نظریّه‌های روانشناختی ثرندایک در سه اثر تعلیمی منثور فارسی (قابوسنامه، اخلاق ناصری، کلیله و دمنه)

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

مرجان غلامی ¹ , اکرم گلشنی ² , فاطمه گلشنی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , ذو الحجة, 1442 تاريخ التأكيد : 20 الإثنين , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: کلیله و دمنه, ادبیّات تعلیمی, اخلاق ناصری, قابوسنامه, ثرندایک,

ملخص المقالة :

اصول و روش‌های تربیتی اگرچه امروزه در کتب مربوط به این رشته تدوین شده‌اند، امّا در متون تعلیمی کلاسیک منثور فارسی نیز پاره‌ای از این اصول و روش‌ها را می‌توان استخراج و بررسی کرد و بر زوایای پنهان ادبیّات کلاسیک ایران واقف گردید. بر همین اساس، در این مقاله که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است، نظریّات ثرندایک به عنوان یکی از مهم‌ّترین اصول و مبانی تعلیم و تربیت در سه اثر تعلیمی: قابوسنامه، اخلاق ناصری و کلیله و دمنه مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این تحقیق استخراج اصول مربوط به یادگیری در کتب مورد مطالعه است. نتایج پژوهش نشان داد که در کتب مورد مطالعه، انواع نظریّات ثرندایک دیده می‌شوند و از میان این نظریّه‌ها، نظریّۀ آمادگی، تمرین و آمایه بیشترین بسامد را دارند.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتابنامه

1. افروز، غلامعلی، (1389)، روانشناسی تربیتی کاربردی، تهران: روان.


2. زرّین کوب، عبدالحسین، (1369)، نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.


3. سیف، علی‌اکبر، (1387)، روان‌شناسی پرورشی نوین، تهران: سمت.


4. _________، (1390)، مقدّمه‌ای بر نظریّه‌های یادگیری، نوشتۀ هرگنهان، بی، آر و السون، ام. اچ، تهران: دوران.


5.  شریعتمداری، علی، (1389)، روان شناسی تربیتی، تهران: امیرکبیر.


6.  شمیسا، سیروس، (1373)، انواع ادبی، تهران: فردوس.


7.  طوسی، خواجه نصیرالدّین، (1356)، اخلاق ناصری، تهران: خوارزمی.


8.  عتیق، عبدالعزیز، (1976)، تاریخ نقد ادبی عرب، بیروت: دارالنهضه العربیه.


9.  عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار، (1386)، قابوس‌نامه، به اهتمام غلامحسین یوسفی، تهران: علمی- فرهنگی.


10.  فرشید ورد، خسرو، (1363)، درباره ادبیّات و نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.


11. گنجی، حمزه، (1387)، مبانی روان‌شناسی عمومی، تهران: بعثت.


12.  مشرف، مریم، (1389)، جستارهایی در ادبیّات تعلیمی ایران، تهران: سخن.


13.  محسنی نیا، ناصر، (1392)، ادبیّات تطبیقی در جهان معاصر، تهران: علم و دانش.


14.  نصرالله منشی، ابوالمعالی، (1374)، کلیله­ و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی­، چاپ سیزدهم، تهران: امیرکبیر.

 

ب: مقالات

15. طغیانی، اسحاق و امرالله سلطان محمّدی، (1395)، «بررسی ساختاری معنایی ژانر تعلیمی و نمونه‌ها با تکیه بر مثنوی معنوی» پژوهشنامۀ ادبیّات تعلیمی، سال 8، شمارۀ  30، صص: 1-30.

16. یلمه‌ها، احمدرضا، (1390)، «بررسی تطبیقی اشعار تعلیمی فردوسی و حافظ»، پژوهشنامۀ ادبیّات تعلیمی، سال سوم، شمارۀ 11، صص: 153-174.