاه دانشآموزان ساخته شد. این ابزار خود گزارشی، 39 سوالی است و کیفیت زندگی دانشآموزان را در مدرسه میسنجد.
3- پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه، این پرسشنامه توسط Bree, Bethy (2004) & Wath به صوت جملات مثبت در مقیاس لیکرت(از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم) طراحی شده است. پرسشنامه مذکور در سال 2005 نیز توسط بتی و بری مورد تجدید نظر قرار گرفته است که به طور کلی دارای 6 خرده مقیاس شامل احساس تعلق به همسالان5، حمایت معلم6، احساس رعایت احترام و عدالت7 در مدرسه، مشارکت در اجتماع8، ارتباط فرد با مدرسه9 و مشارکت علمی10 میباشد.
پرسشنامه فرهنگ مدرسه، پرسشنامه فرهنگ مدرسه توسط الکساندر و ساد11 در سال 1997، این پرسشنامه دارای 4 مولفه روابط دانش آموزان، روابط معلمان و دانش آموزان، انتظارات هنجاری، فرصت های آموزشی می باشد، روایی از نوع صوری و محتوایی بود که مورد تایید اساتید و کارشناسان قرار گرفت پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ برای فرصت های برابر آموزشی 8126/، برای0 کیفیت زندگی مدرسه 8786/0، برای احساس تعلق به مدرسه 8271/0 و فرهنگ مدرسه 8321/0 بدست آمد. جهت تحليل دادهها از آمار توصيفي(توزیع فراوانی، درصد و میانگین) استفاده شده است.و آمار استنباطي (آزمون توزیع نرمال کلوموگروف – اسمرینوف، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون رگرسیون خطی و معادلات ساختاری) با استفاده از بسته نرم افزاريSPSS نسخه 19 و لیزرل 18 استفاده می شود.
آزمون فرضیهها
قبل از انجام آزمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون ابتدا نرمال بودن توزیع متغیرها بوسیله آزمون تك متغيره كولموگروف-اسميرونف براي متغيرهای فرصتهای برابر آموزشی، فرهنگ مدرسه، احساس تعلق به مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای انجام شد که نتایج این آزمون ها نرمال بودن دادهها را تایید کرد. نتایج این آزمون در جدول1 آمده است.
جدول1-بررسی توزیع نرمال متغیرهای فرصتهای برابر آموزشی، فرهنگ مدرسه، احساس تعلق به مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای(آزمون کلموگروف اسمیرونف)
Table 1 - Examining the normal distribution of variables of equal educational opportunities, school culture, sense of belonging to the school and the quality of life of the school (Clemogrov-Smirnov test)
متغیرهای تحقیق | پارامترهای نرمال | حداکثر تفاوت ها | آماره Z کالموگروف اسمیرونف | سطح معناداری | |||||||||||
| میانگین | انحراف معیار استاندارد | مطلق | مثبت | منفی |
| |||||||||
فرصتهای برابر آموزشی | 0788/58 | 37662/7 | 177/0 | 131/0 | 177/0- | 267/1 | 247/0 | ||||||||
کیفیت زندگی مدرسهای | 8061/152 | 37654/11 | 204/0 | 124/0 | 204/0- | 616/1 | 387/0 | ||||||||
احساس تعلق به مدرسه | 0485/50 | 17594/5 | 207/0 | 134/0 | 207/0- | 654/1 | 249/0 | ||||||||
فرهنگ مدرسه | 5879/96 | 58518/3 | 144/0 | 127/0 | 144/0- | 847/1 | 212/0 | ||||||||
از آنجایی که متغیرهای تحت بررسی در این پژوهش از نوع فاصلهای - رتبهای میباشند، و از طرفی به کمک روش آزمون کولوموگروف- اسمیرنوف مقدار سطح معناداری برای متغیرهای مستقل و وابسته همگی بالاتر از 05/0 بدست آمد با توجه به بزرگتر بودن p-value فرض H0 (نرمال بودن توزیع) رد نمیشود، بدین جهت توزیع دادههای مورد استفاده نرمال میباشند. از اینرو از آزمون پارامتری همبستگی پیرسون جهت بررسی روابط بین متغیرهای تحقیق استفاده گردید.
آزمون فرضیه فرعي 1
بین فرصتهای برابری آموزشی با کیفیت زندگی مدرسهای دبیران رابطه معنیدار دارد.
جدول2- ضریب همبستگی (فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای)
Table 2 - Correlation coefficient (educational equality opportunities and school quality of life)
| فرصتهای برابری آموزشی | کیفیت زندگی مدرسهای |
فرصتهای برابری آموزشی: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | 1 -- 165 | *237/0 039/0 165 |
کیفیت زندگی مدرسهای: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | *237/0 039/0 165 | 1 -- 165 |
برای آزمون وجود ارتباط فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. مطابق جدول2 ضریب همبستگی بین فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای در مدارس برابر 237/0 است و سطح معنیداری آن برابر با 039/0 بوده که از 05/0 کوچکتر است. بنابراین با اطمینان 95% وجود ارتباط معناداری بین فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای مورد تأييد قرار میگیرد و اينگونه تفسير میشود که با ارتقای فرصتهای برابری آموزشی در آموزش و پرورش، میزان کیفیت زندگی مدرسهای دبیران نيز افزايش پيدا میکند و نشان دهنده نقش موثر و مثبت فرصتهای برابری آموزشی بر کیفیت زندگی مدرسهای میباشد. یعنی مدارسی که فرصتهای برابری آموزشی بیشتري در آنها اعمال میشود، کیفیت زندگی مدرسهای بالاتری در دبیران آنها مشاهده میشود.
