فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - بررسی برخی ویژگی های سبکی یا تصویرهای شاعرانه دراشعار حکیم سنایی غزنوی
  نرجس کیخا مسعود اکبری زاده بهروز رومیانی
  چکیده : حکیم مجدودبن آدم سنایی غزنوی از گویندگان مشهور سبک عراقی و شعر عرفانی می باشد که آثاری به نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته اشعارحکیم سنایی ساده، با مضامین پرمحتوای عرفانی آمیخته است که در آنها، شاعر مضامین شعری خود را همراه با تصاویر شاعرانه ی زیبایی ارائه کرده چکیده کامل

  چکیده : حکیم مجدودبن آدم سنایی غزنوی از گویندگان مشهور سبک عراقی و شعر عرفانی می باشد که آثاری به نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته اشعارحکیم سنایی ساده، با مضامین پرمحتوای عرفانی آمیخته است که در آنها، شاعر مضامین شعری خود را همراه با تصاویر شاعرانه ی زیبایی ارائه کرده. نیروی تصویرآفرینی همیشه نشانه ی شاخص یک شاعر است . بنابراین، مقاله ی حاضر به بررسی تصاویر شاعرانه ( تشبیه و استعاره )، در شعر سنایی اختصاص یافته است. در این مقاله، به شعر و خیال ( تصویر) اشاره شده است. تشبیه ها و استعاره های اشعار حکیم سنایی از لحاظ بسامد، موضوع ( عناصر تصویر ساز)، فشردگی و گستردگی و نیز از جهت هدف شاعر از آوردن این تصاویر بررسی شده اند و در بخش پایانی مقاله درباره ی تناسب تصویر با موضوع بحث شده است.واژگان کلیدی: سنایی، دیوان اشعار، تشبیه، استعاره، عناصر تصویر ساز . پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - نمادهای آیینی هوش وجودی در شاهنامه فردوسی
  زهره حقیقی مبرهن محمدعلی داوودآبادی محمدرضا اسعد
  گفته می شود، توانایی بکارگیری نماد ها، یکی از بهترین شاخصه های رفتار هوشمندانه در انسان است(گاردنر،24:1999). نماد، با ضمیر خودآگاه و ناخودآکاه آدمی در ارتباط و سازنده زبان اسطوره و حماسه است؛ و زبان آثار اسطوره ای و حماسی نمادین و رازگونه می باشد. مذاهب بزرگ جهان، به من چکیده کامل

  گفته می شود، توانایی بکارگیری نماد ها، یکی از بهترین شاخصه های رفتار هوشمندانه در انسان است(گاردنر،24:1999). نماد، با ضمیر خودآگاه و ناخودآکاه آدمی در ارتباط و سازنده زبان اسطوره و حماسه است؛ و زبان آثار اسطوره ای و حماسی نمادین و رازگونه می باشد. مذاهب بزرگ جهان، به منظور امکان گفتگو در خصوص درون مایه های وجودی با اعضای خود ، به خلق نمادهای آیینی پرداخته اند. سوال اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش است که نقش نمادها در بازآفرینی هوش وجودی در پیکره شاهنامه فردوسی چیست؟ در این مقاله که به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نوشته شده است، کوشش شده تا نمادهای آیینی در شاهنامه مشخص و استخراج شود؛ و در پایان می توان دید، هوش وجودی در پرتو نمادهایی چون باژو برسم گرفتن، شکار، ازدواج، دخمه سپاری و جشن و شراب به خوبی توسط حکیم بزرگ طوس بازنمایی شده است. تاکنون از منظر بررسی ارتباط میان نمادها و دامنه هوش های آدمی محل تامل و کاوش نبوده و اغلب پژوهش ها پیرامون بررسی نمادهای موجود در شاهنامه صورت گرفته است؛ از این روی پژوهش حاضر با این نگاه، برای نخستین بار صورت پذیرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - جادوی مجاورت در غزلیات سعدی
  شایسته سادات حسینی رباط عنایت الله شریف پور غلامعباس ذاکری
  جادوی مجاورت به عنوان یکی ازمولفه های فرمالیسم نقش برجسته ای در بیان هنری کلام دارد.در واقع این مبحث به توازن حاکم بر واج ها وکلمات می پردازد و از این منظر می توان به عناصر بلاغی زیادی مانند تکرار، واج آرایی، انواع جناس ،سجع،ترصیع و موازنه و صنایع دیگر اشاره کرد .هم نشی چکیده کامل

