فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - تصویرهای کنایی در معارف بهاءولد
  کبری نودهی طواق گلدی گلشاهی احسان الدین رضانیا
  کنایه یکی از اسلوب های بیان پوشیده، و از عناصر اصلی تصویرگری در کتاب معارف بهاءولد است. وی در این اثر عرفانی، با بهره گیری از عناصر بیانی و بدیعی، به ویژه کنایه، سبک نثر خویش را از نثری عادی و علمی به نثری شاعرانه نزدیک کرده و بر زیبایی نوشتة خود افزوده است. عدم توجّه چکیده کامل

  کنایه یکی از اسلوب های بیان پوشیده، و از عناصر اصلی تصویرگری در کتاب معارف بهاءولد است. وی در این اثر عرفانی، با بهره گیری از عناصر بیانی و بدیعی، به ویژه کنایه، سبک نثر خویش را از نثری عادی و علمی به نثری شاعرانه نزدیک کرده و بر زیبایی نوشتة خود افزوده است. عدم توجّه پژوهش‌گران زبان و ادب فارسی به نثر عرفانی معارف و تصویرگری های آن، همواره سبب شده است که این اثر زیبا دستخوش فراموشی شود. در این پژوهش، کنایه و کارکردهای آن به عنوان یکی از صور خیال در معارف بهاءولد، بررسی و تحلیل شده است. از این رو، تصاویر کنایی را در معارف بهاءولد از حیث مکنیٌّ عنه، بر اساس دیدگاه‌های بلاغت سنّتی مورد بررسی قرار داد‌ه‌ایم و سپس به مسألة کنایه به عنوان یکی از تصاویر بیانی در معارف بهاءولد پرداخته شده است. نتیجة این پژوهش مشخص می‌کند که استفادة بهاءولد از تصاویر کنایی در اثرش، از شیوه های هنری گفتار اوست، که سبب برجستگی کلام وی می‌شود و در نهایت نزدیکی آن به نثر شاعرانه را در پی دارد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی و تحلیل تصویر‌پردازی از عقل در اشعار سنایی
  مرتضی رزاق پور رضا صادقی شهپر اکرم مصفا
  امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه‌‌های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه‌‌های مختلفی در قالب حکایت‌‌های ت چکیده کامل

  امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه‌‌های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه‌‌های مختلفی در قالب حکایت‌‌های تمثیلی، داستان‌‌های تعلیمی و موعظه‌‌های اخلاقی مرسوم بوده است، از آن‌جا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش را می‌توان از سه دیدگاه عرفانی، فلسفی و ادبی بررسی کرد. آثار سنایی چون حدیقه، دیوان اشعار و مثنوی‌‌های او از جمله آثار عرفانی است که شاعر به فراخور موضوع از مضامین و اصطلاحات حکمی و فلسفی در آن بهره گرفته است؛ او هم چنین جهت مؤثّر‌کردن کلام خود از عناصر تصویر‌پردازی به وفور سود جسته است. در این گفتار نحوة تصویر‌سازی و شیوة کاربرد عناصر خیال هم‌چون تشبیه، استعاره، کنایه، تلمیح، پارادکس، تجسم، تمثیل و… در خصوص واژة عقل ارزیابی شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - بررسی عناصر موسیقیایی در کیمیای سعادت
  حسین اتحادی مریم شعبان زاده
  نثر صوفیه یکی از انواع نثر است که به دلیل برخورداری از انواع جلوه‌های موسیقی درونی به ویژه تکرار و سجع و جناس، زبانی آهنگین دارد. افزون بر این در برخی از متون صوفیه، عبارات موزون عروضی هم به کار رفته که، سبب نزدیکی هر چه بیشتر آن به زبان شعر شده است. این عناصر یعنی پا چکیده کامل