آزمون فرضیه فرعي 2
بین فرصتهای برابر آموزشی با فرهنگ مدرسه دبیران رابطه معنیدار دارد.
جدول3-ضریب همبستگی (فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه)
Table 3-correlation coefficient (equal educational opportunities and school culture)
| فرصتهای برابر آموزشی | فرهنگ مدرسه |
فرصتهای برابر آموزشی: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | 1 -- 165 | **212/0 008/0 165 |
فرهنگ مدرسه: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | **212/0 008/0 165 | 1 -- 165 |
برای آزمون وجود ارتباط فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. مطابق جدول 3 ضریب همبستگی بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه دبیران برابر 212/0 است و سطح معنیداری آن برابر با 008/0 بوده که از 01/0 کوچکتر است. بنابراین با اطمینان 99% وجود ارتباط معناداری بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه مورد تأييد قرار میگیرد و اينگونه تفسير میشود که با ارتقای فرصتهای برابر آموزشی میزان فرهنگ مدرسه در دبیران نيز ارتقا پيدا میکند و نشان دهنده نقش موثر و مثبت فرصتهای برابر آموزشی بر فرهنگ مدرسه دبیران میباشد. یعنی مدارسی که فرصتهای برابر آموزشی بالاتري در آن وجود دارد، فرهنگ مدرسه بالاتری در دبیران آنها مشاهده میشود.
آزمون فرضیه فرعي 3
بین فرصتهای برابری آموزشی با احساس تعلق به مدرسه دبیران رابطه معنیدار دارد.
جدول 4-ضریب همبستگی (فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه)
Table 4 - Correlation coefficient (educational equality opportunities and sense of belonging to the school)
| فرصتهای برابری آموزشی | احساس تعلق به مدرسه |
فرصتهای برابری آموزشی: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | 1 -- 165 | *403/0 019/0 165 |
احساس تعلق به مدرسه: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | *403/0 019/0 165 | 1 -- 165 |
برای آزمون وجود ارتباط فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه دبیران از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. مطابق جدول 4ضریب همبستگی بین فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه دبیران در سازمان برابر 403/0 است و سطح معنیداری آن برابر با 019/0 بوده که از 05/0 کوچکتر است. بنابراین با اطمینان 95% وجود ارتباط معناداری بین فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه در بین دبیران مورد تأييد قرار میگیرد و اينگونه تفسير میشود که با افزايش فرصتهای برابری آموزشی میزان احساس تعلق به مدرسه دبیران نيز افزايش پيدا میکند و نشان دهنده نقش موثر و مثبت فرصتهای برابری آموزشی بر احساس تعلق به مدرسه دبیران میباشد. یعنی مدارسی که فرصتهای برابری آموزشی بالاتري در آنها وجود دارد، احساس تعلق به مدرسه بیشتری در دبیران آنها مشاهده میشود.
آزمون فرضیه فرعي 4
بین فرهنگ مدرسه با کیفیت زندگی مدرسهای دبیران رابطه معنیدار دارد.
جدول 5- ضریب همبستگی (فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای)
Table 5 - Correlation coefficient (school culture and school quality of life)
| فرهنگ مدرسه | کیفیت زندگی مدرسهای |
فرهنگ مدرسه: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | 1 -- 165 | *379/0 021/0 165 |
کیفیت زندگی مدرسهای: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | *379/0 021/0 165 | 1 -- 165 |
برای آزمون وجود ارتباط بین فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای دبیران از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. مطابق جدول 5ضریب همبستگی بین فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای در دبیران برابر 379/0 است و سطح معنیداری آن برابر با 021/0 بوده که از 05/0 کوچکتر است. بنابراین با اطمینان 95% وجود ارتباط معناداری بین فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای مورد تأييد قرار میگیرد و اينگونه تفسير میشود که با ارتقای فرهنگ مدرسه میزان کیفیت زندگی مدرسهای دبیران نيز ارتقا پيدا میکند و نشان دهنده نقش موثر و مثبت فرهنگ مدرسه بر کیفیت زندگی مدرسهای دبیران میباشد. یعنی مدارسی که فرهنگ مدرسه بالاتري در آنها وجود دارد، کیفیت زندگی مدرسهای بالاتری نیز در دبیران آنها مشاهده میشود.
آزمون فرضیه فرعي 5
بین فرهنگ مدرسه با احساس تعلق به مدرسه دبیران رابطه معنیدار دارد.
جدول 6-ضریب همبستگی (فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه)
Table 6-correlation coefficient (school culture and sense of belonging to the school)
| فرهنگ مدرسه | احساس تعلق به مدرسه |
فرهنگ مدرسه: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | 1 -- 165 | *280/0 035/0 165 |
احساس تعلق به مدرسه: ضریب همبستگی سطح معناداری تعداد | *280/0 035/0 165 | 1 -- 165 |
برای آزمون وجود ارتباط فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه دبیران از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. مطابق جدول 6ضریب همبستگی بین فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه دبیران مدارس برابر 280/0 است و سطح معنیداری آن برابر با 035/0 بوده که از 05/0 کوچکتر است. بنابراین با اطمینان 95% وجود ارتباط معناداری بین فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه دبیران مورد تأييد قرار میگیرد و اينگونه تفسير میشود که با افزايش فرهنگ مدرسه میزان احساس تعلق به مدرسه دبیران نيز افزايش پيدا میکند و نشان دهنده نقش موثر و مثبت فرهنگ مدرسه بر احساس تعلق به مدرسه دبیران میباشد. یعنی مدارسی که فرهنگ مدرسه بالاتري در آنها وجود دارد، احساس تعلق به مدرسه بیشتری در دبیران آنها مشاهده میشود.
آزمون فرضیه فرعي 6
فرهنگ مدرسه در رابطه بین فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای دبیران نقش میانجی دارد.
همانطور که در جدول7مشاهده میشود، تحلیل رگرسیون میانجی براي متغیر فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای با وارد کردن فرصتهای برابری آموزشی در گام اول و متغیر فرهنگ مدرسه در گام دوم صورت گرفت. در تحلیل رگرسیون میانجی در گام اول متغیر فرصتهای برابری آموزشی با ضریب بتا 237/0 قادر به پیشبینی معنادار کیفیت زندگی مدرسهای بود(0.05P<). با ورود متغیر میانجی فرهنگ مدرسه در گام دوم (0.135=β، 0.05P>) کاهش چشمگیري در ضریب β فرصتهای برابری آموزشی دیده شد (یعنی از 237/0 به 135/0 رسید و تاثیر آن معنی داری خود را از دست داد). در مجموع این دو متغیر در گام دوم توانستند 04/43 درصد از واریانس کیفیت زندگی مدرسهای را بطور تعدیلی تبیین نمایند. به این ترتیب میانجی بودن نقش فرهنگ مدرسه تایید میگردد.
جدول 7- نتایج تحلیل رگرسیونی میانجی فرهنگ مدرسه از طریق فرصتهای برابر آموزشی و کیفیت زندگی مدرسه
Table 7- Results of mediated regression analysis of school culture through equal educational opportunities and school quality of life
گام ها | متغیرهاي وارد شده | β | R | R2 | ΔR2 | آماره F | معناداري | ||||||||
گام اول | فرصتهای برابر آموزشی | 0.237 | 0.237 | 0.056 | 0.049 | 3.118 | 039/0 | ||||||||
گام دوم | فرصتهای برابر آموزشی | 0.135 | 0.324 | 0.105 | 0.093 | 4.287 | 303/0 | ||||||||
| فرهنگ مدرسه | 0.277 | 022/0 | ||||||||||||
چنانكه نتايج جدول 8نشان میدهد، شاخصهاي برازش، الگوي اصلاح شده پژوهش را تأييد كردند. شاخصهاي برازش نشان ميدهند كه نسبت خي دو به درجه آزادي برابر 975/2 و (000/0=P) معنادار است. شاخص نيكويي برازش(GFI) برابر با 89/0، شاخص هنجار شده برازندگی(NFI) برابر 92/0، شاخص برازش تطبيقي(CFI) برابر 94/0 و شاخص جذر برآورد واريانس خطاي تقريب ((RMSEA برابر 097/0 است که همگی در حد بسیار مطلوبی قرار دارند.
جدول 8- شاخصهای برازندگی الگوی نهایی
Table 8- Indicators of fit of the final pattern
شاخصهای برازندگی | 2χ | Df | /df 2χ | GFI | IFI | CFI | NFI | RMSEA |
الگوی نهایی | 13/220 | 74 | 975/2 | 89/0 | 94/0 | 94/0 | 92/0 | 097/0 |
شکل 1ضرایب اصلاح شده را در الگوی نهایی نشان میدهد. اعداد روي پيكانها ضرايب بتاي استاندارد و اعداد سمت راست روي مستطيلها مربوط به واريانس تبيين شدة هر يك از متغيرهاست. نحوة ارزيابي هر يك از مسيرها بايد براساس ماهيت ميانگين نمرات مربوط به آن صورت گيرد.