  جادوی مجاورت به عنوان یکی ازمولفه های فرمالیسم نقش برجسته ای در بیان هنری کلام دارد.در واقع این مبحث به توازن حاکم بر واج ها وکلمات می پردازد و از این منظر می توان به عناصر بلاغی زیادی مانند تکرار، واج آرایی، انواع جناس ،سجع،ترصیع و موازنه و صنایع دیگر اشاره کرد .هم نشینی آوایی از این منظر ایجاد موسیقی می کند ، مخاطب را مسحور نموده و القای معنی می کند.به این طریق بر لذت مخاطب می افزاید .به گونه ای که گاه واژگانی که از جهت معنا چندان رابطه ای با یکدیگر ندارند و تشابه آنها تنها به جهت آوایی است مورد پذیرش قرار می گیرند و ذهن برای آنها در پی کشف معنی می افتد و شاعر یا نویسنده هنرمند با استفاده از این شگرد در القای اهداف و معانی مورد نظر خود موفق تر خواهد بود . در این مقاله با استفاده از روش توصیفی و با ارائه نمونه هایی به بررسی جلوه های جادوی مجاورت در غزلیات سعدی پرداختیم .می توان گفت جلوه های جادوی مجاورت در غزلیات سعدی با توجه به تقسیم بندی کورش صفوی از انواع توازن بیشتر در زیرمجموعه توازن آوایی قابل ذکر است و سعدی از این طریق برتاثیر گذاری کلام خود افزوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - جایگاه پنج تمهید فرمالیستی در پرورش فرم روایی بخش اساطیری شاهنامه
  میترا بیغمی مریم جعفری غلامعباس ذاکری
  بررسی فرمالیستی شاهنامه فردوسی که به ندرت انجام شده، ابعاد تازه‌ای را درباره ساز و کار شکل-گیری این اثر سترگ آشکار می‌کند. فرمالیست‌ها کاشف تمهیدات و صناعات ادبی نبودند بلکه تأثیرات اصیل، محوری و سازندۀ آنها را در آثار بزرگ نشان می‌دادند. شاهنامه عرصه مناسبی برای ردیابی چکیده کامل

  بررسی فرمالیستی شاهنامه فردوسی که به ندرت انجام شده، ابعاد تازه‌ای را درباره ساز و کار شکل-گیری این اثر سترگ آشکار می‌کند. فرمالیست‌ها کاشف تمهیدات و صناعات ادبی نبودند بلکه تأثیرات اصیل، محوری و سازندۀ آنها را در آثار بزرگ نشان می‌دادند. شاهنامه عرصه مناسبی برای ردیابی این صناعات است و اساساً تکیه بر تمهیدات فرمالیستی‌ است که آن را نسبت به رقبایش در ژانر حماسی بی‌بدیل می‌سازد. در بخش نخست یا همان اسطوره‌ای شاهنامه کاربرد بسیاری از صناعات فرمالیستی همچون بخش‌های دیگر به چشم می‌آید اما به دلیل اهمیت خاستگاهی، روایی و پایه‌ای این بخش، برخی تمهیدات فرمالیستی از سوی فردوسی در ساختِ روایی آن بکار گرفته شده‌اند. جستار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به تحلیل و شناسایی پنج شاخص فرمالیستی بکار رفته در روایت این بخش از شاهنامه پرداخته است. نتیجه حاکی از آن است که استفاده مؤکّد از ظرفیت نمادها، استفاده از قیدهای فعلی به منظور ایجاد گزاره‌های منفرد با ادبیت بالا، استفاده از آشنایی‌زدایی و برجسته‌سازی در تناسب با غرابت فضای بخش اسطوره‌ای، بسامد بالای استعاره و کنایه و نهایتاً شخصیت‌پردازی روایی که حاکی از ایجاد استقلال روابط و مناسبات در فضای اسطوره‌ای است از مهمترین عواملی هستند که روایت بخش نخست شاهنامه را قوام بخشیده و جذابیت لازم برای وفادار ساختن مخاطب به پیگیری ادامه داستان را ایجاد می‌کنند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - تحلیل نگاره های تمثیلی عبدالصمد در شاهنامه»
  عفت محمدی نیر طهوری
  تمثیل یکی از برجسته ترین اسلوب بلاغی در ادب فارسی ایران و می توان گفت تمثیل شیوه ای از داستان گویی و روایت نیز شمرده می شود که مضمونی غیر داستانی را با پوششی از عناصر داستانی دربرمی گیرد و شکلی روایی به آن می دهد. عبدالصمد شیرازی معروف به عبدالصمد شیرین قلم، نقاش قرن شا چکیده کامل