  نثر صوفیه یکی از انواع نثر است که به دلیل برخورداری از انواع جلوه‌های موسیقی درونی به ویژه تکرار و سجع و جناس، زبانی آهنگین دارد. افزون بر این در برخی از متون صوفیه، عبارات موزون عروضی هم به کار رفته که، سبب نزدیکی هر چه بیشتر آن به زبان شعر شده است. این عناصر یعنی پاره‌های موزون عروضی و موسیقی درونی، افزون بر این‌که سبب زیبایی موسیقیایی نثر می‌شوند، از عوامل تمایز زبان کلیشه‌ای است که موجب برجستگی و غرابت کلمات می‌شوند. در این پژوهش کتاب کیمیای سعادت اثر محمد غزالی، که یکی از متون مهم نثر صوفیه است از این دیدگاه، یعنی میزان برخورداری از عناصر موسیقی‌ساز مطالعه و بررسی شده است. این پژوهش نشان می‌دهد، غزالی از همة عناصری که در ساخت موسیقی کلام تأثیر‌گذارند، در کیمیای سعادت بهره برده است. وی با استفاده از هماهنگی‌های آوایی و واژگانی و فراوانی جمله‌ها و عبارت‌های موزون، نثری موسیقیایی و آهنگین خلق کرده است. غزالی از این طریق در موارد زیادی، در انتقال مؤثرتر مفاهیم و القای احساس مورد نظرش، تأثیر گذاشته است پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - بررسی زبان شعر طاهره صفارزاده در دورة دوم شاعری (اشعار دفترهای طنین در دلتا، سد و بازوان، سفر پنجم)
  احمدرضا یلمه ها مهدیه ولی محمدی آبادی
  طاهره صفارزاده از شاعران صاحب سبک شعر نو فارسی است که توانسته است به زبان خاص خود در شعر دست یابد. واکاوی شعر صفارزاده نشان می دهد که با وجود تأکید وی بر حضور اندیشه و معنا در شعر، شکل ظاهری و صورخیال نیز در اشعار او مورد توجه قرار گرفته ‫است. وی به خصوص در اشعار بلند خ چکیده کامل

  طاهره صفارزاده از شاعران صاحب سبک شعر نو فارسی است که توانسته است به زبان خاص خود در شعر دست یابد. واکاوی شعر صفارزاده نشان می دهد که با وجود تأکید وی بر حضور اندیشه و معنا در شعر، شکل ظاهری و صورخیال نیز در اشعار او مورد توجه قرار گرفته ‫است. وی به خصوص در اشعار بلند خود، به ساختمان شعر بسیار اهمیت می‫دهد و این ساختمان را با نوعی از این تداعی‫های ذهنی که به شکل دوایری تو در توست ایجاد می‫کند. راز فهم و درک زبان شعر صفارزاده در شناخت و ارتباط همین دوایر تو در توست که در عین وابستگی از استقلال لازم برخوردارند و انواع دیگر هنجارگریزی‫های معنایی، نوشتاری، سبکی و زبانی را در شعر او زیبا و بدیع می‫سازد. صفارزاده هم‌چنین در سه دفتر مورد بررسی اهمیتی به وزن شعر نمی‫دهد و به جای آن از طنین که نظریه خاص اوست استفاده می‫کند. وی با انتخاب بجا و حساب شده‫ کلمات، تصاویر و انواع صنایع لفظی و معنوی به صورتی که ارتباطات عینی و ذهنی آن‫ها در شعر حفظ شود، به شعر انرژی القا می‫کند و مخاطب را در هنگام خواندن شعر بیدار نگه می‫دارد. در این مقاله به بررسی زبان شعر او در سه دفتر طنین در دلتا، سد و بازوان و سفر پنجم، بر اساس آرا و اندیشه های فرمالیست های روسی پرداخته شده ‫است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - سیر تحول «ایهام» در کتاب‌های بلاغت فارسی از گذشته تا به امروز
  بهیه احمدی بیدگلی محمدرضا قاری
  ایهام پر رمز و رازترین و زیباترین شگرد شاعرانه‌ای است که شاعران هنرور با به کارگیری آن، هنری‌ترین و پرورده‌ترین سروده‌های خود را پرداخته‌اند و از آن برای ساخت و پرداخت سخنانی توی در توی و رازناک و به همین دلیل شگفت‌انگیز و ذهن‌انگیز بهره‌ها برده‌اند. ایهام در بلاغت فارس چکیده کامل