شکل 1-الگوی نهایی رابطه میانجی فرهنگ مدرسه در رابطه فرصتهای برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسهای
Figure 1 - The final model of the mediating relationship between school culture and educational opportunities with school quality of life
شکل 2- مقادیر t رابطه میانجی فرهنگ مدرسه در رابطه فرصتهای برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسهای
Figure 2. Values t The mediating relationship of school culture in relation to educational opportunities equal to the quality of school life
همانطور که شکل 2 مقادیر t آزمون را نشان میدهد، در اين پژوهش مقدار t اثر متغير فرصتهای برابر آموزشی بر فرهنگ مدرسه معادل 23/2 تخمين زده شده است که بیشتر از مقدار tمفروض (96/1) محاسبه شده است. لذا با توجه به معنيداري و مثبت بودن اين ضريب با 99 درصد اطمينان ميتوان بيان نمود كه فرصتهای برابر آموزشی بر فرهنگ مدرسه اثر مثبت و غیر مسقیم ميگذارد. در اين پژوهش مقدار t اثر متغير فرهنگ مدرسه بر کیفیت زندگی مدرسهای معادل 16/3 تخمين زده شده است و که بیشتر از مقدار t مفروض براي اين پارامتر یعنی 96/1 است. لذا با توجه به معنيداري و مثبت بودن اين ضريب با 99 درصد اطمينان ميتوان بيان نمود كه فرهنگ مدرسه بر کیفیت زندگی مدرسهای اثر مثبت و غیر مستقیم ميگذارد.
بنابر این در اين پژوهش فرض اثر میانجی متغير فرهنگ مدرسه در رابطه بین فرصتهای برابر آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای تایید میشود.
آزمون فرضیه فرعي 7
فرهنگ مدرسه در رابطه بین فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه دبیران نقش میانجی دارد. همانطور که در جدول 7 مشاهده میشود، تحلیل رگرسیون میانجی براي متغیر فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه با وارد کردن شرایط فرصتهای برابری آموزشی در گام اول و متغیر فرهنگ مدرسه در گام دوم صورت گرفت. در تحلیل رگرسیون میانجی در گام اول متغیر فرصتهای برابری آموزشی با ضریب بتا 403/0 قادر به پیشبینی معنادار احساس تعلق به مدرسه بود(0.05P<). با ورود متغیر میانجی فرهنگ مدرسه در گام دوم (0.104=β، 0.05P>) کاهش چشمگیري در ضریب β فرصتهای برابری آموزشی دیده شد (یعنی از 403/0 به 104/0 رسید و تاثیر آن معنی داری خود را از دست داد). در مجموع این دو متغیر در گام دوم توانستند 19/74 درصد از واریانس احساس تعلق به مدرسه را بطور تعدیلی تبیین نمایند. به این ترتیب میانجی بودن نقش فرهنگ مدرسه تایید میگردد.
جدول 9-نتایج تحلیل رگرسیونی میانجی فرهنگ مدرسه از طریق فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه
Table 9 - Results of mediated regression analysis of school culture through educational equality opportunities and sense of belonging to the school
گام ها | متغیرهاي وارد شده | β | R | R2 | ΔR2 | آماره F | معناداري |
گام اول | فرصتهای برابری آموزشی | 0.403 | 0.403 | 0.162 | 0.155 | 1.734 | 019/0 |
گام دوم | فرصتهای برابری آموزشی | 0.104 | 0.531 | 0.282 | 0.275 | 1.417 | 296/0 |
فرهنگ مدرسه | 0.482 | 008/0 |
چنانكه نتايج جدول 9 نشان میدهد، شاخصهاي برازش، الگوي اصلاح شده پژوهش را تأييد كردند. شاخصهاي برازش نشان ميدهند كه نسبت خي دو به درجه آزادي برابر 627/2 و (000/0=P) معنادار است. شاخص نيكويي برازش(GFI) برابر با 88/0، شاخص هنجار شده برازندگی(NFI) برابر 91/0، شاخص برازش تطبيقي(CFI) برابر 93/0 و شاخص جذر برآورد واريانس خطاي تقريب ((RMSEA برابر 107/0 است که همگی در حد بسیار مطلوبی قرار دارند.
جدول 10- شاخصهای برازندگی الگوی نهایی
Table 10- Indicators of fit of the final pattern
شاخصهای برازندگی | 2χ | Df | /df 2χ | GFI | IFI | CFI | NFI | RMSEA |
الگوی نهایی | 87/162 | 62 | 627/2 | 88/0 | 93/0 | 93/0 | 91/0 | 102/0 |
شکل 3 ضرایب اصلاح شده را در الگوی نهایی نشان میدهد. اعداد روي پيكانها ضرايب بتاي استاندارد و اعداد سمت راست روي مستطيلها مربوط به واريانس تبيين شدة هر يك از متغيرهاست. نحوة ارزيابي هر يك از مسيرها بايد براساس ماهيت ميانگين نمرات مربوط به آن صورت گيرد.
شکل 3- الگوی نهایی رابطه میانجی فرهنگ مدرسه در رابطه فرصتهای برابر آموزشی با احساس تعلق به مدرسه
Figure 3. The final model of the mediating relationship between school culture and educational opportunities with a sense of belonging to the school
شکل 4- مقادیر t رابطه میانجی فرهنگ مدرسه در رابطه فرصتهای برابر آموزشی با احساس تعلق به مدرسه
Figure 4. Values t The mediating relationship of school culture in relation to equal educational opportunities with a sense of belonging to the school
همانطور که شکل 4- مقادیر t آزمون را نشان می دهد، در اين پژوهش مقدار t اثر متغير فرصتهای برابر آموزشی بر فرهنگ مدرسه معادل 76/2 تخمين زده شده است که بیشتر از مقدار tمفروض (96/1) محاسبه شده است. لذا با توجه به معني داري و مثبت بودن اين ضريب با 99 درصد اطمينان ميتوان بيان نمود كه فرصتهای برابر آموزشی بر فرهنگ مدرسه اثر مثبت و غیر مسقیم ميگذارد.
همچنین در اين پژوهش مقدار t اثر متغير فرهنگ مدرسه بر احساس تعلق به مدرسه معادل 82/3 تخمين زده شده است و که بیشتر از مقدار tمفروض براي اين پارامتر یعنی 96/1 است. لذا با توجه به معنيداري و مثبت بودن اين ضريب با 99 درصد اطمينان ميتوان بيان نمود كه فرهنگ مدرسه بر احساس تعلق به مدرسه اثر مثبت و غیر مستقیم ميگذارد. بنابر این در اين پژوهش فرض اثر میانجی متغير فرهنگ مدرسه در رابطه بین فرصتهای برابر آموزشی و احساس تعلق به مدرسه تایید میشود.
آزمون فرضیه اصلي
فرهنگ مدرسه در رابطه فرصتهای برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسهای و احساس تعلق به مدرسه نقش میانجی دارد.
برای آزمون وجود ارتباط بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. بین متغیرهای فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای رابطهای معنیدار وجود داشته و به ترتیب ضریب همبستگی بین فرصتهای برابری آموزشی و کیفیت زندگی مدرسهای برابر 237/0، ضریب همبستگی بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه برابر 212/0 و ضریب همبستگی بین فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای برابر 379/0 است. همچنین در تحلیل رگرسیون میانجی در گام اول متغیر فرصتهای برابری آموزشی با ضریب بتا 237/0 قادر به پیشبینی معنادار کیفیت زندگی مدرسهای بود(0.05P<). با ورود متغیر میانجی فرهنگ مدرسه در گام دوم (0.135=β، 0.05P>) کاهش چشمگیري در ضریب β فرصتهای برابری آموزشی دیده شد (یعنی از 237/0 به 135/0 رسید و تاثیر آن معنی داری خود را از دست داد). در مجموع این دو متغیر در گام دوم توانستند 04/43 درصد از واریانس کیفیت زندگی مدرسهای را بطور تعدیلی تبیین نمایند. به این ترتیب میانجی بودن نقش فرهنگ مدرسه تایید میگردد.
برای آزمون وجود ارتباط بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده میکنیم. طبق جداول بین متغیرهای فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه رابط ای معنیدار وجود داشته و به ترتیب ضریب همبستگی بین فرصتهای برابری آموزشی و احساس تعلق به مدرسه برابر 403/0، ضریب همبستگی بین فرصتهای برابر آموزشی و فرهنگ مدرسه برابر 212/0 و ضریب همبستگی بین فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه برابر 280/0 است. همچنین در تحلیل رگرسیون میانجی در گام اول متغیر فرصتهای برابری آموزشی با ضریب بتا 403/0 قادر به پیشبینی معنادار احساس تعلق به مدرسه بود(0.05P<). با ورود متغیر میانجی فرهنگ مدرسه در گام دوم (0.104=β، 0.05P>) کاهش چشمگیري در ضریب β فرصتهای برابری آموزشی دیده شد (یعنی از 403/0 به 104/0 رسید و تاثیر آن معنی داری خود را از دست داد). در مجموع این دو متغیر در گام دوم توانستند 19/74 درصد از واریانس احساس تعلق به مدرسه را بطور تعدیلی تبیین نمایند. به این ترتیب میانجی بودن نقش فرهنگ مدرسه تایید میگردد.
بحث و نتیجه گیری
یافته ها نشان داد بين فرصتهای برابر آموزشی، فرهنگ مدرسه و کیفیت زندگی مدرسهای رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، همچنین نتایج رابطه مثبت و معنيداري بين فرصتهای برابر آموزشی، فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه را نشان داد. در ميان مولفههاي فرصتهای برابر آموزشی به ترتيب «نخبه پروری، حداکثرسازی و برابرسازی»، و در میان مولفههای فرهنگ مدرسه به ترتیب «ماجراجویی، رضایت عمومی و فرصتهای آموزشی» و در میان مولفههای کیفیت زندگی مدرسهای به ترتیب «انتظارات هنجاری، فرصت، روابط معلمان و دانشآموزان» و در میان مولفههای احساس تعلق به مدرسه به ترتیب «مشارکت کردن در جامعه، حمایت معلم، و احساس رعایت احترام و عدالت در مدرسه» بالاترين نمره را كسب نمودهاند. در این زمینه یافته های پژوهش حاضر با یافته های Soleimanpour Omran et al (2020) همسو می باشد که نشان دادند رابطه معناداری بین فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه و موفقیت تحصیلی وجود دارد همچنین با یافته های Fallahi et al (2019)، Zahed Babelan (2019) ، Hassani & Khezri (2018)، Mirzabeigi et al (2018) ، Heidarzadegan & Sandooghdaran (2018) ، Nyamubi (2017) ، Gunuc & Kuzu (2015)، Wang & Eccle. (2013)، و Wang & Holcombe (2010) همراستا می باشد.به نظر میرسد فرصتهای برابر آموزشی و عوامل مختلف آن مانند توجه به توانايي طبيعي و انگيزهی يادگيري دانشآموزان، شناسایی تواناییهای درونی و استعدادهای نهفته دانشآموزان، افزايش شانس زندگي دانشآموزان محروم، به حداكثر رساندن فرصت آموزش براي همهی دانشآموزان و به طور کلی توجه به سه امر نخبه پروري، برابرسازي و حداكثرسازي، سبب ارتقای کیفیت زندگی مدرسهای و افزایش احساس تعلق به مدرسه در دبیران میگردد. تاثیر فرهنگ مدرسه و مولفههای آن از قبیل انتظارات هنجاري، به همخوانی قوانین و مقررات مدرسه با انتظارات دانشآموزان، روابط دانشآموزان و معلمان، به کیفیت و نحوه تعاملات دانش آموزان با معلمان، روابط دانشآموزان، به نحوه ارتباط دانشآموزان با یکدیگر و فرصتهاي آموزشی، توجه به مرامنامه، محتوای اعلانات و تابلوها، اخبار، نمای ساختمان مدرسه، رفتار شاگردان در خارج از مدرسه، شکل لباس ویژهی مدرسه، میزان کارهای هنری که بر نمای ساختمان مدرسه به چشم میخورد و نظایر آن، فضای ناشی از تعاملات در مدرسه، مسائل انضباطی دانشآموزان، نظامهای ارتباطی، هنری، قومی، حرفهای، سیاسی و حتی جنسی، رسوم، سنتها، باورهای تاریخی، عادات، هنجارها، انتظارات، برداشتهای گفته و ناگفته مشترک، و نیز مفروضههای مشترک، در مدرسه باعث تقویت متغیر فرصتهای برابر آموزشی شده و نهایتا به بهبود و ارتقای کیفیت زندگی مدرسهای و افزایش احساس تعلق به مدرسه در دبیران منجر میگردد.اقدام برای اصلاح کیفیت آموزشی مستلزم تحول در برنامه درسی، فرایند آموزشی- یادگیری و نحوه تدریس معلمان و مدیریت مدیران و ارزشیابی دانشآموزان میباشد. با توجه به شواهد آشکار در نارسایی کیفیت مدارس در هدایت رشد همه جانبه دانشآموزان، دستاندرکاران تعلیم و تربیت باید به فکر چارهای در این زمینه باشند (Shahdousti. 2012). توافق عمومی بر این است که مدارس، محیط اجتماعی بزرگی هستند که یادگیری در آن، هم در درون و هم در بیرون کلاس درس رخ میدهد. بنابراین برخورداری از احساس تعلق و پیوند با مدرسه علاوه بر ایجاد محیطی سالم برای دانشآموزان برای کسب شخصیت مستقل و اجتماعی‌شدن، بازدههای تحصیلی مثبتی نیز دارد برعکس پیوند ضعیف با مدرسه با پیشرفت تحصیلی پایین و مشکلات رفتاری همراه است پیوند با مدرسه را دلبستگی، ارتباط عاطفی مثبت، تعهد و سرمایهگذاری شخصی نسبت به مدرسه میدانند. بهعبارت‌دیگر پیوند با مدرسه وجود دلبستگی و تعهد نسبت به مدرسه تعریف شده است که بعد دلبستگی آن به رابطۀ عاطفی با مدرسه و بعد تعهد، به سرمایهگذاری در گروه اشاره دارد دانشآموزانی که احساس پیوند با مدرسه دارند، خود را متعلق به مدرسه میدانند و معتقدند معلمان از آنها حمایت میکنند، همچنین اگر نگرش دانشآموزان نسبت به روابط با دیگران مثبت باشد، در آینده نیز روابط مثبت و عمیقی با اطرافیان خواهند داشت از طرف‌دیگر اگر دانشآموزان با قوانین سختگیرانه ازطرف مدرسه روبه‌رو شوند، احساس پیوند کمتری با مدرسه دارند از اینرو مشاوران مدرسه برای ارتقاء پیوند با مدرسه باید شرایطی را ایجاد کنند تا احساس پیوند و تعلق دانشآموزان را به مدرسه و معلمان افزایش دهند (Sadeghi & Biranvand. 2018.36). از طرفی عدالت تربیتی نقشی اساسی در افزایش اعتماد به نفس، آینده شغلی، پایگاه اجتماعی و نوع اجتماعی شدن آنها دارد. همچنین ضرورت کیفیت زندگی مدرسه نقش تعیینکنندهای در پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و توسعه پایدار کشور دارد. اقدام برای اصلاح کیفیت آموزشی مستلزم تحول در برنامه درسی، فرایند آموزشی- یادگیری و نحوه تدریس معلمان و مدیریت مدیران و ارزشیابی دانشآموزان میباشد. با توجه به شواهد آشکار در نارسایی کیفیت مدارس در هدایت رشد همه جانبه دانشآموزان، دستاندرکاران تعلیم و تربیت باید به فکر چارهای در این زمینه باشند (Pahang et al. 2017.173). در مدارس نیز مانند دیگر سازمان ها بهره وری و کارایی، مستلزم رواج مجموعه ای از هنجارها و ارزش های فرهنگی قوی ومثبت می باشند. موفقیت تحصیلی و یادگیری از فرهنگ مدرسه متاثر می باشد و احساساس تعلق نیز به آن وابسته می باشد. مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی مدرسه شامل روابط دانشآموزان و معلمان، فرصتهای آموزشی، انتظارات هنجاری می تواند احساس تعلق را تقویت کند و بر آن تاثیرگذار باشد. همچنین کیفیت زندگی مدرسه ای با احساس تعلق ارتباطی عمیق معنادار و مثبت دارد و همدیگر را تقویت می کنند. فرهنگ باعث ثبات و پایداری مدارس شده و در معلمان احساس هویت ایجاد می کند و نگرش و رفتار معلمان را هدایت و شکل می دهد و سبب شکل گیری انگیزه و تعهد شغلی می گردد. ایجاد احساس تعهد در فرهنگ مدرسه می تواند حتی نواقصی چون فرصت هایی نابرابر و بی عدالتی آموزشی را تا حدودی تعدیل نماید. بطور کلی متغیرهای مذکور تعیین کننده کیفیت یک نظام آموزشی است و آگاهی و درک آن زمینه ای را فراهم می کند که مسئولان با آگاهی بیشتری ظرفیت ها و از طرفی آسیب های نهفته در مدارس را مورد کاوش و نقد قرار داده در عناصر برنامه درسی بویژه معلمان تغییرات متناسب اعمال نموده و بطورکلی تصمیمات صحیح تری اتخاذ نمایند.
References
Babadi Akasheh, Z., Sharif, S.M. & Jamshidian, A.R. (2008). Providing and extending Equal Opportunities and Educational Justice in in Isfahan Province. Social Welfare. 10 (37): 287-305. (In Persian)
Darban, Z., Saadi Pour, I. & Salimi, H. (2013). The Study of Feelings of School Belonging and its Relationship with Semnan Female Students' Academic Performance. Master thesis. Ministry of Science, Research and Technology. Allameh Tabatabaei University. Faculty of Educational Sciences and Psychology. (In Persian)
Fallahi, V., Mikaeili, N. & Atadokht, A. (2019). The Role of School Organizational Culture and Self-Regulation in predicting Achievement Motivation of High School Students. School Psychology. 8, 2(30): 113-130. (In Persian)
Ghasemi Ardahey, A., Heydarabadi, A. & Rostami, N. (2011). The Family Background of Inequality in Educational Opportunities (A case Study of female high school students in Ahar.). Sociological Studies of Youth Journal. 1(1):125-147. (In Persian)
Goodarzi, A., Behrangi, M.R. & Rabbani, Z. (2018). Introducing the Conceptual Model of School Culture Pathology. The First National Conference of the Future School. (In Persian)
Gunuc, S. & Kuzu, K., (2015). Confirmation of campus-class-technology model in student engagement: A path analysis. Computers in Human Behavior. 5(4), 114-125.
Hassani, R. & Khezri, M. (2018). Structural Equation Modeling of Relationship between Cultural Intelligence and the school Culture. School Administration. 6(1): 135-152. (In Persian)
Heidarzadegan A.R. & Sandooghdaran, M.H. (2018). Educational opportunities for nomad’s students in Sistan and Baluchestan: Equal or Unequal. Scientific Journal Management System. 6(11): 159-175. (In Persian)
Karshki, H., Momeni Mahmoudi, H. & Qhoreyshi B. (2014). Comparison of educational motivation and quality of life of male students, subjected to descriptive evaluation with the traditional evaluation. Research in Curriculum Planning . 11(40):104-114. (In Persian)
Mirzabeigi, A., Bakhtiarpour, S., Eftekhar Saadi, Z., Makvandi, B. & Pasha, R. (2018). Comparison of educational vitality, feeling of belonging to the school, the motivation of academic achievement among male and female students of secondary schools in Ilam. Quarterly Journal of Research in Educational Systems. 12(40): 1085-1104. (In Persian)
Moore Johnson. S., Kraft. M. A., & Papay. J. P.2011. How context matters in high-need schools: The effects of teachers’ working conditions on their professional satisfaction and their students’ achievement. Project on the Next Generation of Teachers Harvard Graduate School of Education, 1-51. Available in: www.gse.harvard.edu/.
Nyamubi, G. J. (2017). Determinants of Secondary School Teachers’ Job Satisfaction in Tanzania. Education Research International, 2017.
Pahang, N., Mahdiuon, R. & Yariqholi, B. (2017). Identifying factors affecting the quality of schools and investigation schools status quo: the mixed method research. School administration. 5(1): 173-193. (In Persian)
Park K.E. Parks.2000. Text book of Preventive and Social Medicine. 16th ed., M/S Banarasi Das publishers.
Sadeghi, M. & Biranvand, Z. (2018). The Impact of Group Positive Education on School Transplantation in High School Girl Students. Journal of Positive Psychology Research. 3( 2): 19-36. (In Persian)
Safari, M., Jafari, P. & Soheilinia, S. (2015). An Analysis on School Culture, Second National Conference on Sustainable Development in Educational and Psychological Sciences, Social and Cultural Studies, Tehran, Soroush Hekmat Mortazavi Institute for Islamic Studies Mehr Arvand Higher Education Center for Sustainable Development Solutions. (In Persian)
Shaaria, A., Yusoff, N. M., Izam M G., Osmand, R., & Dzahir N. F.(2104). The relationship between lecturers teaching style and academic engagement. Social and Behavioral Sciences. 118, 10 – 20
Shahdousti, L. (2012). The Role of Home Environment Variables, Student Backgrounds, School Climate, and the Teaching Process in Mathematics Development of Third Grade Middle School Students Based on Clean Studies (2007). M.Sc., Tabriz Shahid Madani University, Azerbaijan, Iran. . (In Persian)
Soleimanpour Omran, M., Esmaeili Shad, B.; Mortazavi Kiasari, F. & Aliabadi, F. (2020). The Relationship between School Culture and School Belief with the Mediating Role of Academic Success in Students. Quarterly Journal Of Educational Leadership & Administration. 13(3) 49: 153-166. . (In Persian)
Soltani Shal, R., Karshki, H., AghaMohammadian, Sherbaf, H.R., AbdeKhodaee, M.S. & bafandeh H. (2012). Evaluation of Validity and Reliability of the Quality of School Life Questionnaire in Mashhad Schools. Journal of Kerman University of Medical Sciences, 19(1):73-93. . (In Persian)
Sorkh, E. (2007). Educational Inequalities Along The Ethnic And Regional Dimensions: The Case Of The Elementary Schools In Western Azarbayejan Province. Quarterly Journal of Education. 23(3): 103-124. . (In Persian)
Wang, M. T., & Holcombe, R. (2010). Adolescents' perceptions of classroom environment, school engagement, and academic achievement. American Educational Research Journal. 47(3), 633–662.
Wang, M., Eccle. (2013). “School context, achievement motivation, and academic engagement: A longitudinal study of school engagement using a multidimensional perspective”. Learning and Instruction,28(3):12-23
Zahed Babelan, A., MoeiniKia, M. & Sahebdal, S. (2018). A Cultural Overview, Organizational Culture, School Culture, and Dimensions of the First National Future School Conference. (In Persian)
Zahed Babelan, A., MoeiniKia, M., Rezaei Sharif, A. & Koulaei, Gh. (2019). Modeling the role of school principals’ instructional leadership in teacher job engagement through school culture. Quarterly Journal of New Approaches in Educational Administration. 10(3): 1-24. (In Persian)
The Relationship between Equal Educational Opportunities with Quality of School Life and School Belonging with the Mediating Role of School Culture in High School Teachers
Abstract
Purpose: The purpose of this study was to investigate equal educational opportunities in school quality of life and the feeling of belonging to school with the mediating role of school culture among the teachers of Shirvan secondary schools.
Research Design: The research method was descriptive-correlational.
Population: the statistical population consisted of all the teachers of Shirvan girls' schools (291 persons)
sample & sampling: 165 were selected by simple random sampling.
instruments :Williams & Button School Quality of Life Questionnaire (1981); School Feelings Questionnaire (Barry, Betty & Watt 2004) and Alexander & Sad School Culture Questionnaire (1997).
kind of intervention: its reliability with Cronbach's alpha coefficient for equal educational opportunities / 8126, for 0 quality of school life 0.8786, for school belonging feeling 0.8271, and 8321/0 school culture, respectively. Data were analyzed using descriptive and inferential statistics (Kolmogorov-Smirnov normal distribution test, Pearson correlation test, linear regression test and structural equations) using SPSS software version 19 and LISREL 18 software.
Finding:The results showed that there was a significant relationship between variables of equal educational opportunities and school culture and quality of school life and correlation coefficient between educational equality opportunities and quality of school life was 237, respectively. The coefficient of correlation between equal educational opportunities and school culture is 0.221 and the correlation coefficient between school culture and quality of school life is 0.379. There was a significant relationship between the variables of equal educational opportunities and school culture and feeling of belonging to school. Correlation coefficient between educational equality of opportunity and feeling of belonging to school equals 0.403, respectively. Equal education and school culture equals 0.221 and the correlation coefficient between school culture and school belonging is 0.280. In total, these two variables in the second step were able to explain moderately 74.19% of the variance in the feeling of belonging to school. This confirms the mediating role of school culture.
Keywords
school culture, quality of school life, equal educational opportunities, school belonging
[1] - Equal educational opportunities
[2] school culture-
[3] - school belonging
[4] - quality of school life
[5] Students’ Sense of Belonging With Peers
[6] Teacher Support
[7] Fairness and Safety
[8] Engagement in the Broader Community
[9] Relatedness of Self with School
[10] Academic Engagement
[11] Alessandro & Sadh