  تمثیل یکی از برجسته ترین اسلوب بلاغی در ادب فارسی ایران و می توان گفت تمثیل شیوه ای از داستان گویی و روایت نیز شمرده می شود که مضمونی غیر داستانی را با پوششی از عناصر داستانی دربرمی گیرد و شکلی روایی به آن می دهد. عبدالصمد شیرازی معروف به عبدالصمد شیرین قلم، نقاش قرن شانزدهم میلادی اهل ایران از پایه‌گذاران مکتب نگارگری گورکانی بود. نقاشی های عبدالصمد که در آغاز مستقیماً بهره گرفته و برگرفته از سنت های نقاشی ایرانی و مکتب تبریز بود، به مرور به سمت نوعی رئالیسم میل کرده است و آثار متأخر وی از رویکرد واقع‌گرایانه پرتوانی حکایت دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر تحلیل نگاره های تمثیلی عبدالصمد در شاهنامه می باشد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و تعدادی از نگاره هایی که در سبک ایران و هند می باشد مورد مطالعه قرارگرفته است. نتایج نشان داد با وجود هنرمندانی چون عبدالصمد، مکتب گورکانی ابداع و به بلوغ و شکوفایی رسید، هم چنین با بررسی نگاره ها می توان گفت عبدالصمد تنها در نقش یک تصویرگر صرف متن ظاهر نشده و با توجه به برداشت ذهنی و حال و هوای خود با استفاده از تمثیل به نقش آفرینی پرداخته و قوانین و سنت های خاص نقاشی را در نظرگرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - بحثی در انواع هنجارگریزی و بسامد آن در شعر سپانلو
  فرین قره باغی
  مکتب فرمالیسم در تحلیل شعر بیشتر به زبان و عناصر صوری اهمیت می دهد و در شناخت متن، رویکردی درون متنی دارد نه برون متنی به این معنی که عناصر برون متنی همچون زندگینامه مولف، ایدئولوژی، اخلاقیات و . مورد بی توجهی است و زبان در کانون توجه قرار می گیرد. اینان بر این اند که ز چکیده کامل

  مکتب فرمالیسم در تحلیل شعر بیشتر به زبان و عناصر صوری اهمیت می دهد و در شناخت متن، رویکردی درون متنی دارد نه برون متنی به این معنی که عناصر برون متنی همچون زندگینامه مولف، ایدئولوژی، اخلاقیات و . مورد بی توجهی است و زبان در کانون توجه قرار می گیرد. اینان بر این اند که زبان شعر ریشه در آشنایی زدایی دارد و زبان شعر به واسطه انحراف از نرم شکل می گیرد و هنجارگریز است. هنجارگریزی نیز انواع متفاوتی چون هنجارگریزی معنایی، آرکائیسم، هنجارگریزی نحوی، واژگانی و .. دارد. در پژوهش حاضر ، زبان شعری سپانلو از این منظر مورد برسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و انواع پرکاربرد هنجارگریزی در شعر او همچون هنجارگریزی معنایی، آرکائیسم زبانی، هنجارگریزی نحوی، هنجارگریزی واژگانی و سبکی که جزو انواع پرکاربرد هنجارگریزی در شعر اوست مورد برسی بوده است.نتایج پژوهش نشان از آن دارد که در هنجارگریزی معنای شاعر بیشتر از تشبیه و در مرحله بعد استعاره و بخصوص استعاره تبعیه بهره برده است. گرایش به آرکائیسم زبانی بیشتر کارکرد موسیقیایی داشته است و هنجارگریزی واژگانی را نیز شاعر غالبا در جهت خلق معناهای جدید با واژگان جدید مورد استفاده قرار داده است. از هنجارگریزی سبکی نیز به نحوی دیگر در آشنای زدایی و تنوع بخشیدن به شیوه بیان و لحن کلام بهره برده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - رویکرد بلاغی مسند در مثنوی وصف آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّد طاهر قزوینی
  محمدحسین تشکری بافقی فاطمه غفوری مهدی آباد پوران یوسفی پور کرمانی
  مثنوی آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّدطاهر قزوینی، از آثار منظوم و ارزشمند قرن یازدهم و اوایل دوازدهم هجری است. این اثر دارای 800 بیت می‌باشد و در قالب مثنوی سروده شده است. میرزا محمّد طاهر در مثنوی وصف آلات جنگ از ظرفیّت‌های زبانی، بیشترین بهره برده است و از ساختارهای ویژه گ چکیده کامل

  مثنوی آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّدطاهر قزوینی، از آثار منظوم و ارزشمند قرن یازدهم و اوایل دوازدهم هجری است. این اثر دارای 800 بیت می‌باشد و در قالب مثنوی سروده شده است. میرزا محمّد طاهر در مثنوی وصف آلات جنگ از ظرفیّت‌های زبانی، بیشترین بهره برده است و از ساختارهای ویژه گفتار برای القای ظرافت معنایی و اهداف بلاغی استفاده کرده است. معانی ثانوی بیت‌ها و جمله‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأثیر سخن در مخاطبان است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای ضمن معرّفی مختصری از شاعر و معرّفی اثر ارزشمندش به بررسی رویکرد بلاغی مسند در این مثنوی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که بیشترین و کمترین رویکرد بلاغی (اغراض ثانوی) مسند در مثنوی وصف آلات جنگ کدام است؟ هدف این پژوهش بیان ارزش‌های بلاغی در مثنوی وصف آلات جنگ بر اساس مباحث گوناگون علم معانی، بخصوص رویکرد بلاغی مسند است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاعر در مثنوی خود از تمام شگردها و قابلیّت‌های زبانی در ساختار علم معانی به‌خوبی بهره گرفته و کلام خود را به‌گونه‌ای به این فن آراسته است و استفادۀ بهینه از علم معانی باعث ماندگاری و تأثیرگذاری کلام و دل‌انگیزی سخن شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - بررسی زیباشناختی غزل پست مدرن با تکیه براشعار رضا براهنی و سید مهدی موسوی
  یسرا طهماسبی زاده شاهرخ حکمت
  چکیده مکتب پست مدرنیسم در دهه هفتاد به واسطه ترجمه آثار غربی و سفر شاعران و نویسندگان به کشورهای غربی در ایران رواج یافت. این مکتب بر خلاف مدرنیسم تمایل به بازگشت به دوران پیشین و وام گیری از اسطور ها و باستانگرایی بود. آثار این مکتب تفاوت‌های مهمی با سایر مکاتب ادبی دا چکیده کامل

  چکیده مکتب پست مدرنیسم در دهه هفتاد به واسطه ترجمه آثار غربی و سفر شاعران و نویسندگان به کشورهای غربی در ایران رواج یافت. این مکتب بر خلاف مدرنیسم تمایل به بازگشت به دوران پیشین و وام گیری از اسطور ها و باستانگرایی بود. آثار این مکتب تفاوت‌های مهمی با سایر مکاتب ادبی داشته و غالبا دارای ابهام و پیچیدگی است. رضا براهنی و سید مهدی موسوی دو تن از شاعران این نوع شعر هستند که در این پژوهش اشعار آنها از نظر زیباشناسی مورد بررسی قرار گرفته است. براهنی خود یکی از نظریه پردازان شعر پست مدرنیسم است و در اشعار وی مولفه های پست مدرنیسم را بیشتر می توان دید . مولفه های پست مدرن در اشعار این دو شاعر شامل مواردی چون: سپید نویسی، معنا گریزی، تکرارهای فراوان، هنجار گریزی واژگانی و دستوری، آشنایی زدایی است، اما نحوه کاربرد این عناصر متفاوت است. اشعار براهنی در قالب نیمایی است و از نظر تصویری و نوشتاری نیز مولفه های پست مدرن را در خود دارد؛ ولی موسوی بیشتر در قالب شعر کلاسیک با مصراع های هم اندازه شعر سروده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - بررسی و تحلیل تلمیح در اشعار صائب تبریزی
  محمدولی مردانی رقیه رضایی حسام ضیایی
  صائب تبریزی به عنوان نماینده ی سبکی که به تازه گویی و طرز نو و ابتکار شهرت دارد، یکی از برجسته ترین شاعران غزل گوی ایران است که در میانه ی دو جریان اصلی سبک هندی قرار دارد: از اواخر قرن دهم، شعر فارسی به سوی یک دشواری معماگونه پیش می رود که غالب مضمون های شعری حاصل دستک چکیده کامل

  صائب تبریزی به عنوان نماینده ی سبکی که به تازه گویی و طرز نو و ابتکار شهرت دارد، یکی از برجسته ترین شاعران غزل گوی ایران است که در میانه ی دو جریان اصلی سبک هندی قرار دارد: از اواخر قرن دهم، شعر فارسی به سوی یک دشواری معماگونه پیش می رود که غالب مضمون های شعری حاصل دستکاری های زبانی و هنجارگریزی هایی است که از رهگذر تلاش در کشف روابط تازه حاصل می شود. تلمیح یکی از برجسته ترین عناصر ذوق و خیال شعری به شمار می آید . صائب به کاربرد عنصر تلمیح در کنار سایر صور خیال و عناصر تصویر توجه ویژه ای داشته استدر سبک هندی کاربرد تلمیح، به اقتضای اسلوب ویژة آن در مقایسه با سایر فنون ادبی از بسامد بالایی برخوردار است. در این میان سودای مضمون تراشی و شکار مضمونهای باریک و حیرت-انگیز موجب می شود تا صائب به مراتب بیشتر از دیگران از تلمیح و اشارات استفاده کند. صائب اغلب تلمیح را در حکم ابزاری برای آفرینش مضمون های خود فارغ از هرگونه عمق و ایده و اندیشة والای انسانی، در قبال موضوعات گوناگون خصوصاً نظام هستی شناسی به کار می برد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - بررسی و تحلیل تقابل زنان با تبعیض و خشونت اجتماعی در دو رمان جزیره سرگردانی و شوهر آهوخانم
  شبنم نیکزاد ثورالله نوروزی داودخانی محمدرضا شاد منامن خدابخش اسداللهی
  در چند دهه اخیر به دنبال تغییرات سیاسی اجتماعی و تغییر نگرش جامعه به مسائل زنان و زمزمه‌های آزادی آنان، داستان‌نویسان توجه خاصی به موضوع زنان داشته‌اند و نوع نگرش جامعه به مسئولیت‌ها و حقوق زنان در آثار آنان نمودار است. بررسی سیمای زنان در ادبیات و جامعه ضروری است؛ لذا چکیده کامل

  در چند دهه اخیر به دنبال تغییرات سیاسی اجتماعی و تغییر نگرش جامعه به مسائل زنان و زمزمه‌های آزادی آنان، داستان‌نویسان توجه خاصی به موضوع زنان داشته‌اند و نوع نگرش جامعه به مسئولیت‌ها و حقوق زنان در آثار آنان نمودار است. بررسی سیمای زنان در ادبیات و جامعه ضروری است؛ لذا در این پژوهش دو رمان جزیره‌ی سرگردانیِ سیمین دانشور و شوهر آهو خانم از علی‌محمد افغانی مورد بررسی قرار گرفت. هدف از نقد این دو اثر بررسی تقابل زنان با تبعیض و خشونت اجتماعی آنان است. مسائلی که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است، مواردی چون: جلوه‌های مردسالاری، خشونت علیه زنان، نگرش جامعه به زن، اعتقاد به برتری مرد، ضعف زنانه، فمینیسم و ... است. در این بررسی‌ها به کتب جامعه‌شناختی استناد شده است. در پایان مسائلی که در داستان‌ها مورد بحث قرار گرفته است، با یکدیگر مقایسه شده و مشخص شده در هر داستان کدام یک از عناصر پررنگ‌تر و کدام کم‌جلوه‌تر است. نتایج حاکی از آن بود که در هر دو رمان نگاه منفی جامعه به زنین و وضعیت نابرابر میان زنان و مردان عامل اصلی خشونت و تبعیض به زنان است. پرونده مقاله