  ایهام پر رمز و رازترین و زیباترین شگرد شاعرانه‌ای است که شاعران هنرور با به کارگیری آن، هنری‌ترین و پرورده‌ترین سروده‌های خود را پرداخته‌اند و از آن برای ساخت و پرداخت سخنانی توی در توی و رازناک و به همین دلیل شگفت‌انگیز و ذهن‌انگیز بهره‌ها برده‌اند. ایهام در بلاغت فارسی و عربی جایگاهی ویژه دارد و دارای ارزش زیباشناختی قابل توجهی است. بیشتر کتاب‌های بلاغی فارسی و عربی ایهام را آوردن کلمه‌ای در کلام می‌دانند که دارای دو معنا باشد؛ یکی معنای نزدیک به ذهن و دیگری معنای دور از ذهن که خواننده در نگاه اول می‌پندارد معنای نزدیک مورد نظر است اما با کمی تأمل به سوی معنای دور که مقصود شاعر یا نویسنده است رهنمون می‌شود. این تحقیق به بررسی سیر تاریخی این ترفند در کتاب‌های بلاغی می‌پردازد. به جز انواع مطرح شده ایهام از سوی بلاغی‌دانان پیشین، انواع دیگری را در بلاغت فارسی که معاصران مورد توجه قرار داده‌اند بر آن می‌افزاید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - کارکردهای زیباشناختی ضمیر در شعر شاملو
  محمد مهدی دهرامی
  هرچند ضمیر نسبت به انواع دیگر کلمه مانند صفت، قید، فعل، اسم و مقوله‌های دیگر، تنوع کمتری دارد اما باز می‌تواند یکی از مهم‌ترین انواع کلمه باشد که شاعر با آن رفتارهای ویژه‌ای داشته باشد و محملی برای خلاقیت‌ها و مقاصد شاعرانۀ خود قرار دهد. هدف این مقاله بررسی خلاقیت‌های ش چکیده کامل

  هرچند ضمیر نسبت به انواع دیگر کلمه مانند صفت، قید، فعل، اسم و مقوله‌های دیگر، تنوع کمتری دارد اما باز می‌تواند یکی از مهم‌ترین انواع کلمه باشد که شاعر با آن رفتارهای ویژه‌ای داشته باشد و محملی برای خلاقیت‌ها و مقاصد شاعرانۀ خود قرار دهد. هدف این مقاله بررسی خلاقیت‌های شاعرانه در عرصۀ ضمیر و کارکردهای هنری آن در شعر با تأکید بر اشعار شاملو است که با روش توصیفی ‌ـ‌ تحلیلی به این موضوع پرداخته است. این مقوله زبانی که در زبان رسمی و غیر ادبی کمتر دستخوش تغییر می‌گردد در شعر شاملو به دلیل دخل و تصرفات هنری در حوزه زبان بستری برای خلاقیت‌ها و برجسته‌سازی زبان شده است. مهم‌ترین کارکردهای ضمیر در شعر او در دو حوزه بافت خرد و گفتمان قابل بررسی است. حوزه نخست شامل ایجاد برجستگی‌های زبانی و معنایی است که از طریق ترکیب‌سازی، تلفیق ضمایر، باستان‌گرایی، تصرف در جایگاه نحوی، ایجاز، ایجاد موسیقی و… است و در حوزه دوم انسجام متن، ایجاد ابهام و توسع معنایی، تقابل و تأکید معنایی، ایجاد تعلیق و… مهم‌ترین کارکردهای ضمیر در شعر شاملو محسوب می‌شود. این مقوله دستوری ارزش‌های زیباشناختی و هنری چندگانه‌ای در شعر او یافته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - نگاهی تازه به نثر شاعرانة نفثه المصدور
  فریده سلامت نیا سعید خیرخواه برزکی
  نفثه المصدور کتابی است که شهاب‌الدین محمدخرندزی نَسَوی منشیِ جلال‌الدین خوارزم شاه (28‌ـ‌617 ه‍ ق) در اوج حملة مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایه‌های ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر نفثه المصدور با شعر برابری چکیده کامل

  نفثه المصدور کتابی است که شهاب‌الدین محمدخرندزی نَسَوی منشیِ جلال‌الدین خوارزم شاه (28‌ـ‌617 ه‍ ق) در اوج حملة مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایه‌های ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر نفثه المصدور با شعر برابری دارد و احاطة نویسنده به آرایش‌های کلامی و نیز در به کارگیری تصویرهای شعری، نثر کتاب را تا حدِّ شورانگیزیِ شعر بالا برده است. در این کتاب نه تنها آرایه‌های بسیاری به کار رفته بلکه عواطف انسانی در حد بالایی دیده می‌شود و هم توصیف‌های شاعرانه و نازک‌خیالی‌های بسیار. به این دلیل می‌توان نثر کتاب را نثر شاعرانه اطلاق کرد. در تعریف این نثر می‌توان گفت، نثری ادبی است که نویسندة آن از مرز معیار نوشتاری خارج شده و در آن ابزار و آرایه‌های شعر و نظم را به کار می‌برد و هر چه این ابزار و آرایه‌ها بیشتر باشد متن از نثر دور و به شعر نزدیک می‌شود. در این مقاله تلاش بر این است که به زیبایی‌های شاعرانه و آرایه‌های به کار رفته در کتاب نفثه المصدور اشاره شود تا دریچه‌ای به زیبایی‌های شعری به کار رفته به روی خواننده گشوده گردد و این اثر ِبا ارزش با نگاهی دیگر مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله